Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên ở các học viện, trường sĩ quan quân đội giai đoạn hiện nay

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

75
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận giải làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn, đề xuất những giải pháp cơ bản thực hiện tốt bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên ở các học viện, trường sĩ quan quân đội giai đoạn hiện nay

1 MỞ ĐẦU 1. Giới thiệu khái quát về luận án Để thực hiện công trình“Bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên ở các học viện, trường sĩ quan quân đội giai đoạn hiện nay” nghiên cứu sinh đã giành thời gian, công sức, trí tuệ trong nhiều năm công tác, đặc biệt là hơn 10 năm làm giảng viên giảng dạy ở Học viện Chính trị, Trường Sĩ quan Chính trị, trực tiếp hướng dẫn học viên nghiên cứu khoa học (NCKH), làm khoá luận tốt nghiệp. Đồng thời, đầu tư nghiên cứu, phân tích các tư liệu, tài liệu, số liệu và tham khảo kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học, các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Đảng, Nhà nước, Quân đội, Bộ Giáo dục Đào tạo, báo cáo tổng kết của các cơ quan, đơn vị trong và ngoài quân đội có liên quan đến NCKH, năng lực NCKH, bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên, sinh viên, trong và ngoài quân đội. Nghiên cứu sinh nhận thấy, đề tài có ý nghĩa to lớn, trực tiếp nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo (GD ĐT), góp phần bồi dưỡng kiến thức, năng lực của đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên, nâng cao vị thế, uy tín của các học viện, trường sĩ quan quân đội (TSQQĐ). Vì vậy, trong luận văn thạc sĩ chuyên ngành Xây dựng Đảng và Chính quyền Nhà nước (năm 2010); cũng như các bài tham luận hội thảo, bài báo khoa học của nghiên cứu sinh đã đăng trên các tạp chí trong và ngoài quân đội đều xoay quanh vấn đề năng lực NCKH, bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên đào tạo giảng viên (ĐTGV) trong các nhà trường quân đội. 2. Lý do chọn đề tài luận án Bồi dưỡng năng lực NCKH cho học viên, sinh viên là một trong những nội dung quan trọng trong chương trình đào tạo của
2 các học viện, nhà trường nhằm bổ sung, củng cố, phát triển tri thức, kinh nghiệm, kỹ năng, rèn luyện năng lực tư duy khoa học cho học viên, sinh viên, góp phần nâng cao chất lượng GD ĐT và NCKH, đáp ứng mô hình, mục tiêu đào tạo của nhà trường, làm cơ sở cho học viên, sinh viên sau khi ra trường có đủ khả năng tham gia các hoạt động khoa học, thực hiện chức trách, nhiệm vụ. Các học viện, TSQQĐ là những cơ sở GD ĐT và NCKH, có vị trí, vai trò quan trọng đối với công tác đào tạo, bồi dưỡng, đào tạo cán bộ, nghiên cứu, phát triển, ứng dụng khoa học của quân đội và quốc gia. Hiện nay, bồi dưỡng năng lực NCKH cho cán bộ, giảng viên, học viên đã trở thành một trong những nhiệm vụ chính trị trung tâm của các học viện, TSQQĐ, hoạt động này góp phần nâng cao chất lượng GD ĐT. Học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ là một bộ phận học viên trong các nhà trường quân đội, có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động GD ĐT và NCKH, lực lượng này sau khi ra trường sẽ trở thành giảng viên, cán bộ khoa học, cán bộ quản lý học viên ở các học viện, nhà trường quân đội, là người trực tiếp giảng dạy, NCKH, hướng dẫn học viên NCKH và cơ bản sẽ là lực lượng chủ yếu trong đào tạo trình độ thạc sĩ, tiến sĩ sau này. Quán triệt quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước về đổi mới căn bản, toàn diện hệ thống giáo dục và phát triển khoa học – công nghệ (KH – CN); Quy định của Bộ Giáo dục Đào tạo về NCKH của sinh viên trong các cơ sở đào tạo... Các học viện, TSQQĐ đã đẩy mạnh công tác lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng hoạt động NCKH và bồi dưỡng năng lực NCKH cho các đối tượng học viên. Vì vậy, hoạt động NCKH có bước phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, năng lực NCKH và hoạt động bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên còn bộc lộ
