Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển văn hóa nhà trường Cao đẳng Sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng trong bối cảnh đổi mới giáo dục

Chia sẻ: Phong Tỉ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

64
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận án nhằm nghiên cứu lý luận và thực tiễn phát triển văn hóa nhà trường (VHNT) ở trường Cao đẳng sư phạm đề tài đề xuất các giải pháp phát triển văn hóa nhà trường CĐSP, góp phân nâng cao chất lượng giáo dục- đào tạo, đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển văn hóa nhà trường Cao đẳng Sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng trong bối cảnh đổi mới giáo dục

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM ------------------ VŨ THỊ QUỲNH PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Chuyên ngành : Quản lý giáo dục Mã số : 9.14.01.14 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS Nguyễn Dục Quang 2. PGS.TS Đặng Quốc Bảo HÀ NỘI - 2018
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Phát triển văn hóa nhà trường tích cực là giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục. Phát triển văn hóa nhà trường giúp gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa cốt lõi của một nhà trường, duy trì những giá trị truyền thống tốt đẹp và ngăn chặn được những ảnh hưởng tiêu cực từ phía môi trường xã hội. Vậy muốn phát triển văn hóa nhà trường đạt kết quả cao cần có quá trình quản lý phù hợp. Tuy nhiên thực tiễn trong quá trình quản lý tại các nhà trường còn gặp rất nhiều hạn chế về nội dung cũng như cách thức hoạt động. Điều này cản trở các nhà trường tạo nên một văn hóa đặc trưng. Trường Cao đẳng Sư phạm nằm trong hệ thống trường Đại học, Cao đẳng, đào tạo nên những thầy cô giáo cho bậc Mầm non, Tiểu học và Trung học cơ sở. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường đó là đào tạo giảng viên giảng dạy và có khả năng làm tốt công tác giáo dục sinh viên. Vì vậy bên cạnh việc trang bị kiến thức chuyên môn và khả năng nghiệp vụ sư phạm nhà trường còn phải thực hiện tốt việc giáo dục sinh viên để trở thành những nhà giáo mẫu mực sau khi tốt nghiệp. Chính vì thế vấn đề xây dựng và phát triển một văn hóa nhà trường tích cực có tác động rất lớn tới việc đạt được mục tiêu đào tạo của nhà trường. Tuy nhiên do sự thay đổi của mục tiêu giáo dục trong giai đoạn mới, những tác động từ phía môi trường bên ngoài thì công tác phát triển văn hóa nhà trường tại các trường Cao đẳng Sư phạm hiện nay cần có những giải pháp phù hợp hơn. Nhận thức được tính cần thiết từ mặt lý luận và thực tiễn trong vấn đề phát triển văn hóa nhà trường, tác giả đã lựa chọn đề tài: “ Phát triển văn hóa nhà trường Cao đẳng Sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng trong bối cảnh đổi mới giáo dục”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn phát triển văn hóa nhà trường (VHNT) ở trường Cao đẳng sư phạm đề tài đề xuất các giải pháp phát triển văn hóa nhà trường CĐSP, góp phân nâng cao chất lượng giáo dục- đào tạo, đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện nay 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Phát triển VHNT ở các trường Cao đẳng sư phạm. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Giải pháp phát triển VHNT ở Trường Cao đẳng Sư phạm. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài + Đề tài nghiên cứu công tác phát triển VHNT của Ban Giám hiệu, lãnh đạo phòng ban, các khoa và tổ trưởng tổ chuyên môn của nhà trường Cao đẳng Sư phạm. + Tiến hành khảo sát thực trạng tại CĐSP Thái Bình, CĐSP Bắc Ninh, CĐSP Hà Tây, Cao đẳng sư phạm trung ương. + Tổ chức thực nghiệm sư phạm hệ cao đẳng sư phạm tại trường CĐSP Hà Tây. 5. Giả thuyết khoa học
2 Trong bối cảnh đổi mới căn bản toàn diện giáo dục, VHNT là yếu tố tác động lớn đến chất lượng giáo dục của nhà trường. Tuy nhiên tại các nhà trường nghiên cứu, công tác phát triển VHNT đang còn gặp một số hạn chế nhất định. Nếu vận dụng phương thức quản lý theo nội dung và hoạt động để phát triển VHNT CĐSP thông qua việc đề xuất hệ thống giải pháp đảm bảo đồng bộ, tính thực tiễn và tính khả thi. Đồng thời bằng cách xây dựng Bộ tiêu chí làm công cụ đánh giá VHNT thì sẽ tạo nên được một VHNT đặc trưng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo tại các trường CĐSP, đáp ứng mục tiêu phát triển trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển văn hóa nhà trường ở các trường Cao đẳng Sư phạm. 6.2. Đánh giá thực trạng phát triển VHNT ở các trường Cao đẳng Sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng. 6.3. Đề xuất giải pháp phát triển VHNT ở các trường Cao đẳng Sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng. 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận Đề tài sử dụng các cách tiếp cận như: tiếp cận quan điểm hệ thống cấu trúc 3 cấp độ biểu hiện của văn hóa tổ chức, quan điểm lịch sử logic, duy vật biện chứng, tiếp cận chức năng và nội dung các hoạt động quản lý. Trong đó văn hóa nhà trường cao đẳng sư phạm được tiếp cận chủ yếu theo cấu trúc 3 cấp độ biểu hiện của văn hóa tổ chức, phát triển được tiếp cận theo chức năng và nội dung các hoạt động quản lý. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết 7.2.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi 7.2.2.2. Phương pháp quan sát 7.2.2.3. Phương pháp phỏng vấn 7.2.3. Phương pháp toán thống kê toán học 7.2.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm 8. Những luận điểm cần bảo vệ - VHNT cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng phải được xây dựng trên cơ sở hệ thống lý luận về văn hoá, VHNT, phù hợp với bản sắc văn hoá Việt Nam nhưng vẫn thể hiện được đặc trưng rõ nét của nhà trường sư phạm trong vùng văn hóa đồng bằng sông Hồng. - Phát triển VHNT ở trường CĐSP vùng đồng bằng sông Hồng theo quan điểm tiếp cận các chức năng quản lý và nội dung hoạt động là con đường hữu hiệu để tạo nên một văn hóa nhà trường đặc trưng. - Bộ tiêu chí đánh giá VHNT không chỉ là thước đo để đánh giá VHNT trong trường cao đẳng sư phạm một cách chính xác, khách quan mà nó còn định hướng cho các hoạt động phát triển VHNT toàn diện và đặc trưng.
