Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Giáo dục học: Phát triển kỹ năng dạy học hợp tác cho giáo viên trung học cơ sở

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

622
lượt xem 162
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Giáo dục học: Phát triển kỹ năng dạy học hợp tác cho giáo viên trung học cơ sở có mục đích nghiên cứu nhằm xây dựng biện pháp phát triển kỹ năng dạy học hợp tác cho giáo viên THCS trong hoạt động bồi dưỡng giáo viên ở cấp tỉnh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Giáo dục học: Phát triển kỹ năng dạy học hợp tác cho giáo viên trung học cơ sở

0 B GIÁO D C VÀ ÀO T O I H C THÁI NGUYÊN NGUY N THÀNH K NH PHÁT TRI N K NĂNG D Y H C H P TÁC CHO GIÁO VIÊN TRUNG H C CƠ S Chuyên ngành: Lý lu n và L ch s giáo d c Mã s : 62.14.01.01 TÓM T T LU N ÁN TI N SĨ GIÁO D C H C THÁI NGUYÊN - 2010
1 M U 1. LÝ DO CH N TÀI áp ng yêu c u i m i PPDH c p THCS, GV và HS u ph i c i thi n cách d y, cách h c nh m nâng cao ch t lư ng DH. DHHT là m t trong nh ng phương hư ng chi n lư c trong i m i PPDH hi n nay nư c ta. Mu n th c hi n DHHT thành công, GV c n có nh ng KN DH nh t nh, HS c n có nh ng KN HT nh t nh, và nh ng KN y c a th y và trò u ph i thích h p v i các nguyên t c và yêu c u DHHT. G n ây các nhà trư ng ã xu t hi n nhi u kinh nghi m sư ph m v i m i PPDH. Nhưng v n KNDH còn ít ư c quan tâm, nh t là KNDH nh m tích c c hóa HT nói chung, và trong các môn h c nói riêng, như thi t k bài d y, ki m tra - ánh giá, sáng t o PPDH phù h p ti n hành DH theo nh ng chi n lư c HTHT, HT tìm tòi, h c nhóm nh , HT theo d án, HT gi i quy t v n ... Riêng v KN DHHT trư ng THCS ư c xem là v n còn b tr ng trong nh ng năm v a qua. Vì nh ng lý do nêu trên, chúng tôi ch n tài: "Phát tri n k năng DHHT cho GVTHCS" th c hi n lu n án ti n sĩ. 2. M C ÍCH NGHIÊN C U Xây d ng bi n pháp phát tri n k năng DHHT cho GV THCS trong ho t ng b i dư ng GV c p t nh. 3. KHÁCH TH VÀ I TƯ NG NGHIÊN C U 3.1. Khách th nghiên c u: Ho t ng b i dư ng nghi p v sư ph m cho GV THCS cp t nh và t i trư ng THCS. i tư ng nghiên c u: Quá trình phát tri n và t ch c b i dư ng KNDH cho GV THCS 3.2. hư ng vào i m i PPDH c p h c này. 4. GI THUY T KHOA H C D y h c h p tác các trư ng THCS s góp ph n nâng cao ch t lư ng và hi u qu d y h c n u chúng có ư c m t h th ng các bi n pháp phát tri n k năng DHHT cho i ngũ GV d a trên cơ s lý lu n d y h c xác áng và nh ng c i m ho t ng b i dư ng GV t s GD- T, phòng GD- T n các trư ng THCS. 5. NHI M V NGHIÊN C U 5.1. Xác nh cơ s lý lu n và th c ti n c a vi c phát tri n các KNDHHT c a GVTHCS 5.2. Xác nh h th ng KN DHHT c a GV THCS d a trên nh ng nguyên t c và yêu c u DHHT 5.3. xu t các bi n pháp phát tri n KN DHHT cho GV THCS trong quá trình b i dư ng GV
2 5.4. T ch c th c nghi m b i dư ng KN DHHT cho GV THCS t i m t s trư ng t nh Tây Ninh 6. GI I H N, PH M VI NGHIÊN C U 6.1. H th ng KN DHHT ư c gi i h n nh ng KN chung cho các môn h c, không dành riêng cho t ng môn h c 6.2. Bi n pháp phát tri n KN DHHT ư c gi i h n trong ph m vi ho t ng b i dư ng chuyên môn cho GV 6.3. Th c nghi m ư c gi i h n m t s trư ng THCS c a t nh Tây Ninh, ph m vi kh o sát th c tr ng giáo d c ư c gi i h n m t s t nh mi n ông Nam b 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 7.1. Nhóm PP nghiên c u lý lu n 7.2. Nhóm các PP nghiên c u th c ti n 7.3. Các PP nghiên c u khác 8. NH NG LU N I M C N B O V 8.1. i m i PPDH nhà trư ng ch có th t t i hi u qu và ch t lư ng cao c n có s k t h p m t cách h p lý, khoa h c gi a ho t ng d y c a giáo viên và ho t ng h c c a HS. DHHT và HTHT ư c th hi n như th nào trong quá trình DH trư ng THCS là m t trong nh ng nh hư ng nghiên c u c a chúng tôi góp ph n vào i m i PPDH nhà trư ng ph thông Vi t Nam. DHHT không ch c n tuân theo các quan i m và lý thuy t gi ng d y, mà c n ph i tôn tr ng và phù h p v i các lý thuy t HT. M t trong nh ng lý thuy t HT hi n i, có hi u qu cao là HTHT. 8.2. HTHT có nh ng yêu c u và nguyên t c sư ph m rõ ràng nh ó mà t o nên ho c phát huy ư c nh ng giá tr quan tr ng trong HT như tính trách nhi m, quan h thân thi n, tính xã h i, tính c ng tác, hi u qu HT cao, môi trư ng và cơ h i HT a d ng v.v... và nh ng c i m ó v a thích h p v i HS và giáo viên THCS Vi t Nam v a là nhu c u c a nhà trư ng trong quá trình i m i PP d y h c. 8.3. M t trong nh ng y u t c t lõi i m i PPDH là i m i KNDH. DH theo chi n lư c hay PP nào thì GV ph i có nh ng KNDH phù h p v i chi n lư c hay PP ó và HS ph i thích ng v i ki u HT như v y dư i s ch o c a GV. 8.4. DH h p tác òi h i giáo viên ph i có nh ng KNDH c thù t khâu thi t k gi ng d y, lên l p cho n qu n lý HT và ánh giá k t qu HT. 8.5. Có th phát tri n các KN DHHT cho GV trư ng THCS thông qua ho t ng b i dư ng giáo viên c p t nh, ư c t ch c và ch o t S GD- T, Phòng giáo d c cho n