3 nhiều hạn chế, bất cập. Để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, nhiệm vụ của quân đội, nhiệm vụ GD ĐT, NCKH và yêu cầu ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ trong tình hình mới, tác giả đã chọn vấn đề: “Bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên ở các học viện, trường sĩ quan quân đội giai đoạn hiện nay” là vấn đề có ý nghĩa thiết thực cả về lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích nghiên cứu Luận giải làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn, đề xuất những giải pháp cơ bản thực hiện tốt bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ giai đoạn hiện nay. * Nhiệm vụ nghiên cứu Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài. Luận giải làm rõ những vấn đề cơ bản về năng lực NCKH và bồi dưỡng năng lực NCKH; đánh giá đúng thực trạng bồi dưỡng năng lực NCKH của học viện ĐTGV; đề xuất những giải pháp cơ bản bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ giai đoạn hiện nay. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu Bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ là đối tượng nghiên cứu của luận án. * Phạm vi nghiên cứu Luận án tập trung nghiên cứu lý luận, thực trạng, giải pháp thực hiện tốt bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ. Đối tượng điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến, chủ yếu là học viên ĐTGV; giảng viên, cán bộ khoa học, cán bộ quản lý GD ĐT và
4 quản lý khoa học; đội ngũ cán bộ đơn vị quản lý học viên; đồng thời kết hợp thu thập tài liệu về hoạt động NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, trường sĩ quan đóng quân ở khu vực miền Bắc Việt Nam. Số liệu phục vụ cho luận án được giới hạn từ năm 2010 đến nay. 5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu * Cơ sở lý luận, thực tiễn Cơ sở lý luận của đề tài Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam; Nghị quyết của Quân uỷ Trung ương về GD ĐT, phát triển KH CN, xây dựng đội ngũ giảng viên. Cơ sở thực tiễn của đề tài Toàn bộ hoạt động GD ĐT và NCKH của các học viện, TSQQĐ; hoạt động NCKH và bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ. * Phương pháp nghiên cứu Luận án vận dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học chuyên ngành và liên ngành; chú trọng phương pháp nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, trong đó tập trung vào một số phương pháp cơ bản như phân tích, tổng hợp, lôgic, lịch sử, điều tra, khảo sát thực tiễn, so sánh và phương pháp chuyên gia để luận giải làm rõ nội dung của luận án. 6. Những đóng góp mới của luận án Xây dựng khái niệm năng lực NCKH và bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ. Từ thực tiễn rút ra những kinh nghiệm bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV các học viện, TSQQĐ. Đề xuất một số nội dung, biện pháp bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ giai đoạn hiện nay.
5 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần quan trọng làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản về lý luận, thực tiễn về năng lực NCKH; bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV. Trên cơ sở đó giúp cho các cấp uỷ, cán bộ chủ trì, đội ngũ giảng viên, cán bộ khoa học, cán bộ quản lý học viên ở các học viện, TSQQĐ định hướng cho hoạt động bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV. Luận án còn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy, học tập, NCKH ở các học viện, TSQQĐ. 8. Kết cấu của luận án Gồm: phần mở đầu, tổng quan vấn đề nghiên cứu, 3 chương (6 tiết), kết luận và kiến nghị, danh mục công trình khoa học của tác giả đã được công bố liên quan đến đề tài, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐỀN ĐỀ TÀI 1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài liên quan đến đề tài * Các công trình, nhóm công trình khoa học ở Trung Quốc Giáo trình “Công tác đảng, công tác chính trị trong học viện, nhà trường Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc trong thời kỳ đổi mới”, do Nxb, Đại học Quốc phòng Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc, phần II cuốn sách cho rằng: Quân uỷ Trung ương và Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc rất quan tâm, coi công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đặc biệt là bồi dưỡng năng lực công tác và coi hoạt động này là một trong những nhiệm vụ chiến lược lâu dài, có ý nghĩa quyết định đến việc xây dựng quân đội cách mạng, hiện đại hoá và chính quy hoá. Trong cuốn “Điều lệ Công tác đảng, công tác chính trị Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc”, do Phòng Biên tập sách quốc tế,