3 - Các giải pháp phát triển VHNT thể hiện được vai trò của chủ thể quản lý của cán bộ quản lý nhà trường, đồng thời cần thiết phải thực hiện đồng bộ các giải pháp trong đó chú ý đến tính phù hợp, tính thực tiễn để đạt được hiệu quả quản lý cao nhất trong phát triển VHNT. 9. Những đóng góp mới của luận án - Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần làm sáng tỏ, phong phú thêm lý luận về VHNT, phát triển VHNT và đặc trưng của VHNT nhà trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. - Khẳng định tính đặc trưng và định hướng những giá trị VHNT trong nhà trường Cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng. - Đánh giá thực trạng phát triển VHNT ở các trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. - Đề xuất được hệ thống các giải pháp phát triển VHNT nhằm tạo duy trì và phát triển VHNT. Mặt khác nâng cao chất lượng đào tạo tại các trường Cao đẳng Sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. - Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá VHNT Cao đẳng sư phạm phù hợp thực tiễn đào tạo. 10. Kết cấu của Luận án Ngoài phần mở đầu và kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục. Luận án bao gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển văn hóa nhà trường cao đẳng sư phạm trong bối cảnh đổi mới giáo dục. Chương 2: Thực trạng phát triển văn hóa nhà trường ở các trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng trong bối cảnh đổi mới giáo dục. Chương 3: Giải pháp phát triển văn hóa nhà trường ở các trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng trong bối cảnh đổi mới giáo dục. Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nh ng nghiên cứu v ăn hóa nhà trường 1.1.2. Nh ng nghiên cứu v phát triển HNT Dựa trên những nghiên cứu của các tác giả về VHNT, phát triển VHNT nói chung, chúng tôi sẽ làm rõ phát triển VHNT cao đẳng sư phạm theo cách tiếp cận nội dung hoạt động sư phạm để từ đó đưa ra được những đặc trưng VHNT nhằm hướng tới sự phát triển ổn định và bền vững trong nhà trường. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.2. ăn hóa tổ chức Văn hóa tổ chức là toàn bộ giá trị, niềm tin, truyền thống và thói quen có khả năng quy định hành vi của mỗi thành viên trong tổ chức, ngày càng phong phú them và có thể thay đổi theo thời gian, mang lại cho tổ chức một bản sắc riêng.
4 1.2.2. Nhà trường Nhà trường là một thiết chế chuyên biệt và đặc thù của xã hội, được hình thành do nhu cầu tất yếu khách quan của xã hội nhằm thực hiện chức năng truyền thụ các tri thức và thực hiện các nhu cầu xã hội cần thiết cho mỗi cá nhân, cho từng nhóm dân cư nhất định trong cộng đồng và xã hội. 1.2.3. ăn hóa nhà trường Văn hoá tổ chức của một nhà trường là hệ thống niềm tin, giá trị, chuẩn mực, thói quen và truyền thống hình thành trong quá trình phát triển của nhà trường, được các thành viên trong nhà trường thừa nhận, làm theo và được thể hiện trong các hình thái vật chất và tinh thần, từ đó tạo nên bản sắc riêng cho mỗi tổ chức sư phạm. 1.2.4. Quản lý nhà trường QLNT là quá trình tác động của chủ thể quản lý nhà trường (Hiệu trưởng, Cán bộ phụ trách phòng ban) đến các đối tượng quản lý (giảng viên, sinh viên, các quá trình dạy học và giáo dục) để đạt được mục tiêu giáo dục mà nhà trường đề ra. Trong nội dung quản lý nhà trường thì phát triển văn hóa là một nội dung quan trọng. 1.2.5. Phát triển văn hóa nhà trường Phát triển VHNT tức là quá trình mà chủ thể quản lý (Hiệu trưởng) thực hiện chức năng quản lý thông qua thực hiện các hoạt động tác động đến văn hóa nhà trường nhằm kế thừa, gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa tích cực tồn tại trong nhà trường, đồng thời giúp nhà trường phát triển ổn định và đạt được mục đích giáo dục. Phát triển văn hóa nhà trường là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự nỗ lực đóng góp của tất cả các thành viên trong nhà trường trong đó nhấn mạnh vai trò đi đầu của cán bộ quản lý nhà trường. 1.3. Đặc trƣng văn hóa nhà trƣờng tại các trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm vùng đồng bằng sông Hồng 1.3.1. Đặc trưng văn hóa vùng đồng bằng Sông Hồng Đồng bằng sông Hồng là mảnh đất có nhiều truyền thống văn hóa, có sự giao hòa của nhiều tín ngưỡng khác nhau đồng thời cũng là vùng đất có trình độ dân trí cao. Tuy nhiên cũng là vùng đất của ngõ để du nhập các trào lưu văn hóa thông qua xu thế hội nhập. Chính vì thế các nhà trường ở bậc đại học, cao đẳng đặt trong địa bàn cần phải tận dụng được những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp cũng như phải có chiến lược để đối mặt với những thách thức để xây dựng và phát triển văn hóa đặc trưng trong nhà trường. 1.3.2. Nh ng đặc điểm cơ bản của trường Cao đẳng sư phạm 1.3.3. ai trò của văn hóa đối với các trường Cao đẳng Sư phạm i. Phát triển khả năng tư duy sáng tạo trong nhà trường ii. Điều chỉnh hành vi, nhận thức của giảng viên và sinh viên theo hướng thân thiện, tích cực. iii. Hạn chế các biểu hiện tiêu cực trong nhà trường iv. Tạo động lực cho sự phát triển của nhà trường 1.3.4. Các thành tố của văn hóa nhà trường Cao đẳng Sư phạm
5 1.3. 4.1. Một số cách phân nhóm các thành tố cơ bản của văn hóa nhà trường a) Phân nhóm các thành tố cơ bản văn hóa nhà trườngg của Terence E. Deal và Kent D. Peterson b) Phân nhóm các thành tố cơ bản của văn hoá nhà trường của Edgar Henry Schein c) Phân nhóm các thành tố cơ bản của VHNT theo tác giả Nguyễn Tiến Hùng 1.3.4.2. Các thành tố của văn hóa nhà trường Cao đẳng Sư phạm * Bầu không khí trong nhà trường. Bầu không khí trong nhà trường cao đẳng sư phạm là mối quan hệ giữa thầy và trò; tính ổn định và truyền thống thể hiện qua trạng thái vật chất và tinh thần; sự đánh giá về nhà trường được thể hiện ra bằng quan điểm, thái độ của các thành viên trong nhà trường; đó là tâm lý, trạng thái tinh thần của tập thể của đội ngũ giảng viên và nhân viên. * Văn hóa quản lý trong nhà trường. Văn hóa quản lý trong nhà trường cao đẳng sư phạm thể hiện ở phong cách, phẩm chất đạo đức cũng như năng lực chuyên môn của cán bộ quản lý nhà trường. Văn hóa quản lý là văn hóa của người làm quản lý cũng như lãnh đạo trong nhà trường. Từ thực hiện chức năng quản lý cho đến tập quán, thói quen, cách ứng xử và vấn đề ra quyết định như thế nào sẽ làm nên văn hóa quản lý trong nhà trường. Việc ra quyết định cho mỗi chủ trương, phương hướng, kế hoạch, chính sách phát triển của nhà trường cũng thể hiện rõ nét tính chất và mức độ văn hóa của một tổ chức sư phạm. * Văn hóa giảng dạy của giảng viên. Văn hóa giảng dạy thể hiện qua hoạt động giảng dạy, rèn luyện nghiệp vụ của giảng viên. Một văn hóa giảng dạy phải đảm bảo được sự tận tâm và chuyên nghiệp. Tính chuyên nghiệp thể hiện qua năng lực và phẩm chất đáp ứng một cách hiệu quả hoạt động giảng dạy và giáo dục trong nhà trường. Có thể đánh giá văn hóa giảng dạy cụ thể qua: Phong cách giảng dạy; phương pháp giảng dạy; năng lực giảng dạy; năng lực tìm hiểu và quản lý sinh viên; năng lực giáo dục; năng lực giao tiếp; năng lực hoạt động xã hội; năng lực tự học và nghiên cứu khoa học; thái độ, tình cảm và đạo đức nghề nghiệp. * Văn hóa học tập của sinh viên. Văn hóa học tập của sinh viên được thể hiện ở mục tiêu học tập; nội dung học tập; phương pháp và hình thức học tập; tính chủ động và sáng tạo trong quá trình học tập; quan hệ ứng xử với thầy cô và bạn bè, môi trường cảnh quan xung quanh; tính hướng nghiệp và đam mê nghề nghiệp. * Văn hóa ứng xử trong nhà trường. Trong VHNT, các quan hệ văn hóa hay chính xác hơn là các quan hệ văn hóa giáo dục chính là các quan hệ xã hội được chuẩn hóa trong môi trường giáo dục và được biểu hiện khá đa dạng * Cảnh quan và môi trường sư phạm trong văn hóa nhà trường.