3 nh ng sinh ho t chuyên môn c a trư ng, dư i s h tr k thu t và lý lu n c a chuyên gia, c a cán b ch o, c a giáo viên c t cán. 9. ÓNG GÓP M I C A LU N ÁN 9.1. V m t lý lu n - Xác nh m t cách có h th ng quan i m lý lu n v KN DHHT, có ý nghĩa sư ph m trong i m i PP DH b c h c THCS. - V n d ng và phát tri n lý lu n v năng l c và KNDH, lý thuy t HTHT xây d ng ư c xem như khung h th ng KN DHHT phù h p v i giáo viên THCS. H th ng này có th tham kh o khi phát tri n nh ng nghiên c u ti p t c và sâu s c hơn v lĩnh k thu t chung v c KNDH. 9.2. V m t th c ti n - Qua kh o sát th c tr ng i m i PPDH và th c tr ng KNDH m t s trư ng THCS thu c các t nh mi n ông Nam B , phát hi n m t s ưu i m và b t c p v nh n th c, nhu cu i m i cách d y, cách h c. + Các cơ quan và cán b qu n lý cũng như giáo viên u mong mu n th c hi n thành công vi c i m i PPDH theo nh hư ng c a Ngành. ó là nhu c u c a c chính HS và c ng ng. + Hi n nay, KNDH c a GV ch y u v n là nh ng KN c a PP và l i gi ng d y th ng, i u ó th hi n qua nh n th c và kinh nghi m DH c a h , ây là m t trong nh ng nhân t khi n GV g p nhi u khó khăn khi ti p c n lý lu n và áp d ng các lý thuy t DH hi n i. + M t s giáo viên có KN DHHT nhưng gi i h n gi lên l p và m t s bài h c, còn t n m n và mang tính ch t t phát. - Phát tri n ư c n i dung b i dư ng giáo viên THCS v KN DHHT, d a trên nh n th c lý lu n v HTHT và h th ng KN DHHT phù h p v i giáo viên và ho t ng DH trư ng THCS. - Xây d ng bi n pháp phát tri n k năng DHHT cho GV THCS v tKN DHHT bao g m 7 bi n pháp. Nh ng bi n pháp này ư c th c nghi m qua quá trình thi t k bài h c, ti n hành DH và t ch c cho HS HT c a giáo viên, tương ng v i các nhóm KNDH mà giáo viên ư c b i dư ng. Các bi n pháp cũng ư c th m nh qua ý ki n chuyên gia, cán b qu n lý giáo d c và giáo viên trư ng THCS. 10. C U TRÚC LU N ÁN Ngoài ph n m u, k t lu n và khuy n ngh , lu n án có 3 chương:
4 Chương 1: Cơ s lý lu n và th c ti n c a vi c phát tri n KNDHHT cho giáo viên THCS c p t nh Chương 2: Các bi n pháp phát tri n KNDHHT cho GVTHCS Chương 3: ánh giá các bi n pháp phát tri n k năng DHHT cho GV THCS Chương 1 CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N C A VI C PHÁT TRI N K NĂNG DHHT CHO GIÁO GV THCS 1.1. CƠ S LÝ LU N V PHÁT TRI N K NĂNG D Y H C H P TÁC 1.1.1. T ng quan v n nghiên c u có liên quan n tài 1.1.1.1. Nghiên c u nư c ngoài T th k XVIII, Joseph Lancaster và Andrew Bell ã th c nghi m và tri n khai r ng rãi vi c HTHT nhóm Anh qu c và vào kho ng cu i th k XIX M ã cao HTHT, i n hình có Fancis Parker, ã ưa ra các quan ni m nh m bi n h cho lý thuy t DHHT. Cùng Parker, John Dewey cho r ng con ngư i có b n ch t s ng h p tác, tr c n ư c d y bi t c m thông, tôn tr ng quy n c a ngư i khác. Các công trình nghiên c u i n hình c a các nhà KH như Devries.D. và Edwards.K ã c p vi c k t h p h c h p tác nhóm, tranh ua gi a các nhóm và các trò chơi HT v n d ng vào th c ti n ho t ng trong l p h c; E. Cohen ã xây d ng m t PP HTHT d a trên nh ng lý thuy t, nh ng phát bi u mong i. W. Glasser ã nghiên c u thúc y vi c s d ng các m i quan h h p tác gi a HS v i nhau. Albert Bandura ưa ra lý thuy t HT mang tính xã h i: “S làm vi c ng i”. Nhi u th c nghi m ã ch ng t các mô hình HHT xây d ng trên thuy t HT mang tính xã h i ã em l i k t qu vư t h n cách h c truy n th ng. Jean Piaget v i h c thuy t “s gi i quy t mâu thu n”. Các tác gi Palincsar và Brown xây d ng và phát tri n PP d y l n nhau. Roger, T. Johnson & David, W. Johnson là nh ng ngư i i u trong lĩnh v c DHHT. David W. Johnson và Roger T. Johnson ã kêu g i các trư ng h c t ch c DHHT. T năm 1980 có th k n các công trình c a Brown và Palincsar (1989), Rosenshine, Meister (1994), Slavin năm 1990 và Renkl năm 1995. Các ông cho r ng vi c DHHT t o l p và c i thi n nh ng m i quan h xã h i gi a các thành viên, v i nh ng c thù xã h i và ph m ch t cá nhân, HTHT nhóm c i thi n rõ r t cách tư duy c a HS... Franz Emanuel ã d a trên s khái quát các mô hình HTHT c a Slavin, Brown và Palincsar, c a Rosenshine và Meister ưa ra mô hình v DHHT. Raja Roy Singh, ã c p t i nhi u v n t ra cho giáo d c th k XXI, giáo d c con ngư i là hình thành cho h năng l c sáng t o, có KN h p tác. Vưgôtski ã ưa ra khái ni m xây d ng lý thuy t v vùng phát tri n g n, theo ó DH ch có hi u qu v vùng phát tri n khi tác ng c a nó n m vùng phát tri n g n c a HS. Macarenco, A.X.
