Tóm tắt luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng

Chia sẻ: Quenchua Quenchua | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án với mục tiêu xây dựng luận cứ khoa học và đề xuất các giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng tại các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng dựa trên mô hình ADDIE.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM NGUYỄN VĂN HUỲNH QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG HỢP TÁC XN TÀI THỦY-BỘ NỘI ĐỊA Ở ĐỒNG BẰNGG CỬU LONG Chuyên ngành : Quản lý giáo dục Mã số : 9 14 0114 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI – NĂM 2019
Công trình được hoàn thành tại: VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAMM Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Lộc PGS.TS. Phạm Minh Mục Phản biện 1: ……………………………… Phản biện 2: ……………………………… Phản biện 3: ……………………………… Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp viện, họp tại Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, 101 Trần Hưng Đạo, Hà Nội, vào hồi ...... giờ, ngày ....... tháng ...... năm 2019 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Quốc gia Việt Nam Thư viện Viện Khoa học giáo dục Việt Nam
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Chất lượng nguồn nhân lực là động lực của sự phát triển kinh tế - xã hội, là yếu tố quan trọng quyết định mức độ thành công của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, chất lượng này lại phụ thuộc rất nhiều vào công tác giáo dục đào tạo. Nhận thức được vai trò của mình, các cơ sở đào tạo nói chung, các trường Cao đẳng nói riêng đã nỗ lực rất lớn trong công tác quản lý đào tạo, triển hkai áp dụng mô hình đào tạo tiên tiến, hiệu quả, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo cũng như xích lại gần hơn với việc đào tạo theo nhu cầu xã hội. Phát triển vào những năm 1970, ADDIE là mô hình đào tạo tập trung vào việc tăng cường sự kết hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp với cơ sở đào tạo. Các khâu của mô hình đều được thực hiện trên cơ sở phối kết hợp và có sự tham gia đồng thời của doanh nghiệp và cơ sở đào tạo. Chính vì thế, việc lựa chọn mô hình ADDIE trong công tác quản lý đào tạo hiện nay của trường cao đẳng là một hướng đi thích hợp. Thành phố Đà Nẵng được xem là trung tâm giáo dục của Miền trung và Tây Nguyên, với 15 trường đại học, 20 trường cao đẳng và hàng chục cơ sở đào tạo nghề khác. Trong những năm qua, các cơ sở đào tạo nói chung, các trường cao đẳng ở Đà Nẵng nói riêng đã nỗ lực hoàn thiện nội dung, chương trình, phương pháp đào tạo cũng như cách thức quản lý đào tạo, bước đầu đã thu được những thành công nhất định. Tuy nhiên, công tác quản lý đào tạo vẫn còn tồn tại khá nhiều bất cập: các kế hoạch đào tạo thường được xây dựng chủ yếu dựa vào nguồn lực sẵn có của trường chứ chưa dựa nhiều theo nhu cầu xã hội; Việc đào tạo chú trọng nhiều đến kiến thức lý thuyết mà chưa chú ý đủ mức tới rèn luyện kỹ năng, khiến cho nhiều sinh viên ra trường chưa thể thích nghi ngay với môi trường làm việc, doanh nghiệp phải tốn công đào tạo lại,.… Thực tế đó đã đặt các trường trước
2 yêu cầu tất yếu phải đổi mới quản lý đào tạo theo nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, đưa giáo dục nhà trường tiếp cận gần hơn với thực tế thị trường lao động để nâng cao hiệu quả hoạt động đào tạo, đây cũng là cách thức các trường Cao đẳng xây dựng thương hiệu và phát triển. Với những lý do nêu trên, tác giả chọn đề tài: "Quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng” làm đề tài Luận án Tiến sĩ của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Xây dựng luận cứ khoa học và đề xuất các giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng tại các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng dựa trên mô hình ADDIE. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển KTXH. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Công tác quản lý đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội tại các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố ĐN. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng tại các trường cao đẳng tại Thành phố Đà Nẵng hiện nay còn nhiều hạn chế từ việc quản lý đầu vào, quản lý quá trình đến quá trình quản lý đầu ra. Nếu áp dụng mô hình ADDIE trong quản lý đào tạo sẽ góp phần đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đà Nẵng. 5. Nội dung và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nội dung nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