6 Trong môi trường văn hóa học đường các trường cao đẳng sư phạm, cảnh quan văn hóa chính là không gian diễn ra các hoạt động văn hóa giáo dục và đồng thời là nơi các giá trị văn hóa học đường được thực thi, cải biến và tạo lập thông qua các quan hệ văn hóa giáo dục đa dạng. Chính bởi vậy, nếu các thành viên trong nhà trường chọn cho mình một lối ứng xử phù hợp với những cảnh quan vốn có trong khuôn viên trường học (điều này phụ thuộc vào trình độ nhận thức hay còn gọi là ý thức tự giác trong ứng xử với môi trường của mỗi cá nhân) thì chắc chắn họ sẽ nhanh chóng thích nghi và có thể cải biến cảnh quan trong chừng mực đó để nó trở nên hữu ích hơn đối với hoạt động học tập, giảng dạy và công việc của bản thân. * Các giá trị văn hóa nhà trường Giá trị trong tổ chức nhà trường được phân chia thành hai loại: loại thứ nhất là các giá trị mà nhà trường đã hình thành và vun đắp trong quá trình xây dựng và trưởng thành. Loại thứ hai là những giá trị mới mà cán bộ quản lý hoặc tập thể giảng viên, sinh viên mong muốn nhà trường có và tạo lập từng bước nhằm đem đến sự phát triển mới phù hợp với yêu cầu xã hội. * Niềm tin và sự trông đợi Niềm tin thường gắn với quan điểm. Niềm tin không thể hiện ra nhưng nó lại trở thành cái người ta đi theo, tuân theo. Nó như một quy tắc bất thành văn của một tổ chức nào. Xây dựng được niềm tin tốt chính là xây dựng được VHNT vững mạnh. Trông đợi/kỳ vọng mà các cá nhân có bao gồm kỳ vọng vào bản thân (khi bước bào môi trường tổ chức), vào người khác (nhất là các nhà quản lý), vào tổ chức với tư cách tông thể. Trong đó, có sự hòa trộn giữa trông đợi cho lợi ích tổ chức. Khi văn hóa tổ chức mạnh và tích cực, các trông đợi lợi ích của cá nhân chi là một phần nhỏ, phụ thuộc vào và thậm chí phải hi sinh cho lợi ích của tổ chức. Khi văn hóa tổ chức yếu và tiêu cực, điều đó sẽ ngược lại. Nhiều cá nhân sẽ nhìn nhận tổ chức như một “miếng mồi ngon”, một mảnh đất màu mỡ có thể tận dụng để gặt hái cho lợi ích cá nhân. 1.3.5. Định hình nh ng giá trị văn hóa cốt lõi để phát triển văn hoá trong nhà trường cao đẳng sư phạm 8 giá trị đƣợc xếp thứ hạng 8 giá trị đƣợc xếp thứ hạng cao nhất trong giá trị văn hoá cao nhất trong giá trị văn hoá nhà trƣờng nhà trƣờng cao đẳng sƣ phạm 1. Sự đổi mới (nhà trường luôn luôn đặt ở 1. Tính truyền thống, kế thừa. vị trí đầu tiên) 2. Chấp nhận rủi ro 2. Tính “mô phạm” của người giáo viên. 3. Trao quyền lực 3. Tính nhân văn và giáo dục 4. Sự tham gia của mọi người 4. Sự đổi mới. 5. Tập trung vào kết quả 5. Tính tập thể 6. Tập trung vào con người 6. Tập trung vào con người 7. Làm việc nhóm 7. Sự ổn định 8. Sự ổn định 8. Tập trung vào kết quả
7 1.4. Bối cảnh đổi mới giáo dục và yêu cầu đặt ra đối với công tác phát triển văn hóa nhà trƣờng cao đẳng sƣ phạm 1.4.1. Bối cảnh hiện nay Trong xu thế toàn cầu hoá hiện nay, bản sắc văn hoá dân tộc có nguy cơ bị xói mòn các quốc gia cần phải quan tâm thường xuyên đến các giá trị văn hoá tinh thần truyền thống của dân tộc mình. Bởi lẽ, suy xét đến cùng thì giá trị tối thượng có tính căn rễ của văn hoá là những giá trị về mặt tinh thần được hun đúc, lưu truyền trong lịch sử. Văn hoá là nền tảng tinh thần của một xã hội chính là do nó, tức văn hoá vốn là giá trị tinh thần. Dân chủ hóa như là xu thế phát triển của giáo dục và cũng như là một giá trị cốt lõi về văn hóa mà nhà trường muốn hướng tới nhằm tạo ra một hướng mở trong phát triển các mối quan hệ trong nhà trường như quan hệ giữa giảng viên- giảng viên, giảng viên – sinh viên, giảng viên – cán bộ quản lý. 1.4.2. Yêu cầu đặt ra đối với công tác phát triển văn hóa nhà trường Xây dựng nhà trường hiệu quả đòi hỏi phải có tổ chức văn hóa cao. Phát triển VHNT cần phải xây dựng các mối quan hệ trong nhà trường: quan hệ thầy- trò, trò- trò, thầy – thầy dân chủ và hài hòa. Phát triển VHNT cần phải tiến hành song song với các nhiệm vụ hoạt động của nhà trường. Trong quá trình phát triển VHNT cần huy động toàn bộ lực lượng giáo dục trong nhà trường. Phát triển VHNT cần hướng đến việc bảo lưu, gìn giữ các hệ giá trị văn hóa tích cực, xây dựng đồng thời hình thành những giá trị văn hóa tích cực, hiện đại và phù hợp với mục tiêu phát triển của nhà trường. 1.5. Phát triển văn hóa nhà trƣờng cao đẳng sƣ phạm 1.5.1. Tầm quan trọng của phát triển HNT cao đẳng sư phạm - Giúp nhà quản lý thực hiện được vai trò của mình trong quản lý và phát triển nhà trường. Phát triển VHNT giúp các quyết định quản lý được thực hiện nhanh chóng, thu hút được sự đồng thuận của các thành viên. - Phát triển VHNT giúp định hình lại các giá trị văn hóa trong nhà trường, đồng thời xác định và xây dựng các giá trị văn hóa phù hợp phục vụ cho sự phát triển của nhà trường. - Phát triển VHNT giúp tạo nên một môi trường sư phạm ổn định, hợp tác và cởi mở phục vụ cho sự phát triển nhân cách toàn diện của người học. - Phát triển VHNT là cơ hội để các thành viên trong nhà trường khẳng định được năng lực các nhân, có điều kiện phát triển năng lực các nhân.