5 ã kh ng nh trong tương lai, khoa sư ph m s c bi t chú ý n lý thuy t DH thông qua t p th . Nh ng nghiên c u v DHHT c a Macarenco, A.X. ã góp ph n vào vi c phát tri n lý lu n DH hi n i. Kôtôp ã xây d ng m t qui trình k thu t tương i hoàn ch nh v HTHT nhóm v i m t h th ng các thao tác c n thi t mà GV, HS ph i th c hi n trong ti t h c. DH nêu v n theo hình th c h p tác nhóm Ba Lan vào nh ng năm 1950-1960 v i các công trình nghiên c u c a Bozdanxki, Rot, G., Kupixevich, Palatopxki… các tác gi u kh ng nh: DH nêu v n theo hình th c h p tác nhóm có hi u qu hơn h n so v i DH nêu v n l p ho c theo cá nhân. Ôkôn, V. ã ti n hành t ng k t các hình th c và các giai o n DH theo nhóm. Tuy nhiên, m t s nghiên c u cũng ã ưa ra nh ng b ng ch ng v h n ch c a vi c HTHT. Nghiên c u c a Renkl năm 1995 ã c p n i u ki n c a vi c HHT theo nhóm, cũng như m t s h n ch c a hình th c HT này. ây cũng là v n áng ư c quan tâm, nghiên c u, v n d ng mô hình HTHT trong i u ki n i m i DH nư c ta và giúp chúng tôi có cơ s nghiên c u th c hi n lu n án. 1.1.1.2. Nghiên c u trong nư c Cho n nay có các tác gi tiêu bi u như: Thái Duy Tuyên, Nguy n H u Châu, ng Thành Hưng, Tr n Bá Hoành và m t s tác gi khác có c p n DHHT. Ngoài ra còn có các bài báo có nói n DHHT c a Nguy n Th H ng Nam, Nguy n Văn Hi n, Tr n Ng c Lan - Vũ Th Minh H ng, Tr n Th Bích Hà. Các tác gi u cho r ng DHHT là mô hình DH có hi u qu cao. 1.1.2. Cơ s khoa h c c a d y h c h p tác 1.1.2.1. Cơ s tri t h c H c là quá trình n y sinh và gi i quy t các mâu thu n bên trong và bên ngoài, t ó t o ra n i l c và ngo i l c thúc y s phát tri n c a b n thân ngư i h c. Tri t h c duy v t bi n ch ng ã kh ng nh: “M i s v t, hi n tư ng trong th gi i khách quan u v n ng và phát tri n không ng ng”. 1.1.2.2. Cơ s tâm lý h c Các mâu thu n nh n th c làm cho các quan i m b phân tán và do ó ch th ph i ý th c v cách hành ng c a b n thân. S tương tác xã h i bu c ch th ph i l ng nghe phân tích ch n l c, suy lu n k t h p ý tư ng, quan i m và hành ng c a mình v i các thành viên khác. Các mâu thu n ư c gi i quy t b ng s h p tác v i các cá nhân khác trong t p th s làm cho ch th xác l p nh n th c c a mình. HS THCS khao khát ư c quan h và giao ti p v i m i ngư i xung quanh, c bi t là v i b n, vui thích ư c ho t ng cùng nhau, ư c s ng t p th và có b n bè thân thi t, tin c y.N m ư c c i m tâm lý l a tu i HS THCS ng th i n m v ng b n ch t và v n
6 d ng có hi u qu các nguyên t c, c i m c a DHHT s phát huy ư c tính tích c c h c t p c a HS, là m c tiêu c n t c a i m i PPDH hi n nay. 1.1.2.3. Cơ s xã h i h c H p tác là m t y u t không th thi u ư c trong cu c s ng. V m t xã h i, s h p tác di n ra trong su t cu c i c a m i con ngư i, trong gia ình, c ng ng.Tri t lý d y h c c a phương pháp DHHT xu t phát t nh ng quan ni m m i v b n ch t h c t p nói chung và vi c t ch c h c t p trư ng h c hi n nay. M i phương pháp d y h c hay m t nhóm phương pháp d y h c g n nhau u xu t phát t m t tri t lý d y h c nh t nh. Phương pháp DHHT có ngu n g c t phương pháp giáo d c xã h i. 1.1.2.4. Cơ s lý lu n d y h c Trong quá trình tìm ki m con ư ng i m i PPDH cho nhà trư ng Vi t Nam, tư tư ng d y h c hư ng v ngư i h c, phát huy dân ch trong d y h c là m t trong nh ng tư tư ng quan tr ng nh t trong vi c i m i PPDH. ngư i h c có th tham gia th o lu n m t cách dân ch thì ngư i d y và ngư i h c ph i oàn k t trong m t t p th v ng ch c nh m th c hi n m c tiêu d y h c. Trư c h t th y và trò ph i xem nhau như là b n, ng nghi p trong ho t ng d y h c. 1.1.3. Các khái ni m công c 1.1.3.1. Khái ni m h p tác Trong lu n án này ư c hi u là s t nguy n c a các cá nhân cùng nhau làm vi c m t cách bình ng trong m t t p th (nhóm). Các thành viên trong nhóm ti n hành ho t ng nh m m c ích và l i ích chung, ng th i t ư c m c ích và l i ích riêng c a m i thành viên trên cơ s n l c chung. Ho t ng c a t ng cá nhân trong quá trình tham gia công vi c ph i tuân theo nh ng nguyên t c nh t nh và có s phân công trách nhi m c th cho các thành viên trong nhóm. 1.1.3.2. Khái ni m h c t p h p tác HT h p tác (Cooperative Learning): ch phương th c hay chi n lư c HT d a trên s h p tác c a nhóm ngư i h c ư c s hư ng d n, giám sát, giúp c a GV. HTHT có m c tiêu chung, n l c HT chung c a nhóm, thành t u và trách nhi m HT cá nhân hài hòa v i nhau, có s chia s ngu n l c, k t qu và l i ích HT, có tính xã h i và thân thi n trong HT. 1.1.3.3. Khái ni m d y h c h p tác DHHT ư c di n t m t cách y , chính xác là DH theo hư ng HT h p tác. ki u DH này, GV t ch c cho HS cùng HT v i nhau theo các mô hình t ch c DH phù h p v i m c ích, n i dung HT d a trên nguyên t c, c i m c a HTHT. DHHT v a t o ra môi trư ng thu n l i cho HS ti n hành HT ti p thu ki n th c, phát huy ti m năng trí tu c a ngư i h c, ng th i hư ng d n h bi t cách rèn luy n, phát tri n KN h p tác trong ho t ng HT.
7 1.1.3.4. Khái ni m phát tri n Chúng tôi ti p c n khái ni m phát tri n theo hư ng c i thi n tình tr ng ch t lư ng cũ sang tình tr ng ch t lư ng m i cho nh ng i tư ng c n ư c phát tri n, giúp h nâng cao v nh n th c và k năng ho t ng trên cơ s , nh ng ki n th c, k năng ã có, thông qua h c t p, rèn luy n b sung, hoàn thi n, phát tri n năng l c và k năng ho t ng theo yêu c u, m c tiêu c n t. 1.1.3.5. Khái ni m b i dư ng Chúng tôi cho r ng: B i dư ng chính là quá trình b sung ki n th c, chuyên môn, nghi p v và các k năng tương ng nh m phát tri n năng l c và ph m ch t cho i tư ng b i dư ng. Ch th b i dư ng là nh ng ngư i ã ư c ào t o và có m t trình chuyên môn nh t nh. 1.1.3.6. Khái ni m k năng Chúng tôi ti p c n k năng nghiêng v năng l c c a con ngư i th c hi n các công vi c có k t qu trong ó bao hàm c quan ni m k năng là k thu t hành ng. i u này ã ch ra cho ta th y khi s v n d ng tri th c vào th c ti n m t cách thu n th c thì m i t ư c k t qu công vi c có ch t lư ng t t. 1.1.4. B n ch t, c u trúc, tác d ng c a DHHT 1.1.4.1. B n ch t c a DHHT B n ch t c a DHHT có nh ng i m khác bi t v i d y h c truy n th ng, nó th hi n rõ nh t ho t ng c a ngư i d y, ho t ng c a ngư i h c và s tương tác c a ba thành t , ó là ngư i d y, ngư i h c và môi trư ng. Các ho t ng nhóm h p tác ph i ư c thi t k sao cho cá nhân th hi n ư c trách nhi m c a mình i v i công vi c ư c giao. Kh i lư ng công vi c ph i tương ng v i s lư ng thành viên trong nhóm. 1.1.4.2. C u trúc d y h c h p tác nhóm C u trúc n n t ng theo phương th c DHHT N g m 5 y u t cơ b n: Tính ph thu c tích c c; s tương tác tr c di n; trách nhi m và công vi c cá nhân; s d ng nh ng KN h p tác trong nhóm; x lý tương tác nhóm. 1.1.4.3. Tác d ng c a DHHT i v i b c h c THCS - c i m ho t ng b c h c THCS. - Tác d ng: Trong môi trư ng HTHT ngư i h c phát huy năng l c, kh năng t ch , c l p, sáng t o, ch ng l i thói chây lư i, d a d m, t o nên ý chí “dám nghĩ, dám làm, dám ch u trách nhi m”. DHHT bao g m s tham gia c a m i HS, c a t p th ngư i h c vào vi c chi m lĩnh n i dung h c v n, s khuy n khích ng viên, t ch c t o d ng môi trư ng cho ngư i h c c a GV là c n thi t và ph i ư c ph bi n r ng rãi trong quá trình d y h c các trư ng ph thông.