6 Nxb. Quân đội nhân dân Việt Nam phát hành. Sách chỉ rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm, phẩm chất, năng lực của người chính uỷ, chính trị viên, trong đó, có bàn về bồi dưỡng năng lực nghiên cứu cho cán bộ, học viên trong nhà trường Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc. * Các công trình, nhóm công trình khoa học ở Liên bang Nga Quân đội và Hải quân Nga việc đẩy mạnh hoạt động NCKH trong hệ thống nhà trường quân sự được nhiều tác giả đề cập như: Tác giả Mark Galeotti với công trình nghiên cứu Cải tổ quân đội Nga, đăng tải trên Tạp chí“Jannes Intelligence Review”. Trong đó, Mark Galeotti đã phân tích chủ trương sắp xếp lại hệ thống nhà trường quân sự và nâng cao chất lượng đào tạo, NCKH ở các học viện, trường sĩ quan. Tác giả V.V Gierepsov, trong bài “Về những phương hướng có thể phát triển lực lượng vũ trang Nga”, đăng trên Tạp chí “Tư tưởng quân sự” Nga, đã chỉ rõ: “Cộng hoà liên bang Nga tiếp tục tiến hành hiện đại hoá các lực lượng vũ trang từ việc hiện đại hoá con người. Theo tác giả, một nội dung cơ bản trong Học thuyết quân sự mới của Nga là phát triển lực lượng nhân tài quân sự trong thế kỷ XXI, đặc biệt là lực lượng ở các viện nghiên cứu, giảng viên trong các nhà trường quân sự và chất lượng GD ĐT và NCKH ở đó”. Các công trình nghiên cứu ở Trung Quốc, Cộng hoà Liên Bang Nga trên đây đều khẳng định vai trò của hoạt động NCKH trong các học viện, trường sĩ quan, đặc biệt là bồi dưỡng năng lực công tác của đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên trong các trường quân sự luôn được coi là hoạt động cần thiết, quan trọng nhằm thực hiện các mục tiêu phát triển, hiện đại hoá quân đội của mỗi nước. Tuy nhiên, chưa có công trình khoa học của các tác giả nước ngoài nào đề cập một cách độc lập, chuyên sâu về năng lực NCKH và bồi dưỡng năng lực NCKH của đội ngũ học viên ĐTGV.
7 2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước liên quan đến đề tài * Các công trình nghiên cứu liên quan đến năng lực nghiên cứu khoa học Bàn vền hoạt động NCKH có một số tác giả đã viết giáo trình, sách tham khảo, chuyên khảo về hoạt động này như sách: “Phương pháp luận nghiên cứu khoa học”, do Vũ Cao Đàm chủ biên, sách gồm 207 trang giới thiệu các vấn đề cơ bản về phương pháp luận NCKH. Tác giả khẳng định: NCKH là hoạt động trí tuệ sáng tạo của các nhà khoa học, nhằm nhận thức thế giới, tạo ra hệ thống tri thức có giá trị và ứng dụng chúng vào việc cải tạo thế giới khách quan. Đề tài“Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học của học viên Hệ Đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị quân sự hiện nay”, do Thạc sĩ Dương Quang Bích làm chủ nhiệm, đã đề cập đến nâng cao chất lượng NCKH của học viên đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị quân sự, rút ra những kinh nghiệm, đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng NCKH cho học viên sau đại học. Đề tài “Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học cho học viên đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội ở Học viện Chính trị quân sự hiện nay”, do Thạc sĩ Nguyễn Văn Phúc làm chủ nhiệm, nghiệm thu năm 2008. Các tác giả đã luận giải về đặc điểm NCKH, tiêu chí đánh giá chất lượng, đánh giá thực trạng, xác định nguyên nhân, rút ra những kinh nghiệm nâng cao chất lượng NCKH của học viên đào tạo chính trị viên tại cơ sở 2, Học viện Chính trị quân sự hiện nay. Bài báo khoa học của tác giả Lê Văn Làm “Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo chính trị viên ở Học viện Chính trị quân sự hiện nay”, Tạp chí Giáo dục lý luận chính trị quân sự. Bài báo khoa học của tác giả Nguyễn Phương Đông, “ Gắn kết nghiên cứu khoa học với đào tạo tiến sĩ ở Học viện Chính trị”, đăng trên Tạp chí Giáo dục lý luận chính trị quân sự, số 116/2009. Bài “Nâng cao hiệu
8 quả kết nối tiềm lực nghiên cứu khoa học kỹ thuật công nghệ quân sự”, của Thiếu tướng, PGS, TS Đoàn Hùng Minh, Tổng cục Công nghiệp quốc phòng, đăng trên Tạp chí Quốc phòng toàn dân. Bài báo khoa học “Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học quân sự ở Học viện Quốc phòng”, của tác giả Võ Tiến Trung, đăng trên Tạp chí Quốc phòng toàn dân… Các công trình khoa học, các bài báo, bài tham gia hội thảo liên quan đến NCKH trên đã có những đóng góp nhất định cả về lý luận và thực tiễn, chỉ ra các quan niệm về năng lực, khoa học, NCKH, vị trí vai trò của hoạt động NCKH trong nhà trường quân đội...Nghiên cứu sinh trân trọng kế thừa, phát triển, đi sâu làm rõ vấn đề năng