Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Hóa học: Nghiên cứu tổng hợp một số dẫn xuất tritecpenoit khung lupan và thăm dò hoạt tính sinh học của chúng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> <br /> VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC<br /> VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM<br /> <br /> HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> VIỆN HÓA HỌC<br /> <br /> NGUYỄN THỊ KIM TUYẾT<br /> <br /> NGHIÊN CỨU TỔNG HỢP MỘT SỐ DẪN XUẤT<br /> TRITECPENOIT KHUNG LUPAN VÀ THĂM DÒ<br /> HOẠT TÍNH SINH HỌC CỦA CHÚNG<br /> Chuyên ngành: Hóa hữu cơ<br /> Mã số:<br /> <br /> 62.44.01.14<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ HOÁ HỌC<br /> <br /> HÀ NỘI - 2016<br /> <br /> Công trình này được hoàn thành tại:<br /> Phòng Hóa Dược<br /> Viện Hóa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam<br /> <br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:<br /> 1.GS.TS. Nguyễn Văn Tuyến<br /> 2.TS. Trần Văn Lộc<br /> <br /> Phản biện 1:..........................................................................................<br /> Phản biện 2: ....................................................................................<br /> Phản biện 3: ......................................................................................<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ tại hội đồng chấm luận án cấp Nhà nước tại Học Viện<br /> Khoa học và Công nghệ<br /> Vào hồi ........ giờ ..... ngày .......... tháng ...... năm 2016<br /> <br /> Có thể tìm thấy luận án tại:<br /> - Học Viện Khoa học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam<br /> - Thư viện Quốc Gia<br /> <br /> DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC<br /> LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ<br /> 1.Trần Văn Lộc, Nguyễn Thị Kim Tuyết, Trần Thị Phương Thảo, Nguyễn Văn<br /> Tuyến. “ Tổng hợp một số dẫn xuất diamit mới của axít 3α,11α-dihydroxy-lup20(29)-en-23,28-dioic ”.Tạp chí Hóa học tháng 12 năm 2014.T52(6A), Tr190194.<br /> 2.Trần văn Lộc, Nguyễn Thị Kim Tuyết, Nguyễn Quốc Vượng, Trần Thị Phương<br /> Thảo,Nguyễn Văn Tuyến . “ Tiếp tục bán tổng hợp một số dẫn xuất mới của<br /> hợp chất Tritecpen phân lập từ cây chân chim(Schefflera octophylla, họ<br /> Araliaceae) ”.Tạp chí Hóa học tháng 12 năm 2014.T52(6A), Tr195-199.<br /> 3. Dang Thi Tuyet Anh, Nguyen Thi Kim Tuyet, Pham The Chinh, Nguyen Ha<br /> Thanh, Pham Thi Tham, Tran Van Loc,Luu Van Boi, Nguyen Van Tuyen<br /> “ Synthesis of new hybrid compounds between triterpenoids and AZT via click<br /> chemistry”.Biodiversity and Biological active substances Doi 10.15625/RDNP.<br /> 2014-0192.Proceedings of the first vast-bas workshop on science and<br /> technology.Tr421-428.<br /> 4. Đặng Thị Tuyết Anh, Phạm Thế Chính, Nguyễn Thị Kim Tuyết, Nguyễn Hà<br /> Thanh, Hoàng Thị Phương, Trần Văn Lộc, Lưu Văn Bôi, Nguyễn Văn Tuyến.<br /> “Tổng hợp một số hợp chất lai Tritecpenoid-Triazol-AZT ”.Tạp chí Hóa học<br /> tháng 12 năm 2014.T52(6A), Tr195-199.<br /> 5. Tuyet Anh Dang Thi, Nguyen Thi Kim Tuyet, Chinh Pham The, Ha Thanh<br /> Nguyen, Cham Ba Thi,Tien Doan Duy, Matthias D/ hooghe, Tuyen Van<br /> Nguyen. “ Synthesis and cytotoxic evaluation of novel ester- triazole-linked<br /> triterpenoid-AZT conjugates) ”Bioorganic &Medicinal Chemistry letters<br /> 24,2014.5190-5194.<br /> 6. Tuyet Anh Dang Thi, Nguyen Thi Kim Tuyet, Chinh Pham The, Ha Thanh<br /> Nguyen, Cham Ba Thi, Hoang Thi Phuong, Luu Van Boi, Tuyen Van Nguyen,<br /> Matthias D/ hooghe,. “ Synthesis and cytotoxic evaluation of novel amidetriazole-linked triterpenoid-AZT conjugates) ”Tetrahedron Letters 56,<br /> 2015.218-224.