8 1.5.2. Ma trận các thành tố và chức năng quản lý trong phát triển văn hóa nhà trường Chức năng quản lý Kế hoạch Tổ chức Chỉ đạo, Kiểm tra, phát triển thực hiện điều khiển đánh giá Thành tố Các thành tố VHNT Đưa nội dung các thành tố của văn hóa nhà trường kết CĐSP hợp với các hoạt động trong các chức năng của quản lý để chủ thể quản lý thực hiện nội dung phát triển VHNT Chủ thể quản lý nhà đảm bảo thống nhất theo quy trình phát triển VHNT và trƣờng tạo nên văn hóa nhà trường đặc trưng. 1.5.3. Nội dung phát triển văn hóa nhà trường 1.5.3.1. Phát triển bầu không khí dân chủ, lành mạnh trong nhà trường Phát triển bầu không khí trong nhà trường bao gồm các hoạt động xây dựng và cải thiện mối quan hệ hợp tác giữa các thành viên trong nhà trường. Quân tâm xây dựng mối quan hệ giữa các thành viên trong nhà trường, đặc biệt là mối quan hệ giữa giảng viên – sinh viên, giữa cán bộ quản lý – giảng viên – sinh viên. Duy trì sự an toàn trong quá trình giảng dạy và học tập tại nhà trường của GV và sinh viên. Định hướng được quá trình học tập cho sinh viên và phát triển các giá trị tích cực trong hành vi ứng xử của các thành viên trong nhà trường. 1.5.3.2. Phát triển văn hóa quản lý trong nhà trường Phát triển văn hóa quản lý trong nhà trường chính là phát triển các nội dung quản lý của người quản lý hay lãnh đạo trong nhà trường. Nội dung quản lý nhà trường bao gồm các nội dung về xây dưng chiến lược, sứ mạng, tầm nhìn, quản lý hoạt động chuyên môn, quản lý hoạt động truyền thông, quản lý các mối quan hệ bên trong và bên ngoài của nhà trường, quản lý môi trường sư phạm, cảnh quan nhà trường... 1.5.3.3. Phát triển văn hóa giảng dạy tích cực của giảng viên trong nhà trường Nội dung trong phát triển văn hóa giảng dạy của giảng viên bao gồm phát triển về phẩm chất, đạo đức của giảng viên; năng lực giảng dạy và giáo dục của giảng viên; năng lực nghiên cứu khoa học; khả năng đổi mới và sáng tạo của giảng viên 1.5.3.4. Phát triển văn hóa học tập tích cực và sáng tạo của người học Văn hóa học tập của người học trong nhà trường cao đẳng sư phạm chủ yếu thể hiện qua hoạt động học tập và rèn luyện của sinh viên. Vậy phát triển văn hóa học tập chính là phát triển những nội dung trong hoạt động học tập và rèn luyện của sinh viên với mục tiêu xây dựng được một môi trường học tập an toàn, hiệu quả và chất lượng 1.5.3.5. Phát triển văn hóa ứng xử lành mạnh và chuẩn mực trong nhà trường Phát triển văn hóa ứng xử trong VHNT đó là việc xây dựng và duy trì các chuẩn mực, thói quen tích cực trong giao tiếp ứng xử giữa các thành viên trong nhà trường.
9 1.5.3.6. Phát triển cảnh quan và môi trường sư phạm hiện đại và an toàn trong nhà trường Phát triển một môi trường nhà trường đầy đủ về cơ sở vật chất, tiện nghi và an toàn tạo nên một cảnh quan nhà trường kiểu mẫu. Lãnh đạo nhà trường cần tiến hành xây dựng hệ thống cơ sở vật chất đạt chuẩn theo quy định. Đặc biệt cần tiết hành xây dựng một môi trường cảnh quan an toàn, sạch đẹp. 1.5.3.7. Phát triển các giá trị VH cốt lõi trong nhà trường cao đẳng sư phạm Phát triển các giá trị văn hóa trong nhà trường chính là việc xác định hệ thống giá trị văn hóa của nhà trường, xem đâu là giá trị văn hóa đặc trưng, cốt lõi để xây dựng và phát triển trở thành hệ giá trị xuyên suốt của nhà trường. 1.5.4. Xây dựng Bộ tiêu chí đánh giá phát triển văn hóa nhà trường 1.5.4.1. Tầm quan trọng của Bộ tiêu chuẩn đánh giá phát triển văn hóa nhà trường 1.5.4.2. Cơ sở xây dựng Bộ tiêu chí đánh giá VHNT 1.5.4.3. Xác định các nhóm tiêu chí của Bộ tiêu chí đánh giá VHNT cao đẳng sư phạm * Nhóm tiêu chí v văn hóa giảng dạy của giảng viên * Nhóm tiêu chí v văn hóa học tập sinh viên * Nhóm tiêu chí v hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học * Nhóm tiêu chí v văn hóa ứng xử trong nhà trường * Nhóm tiêu chí v văn hóa quản lý trong nhà trường * Nhóm tiêu chí v cảnh quan nhà trường * Nhóm tiêu chí v cơ sở vật chất và các thiết chế văn hóa nhà trường 1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng tới công tác phát triển văn hóa nhà trƣờng. 1.6.1. Năng lực của cán bộ quản lý nhà trường 1.6.2. Cơ sở vật chất, thiết bị trong nhà trường. 1.6.3. Chất lượng của đội ngũ cán bộ, giảng viên trong nhà trường 1.6.4. Đặc điểm của sinh viên sư phạm 1.6.5. Quá trình xã hội hóa giáo dục 1.6.6. Xu thế toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế 1.6.7. Sự phát triển của khoa học công nghệ thông tin và truy n thông 1.6.8. Sự tác động của kinh tế - xã hội. Kết luận chƣơng 1 Trên cơ sở nghiên cứu về văn hóa tổ chức, VHNT, phát triển VHNT cũng như các nội dung cụ thể của phát triển VHNT, chúng tôi có thể xác đinh một số vấn đề làm cơ sở nghiên cứu cho luận án như sau: 1) Hướng nghiên cứu về VHNT Cao đẳng Sư phạm là dựa trên quan điểm nhà trường là một tổ chức xã hội và nghiên cứu trên góc độ VHNT là văn hóa của một tổ chức nhưng là tổ chức hành chính – sư phạm vì sản phẩm là nhân cách con người. 2) Trên cơ sở nghiên cứu các khái niệm về VHNT, chúng tôi cho rằng là hệ thống những giá trị vật chất và tinh thần tồn tại trong nhà trường làm cho nhà trường có những nét riêng biệt, khác biệt để phân biệt nhà trường này với nhà trường khác khiến
10 nhà trường đó trở nên tốt đẹp hơn. Có VHNT sẽ định hướng được các giá trị trong giảng dạy, học tập và nghiên cứu của GV và sinh viên. 3) Phát triển VHNT trong các trường cao đẳng sư phạm lành mạnh sẽ hướng tới sự phát triển bền vững của nhà trường. Bằng việc thực hiện các chức năng quản lý trong phát triển các nội dung của VHNT sẽ đảm bảo được tính đồng bộ và thống nhất. Đồng thời muốn xác định được thực trạng VHNT từ đó có định hướng cho hoạt động phát triển VHNT cần thiết phải xây dựng bộ công cụ đánh giá đó chính là Bộ tiêu chí đánh giá VHNT. Chƣơng 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƢỜNG Ở CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 2.1. Khái quát vài nét về địa bàn nghiên cứu 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng 2.3. Thực trạng văn hóa nhà trường Cao đẳng Sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng 2.3.1. Thực trạng nhận thức v tầm quan trọng của văn hóa nhà trường Tuy các thành viên trong nhà trường đã có nhận thức về tầm quan trọng của VHNT nói chung và phát triển VHNT nói riêng nhưng chưa đồng đều. Điều này đòi hỏi cần phải có giải pháp thay đổi từ phía các cán bộ quản lý nhà trường tại các cơ sở nhà trường. 