lực, bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ mà các công trình chưa đề cập hoặc đề cập nhưng chưa sâu sắc. * Các công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý, bồi dưỡng năng lực. Luận án Tiến sĩ: “Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của giảng viên ở các trường Đại học ”, tác giả Trần Thị Thu Hiền đề cập đến hoạt động NCKH, quản lý khoa học của các Trường Đại học trong toàn quốc. Trong luận án tác giả bổ sung và hoàn thiện một số luận điểm lý luận về quản lý hoạt động NCKH; xây dựng khái niệm NCKH; làm rõ các đặc điểm NCKH của giáo viên trong nhà trường gắn liền với đào tạo đại học, phục vụ đào tạo. Trong cuốn sách “Bồi dưỡng năng lực thực hành công tác đảng, công tác chính trị, của học viên đào tạo chính trị viên hiện nay” của tác giả Nguyễn Chính Lý, tác giả đã tập trung làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của hoạt động bồi dưỡng năng lực thực hành công tác đảng, công tác chính trị của học viên đào tạo chính trị viên, rút ra một số kinh nghiệm, xác định yêu cầu bồi dưỡng và đề xuất những giải pháp giải pháp cơ bản để bồi dưỡng năng
9 lực thực hành CTĐ, CTCT cho học viên đào tạo chính trị viên hiện nay. Luận án “Bồi dưỡ ng năng lực công tác của đội ngũ cán bộ chính trị cấp phân đội binh chủng hợp thành trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” , của tác giả Phạm Đình Bộ; Luận án “Bồi dưỡ ng năng lực công tác đảng, công tác chính trị cho đội ngũ chính trị viên ban chỉ huy quân sự cấp xã miền Đông Nam Bộ giai đoạn hiện nay ” của Đỗ Duy Ánh; Luận án “Bồi dưỡ ng năng lực công tác thanh niên của đội ngũ chính trị viên ở các đơn vị cơ sở làm nhiệm vụ huấn luyện, s ẵn sàng chiến đấu Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn hiện nay ” của tác giả Đỗ Hoàng Ngân. Đề tài “Bồi dưỡ ng năng lực nghiên cứu khoa học của giáo viên khoa học xã hội nhân văn ở Học viện Chính trị quân sự hiện nay”, đề tài cấp Học viện Chính trị do tác giả Phạm Xuân Mát làm chủ nhiệm; Bài viết “Bồi dưỡ ng năng lực nghiên cứu khoa học cho sinh viên” của tác giả Phan Thị Huệ… Các tác giả đã phân tích là rõ vai trò bồi dưỡng năng lực cho cán bộ, học viên, sinh viên, đánh giá thực trạng hoạt động hoạt động bồi dưỡng năng lực cho cán bộ, học viên, sinh viên của nhà trường còn mờ nhạt, chưa thực sự trở thành phong trào các chủ thể bồi dưỡng chưa chủ động hướng dẫn học viên, sinh viên thực hiện đề tài nghiên cứu, hội thảo khoa học và viết bài đăng trên bản tin, website nhà trường trao đổi các phương pháp, kinh nghiệm học tập, những thông tin mới về chuyên môn, ngành nghề đang theo học… 3. Khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố và những vấn đề luận án cần tập trung giải quyết * Khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố
10 Ở những góc độ tiếp cận khác nhau, các công trình khoa học trên đây khẳng định quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước về GD ĐT và NCKH; làm rõ đặc điểm NCKH, quan niệm về năng lực, năng lực công tác của cán bộ, học viên, sinh viên, làm cơ sở để nghiên cứu sinh kế thừa, đưa ra quan niệm về học viên ĐTGV; xác định đặc điểm NCKH, đặc điểm bồi dưỡng năng lực NCKH, xây dựng quan niệm bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ở các học viện, TSQQĐ… * Những vấn đề luân an tiêp tuc tâp trung giai quyêt ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̉ ́ Thứ nhất, luận án sẽ xác định quan niệm về học viên ĐTGV, làm rõ các đặc điểm NCKH, bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ; xây dựng quan niệm về năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ, đem lại những đóng góp mới về lý luận khi nghiên cứu vấn đề. Thứ hai, làm rõ quan niệm bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ, tác giả sẽ phân tích đưa ra các tiêu chí đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ. Thứ ba, dựa trên những vấn đề lý luận đã xây dựng, tác giả sẽ tiến hành khảo sát một số học viện, TSQQĐ ở khu vực miền Bắc. Trên cơ sở đó đánh giá thực trạng việc bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ giai đoạn hiện nay. Thứ tư, luận án phân tích những yếu tố tác động, đề xuất yêu cầu và những giải pháp cơ bản bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ giai đoạn hiện nay. Đây là những vấn đề quan trọng được xây dựng dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn được trình bày tương đối hệ thống trong đề tài.