8 1.1.5. Phát tri n k năng DHHT Chúng tôi quan ni m v k năng DHHT là s th c hi n có k t qu các thao tác c a hành ng gi ng d y t m c tiêu d y h c b ng cách l a ch n, v n d ng nh ng tri th c, nh ng cách th c ho t ng c a ngư i d y d a trên lý thuy t HTHT và c i m, yêu c u c a DHHT theo m t qui trình h p lý và i u ki n, hoàn c nh, phương ti n nh t nh. M i khâu c a quá trình DHHT có nh ng nhóm k năng tương ng phù h p v i mô hình d y h c ư c ti n hành. Phát tri n k năng DHHT cho GV THCS ph i d a trên cơ s k năng d y h c chung c a b c h c, thông qua quá trình tác nghi p, GV ư c h c t p, b i dư ng, rèn luy n k năng DHHT hoàn thi n k năng ã có nhưng chưa hoàn ch nh, ho c b sung nâng cao nh n th c lý lu n và phát tri n k năng d y h c theo mô hình HTHT. Các hình th c PT KNDHHT g m: phát tri n KN DHHT cho GV b ng ho t ng b i dư ng; Phát tri n k năng DHHT thông qua quá trình t h c, t rèn luy n; Ti n hành sinh ho t chuyên môn cơ s trư ng h c. 1.2. CƠ S TH C TI N C A VI C PHÁT TRI N K NĂNG D Y H C CHO GIÁO VIÊN TRUNG H C CƠ S 1.2.1. Th c tr ng s d ng các PPDH, i m i PPDH, s nh n th c v DHHT, HTHT c a GV và b i dư ng phát tri n KN DHHT cho GV THCS qua kh o sát 1.2.2.1. T ch c kh o sát Kh o sát 3 t nh Tây Ninh, Bình Dương, Bình Phư c. i tư ng kh o sát là CBQL và GV trư ng THCS. Th i gian: năm h c 2007-2008. N i dung kh o sát: Vi c s d ng các PPDH c a GV; v i m i PPDH; v DHHT và HTHT trư ng THCS; v b i dư ng KN DHHT cho GV THCS. PP kh o sát: i u tra b ng b ng h i; trao i ý ki n. 1.2.2.2. K t qu kh o sát a. Th c tr ng s d ng các PP d y h c: GV THCS v n ch y u s d ng các PPDH truy n th ng như thuy t trình, tr c quan, v n áp. Các PPDH ư c coi là m i như DH theo PP d án, s d ng tình hu ng, trò chơi óng vai, th o lu n nhóm… thì ít ư c GV s d ng. Các PPDH mà GV cho r ng hay s d ng thì s GV s d ng thành th o các PP này v n còn ít, ch riêng PP thuy t trình có trên 50% s GV cho r ng s d ng thành th o. c bi t các PPDH m i qua kh o sát cho th y h u như GV chưa h có k năng. Th c t này cho th y vi c i m i PPDH hi n nay v n còn nhi u khó khăn. b. Kh o sát v k t qu i m i PPDH - Nh n th c v i m i PPDH: a s GV và CBQL hi u úng v i m i PPDH (73,1%), nhưng v n còn m t s hi u bi t chưa chính xác v i m i PPDH;
9 - Th c hi n i m i PPDH: Có 72% GV và CBQL ã th c hi n i m i PPDH m t s KNDH như thi t k bài h c, ti n hành gi ng d y, PP s d ng DDH. M c dù v y v n có nh ng vi c quan tr ng c n ph i th c hi n trong i m i PPDH thì GV v n chưa làm ư c. + K t qu c a vi c i m i PPDH: Có 71% s ngư i tham gia kh o sát hi u úng v k t qu c a vi c i m i PPDH, ch y u là nh ng tác ng tích c c. V n còn nhi u GV và CBQL chưa nh n th c úng v nh ng khó khăn do yêu c u i m i PPDH t ra. a s GV và CBQL ng ý v i k t qu tích c c c a DHHT em l i. c. K t qu kh o sát v nh n th c HTHT, DHHT c a GV THCS và th c tr ng b i dư ng, phát tri n k năng DHHT GV THCS * S nh n th c c a GV và CBQL v HTHT và DHHT trư ng THCS + Nh n th c v HTHT c a nh ng ngư i tham gia kh o sát t 72% nhưng v n còn có m ts c i m c a DHHT a s GV chưa hi u m t cách y . + V DHHT thì GV và CBQL còn chưa hi u rõ l m. + V th c hi n DHHT: h u h t GV và CBQL u cho r ng h chưa t ng th c hi n DHHT, ch ng t h chưa th c s hi u úng DHHT c n ph i th c hi n nh ng công vi c gì * K t qu kh o sát b i dư ng, phát tri n k năng DHHT Qua kh o sát b ng phi u i u tra: Cho th y h u h t CBQL, GV u chưa ư c b i dư ng các KN DHHT. M t s lư ng nh GV, CBQL cho là ã ư c b i dư ng m t s KN DHHT có th là do ư c hư ng d n c a chuyên gia nư c ngoài t ch c t p hu n qua các d án. Qua k t qu trao i, h i CBQL GD c p T nh và huy n và nghiên c u tài li u chúng tôi nh n th y: N i dung b i dư ng: B i dư ng GV THCS d y theo chương trình i m i giáo d c ph thông...; + B i dư ng các chuyên thu c các chương trình b o v môi trư ng, phòng ch ng ma túy, HIV/AIDS... Vi c b i dư ng ch t p trung m t s trư ng tr ng i m có i u ki n áp d ng DH theo chi n lư c HTHT nhóm; + B i dư ng thư ng xuyên theo chu kỳ v i m c ích nâng cao ch t lư ng i ngũ GV và ch t lư ng giáo d c, h tr cho vi c b i dư ng th c hi n chương trình i m i giáo d c ph thông... + B i dư ng GV b ng cách liên k t v i các trư ng C và HSP ào t o GV t chu n v trình chuyên môn nghi p v ; + B i dư ng GV thông qua các chuyên nh m giúp cho GV c p nh t ki n th c, CMNV, phát tri n KN DH nâng cao s hi u bi t v GD, DH. Hình th c, c i m, i tư ng tham gia b i dư ng: B i dư ng thông qua các l p t p hu n ư c t ch c c p t nh ho c c m huy n, th , ch y u ư c tri n khai trong hè. i tư ng tham gia b i dư ng là cán b qu n lý, giáo viên THCS. Báo cáo viên ư c tuy n