2.3.2. Thực trạng các thành tố của văn hóa nhà trường cao đẳng sư phạm Các nội dung trong bầu không khí nhà trường cũng đã được các khách thể điều tra nhận thức có tầm quan trọng tuy nhiên trong quá trình thực hiện lại chưa đạt kết quả cao. Điều này là một thực tế tại các nhà trường 2.3.2.1. Thực trạng về bầu không khí trong VHNT Cao đẳng Sư phạm Qua bảng số liệu chúng ta có thể thấy các biểu hiện của bầu không khí trong VHNT ở trường Cao đẳng Sư phạm được đánh giá ở mức độ khá với điểm trung bình chung của các nội dung là 3.2 so với 4 mức độ khảo sát. Tuy nhiên các nội dung ở đánh giá ở mức độ biểu hiện không đồng nhất với mức độ quan trọng 2.3.2.2. Thực trạng về văn hóa quản lý trong nhà trường Nhìn chung với số điểm trung bình chung ở hai mức độ đánh giá về tầm quan trọng và mức độ biểu hiện lần lượt là 2.39 và 2.46 thì các nội dung của VHNT đang chưa được thể hiện và thực hiện hiệu quả. VHNT ở các nhà trường còn đang rất “nghèo nàn” điều này đòi hỏi cần phải có các giải pháp phát triển VHNT nhằm làm cho VHNT trở nên đa dạng. Một khi nhà trường có VHNT đa dạng thì khi đó mới thực hiện được hoạt động phát triển VHNT 2.3.2.3. Thực trạng văn hóa giảng dạy của giảng viên
11 Nhìn chung các biểu hiện về văn hóa của giảng viên trong nhà trường cao đẳng sư phạm được đánh giá là quan trọng, có nội dung rất quan trọng nhưng khi biểu hiện ra bên ngoài thì đa số ở mức trung bình. Chỉ duy nhất nội dung Nhân ái, khoan dung, gần gũi giúp đỡ sinh viên được biểu hiện rất tốt với mức điểm trung bình chung là 3.4. Điều này xuất phát từ nguyên nhân văn hóa nhà trường chưa được chú trọng phát triển cho nên những biểu hiện về văn hóa của giảng viên cũng chưa được tốt. 2.3.2.4. Thực trạng văn hóa học tập của sinh viên Sinh viên là chủ thể của quá trình dạy học, những hành vi biểu hiện văn hóa của sinh viên được đánh giá với điểm trung bình là 2.5 và 2.4. Đây là sự đánh giá ở mức đô thấp. Chứng tỏ sự định hình trong sinh viên lại chưa ổn định cho nên việc rèn luyện và phát triển những hành vi văn hóa lại không cao.Chính vì thế cần có những giải pháp cải thiện văn hóa của sinh viên trong các trường Cao đẳng sư phạm. 2.3.3.5.Thực trạng về văn hóa ứng xử trong nhà trường Với điểm trung bình chung là 2.8 ở mức độ đánh giá quan trọng và 2.2 ở mức độ biểu hiện thì chứng tỏ các nội dung của văn hóa ứng xử trong nhà trường chưa được thể hiện rõ ràng. Trong khi đó văn hóa ứng xử là một nội dung quan trọng trong phát triển VHNT. Ở các nhà trường khi xây dựng được văn hóa ứng xử tích cực sẽ góp phần xây dựng một VHNT ổn định. Chính vì thế cần phát triển các nội dung trong phát triển VH ứng xử ở nhà trường cần có giải pháp để xây dựng và phát huy một văn hóa ứng xử lành mạnh, tích cực góp phần phát triển VHNT nói chung. 2.3.3.6. Thực trạng về văn hóa môi trường và cảnh quan trong nhà trường sư phạm Với tổng trung bình chung là 2.8 ở mức độ đánh giá quan trọng và 2.5 ở mức độ thực hiện chứng tỏ các khách thể điều tra đã nhận thức được tầm quan trọng của các nội dung biểu hiện văn hóa cảnh quan và môi trường sư phạm. Tuy nhiên với điểm trung bình chung ở mức từ 2.5 đến 2.8 chứng tỏ sự nhận thức về các nội dung biểu hiện văn hóa của thành tố này lại chưa rõ ràng. Cảnh quan môi trường sư phạm có tác động rất lớn đến hoạt động đào tạo của nhà trường và nó cũng là một thành tố tạo nên tính đặc trưng trong văn hóa mỗi nhà trường. Tuy nhiên với mức độ biểu hiền còn chưa cao như hiện tại cần thiết phải những giải pháp khắc phục. 2.3.3.7. Thực trạng về các giá trị văn hóa trong nhà trường Mức độ nhận thức vè các giá trị chưa đồng đều, tương ứng giữa mức độ quan trọng và mức độ thực hiện. Các thành viên nhận thức về các giá trị còn hạn chế trong khi đây là cơ sở để khẳng định và phân biệt VHNT của mỗi trường với nhà trường khác.
12 2.3.3. Đánh giá mức độ nhận thức và mức độ biểu hiện v các thành tố của văn hóa nhà trường Cao đẳng sư phạm * Đánh giá về mức độ nhận thức của các thành tố VHNT trong trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Biểu đồ 2.1: So sánh mức độ nhận thức v các thành tố trong HNT cao đẳng sư phạm Qua biểu đồ chúng ta có thể thấy các thành tố về bầu không khí, hành vi văn hóa của GV, hành vi văn hóa của CBQL, văn hóa ứng xử trong nhà trường được nhận thức rõ ràng hơn các nội dung như hành vi văn hóa của sinh viên, giá trị văn hóa và văn hóa quản lý. Mức độ nhận thức về tính quan trọng của các thành tố mới chỉ dừng ở mức độ trung bình và tương đương nhau. Đó là những khó khăn cho các nhà quản lý và các thành viên của nhà trường khi họ nhận thức về VHNT. Từ sự nhận thức đó sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả phát triển VHNT. Điều này chứng tỏ được sự nhận thức về khái niệm, quan niệm và các mặt biểu hiện về VHNT của các thành viên nhà trường còn mơ hồ và chưa rõ ràng. * Đánh giá về mức độ biểu hiện của các thành tố VHNT trong trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm
13 Biểu đồ 2.2: So sánh mức độ biểu hiện của các thành tố HNT trong trường Cao đẳng Sư phạm Qua biểu đồ chúng ta có thể thấy, các thành tố của VHNT được đánh giá ở mức trung bình. Chứng tỏ các nội dung của VHNT chưa được thực hiện có hiệu quả trong nhà trường. Chính việc chưa nhận thức rõ ràng nên việc thực hiện còn chưa đạt kết quả cao. Điều này đòi hỏi cần có các giải pháp quản lý để các thành tố trong VHNT được phát triển, tạo ra một VHNT đặc trưng. 2.4. Thực trạng phát triển văn hóa nhà trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm vùng đồng bằng sông Hồng 2.4.1. Nhận thức v tầm quan trọng của phát triển HNT Cao đẳng Sư phạm Một số thành viên nhận thức chưa sâu sắc về vai trò của phát triển VHNT. Cần có những giải pháp thay đổi nhận thức trong các thành viên để công tác phát triển VHNT đạt được kết quả tối ưu. 2.4.2. Thực trạng đánh giá trách nhiệm của các thành viên trong phát triển văn hóa nhà trường cao đẳng sư phạm Nhận thức về trách nhiệm phát triển VHNT của các thành viên còn chưa đồng đều. Một nhà trường muốn có văn hóa tốt, phát triển được các giá trị đặc trưng và tích cực thì cần đến trách nhiệm của tất cả các thành viên trong nhà trường chung tay phát triển nhà trường. Nếu phát triển VHNT chỉ thuộc về trách nhiệm của cán bộ quản lý nhà trường thì đó là một quan niệm lệch lạc. Hoặc chỉ thuộc về GV thì cũng không đúng. Hiện nay phát triển VHNT cần đến cả sự đóng góp của các lực lượng bên ngoài nhà trường như các tổ chức cộng đồng, xã hội. Đây chính là tính toàn diện trong phát triển VHNT. Muốn các thành viên, lực lượng trong và ngoài nhà trường cùng thực hiện trách nhiệm phát triển VHNT thì cần phải có những giải pháp quản lý nhằm thay đổi nhận thức của các thành viên.