11 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA HỌC VIÊN ĐÀO TẠO GIẢNG VIÊN Ở CÁC HỌC VIỆN, TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI 1.1. Học viên đào tạo giảng viên và năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên 1.1.1. Học viên đào tạo giảng viên và hoạt động nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên * Hoạt động đào tạo giảng viên ở các học viện, trường sĩ quan Hiện nay, Quân đội nhân dân Việt Nam có 23 học viện, trường sĩ quan trong đó có 6 học viện và 3 trường sĩ quan trực thuộc Bộ Quốc phòng, các học viện, trường sĩ quan còn lại thuộc quyền quản lý của các tổng cục, quân chủng, binh chủng và Bộ Tư lệnh Biên phòng. Trong 23 học viện, TSQQĐ có 3 học viện (Học viện Quốc phòng, Học viện Chính trị, Học viện Lục quân), 3 trường sĩ quan (Trường Sĩ quan Chính trị, Trường Sĩ quan Lục quân 1, Trường Sĩ quan lục quân 2) đang ĐTGV. * Quan niệm về học viên đào tạo giảng viên Học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ là: những quân nhân được tuyển chọn chặt chẽ về phẩm chất, năng lực, xu hướng nghề nghiệp, năng khiếu sư phạm; đã trúng tuyển qua các kì thi, đang được đào tạo, bồi dưỡng tại nhà trường quân đội để trở thành người giảng viên đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ giảng dạy, NCKH ở các học viện, nhà trường quân đội. Học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ khá phong phú, đa dạng về ngành đào tạo, cấp đào tạo, ở mỗi học viện nhà trường. Về ngành đào tạo, trong toàn quân hiện nay có 2 đối tượng học viên ĐTGV là: Học viên ĐTGV khoa học quân sự và học viên
12 ĐTGV khoa học xã hội nhân văn (bao gồm cả khoa học xã hội nhân văn quân sự). Về cấp đào tạo, hiện nay có hai bậc đào tạo: Học viên ĐTGV cấp phân đội và học viên ĐTGV cấp trung đoàn. * Đặc điểm nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên Hoạt động NCKH của học viên ĐTGV ở các học viên, TSQQĐ bị chi phối bởi nhiều yếu tố và có các đặc điểm cơ bản sau: Một là, gắn liền với hoạt động GD ĐT ở các học viện, TSQQĐ; Hai là, gắn liền với quá trình đào tạo, bồi dưỡng hoàn thiện phẩm chất, năng lực người giảng viên, cán bộ NCKH; Ba là, đề tài khoa học của học viên phong phú, đa dạng về nội dung, hình thức. 1.1.2. Năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên * Quan niệm về năng lực, năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên Năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ là tổng hợp các yếu tố tri thức, trình độ tư duy, kỹ năng, kinh nghiệm nghiên cứu, phản ánh trình độ, khả năng vận dụng tri thức, kỹ năng, kinh nghiệm trong hoạt động khoa học, gắn với cương vị, chức trách, nhiệm vụ trong thời gian học tập tại trường. * Những yếu tố cấu thành và con đường hình thành, phát triển năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện TSQQĐ Những yếu tố cấu thành năng lực NCKH của học viên ĐTGV: một là, tri thức; hai là, trình độ tư duy khoa học; ba là, kỹ năng, kinh nghiệm nghiên cứu của học viên ĐTGV. Con đường hình thành, phát triển năng lực NCKH của học viên ĐTGV: Thứ nhất, hình thành, phát triển trong quá trình đào tạo,
13 bồi dưỡng tại các học viện, TSQQĐ; thứ hai, hình thành, phát triển bằng con đường tự học tập, tự bồi dưỡng; thứ ba, tiếp tục được củng cố, phát triển, hoàn thiện trong học tập, rèn luyện và thực tiễn NCKH. 1.2. Quan niệm, vai trò, những vấn đề có tính nguyên tắc và tiêu chí đánh giá bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên ở các học viện, trường sĩ quan quân đội 1.2.1. Quan niệm và vai trò bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên * Quan niệm về bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV Bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ là: tổng thể các hoạt động của chủ thể, tác động trực tiếp vào nhận thức, hành vi và hoạt động tự học tập, rèn luyện của học viên ĐTGV nhằm nâng cao tri thức tổng hợp, trình độ tư duy, kỹ năng, kinh nghiệm NCKH, đảm bảo cho học viên hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, NCKH theo mô hình, mục tiêu đào tạo tại trường, góp phần thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ người giảng viên, cán bộ sĩ quan sau khi ra trường. Mục đích bồi dưỡng là: bổ sung, củng cố, phát triển tri thức tổng hợp, kỹ năng NCKH, trang bị phương pháp, rèn luyện tác phong, hình thành kỹ xảo, kỹ năng trong thực hành NCKH của học viên ĐTGV, góp phần nâng cao chất lượng NCKH và GD ĐT của các học viện, TSQQĐ. Chủ thể bồi dưỡng là: hệ thống tổ chức đảng, hệ thống chỉ huy, cơ quan chức năng các cấp, các khoa giáo viên, đội ngũ cán bộ khoa học ở các học viện, TSQQĐ. Đội ngũ học viên ĐTGV vừa là
14 đối tượng bồi dưỡng, đồng thời là chủ thể tự bồi dưỡng thông qua tự học tập, tự nghiên cứu để nâng cao năng lực NCKH. Lực lượng tham gia bồi dưỡng : bao gồm cả các cơ quan, đội ngũ cán bộ, đảng viên các cấp trong nhà trường, các cơ quan quản lý khoa học của cấp trên, của các đơn vị phối hợp NCKH trên địa bàn. Đối tượng bồi dưỡng là: toàn bộ học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ. Nội dung bồi dưỡng: một là, lý luận chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và khả năng vận dụng lý luận vào hoạt động thực tiễn; hai là, trang bị tri thức tổng hợp, truyền thụ kinh nghiệm NCKH cho học viên ĐTGV; ba là, nâng cao trình độ tư duy khoa học, khả năng nhạy bén trong phát hiện vấn đề nghiên cứu, xác định mục tiêu, lựa chọn đối tượng, phạm vi, khách thể, trong tiếp cận đối tượng nghiên cứu; bốn là, bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng triển khai nghiên cứu các công trình, đề tài khoa học, luận văn, rèn luyện phương pháp, tác phong nghiên cứu; năm là, bồi dưỡng, kỹ năng làm việc theo nhóm cho học viên ĐTGV. Hình thức bồi dưỡng: trước hết, thông qua thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình đào tạo, NCKH của các học viện, TSQQĐ; hai là, thông qua các hình thức hoạt động khoa học chủ yếu ở các học viện, TSQQĐ; ba là, thông qua các hoạt động ngoại khoá; bốn là, thông qua các cuộc thi về NCKH, cuộc thi về phát minh, sáng chế, cải tiến kỹ thuật công nghệ; năm là, thông qua quá trình tự học tập, tự bồi dưỡng, tích luỹ kiến thức của học viên ĐTGV. * Vai trò của bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV
15 Thứ nhất, giúp học viên nâng cao trình độ, hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, NCKH trong thời gian học tập tại trường. Thứ hai, giúp học viên vận dụng tri thức vào giải quyết vấn đề thực tiễn, nâng cao năng lực tư duy lý luận, tham gia đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận.Thứ ba, làm cơ sở cho học viên phát triển năng lực toàn diện trong quá trình học tập tại trường và sau khi ra trường có đủ khả năng tham gia các hoạt động khoa học, thực hiện chức trách, nhiệm vụ. Thứ tư, là yếu tố quan trọng góp phần hoàn thiện nhân cách người giảng viên và làm cơ sở cho học viên ĐTGV tự bồi dưỡng. * Đặc điểm của bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên Một là, bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên nằm trong quá trình đào tạo, nhưng chủ yếu diễn ra ở giờ nghỉ, ngày nghỉ, chương trình ngoại khoá và mang tính định hướng; Hai là, cán bộ quản lý học viên là nhân tố cơ bản, quan trọng trong bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học cho học viên đào tạo giảng viên;Ba là, tự bồi dưỡng, rèn luyện năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên là nhân tố chủ yếu, quyết định. 1.2.2. Những vấn đề có tính nguyên tắc trong bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV Một là, phải bám sát quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, Nghị quyết của Quân uỷ Trung ương về phát triển khoa học công nghệ, GD ĐT vào thực tiễn hoạt động của các học viện, TSQQĐ. Hai là, bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên phải bám sát nhiệm vụ chính trị, bảo đảm tính toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với đối tượng và thực tiễn.