10 ch n t nh ng GV gi i, nòng c t trong m ng lư i chuyên môn c a t nh và gi ng viên trư ng cao ng sư ph m ư c ngành c i t p hu n ti p thu do B GD- T tri u t p. i v i chương trình liên k t ào t o, b i dư ng t xa, vi c nâng chu n CMNV do gi ng viên các trư ng i h c th c hi n theo h p ng liên k t. Qua tìm hi u th c t và k t qu kh o sát trên có th nh n nh CBQL, GV chưa ư c b i dư ng m t cách chính th c v KNDHHT. 1.2.2. K t lu n chung v th c tr ng qua kh o sát - GV THCS v n ch y u s d ng các PPDH truy n th ng, các PPDH m i, tích c c h u như ít ư c s d ng. Chính vì th v i các PPDH m i (trong ó có DHHT), GV THCS h u như chưa có KN. - GV và CBQL ã có s hi u bi t v i m i PPDH nhưng s hi u bi t này chưa th c s v ng ch c. GV và CBQL ã th c hi n m t s nh ng công vi c i m i PPDH và hi u úng v k t qu tích c c do i m i PPDH mang l i. Tuy nhiên, nh ng yêu c u do i m i PPDH òi h i thì GV v n chưa nh n th y ư c, CBQL thì có nh n th c m t cách tương i t t hơn GV v yêu c u i m i PPDH. - GV và CBQL có s hi u bi t nh t nh v DHHT và HTHT nhưng chưa y . a s GV cũng chưa th c hi n DHHT m t cách chính th c. Tuy v y, h l i có nh ng nh n nh úng v k t qu do DHHT em l i. CBQL có hi u bi t t t hơn GV v HTHT, DHHT. - GV và CBQL ã ư c b i dư ng m t s KNDH nhưng v n còn r t nhi u KNDHc n thi t khác thì chưa ư c b i dư ng. c bi t, nh ng KNDHHT thì nhìn chung GV và CBQL chưa ư c b i dư ng. 1.3. K T LU N CHƯƠNG 1 1.3.1. DHHT ư c hi u m t cách y là DH theo hư ng HTHT, là ki u DH trong ó GV t ch c cho HS cùng HT v i nhau theo các mô hình t ch c DH phù h p v i m c ích, n i dung HT d a trên nguyên t c, c i m c a HTHT. Ki u DH ó v a t o ra môi trư ng thu n l i cho HS ti n hành HT ti p thu ki n th c, v a hư ng d n GV bi t cách rèn luy n, phát tri n KNh p tác trong ho t ng HT. DHHT khuy n khích s tham gia tích c c c a ngư i h c thông qua nhóm h p tác, m c tiêu, n i dung HT ư c c u trúc sao cho m i thành viên quan tâm n k t qu chung c a nhóm cũng như c a m i cá nhân. HS là ch th tích c c trong vi c lĩnh h i ki n th c, KN thông qua s h p tác v i GV và s h p tác gi a HS v i nhau trong quá trình HT, t ó t ư c m c tiêu cá nhân, ng th i góp ph n t o ra s thành công c a nhóm. 1.3.2. DHHT thành công GV ph i có m t h th ng KNDH phù h p v i các nguyên t c và c i m c a DHHT. KN không ch là k thu t c a hành ng mà còn là m t bi u hi n
11 c th c a năng l c con ngư i. KNDH là kh năng v n d ng các tri th c v chuyên môn nghi p v c a ngư i GV phát tri n trí tu và hình thành th gi i quan, ph m ch t o c cho HS. Phát tri n KN DHHT ư c d a trên nh ng KNDH chung s n có c a ngư i GV phù h p v i nguyên t c DHHT nh m t o ra m t h th ng KN h p lý, hoàn ch nh hơn áp ng yêu c u DH hư ng vào ngư i h c b ng chi n lư c DHHT. C n phát tri n KN DHHT cho GV THCS b ng cách t ch c hu n luy n, nâng cao các KN DHHT thông qua ho t ng b i dư ng GV. 1.3.3. Kh o sát th c tr ng cho th y trình chuyên môn nghi p v c a GV không ng u. M t b ph n GV THCS nh ng nơi ư c kh o sát ã có m t s hi u bi t v HTHT và DHHT tuy nhiên hi u bi t này chưa th c s y và chưa hoàn toàn chính xác. Tuy nhiên a s GV và CBQL u cho r ng DHHT là m t trong nh ng PPDH m i và s mang l i hi u qu giáo d c tích c c. 1.3.4. Kh o sát th c tr ng cũng cho th y GV bư c u ã có th c hi n m t s nh ng KN DHHT trong quá trình d y h c, tuy nhiên vi c th c hi n này chưa có h th ng và th c hi n r t ít và cũng chưa t t. i a s GV và CBQL ng tình v i h th ng KN DHHT mà tác gi ưa ra và h cho r ng nh ng KN này là r t c n thi t. Trên th c t GV và CBQL chưa ư c b i dư ng nh ng KN DHHT m t cách chính th c. Chưa có các bi n pháp riêng nào ư c th c hi n b i dư ng KN DHHT cho GV THCS. Chương 2 BI N PHÁP PHÁT TRI N K NĂNG D Y H C H P TÁC CHO GIÁO VIÊN TRUNG H C CƠ S 2.1. CÁC NGUYÊN T C XÂY D NG BI N PHÁP PHÁT TRI N KN DHHT CHO GV THCS 2.1.1. Nguyên t c m b o tính m c ích 2.1.2. Nguyên t c m b o tính h th ng 2.1.3. Nguyên t c m b o tính th c ti n 2.1.4. Nguyên t c m b o tính hi u qu toàn di n 2.2. BI N PHÁP PHÁT TRI N KN DHHT CHO GV THCS Lu n án xu t 2 nhóm bi n pháp phát tri n k năng DHHT cho GV THCS. N i dung c a các bi n pháp ã c th hóa cách th c ti n hành th c hi n bi n pháp và các yêu c u c n t v k năng d y h c theo ki u DHHT, vì v y lu n án s không trình bày l i cách ti n hành các nhóm bi n pháp.