14 2.4.3. Thực trạng v vai trò quản lý của cán bộ quản lý trong phát triển HNT 2.4.4. Thực trạng các nội dung phát triển văn hóa nhà trường cao đẳng sư phạm 2.4.4.1.Thực trạng phát triển bầu không khí trong văn hóa trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng. Các hoạt động trong xây dựng và phát triển bầu không khí trong nhà trường qua đánh giá ở mức độ quan trọng với X = 3.1 tức là các khách thể khảo sát cho rằng các nội dung hoạt động này quan trọng trong quá trình phát triển VHNT. Được đánh giá có tầm quan trọng rất lớn tuy nhiên trong quá trình thực hiện các hoạt động trong phát triển bầu không khí lại có mức độ thực hiện ở mực trung bình chung là trung bình (với X = 2.48). 2.4.4.2. Thực trạng phát triển văn hóa quản lý trong trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng Sự nhận thức của các thành viên trong nhà trường về hoạt động phát triển văn hóa quản lý của lãnh đạo và cán bộ quản lý trong nhà trường tốt. Đây sẽ là yếu tố tích cực để Hiệu trưởng nhà trường thực hiện quá trình phát triển văn hóa quản lý nói riêng và phát triển VHNT nói chung. Với mức độ thực hiện thì các nội dung được đánh giá thực hiện ở mức độ trung bình. 2.4.4.3.Thực trạng phát triển văn hóa giảng dạy trong trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng Với điểm trung bình chung cho tất cả các nội dung là 2.3 ứng với mức thực hiện trung bình. Chứng tỏ sự nhận thức của các thành viên là tốt nhưng trong quá trình thực hiện gặp rất nhiều hạn chế. Điều này do quá trình thực hiện chưa có sự đồng bộ trong các hoạt động quản lý. Văn hóa giảng dạy chưa thực sự trở thành vấn đề trọng tâm trong phát triển văn hóa nhà trường. Chính vì thế cần có các giải pháp khắc phục nhằm đạt kết quả tốt công tác phát triển trong nhà trường. 2.4.4.4. Thực trạng phát triển văn hóa học tập trong trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng Qua quá trình khảo sát tại nhà trường cao đẳng sư phạm, hầu hết các khách thể khảo sát đã nhận thức được đầy đủ tầm quan trọng của các hoạt động quản lý nhằm phát triển văn hóa học tập của người học. Về kết quả khảo sát mức độ thực hiện thì các nội dung thực hiện đạt ở kết quả trung bình duy nhất có hoạt động Kiểm tra, đánh giá thông qua các hoạt động, các tiêu chí nhằm khuyến khích phong trào học tập và rèn luyện của sinh viên đạt kết quả khá với trung bình chung là 2.5. Chứng tỏ các tiêu chí để kiểm tra, đánh giá nhằm khuyến khích phong trào học tập và rèn luyện của sinh viên tại các nhà trường đã được thực hiện khá. Tuy nhiên vẫn chưa đạt kết quả tốt như mục tiêu đề ra. Ở các nội dung thực hiện khác đều đạt mức trung bình, có nội dung thực hiện thấp nhất: Đẩy mạnh phong trào xã hội hóa giáo dục nhàm huy động học bổng và sự tham của lực lượng cộng đồng xã hội. Một lần nữa chúng ta có thể thấy quá trình xã hội hóa giáo dục tại các nhà trường vẫn chưa được thực hiện tốt, điều này ảnh hưởng rất
15 nhiều đến các hoạt động trong nhà trường. Chính vì thế quá trình quản lý tại nhà trường đối với vấn đề phát triển văn hóa nói chung cần chú ý đến đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục. 2.4.4.5. Thực trạng phát triển văn hóa ứng xử trong trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng. Mức độ quan trọng được đánh giá đạt điểm trung bình chung là 3.1 chứng tỏ các khách thể khảo sát đã nhìn nhận được tầm quan trọng của phát triển văn hóa ứng xử trong nhà trường. Về mức độ thực hiện thì lại trái ngược hoàn toàn, Nội dung Lập kế hoạch phát triển văn hóa ứng xử tích cực, lành mạnh trong nhà trường trong khi mức độ quan trọng xếp thứ bậc 3 thì khi thực hiện được đánh giá chỉ với X = 2.0 xếp thứ bậc 7. Hay như nội dung hoạt động Xây dựng nội dung phát triển VH ứng xử nhà trường trong chiến lược phát triển NT mức độ quan trọng xếp thứ bậc 2 thì khi đánh giá thực hiện xếp thứ bậc 5. Về mức độ thực hiện thì lại trái ngược hoàn toàn, Nội dung Lập kế hoạch phát triển văn hóa ứng xử tích cực, lành mạnh trong nhà trường trong khi mức độ quan trọng xếp thứ bậc 3 thì khi thực hiện được đánh giá chỉ với X = 2.0 xếp thứ bậc 7. Hay như nội dung hoạt động Xây dựng nội dung phát triển VH ứng xử nhà trường trong chiến lược phát triển NT mức độ quan trọng xếp thứ bậc 2 thì khi đánh giá thực hiện xếp thứ bậc 5. 2.4.4.6. Thực trạng phát triển cảnh quan và môi trường sư phạm trong trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng Cũng giống như các nội dung phát triển ở trên trong khi nhận thức về tầm quan trọng khá tốt thì vấn đề thực hiện lại chưa được thực hiện có hiệu quả. Khi được làm việc và phỏng vấn với các nhà trường, thì chỉ có duy nhất trường cao đẳng sư phạm trung ương cho rằng vấn đề nhận thức và thực hiện việc phát triển môi trường cảnh quan sư phạm đã được làm tốt. Còn các nhà trường còn lại dường như vẫn chưa chú trọng đến vấn đề này vì phần kinh phí tài chính còn hạn hẹp, công tác xã hội hóa vẫn chưa được thực hiện tốt. 2.4.4.7.Thực trạng phát triển các giá trị văn hóa cốt lõi của nhà trường CĐSP vùng đồng bằng sông Hồng. Về đánh giá tầm quan trọng của các hoạt động phát triển giá trị cốt lõi đều được các khách thể khảo sát đánh giá ở mức quan trọng, tương ứng với giá trị trung bình trung là 3.2. Tuy nhiên ở mức độ thực hiện khi được đánh giá các hoạt động chỉ đạt ở mức trung bình với X = 2.2. Chứng tỏ đã có hoạt động nâng cao nhận thức nhưng kết quả hoạt động vẫn chưa cao. Các thành viên trong nhà trường đã có sự nhận thức nhưng nhận thức lại chưa đồng đều. Điều này cần có các giải pháp quản lý để khắc phục tình trạng phát triển các giá trị cốt lõi trong nhà trường nhằm gìn giữ được những giá trị truyền thống tốt đẹp và xây dựng được những giá trị văn hóa tiên tiến, phù hợp mà nhà trường mong muốn trong tương lai.