<br /> <br /> A-GIỚI THIỆU LUẬN ÁN<br /> 1. Tính cấp thiết, ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài luận án<br /> Tổng hợp thuốc có cấu trúc lai (Pharmacophore hybridization) giữa các phân tử<br /> thuốc có cùng một công dụng điều trị nhưng có tác dụng vào các đích khác nhau<br /> nhằm tìm kiếm các thuốc mới có nhiều ưu việt và đang được nhiều nhà hóa dược<br /> quan tâm nghiên cứu [7-13]. Cấu trúc lai giữa axit betulinic có hoạt tính chống HIV<br /> và thuốc AZT đang được sử dụng điều trị HIV đã được nghiên cứu tổng hợp và thể<br /> hiện hoạt tính chống HIV mạnh [31]. Từ ý tưởng trên, luận án này nghiên cứu tổng<br /> hợp các hợp chất mới có cấu trúc lai của các tritecpenoit với AZT qua cầu nối estetriazole và qua cầu nối amit-triazole đồng thời nghiên cứu thử hoạt tính gây độc tế<br /> bào trên các dòng tế bào ung thư gan (Hep-G2), ung biểu mô (KB) và hoạt tính<br /> chống HIV của các sản phẩm lai tổng hợp được nhằm tìm kiếm các hợp chất mới có<br /> hoạt tính sinh học lý thú.<br /> 2. Đối tượng và nhiệm vụ của luận án<br /> 2.1. Đối tượng nghiên cứu của luận án<br /> Các hợp chất lai của tritecpenoit (axit betulinic, axit usolic, các dẫn xuất este hóa tại<br /> nhóm ancol bậc 2 tại vị trí C-3 trên khung tritecpenoit, và các dẫn xuất khác của<br /> tritecpenoit) với thuốc chống HIV -AZT qua cầu triazole .<br /> 2.2. Nhiệm vụ của luận án<br /> 2.2.1. Nghiên cứu tổng hợp các este của tritecpenoit với propagyl ancol<br /> - Tổng hợp este của axit betulinic với propagyl ancol<br /> - Tổng hợp este của axit axit usolic với propagyl ancol<br /> - Tổng hợp este của các dẫn xuất tritecpenoit khác với propagyl ancol<br /> 2.2.2. Nghiên cứu tổng hợp các amit của tritecpenoit với propagyl amin<br /> - Tổng hợp amit của axit betulinic với propagyl ancol<br /> - Tổng hợp amit của axit axit usolic với propagyl ancol<br /> - Tổng hợp amit của các dẫn xuất tritecpenoit khác với propagyl ancol<br /> 2.2.3. Nghiên cứu tổng các dẫn xuất lai của tritecpenoit với AZT qua cầu estetriazole<br /> - Tổng hợp các hợp chất lai của axit betulinic với AZT qua cầu este-triazole<br /> - Tổng hợp các hợp chất lai của usolic với AZT qua cầu este-triazole<br /> - Tổng hợp các hợp chất lai của dẫn xuất tritecpenoit khác với AZT qua cầu estetriazole<br /> 2.2.4. Nghiên cứu tổng các dẫn xuất lai của tritecpenoit với AZT qua cầu amittriazole<br /> - Tổng hợp các hợp chất lai của axit betulinic với AZT qua cầu amit-triazole<br /> - Tổng hợp các hợp chất lai của usolic với AZT qua cầu amit-triazole<br /> 1<br /> <br /> - Tổng hợp các hợp chất lai của dẫn xuất tritecpenoit khác với AZT qua cầu amittriazole<br /> 2.2.5. Xác định hoạt tính gây độc tế bào của các hợp chất lai<br /> Các dẫn chất lai của tecpenoit được thử hoạt tính gây độc tế bào trên 2 dòng tế bào<br /> ung thư thực nghiệm bao gồm: tế bào ung thư biểu mô KB (Human epidermic<br /> carcinoma), ung thư gan Hep-G2.<br /> Các dẫn chất lai của tecpenoit được thử hoạt tính chống HIV trên chủngvirus là<br /> HIV-1 NL 4.3 và HIV-2 (ROD)<br /> 3. Những đóng góp mới của luận án<br /> 1. Luận án đã góp phần nghiên cứu thành công quy trình tổng hợp 12 hợp chất lai<br /> mới giữa tritecpenoit với AZT qua cầu nối este-triazole.<br /> 2. Luận án đã nghiên cứu thành công quy trình tổng hợp 19 hợp chất lai mới giữa<br /> tritecpenoit với AZT qua cầu nối amit-triazole.<br /> 3. Đã nghiên cứu hoạt tính gây độc tế bào trên hai dòng tế bào ung thư biểu mô (KB)<br /> và ung thư gan (Hep-G2) của các hợp chất lai mới tritecpenoit và AZT qua cầu estetriazol, phát hiện được 5 hợp chất 157a, 159b, 160a, 160c và 161 có hoạt tính mạnh<br /> với giá trị 5,9µM