12 N i dung phát tri n k năng DHHT phù h p và th ng nh t v i nh ng k năng d y h c cơ b n c a GV THCS, ng th i phù h p và th ng nh t v i kh năng HTHT c a HS THCS hi n nay. 2.2.1. Nhóm bi n pháp th nh t: Xây d ng n i dung b i dư ng nh n th c và KNDHHT cho GV THCS * Nhóm bi n pháp 1: Xây d ng n i dung b i dư ng k năng DHHT cho GV THCS (g m 3 bi n pháp) M c ích ý nghĩa Xây d ng n i dung b i dư ng hư ng d n, gi ng d y các l p t p hu n chuyên i m i PPDH, nh m phát tri n k năng DHHT cho GV THCS, áp ng yêu c u th c ti n ang c n c i thi n cách d y, cách h c hi n nay. N i dung: - Bi n pháp 1. Xây d ng n i dung thi t k bài h c theo mô hình DHHT (nhóm các k năng thi t k : m c tiêu, n i dung, phương pháp d y h c, phương ti n gi ng d y và h c t p, thi t k ho t ng). - Bi n pháp 2. Xây d ng k năng ti n hành d y h c theo mô hình DHHT (các k năng: thành l p nhóm HTHT, t ch c ho t ng nhóm, gi i thích m c tiêu và nhi m v c a HS trong HTHT nhóm, ánh giá nh n xét tương tác nhóm). - Bi n pháp 3. Xây d ng k năng h tr ti n hành DHHT (các k năng: s d ng phi u h c t p, s d ng câu h i, s d ng l i nói…). * Nhóm bi n pháp 2: Hư ng d n th c hi n k năng DHHT và ng d ng th c hành, rèn luy n t i cơ s trư ng h c (g m 4 bi n pháp) M c ích - Giúp cho GV n m v ng cách th c, qui trình th c hi n các k năng DHHT. - C ng c , kh c sâu ki n th c, k năng ã ư c h c t p. - T o cho GV có thói quen thư ng xuyên luy n t p, nâng cao ý th c t h c, t rèn luy n k năng DHHT. - Nâng cao năng l c ho t ng các t chuyên môn trư ng theo hư ng ti p c n v i mô hình DHHT. N i dung: - Bi n pháp 1. Hư ng d n GV th c hi n k năng xây d ng s ph thu c tích c c gi a các thành viên trong nhóm HTHT. Trên cơ s m c tiêu chung ã ư c xác nh, GV c n
13 hư ng d n cho nhóm trư ng xác nh nhi m v c a m i thành viên trong nhóm HTHT, t ó m i thành viên t p trung n l c ho t ng h p tác v i nhau th c hi n nhi m v h c t p xoay quanh m c tiêu ã ra. S ph thu c tích c c th hi n qua vi c phân công nhi m v và vai trò trong nhóm, nh ó HS s n l c ph i h p v i nhau trong vi c hoàn thành nhi m v . GV c n t tên cho m i nhóm, gi i thích cho HS n m ư c các v n liên quan n s thành công cũng như nh ng thách th c mà nhóm h c h p tác ph i gi i quy t. - Bi n pháp 2. Hư ng d n GV cách rèn luy n HS hình thành k năng trong HTHT. có th hình thành nh ng k năng h p tác trong nhóm, chúng tôi s p x p th t các k năng theo nhóm và d y theo m t h th ng nh t nh. Nh ng k năng này ư c th hi n b ng nh ng hành vi thích h p trong HTHT nhóm. Khi các nhóm b t u ho t ng có hi u qu , nh ng hành vi mong i có th g m: M i thành viên l n lư t gi i thích vì sao có áp án như v y? Trao i v s tìm ki m ki n th c m i. H i l i các thành viên trong nhóm xem ki n th c và k năng ang h c có liên quan gì v i nh ng ki n th c ã bi t.Nêu ý ki n v áp án c a thành viên trong nhóm ưa ra; khuy n khích m i ngư i tham gia; l ng nghe chính xác i u b n ang nói. - Bi n pháp 3. Hư ng d n GV thi t k qui trình DHHT nhóm.Qui trình DHHT-nhóm ư c thi t k g m ho t ng c a GV và ho t ng c a HS. ng c a GV : Giáo viên gi vai trò hư ng d n, t ch c i u khi n ho t ng Ho t h c, kh i xư ng các m i quan h h p tác GV-HS, HS-HS, làm cho chúng v n ng và tác ng qua l i l n nhau trong m t ho t ng chung. ây là nhi m v quan tr ng quy t nh hi u qu c a ho t ng DHHT. th c hi n nhi m v này, GV ph i b ng nh ng hình th c và chi n lư c t ch c ho t ng linh ho t, khơi d y ti m năng sáng t o và tích c c h p tác c a m i h c sinh, ng th i t o ra trong l p h c m t môi trư ng h c t p năng ng c a tinh th n lao ng h u ngh và h p tác. ng c a h c sinh: V i vai trò c a m t ch th tích c c, t giác và t l c, HS Ho t không ch là m c tiêu mà còn là ng l c ch y u c a quá trình d y h c. H ph i t l c chi m lĩnh tri th c b ng chính các hành ng c a mình, b ng s h p tác v i các b n cùng h c, v i giáo viên. Ho t ng h c t p c a HS trong gi h c h p tác nhóm, v th c ch t, là ho t ng t h c, t chi m lĩnh tri th c thông qua quá trình cá nhân hóa và xã h i hóa. - Bi n pháp 4. Th c hành ng d ng, rèn luy n k năng DHHT t i trư ng THCS. Bi n pháp có các n i dung sau: Áp d ng thí i m th c hi n các k năng và qui trình DHHT trong th c ti n iv i các trư ng có GV tham d b i dư ng chuyên DHHT.
14 Rèn luy n, th c hành k năng DHHT t chuyên môn ưa n i dung DHHT tr thành chuyên sinh ho t thư ng xuyên. N i dung sinh ho t chú ý n vi c rèn luy n k năng DHHT. D gi , quan sát th c hi n k năng DHHT ph i ư c ti n hành thư ng xuyên, nh t là i v i GV chưa có nhi u kinh nghi m trong d y h c. Tùy theo m c ích ánh giá nh n xét v yêu c u k năng c n th c hi n, t chuyên môn có th giao cho GV chu n b ti n hành trên l p các GV khác d gi trao i kinh nghi m. T ch c seminar t i trư ng. i u ki n th c hi n nhóm bi n pháp - C n t o i u ki n thu n l i giúp cho vi c tri n khai ng d ng các k năng DHHT, c bi t quan tâm u tư cơ s v t ch t, thi t b d y h c theo mô hình DHHT. - Ban giám hi u các trư ng THCS ph i b trí th i gian thích h p các t chuyên môn ho t ng nâng cao hi u qu rèn luy n k năng DHHT. - Các t chuyên môn c n xây d ng n i dung, chương trình ho t ng ưu tiên cho vi c b i dư ng rèn luy n k năng DHHT cho GV. -T p th GV oàn k t, giúp l n nhau, n l c quy t tâm i m i PPDH. 2.3. M I LIÊN H GI A CÁC NHÓM BI N PHÁP Lu n án xu t 2 nhóm bi n pháp, trong ó: Nhóm bi n pháp 1, g m 3 bi n pháp xây d ng n i dung b i dư ng phát tri n k năng DHHT. Nhóm biên pháp 2, g m 4 bi n pháp nh m hư ng d n GV th c hi n các k năng c trưng trong quá trình ti n hành DHHT và ng d ng th c hành rèn luy n các k năng DHHT thông qua ho t ng chuyên môn trư ng THCS. Các bi n pháp riêng l trong m i nhóm bi n pháp u có m i liên h ch t ch v i nhau, 2 nhóm bi n pháp ư c th c hi n theo m t trình t h p lý t o i u ki n thu n l i cho nhau. N u th c hi n t t 2 nhóm bi n pháp nêu trên s góp ph n th c hi n i m i PPDH t hi u qu , k năng DHHT c a GV s ư c phát tri n. 2.4. K T LU N CHƯƠNG 2 Bi n pháp phát tri n k năng DHHT ư c xây d ng d a trên các nguyên t c ã xác inh và ch trương, chính sách, quan i m c a ng, Nhà nư c, các văn b n ch o, hư ng d n c a ngành GD v i m i n i dung, chương trình, sách giáo khoa, i m i PPDH b c h c THCS; nh ng qui nh v tiêu chu n ph m ch t, năng l c CM -NV c a GV THCS. ng th i căn c vào k t qu nghiên c u lý lu n d y h c, lý thuy t h c t p, mô hình d y h c tiên ti n (h p tác, tham gia, ki n t o…), các công trình nghiên c u v HTHT, DHHT trong nư c và trên th gi i k th a, v n d ng sáng t o phù h p v i ph m vi, m c ích yêu c u xây d ng n i dung b i dư ng k năng DHHT cho GV THCS.