16 * Đánh giá chung về tầm quan trọng và mức độ thực hiện các nội dung phát triển văn hóa nhà trường ở trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng. Hầu hết các ý kiến đều cho rằng các nội dung phát triển VHNT đều được đánh giá là rất quan trọng với mức điểm trung bình chung từ 2,9 đến 3,4. Điều này cho thấy nhận thức các khách thể khảo sát về các nội dung phát triển VHNT là rất tốt. Các nội dung phát triển VHNT như: Phát triển văn hóa học tập được đánh giá ở mức rất quan trọng, Các nội dung còn lại được đánh giá ở mức quan trọng. Chứng tỏ các thành viên trong nhà trường đều nhận thấy rằng những nội dung phát triển văn hóa được nhận thức tốt. Tuy nhiên mức độ thực hiện các nội dung lại được đánh giá không khả quan. Điều này được thể hiện ở việc tất cả các nội dung được đánh giá đều chỉ đạt mức trung bình chung từ 2.2 đến 2,48 ứng với mức trung bình.. Trong thực tế có những nội dung được cho rằng quan trọng tuy nhiên quá trình thực hiện lại không đạt kết quả. Điều này phụ thuộc vào năng lực quản lý, lãnh đạo của cán bộ quản lý nhà trường. Tuy nhiên cũng chịu những ảnh hưởng của các yếu tố chủ và khách quan khác. Qua việc phỏng vấn trực tiếp các khách thể khảo sát, đa phần đều cho rằng các nội dung phát triển văn hóa đều được thể hiện trong hầu hết các hoạt động của nhà trường và chúng có vai trò to lớn đối với việc tạo nên một môi trường sư phạm ổn định cho việc phát triển các nhà trường. Tuy nhiên mức độ thực các nội dung này trong quản lý và phát triển nhà trường chưa được tốt. Điều này cần thiết phải có những giải pháp quản lý để khắc phục thực trạng. 2.4.5. Thực trạng nhận thức v vai trò xây dựng tiêu chí HNT trong các trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng Qua bảng số liệu có thể thấy các khách thể khảo sát đều đánh giá tốt về vai trò của các tiêu chí VHNT. Các khác thể đồng ý cho rằng Tiêu chí VHNT là công cụ có tính chuẩn mực để các trường tự đánh giá VHNT trong các trường cao đẳng sư phạm một cách chính xác, khách quan.Thực tế phỏng vấn các thành viên trong nhà trường đều nhấn mạnh rằng vấn đề văn hóa là một vấn đề mang tính trừu tượng rất cao cho nên rất cần một công cụ đánh giá cụ thể để đo lường được hiệu quả thực hiện. Ngoài ra vai trò của tiêu chí VHNT còn thể hiện ở từng nội dung hoạt động trong nhà trường vì vấn đề VHNT theo cách tiếp cận hiện đại là vấn đề bao trùm cả hoạt động vật chất lẫn tinh thần của nhà trường. Chính vì thế mà tiêu chí đánh giá cũng phải bao trùm được hết các hoạt động của nhà trường. * Mức độ cần thiết của các tiêu chuẩn đối với bộ tiêu chí đánh giá VHNT cao đẳng sƣ phạm. Cùng với đánh giá về vai trò của VHNT, tác giả đã sử dụng phiếu hỏi các khách thể về sự cần thiết của các nội dung tiêu chuẩn trong bộ tiêu chí. Kết quả sau khi khảo sát cho thấy các khách thể đều cho rằng 7 nội dung đều rất cần thiết và cần thiết để xây dựng nên bộ tiêu chí đánh giá VHNT.
17 2.4.6. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động phát triển HNT 2.5. Đánh giá thực trạng a) Những mặt mạnh Các thành viên trong trường Cao đẳng sư phạm đều nhận thức rõ về tầm quan trọng của công tác phát triển VHNT gắn với việc thực hiện nhiệm vụ và mục tiêu chiến lược phát triển nhà trường trong từng giai đoạn. - Các trường cao đẳng sư phạm đã tổ chức nhiều hoạt động giáo dục VHNT. Những nội dung giáo dục mà các trường quan tâm để giáo dục cho sinh viên đều là những nội dung thiết thực giáo dục VHNT. Công tác phát triển VHNT đã có sự tham gia của nhiều lực lượng trong nhà trường. Nhà trường đã tổ chức thực hiện có hiệu quả “Quy chế dân chủ trong hoạt động của mỗi nhà trường”, trong đó cụ thể hóa các quy tắc ứng xử văn hóa, thân thiện giữa các thành viên trong nhà trường, gắn với từng đợt, từng phong trào thi đua. b) Những hạn chế và nguyên nhân. Nhận thức tại các nhà trường của các thành viên đã có nhưng chưa đồng đều Các nhà quản lý VHNT trực tiếp là hiệu trưởng và GV, nhân viên và sinh viên của trường cũng chưa xác định một cách chuyên nghiệp về việc hiểu và phát triển VHNT. Các nội dung phát triển và phát triển VHNT tại các nhà trường được các nhà quản lý và các thành viên trong nhà trường nhận thức và triển khai ở mức độ trung bình hoặc trên trung bình. Việc kiểm tra đánh giá về kết quả thực hiện quản lý nhà trường theo những tiêu chí phát triển văn hóa còn chưa được thực hiện. Hầu hết các nhà trường còn chưa có bộ khung tiêu chuẩn về đánh giá phát triển VHNT Phát triển VHNT chưa được xem là một nội dung quan trọng trong quản lý nhà trường. c) Cơ hội Hội nhập quốc tế tạo điều kiện giao lưu về nghệ thuật, trao đổi văn hóa giữa Việt Nam với các quốc gia trên thế giới - Đảng và Nhà nước ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật và tạo nhiều cơ chế chính sách về phát triển VHNT. d) Nguy cơ tiềm ẩn Quá trình hội nhập, du nhập những yếu tố văn hóa không tích cực, lành mạnh sẽ ảnh hưởng đến tính ổn định trong nhà trường. Đặc biệt đối với nhà trường đó là sự ảnh hưởng đến các cá thể trong đó có người học, những chủ thể của nhà trường. Các nhà trường hiện nay luôn phải đối mặt với yêu cầu nâng cao chất lượng từ nhiều phía. Các trường sẽ phải đương đầu với cuộc cạnh tranh kéo dài và không cân sức giữa một bên là các trường đại học, học viện quốc tế với đầy đủ các yếu tố hiện đại sẵn sàng tham gia vào thị trường giáo dục Việt Nam với một bên là các trường đại học trong nước còn khá khiêm tốn về mọi mặt.