16 Ba là, hoạt động bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV phải gắn liền với nâng cao chất lượng GD ĐT ở các học viện, TSQQĐ. Bốn là, phát huy vai trò lãnh đạo của các cấp uỷ đảng, sức mạnh của các tổ chức, các lực lượng trong bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên. 1.2.3.Tiêu chí đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV Một là, trình độ nhận thức, thái độ, trách nhiệm của chủ thể và các lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên. Hai là, kết quả thực hiện nội dung, hình thức bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV. Ba là, đánh giá sự chuyển biến về năng lực và kết quả NCKH của học viên ĐTGV hiện nay theo yêu cầu cương vị, chức trách. Kết luận chương 1 Học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ là một bộ phận học viên trong các nhà trường quân đội, có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động GD ĐT và NCKH, lực lượng này sau khi ra trường sẽ trở thành giảng viên, cán bộ khoa học, cán bộ quản lý học viên ở các nhà trường quân đội, là người trực tiếp giảng dạy, NCKH, hướng dẫn học viên NCKH và cơ bản sẽ là lực lượng chủ yếu trong đào tạo trình độ thạc sĩ, tiến sĩ sau này. Bồi dưỡng năng lực NCKH của đối tượng này giúp họ nâng cao trình độ trí tuệ, hoàn thành các nhiệm vụ trong thời gian học tập tại trường; làm cơ sở cho người học viên sau khi tốt nghiệp ra trường có đủ khả năng tham gia các hoạt động khoa học. Chương 2 THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN VÀ NHỮNG KINH NGHIỆM BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
17 CỦA HỌC VIÊN ĐÀO TẠO GIẢNG VIÊN Ở CÁC HỌC VIỆN, TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI 2.1. Thực trạng bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên 2.1.1. Những ưu điểm cơ bản trong bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên Một là, nhận thức trách nhiệm của chủ thể và các lực lượ ng tham gia b ồi d ưỡng năng lực NCKH của học viên ngày càng đượ c nâng cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ GD ĐT và NCKH của các học viện, TSQQĐ. Hai là, nội dung, hình thức bồi dưỡng bám sát mô hình, mục tiêu đào tạo, từng bước đổi mới, phù hợp với đặc điểm hoạt động của học viên ĐTGV. Ba là, năng lực NCKH của học viên được nâng lên, số lượng, chất lượng các sản phẩm NCKH của học viên ngày càng tăng, nhiều công trình có chất lượng và khả năng ứng dụng cao. Bốn là, về cơ bản học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ đã hoàn thành tương đối tốt nhiệm vụ NCKH theo cương vị, chức trách. 2.1.2. Những hạn chế, khuyết điểm chủ yếu trong bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên. Một là, một số cấp uỷ, cán bộ chủ trì, cơ quan còn coi nhẹ nhiệm vụ bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV. Hai là, nội dung, hình thức bồi dưỡng năng lực chưa được đổi mới mạnh mẽ, thiếu đồng bộ, còn lệ thuộc nhiều vào nội dung chương trình đào tạo.