15 Bi n pháp phát tri n k năng DHHT ư c thi t k g m 2 nhóm, có m i quan h ch t ch v i nhau. - Nhóm bi n pháp 1, xây d ng n i dung b i dư ng v k năng d y h c theo hư ng HTHT ư c c th hóa thành 3 bi n pháp nh m giúp cho GV ti p c n v i mô hình d y h c m i và ó cũng chính là nh ng yêu c u c n t v phát tri n k năng DHHT cho GV THCS khi tham gia khóa b i dư ng nh ng k năng này. - Nhóm bi n pháp 2, thu c n i dung hư ng d n th c hành, rèn luy n phát tri n k năng DHHT c a GV THCS, nhóm có 4 bi n pháp. Các bi n pháp r t có ý nghĩa trong vi c th c hành, ng d ng các k năng DHHT, rèn luy n phát tri n k năng DHHT trong các t chuyên môn và th c ti n d y h c trư ng, ng th i khuy n khích GV nâng cao ý th c t h c, t rèn. Hai nhóm bi n pháp có tác ng ng b t i vi c phát tri n k năng DHHT cho GV THCS. Trong m i nhóm bi n pháp u có nh ng bi n pháp mang tính c thù và bao g m trong nó các y u t cơ b n: m c ích; n i dung; i u ki n th c hi n r t c th , kh thi, c n ư c ng d ng trong th c ti n. Chương 3 ÁNH GIÁ CÁC BI N PHÁP PHÁT TRI N K NĂNG D Y H C H P TÁC CHO GIÁO VIÊN THCS Do không có i u ki n th nghi m các bi n pháp phát tri n KN DHHT cho GV THCS do Lu n án xu t, chúng tôi ã s d ng k t h p nhi u phương pháp khác nhau ánh giá tính kh thi và hi u qu c a các bi n pháp, các phương pháp ó là: 1/ Th c nghi m sư ph m; 2/ Quan sát KN DHHT c a GV THCS trên l p; 3/ GV t ánh giá s phát tri n KN DHHT; 4/ H i ý ki n chuyên gia. 3.1. TH C NGHI M SƯ PH M 3.1.1 M c ích: Nh m ki m ch ng tính kh thi và tính hi u qu c a các bi n pháp phát tri n k năng DHHT cho GV THCS (KNDH c a GV s nh hư ng n k t qu h c t p c a HS). 3.1.2. Ti n hành th c hi n Trư c khi ti n hành th c nghi m sư ph m chúng tôi ã t ch c m t t b i dư ng chuyên v KN DHHT cho GV THCS. N i dung c a t b i dư ng này là: + Cung c p sư hi u bi t v HTHT và DHHT; + Cung c p m t h th ng k năng DHHT mà GV THCS c n thi t ph i rèn luy n nâng cao ch t lư ng d y h c; + Th c hành d y h c theo ti p c n DHHT. Sau khi k t thúc t b i dư ng, chúng tôi ti n hành tri n khai trong th c t gi ng d y các trư ng THCS do GV ã tham d l p b i dư ng th c hi n b ng cách áp d ng h
16 th ng k năng DHHT và th c hi n qui trình d y h c mà lu n án xu t. Chúng tôi ch n l p th c nghi m và l p i ch ng ti n hành gi ng d y. Thông qua ánh giá k t qu h c t p c a HS các l p th c nghi m và i ch ng ki m ch ng tính kh thi và tính hi u qu c a các bi n pháp phát tri n k năng DHHT cho GV. Quy mô và a bàn: 3 trư ng THCS thu c 3 khu v c khác nhau g m Th xã Tây Ninh, m t huy n thu c vùng nông thôn, m t huy n thu c vùng biên gi i. m i trư ng chúng tôi ch n 3 l p làm i ch ng và 3 l p ti n hành th c nghi m. 3.1.3. N i dung th c nghi m: Các môn ư c l a ch n th c nghi m g m Môn Toán l p 9, Môn Văn l p 7 và Môn a lý l p 9. Giáo án ư c thi t k theo qui trình mà lu n án xu t. 3.1.4. Phương pháp th c nghi m i ch ng: H c l c c a HS và kh năng nh n 3.1.4.1. L a ch n các l p th c nghi m và th c c a các em l p TN và C ch ng tương i ng u; S lư ng HS hai l p bình quân 40 - 45 HS. i ch ng: GV d y l p th c nghi m 3.1.4.2. L a ch n GV d y các l p th c nghi m và ã ư c t p hu n KN v DHHT, GV d y lp i ch ng chưa ư c t p hu n KN v DHHT. 3.1.4.3. Trao i v i GV v PP th c nghi m Yêu c u GV ti n hành d y bài ã l a ch n theo các bư c trong qui trình DHHT vì GV ã ư c tham d l p t p hu n. 3.1.4.4. Th i gian th c nghi m Tháng 8 năm 2008, cán b qu n lý, GV THCS ư c tham d l p t p hu n v KN DHHT. Th c nghi m ư c ti n hành t tháng 9/2008 n tháng 4/2009. 3.1.4.5. Cách ánh giá k t qu HT c a HS: Thang i m theo qui nh c a B GD- T: + Dư i i m 5: x p lo i y u; + T i m 5 tr lên n dư i i m 6,5: x p lo i trung bình; + T i m 6,5 tr lên n dư i i m 8: x p lo i khá; + T i m 8 tr lên n i m 10: x p lo i gi i. 3.1.5. K t qu th c nghi m K t qu ki m tra h c l c c a HS ư c x lý theo PP th ng kê. 3.1.5.1. K t qu th ng kê t ng h p môn Văn 7 c 3 trư ng
17 3.3. ư ng bi u di n t n su t h i t ti n c a hai l p TN và C Bi u 120,0 100,0 80,0 TN /ra 60,0 DC /ra 40,0 20,0 0,0 3 4 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 th trên, t t c ư ng bi u di n k t qu c a l p th c nghi m u n m Nh n xét: bên ph i c a ư ng bi u di n k t qu c a l p i ch ng. Như v y c 3 trư ng k t qu HT c a HS l p th c nghi m u cao hơn l p i ch ng. 3.1.5.2. K t qu th ng kê t ng h p môn Toán l p 9 c 3 trư ng 120.0 100.0 80.0 TN /ra 60.0 DC /ra 40.0 20.0 .0 3 4 5 5.5 6 6.5 7 7.5 8 8.5 9 9.5 10 3.9. ư ng bi u di n t n su t h i t ti n c a hai l p TN và C Bi u th trên t t c ư ng bi u di n k t qu c a l p TN u n m bên ph i Nh n xét: c a ư ng bi u di n k t qu c a l p i ch ng. Có th k t lu n r ng v i môn Toán l p 9, c 3 trư ng k t qu HT c a HS l p TN u cao hơn l p C. 3.1.5.3. K t qu th ng kê t ng h p môn a9 120,0 100,0 80,0 TN /ra 60,0 DC /ra 40,0 20,0 ,0 4 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 3.16. ư ng bi u di n t n su t h i t ti n c a hai l p TN và C u ra Bi u