18 Kết luận chƣơng 2 Qua khảo sát thực trạng về phát triển và phát triển VHNT tại các trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng chúng ta có thể thấy nhận thức về vấn đề phát triển VHNT của các thành viên đã có nhưng chưa đồng đều, thống nhất. Các nhà trường đang trong quá trình định hình lại các giá trị VHNT nhưng vẫn chưa có sự nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của phát triển VHNT. Thực trạng phát triển VHNT được đánh giá ở mức trung bình. Trong khi mức độ thực hiện các nội dung còn chưa tốt. Các nội dung phát triển VHNT là văn hóa quản lý, văn hóa giảng dạy và văn hóa học tập còn thực hiện ở mức trung bình. Các nội dung về phát triển VHNT tiếp cận theo các chức năng quản lý cũng thực hiện ở mức trung bình. Vấn đề tạo môi trường nhà trường thuận lợi và liên kết các lực lượng liên đới trong phát triển VHNT vẫn chưa thực hiện tốt. Những ảnh hưởng của các yếu tố văn hóa tiêu cực bên ngoài vẫn còn len lỏi vào trong thực trạng phát triển VHNT. Mặt khác, vấn đề văn hóa nhà trường trong các trường Cao đẳng sư phạm đang là những nội dung có tính thời sự của xã hội. Đó là một số chuẩn mực đạo đức, giá trị và hành vi của giảng viên, sinh viên không còn phù hợp với quy định chung của xã hội và đi ngược lại với giá trị truyền thống của dân tộc từ bao đời nay trong các nhà trường. Các yếu tố về môi trường, sư phát triển nhanh của thông tin, mạng xã hội đang dần xâm chiếm những giá trị chính thống của nhà trường. Chính vì thế từ thực trạng đó nhà trường cao đẳng sư phạm cần có những giải pháp quản lý nhằm phát triển văn hóa nhà trường ổn định và bền vững hơn. Chƣơng 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƢỜNG Ở CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp 3.2. Đề xuất các giải pháp phát triển văn hóa nhà trường trường cao đẳng sư phạm 3.2.1. Giải pháp 1: Tổ chức nâng cao nhận thức cho các lực lượng giáo dục v tầm quan trọng của phát triển HNT Phát triển VHNT không phải là công việc có thể thực hiện trong thời gian ngắn. Bởi lẽ các giá trị văn hóa muốn hình thành, tồn tại và phát triển phải có sự công nhận của các thành viên. Ý thức trách nhiệm và nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động phát triển VHNT là việc làm cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Để làm thay đổi được nhận thức cũng như tăng cường tính trách nhiệm của các thành viên thì cần phải thực hiện thường xuyên công tác tuyên truyền, bồi dưỡng nhận thức, gắn trách nhiệm qua phân công công việc rõ ràng trong quá trình tham gia vào công tác phát triển VHNT.
19 Phát triển VHNT cần phải được tất cả các thành viên trong nhà trường nhận thức một cách đồng đều để có được sức mạnh tổng hợp trong thực hiện các giải pháp. Chính vì thế nâng cao nhận thức cho các thành viên trong nhà trường phải là phát triển từ tiềm thức đến nhận thức và hành động. 3.2.2. Giải pháp 2: Tổ chức xác định các giá trị văn hóa cốt lõi phù hợp với sự phát triển của nhà trường cao đẳng sư phạm trong bối cảnh mới Mỗi nhà trường đều có lịch sử tồn tại và phát triển của nhà trường qua thời gian đã tạo nên những giá trị văn hóa. Chính vì thế quá trình phát triển VHNT cần phải khảo sát, đánh giá các giá trị văn hóa đang tồn tại trong nhà trường để biết đâu là giá trị tích cực, tiêu cực, đâu là giá trị văn hóa được nhiều cán bộ, GV trong nhà trường mong muốn nhất. Đồng thời xác định những giá trị văn hóa cốt lõi mà các thành viên nhà trường muốn hướng đến trong tương lai. Hiệu trưởng cần phải nhận ra đâu là những giá trị văn hóa đích thực, cốt lõi có tính đặc trưng của nhà trường để tạo nên sự khác biệt về bản sắc với các trường khác để nuôi dưỡng và vun trồng chúng. Các trường học cần xây dựng các giải pháp phù hợp, loại bỏ dần những hiện tượng vô văn hóa, xây dựng hệ giá trị riêng làm chuẩn mực góp phần thúc đẩy sự phát triển cho toàn ngành giáo dục. Mỗi nhà trường cần ban hành quy chế văn hóa học đường một cách rõ ràng, có mức độ khả thi cao, đặc biệt có cam kết của các phòng ban, đơn vị trực thuộc, cá nhân… và có kiểm tra, đánh giá thường xuyên. Ngoài ra, các trường cần gắn việc giáo dục đạo đức văn hóa với đạo đức lối sống, lồng ghép chương trình giảng dạy với các hoạt động dã ngoại cho sinh viên như: thăm các di tích lịch sử, học tập truyền thống cách mạng lịch sử hào hùng của dân tộc…, qua đó khơi dậy lòng tự hào dân tộc, giúp các em có động cơ học tập tốt. 3.2.3. Giải pháp 3: Tổ chức xây dựng bộ tiêu chí đánh giá văn hóa nhà trường Cao đẳng sư phạm Trên cơ sở chung của lý thuyết VHNT, chuẩn hiệu trưởng, chuẩn GV và chuẩn nhà trường cao đẳng sư phạm, chúng tôi xây dựng Bộ tiêu chí đánh giá VHNT Cao đẳng Sư phạm bao gồm: 07 tiêu chuẩn, 31 tiêu chí. Tùy thuộc vào mỗi nội dung của VHNT sẽ có những tiêu chí và chỉ số khác nhau. Tổng điểm tối đa cho mỗi tiêu chí là 10 và điểm của từng chỉ số là điểm tối đa của tiêu chí chia trung bình cho số lượng chỉ số trong mỗi tiêu chí. Có một số tiêu chí trong tiêu chuẩn được nhân hệ số 2 vì đó là các tiêu chí trọng tâm, thể hiện được tính đặc trưng, độc đáo và riêng biệt của VHNT. Điểm được tính như sau: - Tổng số điểm từ 300 đến 410 là trường có văn hóa rất lành mạnh và hiệu quả. - Tổng điểm từ 150 đến 290 là trường có văn hóa lành mạnh và hiệu quả. - Dưới 150 là nhà trường chưa có văn hóa lành mạnh và hiệu quả. 3.2.4. Giải pháp 4: Tổ chức xây dựng mô hình phòng ban, khoa chuyên môn điển hình v văn hóa ở trường cao đẳng sư phạm vùng đồng bằng sông Hồng Tổ chức phát động phong trào xây dựng phòng ban, khoa chuyên môn điển hình về văn hóa thông qua việc áp dụng các tiêu chí trong bộ tiêu chí.