18 Ba là, năng lực NCKH của học viên tuy được nâng lên nhưng chưa đồng đều, vững chắc. 2.2. Nguyên nhân và những kinh nghiệm bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên 2.2.1. Nguyên nhân * Nguyên nhân của những ưu điểm Một là, tình hình chính trị, kinh tế xã hội của đất nước ổn định, an ninh quốc phòng vững chắc là nhân tố thuận lợi cho hoạt động bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV. Hai là, sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, trực tiếp là Quân uỷ Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị đối với công tác GD ĐT và NCKH ở các học viện, TSQQĐ. Ba là, những thành tựu to lớn trong GD ĐT và NCKH của các trường đại học trong và ngoài quân đội. Bốn là, sự lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của cấp uỷ, chỉ huy, cơ quan chức năng, các khoa giáo viên trong các học viện, TSQQĐ. Năm là, cơ chế, chính sách, môi trường NCKH và bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên có chuyển biến tích cực. Sáu là, ý thức trách nhiệm trong tự học tập, tự bồi dưỡng năng lực nghiên cứu của học viên ĐTGV. * Nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém Một là, công tác chỉ đạo, hướng dẫn của cơ quan chức năng, các khoa giáo viên trong các học viện, trường sĩ quan có nội dung chưa sát với đặc điểm, trình độ của đối tượng học viên. Hai là, một số cấp uỷ, cán bộ, đảng viên chưa nhận thức sâu sắc đầy đủ vị trí, vai trò, yêu cầu bồi dưỡng năng lực NCKH cho học viên. Ba là, ý thức trách nhiệm trong tự học tập, rèn luyện của một bộ phận học viên ĐTGV chưa cao, chưa thường xuyên.
19 Bốn là, môi trường, cơ chế, chính sách đối với NCKH ở các học viện, TSQQĐ còn nhiều bất cập. Năm là, sự tác động của mặt trái cơ chế thị trường cùng những tiêu cực trong và ngoài nhà trường tác động đến kết quả bồi dưỡng. 2.2.2. Những kinh nghiệm thực hiện tốt bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên Một là, thường xuyên thống nhất nhận thức, đề cao trách nhiệm của các chủ thể, lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực NCKH cho học viên. Hai là, tăng cường giáo dục xây dựng động cơ, phát huy tính tích cực tự giác, chủ động sáng tạo của học viên trong NCKH. Ba là, xây dựng môi trường, phát huy dân chủ trong bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên. Bốn là, tiến hành thường xuyên, liên tục; nội dung bồi dưỡng toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, hình thực biện pháp đa dạng, phong phú. Năm là, kết hợp chặt chẽ giữa hoạt động bồi dưỡng của chủ thể với đề cao tính chủ động, tích cực, tự giác tự học, tự bồi dưỡng của học viên. Kết luận chương 2 Những năm qua bồi dưỡng năng lực NCKH cho học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ đã đạt được kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm, vẫn còn có những hạn chế, khuyết điểm trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành, trong đảm bảo điều kiện, cơ sở vật chất, kinh phí cho bồi dưỡng, thực hiện các chế độ chính sách đối với học viên ĐTGV tham gia NCKH đạt giải vẫn còn những hạn chế so với yêu cầu nhiệm vụ
20 GD ĐT và NCKH của nhà trường, chức trách, nhiệm vụ của học viên. Nguyên nhân của những hạn chế trong bồi dưỡng năng lực NCKH cho học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ có cả khách quan và chủ quan, nhưng trước hết thuộc về trách nhiệm của chủ thể, lực lượng tham gia bồi dưỡng và đội ngũ học viên. Những kinh nghiệm bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV đã tổng kết trong luận án có thể vận dụng nâng cao hiệu quả NCKH cho các đối tượng học viên ở các học viện,TSQQĐ trong những năm tới là vấn đề quan trọng. Chương 3 YẾU TỐ TÁC ĐỘNG, YÊU CẦU VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CƠ BẢN BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA HỌC VIÊN ĐÀO TẠO GIẢNG VIÊN Ở CÁC HỌC VIỆN, TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 3.1. Yếu tố tác động và yêu cầu bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên 3.1.1. Những yếu tố tác động đến bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên Bồi dưỡng năng lực NCKH của học viên ĐTGV ở các học viện, TSQQĐ giai đoạn hiện nay bị chi phối của những yếu tố cơ bản sau: Thứ nhất, sự phát triển của khoa học, công nghệ, hoạt động NCKH trên thế giới và trong nước. Thứ hai, từ yêu cầu xây dựng quân đội, phát triển công nghệ quốc phòng và nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của quân đội trong tình hình mới.