18 Nh n xét: - Các ư ng t n su t h i t ti n c a các l p TN luôn n m phía trên bên ph i so v i l p C ch ng t r ng, s lư ng HS t i m cao c a l p TN nhi u hơn so v i l p C (Hình 3.16). Như v y có th nh n nh r ng vi c v n d ng DHHT trong DH môn a lý bư c u là có kh thi và ã góp ph n nâng cao ch t lư ng DH b môn. T k t qu t ng h p so sánh gi a các l p TN và các l p C t t c các môn h c ã ti n hành th c nghi m, chúng tôi rút ra m t s nh n xét như sau: - i m trung bình (mean X) c a các l p TN c 3 môn h c u cao hơn so v i i m trung bình c a các l p C. - H s bi n thiên (Cv%) c a các l p TN c 3 môn h c c a l p TN u th p hơn so v i l p C ch ng t k t qu c a l p TN là ch c ch n và n nh hơn so v i l p C. - Xác nh và ki m tra tin c y v s chênh l ch c a hai giá tr trung bình c ng c a các l p TN và C b ng i lư ng td, ta th y td u l n hơn tα ch ng t tin c y v s chênh l ch c a hai giá tr này là có ý nghĩa. 3.2. QUAN SÁT, ÁNH GIÁ S PHÁT TRI N K NĂNG DHHT C A GV ki m tra s tác ng c a h th ng KNDHHT lên k t qu HT c a HS, ngoài vi c s d ng cách ki m tra ánh giá k t qu HT c a HS sau m t th i gian GV áp d ng h th ng KN DHHT như ã trình bày trên, chúng tôi còn th c hi n m t s bi n pháp khác như: quan sát gi h c trên l p mà GV s d ng ki u DHHT; trao i v i GV th c hi n d y TN; trao i v i các em HS các l p TN. 3.2.1. Trao i v i GV và HS 3.2.2. Quan sát, ánh giá k t qu phát tri n KNDHHT c a GV Nh m ánh giá s phát tri n KNDHHT c a GV, chúng tôi ti n hành quan sát ho t ng gi ng d y c a GV trên l p b ng phi u quan sát. - N i dung quan sát: Ch n 9 KN cơ b n v DHHT quan sát, ánh giá vi c th c hi n trong ho t ng DH trên l p, ư c trình bày qua b ng 3.19 và 3.20. - Ti n hành th c hi n quan sát: T ch c GV m ng lư i chuyên môn c p t nh, cán b ch o chuyên môn thu c S GD- T, Phòng GD- T t o thành 2 nhóm th c hi n quan sát cho 2 i tư ng: Nhóm 1 quan sát các l p, có GV gi ng d y ã qua l p b i dư ng t p hu n KNDHHT; Nhóm 2 quan sát các l p GV gi ng d y chưa qua l p b i dư ng nh ng KN này. - a i m quan sát: Ch n 6 trư ng THCS thu c 3 huy n. + M i trư ng th c hi n 3 l p (6, 7, 9) g m 2 ti t Văn 6, 2 ti t Toán 9, 1 ti t S 7); l p TN và l p C ư c b trí l p, môn d y, s ti t d y như nhau; trình GV và năng l c HT c a HS tương i ng u.
19 T ng s 60 ti t quan sát, trong ó có 30 ti t d y giáo viên ã qua b i dư ng và 30 ti t d y GV chưa qua b i dư ng KNDHHT. - Tiêu chí ánh giá k t qu quan sát: + T t: Th c hi n các KN thành th o, tác ng tích c c n HS trong quá trình HT; + Khá: Th c hi n có k t qu các thao tác KNDHHT trên l p; nhưng chưa ư c nhu n nhuy n. + Trung bình: Có th c hi n các KN nhưng hi u qu chưa cao; còn lúng túng; + Y u: Chưa th c hi n các KN DHHT ho c có th c hi n nhưng không rõ nét, chưa t yêu c u. K t qu t ng h p: 6 trư ng ư c th c hi n quan sát như sau: Nh n xét: Nhóm 1: T l GV th c hi n m c t yêu c u t 60% n 70% ch ng t KNDHHT c a GV ã qua l p b i dư ng ư c phát tri n, th hi n khá toàn di n các k năng. Tuy nhiên v n còn m t s KN chi m t l y u m c t 4% n 9% nh t là nh ng KN khó GV chưa có kinh nghi m th c hi n, c n ti p t c rèn luy n trong th i gian t i. Nh n xét: Nhóm 2: GV chưa n m v ng nguyên t c c i m c a DHHT, chưa th hi n rõ nét qui trình DHHT và nh ng KN c trưng c a DHHT như xây d ng tính ph thu c tích c c trong HS. Có th nói i tư ng GV chưa qua l p b i dư ng KNDHHT hi u và v n d ng KNDHHT còn r i r c, mơ h , thi u chính xác, lúng túng, hi u qu th p. * Nh n xét chung v quan sát, ánh giá k t qu phát tri n k năng DHHT Qua k t qu quan sát 2 nhóm GV cho th y GV ư c b i dư ng KNDHHT ã n m ư c các yêu c u cơ b n c a vi c th c hi n KNDHHT trên l p, ch ng t r ng hi u qu c a vi c phát tri n KNDHHT cho GV có tác d ng nâng cao v chuyên môn nghi p v so v i nhóm GV chưa ư c b i dư ng. 3.3. H I Ý KI N CHUYÊN GIA 3.3.1. ánh giá tính kh thi và tính hi u qu c a các bi n pháp phát tri n k năng DHHT 3.3.1.1. M c ích: ánh giá tính kh thi và tính hi u qu c a các bi n pháp phát tri n KNDHHT do lu n án xu t. 3.3.1.2. N i dung và PP ti n hành Chúng tôi s d ng PP l y ý ki n: Chuyên gia nghiên c u, cán b qu n lý chuyên môn c p S , phòng GD- T, giáo viên trư ng C SP, hi u trư ng, phó hi u trư ng ph trách chuyên môn, GV trư ng THCS tìm hi u tính hi u qu và tính kh thi v bi n pháp phát tri n KNDHHT thông qua phi u h i. N i dung c a phi u h i là 2 nhóm bi n pháp mà lu n án ã xu t (phi u 4 ph n Ph l c). ánh giá: x lý s li u th ng kê cho th y các bi n pháp là kh thi và 3.3.1.3. K t qu c n thi t.