3 Nghiên cứu thực tiễn về quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội tại các trường cao đẳng ở thành phố Đà Nẵng. Đề xuất giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực tại các trường cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH của thành phố Đà Nẵng và một trong số các giải pháp này được thử nghiệm trên thực tế để kiểm chứng độ tin cậy, tính khả thi của giải pháp. 5.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng tại các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn 2012-2016. Về nhân lực: Đề tài luận án chỉ tập trung nghiên cứu nhân lực trình độ cao đẳng ở thành phố Đà Nẵng. Về phạm vi khảo sát: Tác giả chỉ khảo sát một số đơn vị sử dụng nhân lực và một số trường cao đẳng ở thành phố Đà Nẵng. Các giải pháp chủ yếu sử dụng cho các trường cao đẳng. 6. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận nghiên cứu Trong nghiên cứu các nội dung của luận án, tác giả tiếp cận theo các hướng chủ yếu đó là: Tiếp cận hệ thống; Tiếp cận lịch sử - lô gíc; Tiếp cận thị trường; Phương pháp tiếp cận quá trình và tiếp cận mục tiêu đầu ra. 6.2. Các phương pháp nghiên cứu Trong nghiên cứu các nội dung của luận án, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu gồm: Phương pháp nghiên cứu lý luận; Phương pháp khảo sát điều tra bằng phiếu hỏi (tác giả điều tra 300 phiếu); Phương pháp tổng kết kinh nghiê ̣m thực tiễn; Phương pháp chuyên gia; Phương pháp hỗ trợ 7. Nơi thực hiện đề tài nghiên cứu Đề tài nghiên cứu được thực hiện tại Viện khoa học giáo dục VN
4 8. Những luâ ̣n điể m cơ bản nghiên cứu Để có cái nhìn đúng đắn và giải pháp thiết thực trong công tác quản lý nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đòi hỏi: Thứ nhất, Phải xuất phát từ quy luật của nền kinh tế thị trường, phân tích cung – cầu, phân tích thực trạng nguồn nhân lực, chú trọng công tác dự báo nhu cầu đào tạo..để xây dựng lộ trình, chương trình, ngành nghề đào tạo cho phù hợp đảm bảo hiệu quả cao về mặt kinh tế và xã hội. Từ đó hính thành hệ thống các trường cao đẳng hợp lý Thứ hai, thực hiện phân cấp mạnh mẽ để các trường cao đẳng tự chủ và tự chịu trách nhiệm trước xã hội kết qủa đào tạo của mình, phát huy được tính sáng tạo, năng động và thực sự đổi mới theo hướng tích cực. Thứ ba, giải pháp phải được kiểm chứng thông qua quá trình thử nghiệm tại trường cao đẳng để đảm bảo tính hợp lý, khả thi, hiệu quả. 9. Đóng góp mới của Luận án Về lý luận: Hệ thống hóa, bổ sung và phát triển lý luận về quản lý đào tạo nguồn nhân lực nói chung, nhân lực trình độ cao đẳng nói riêng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương trong điều kiện kinh tế thị trường. Xác định các nhân tố tác đô ̣ng đế n nhu cầ u nhân lực trình độ cao đẳng phục vụ phát triể n kinh tế - xã hô ̣i ở thành phố Đà Nẵng. Về thực tiễn Luận án đánh giá những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong đào tạo và quản lý đào tạo nguồn nhân lực bậc cao đẳng ở thành phố Đà Nẵng. Trên cơ sở đó đề xuất hệ thống các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả, hiệu lực hoạt động quản lý đào tạo nguồn nhân lực bậc cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng. Đặc biệt, 1 trong các giải pháp được đưa vào qúa trình thử nghiệm tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kế hoạch Đà Nẵng
5 nhằm đảm bảo tính khả thi của giải pháp. 10. Bố cục của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục các công trình nghiên cứu, danh mục tài liệu tham khảo; luận án gồm 3 chương chính: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầ u phát triển kinh tế – xã hội Chương 2: Thực trạng quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH thành phố Đà Nẵng Chương 3: Giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triể n kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI 1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lý đào tạo nguồn nhân lực 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về quản lý đào tạo nguồn nhân lực ở ngoài nước Có rất nhiều công trình khoa học nghiên cứu về quản lý nguồn nhân lực của các tác giả trên thế giới, mỗi tác giả theo hướng tiếp cận dưới các góc độ khác nhau. Tuy nhiên các tác giả đều đưa ra nhận định rằng cần tập trung vào mục tiêu đào tạo nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội. Những thành quả nghiên cứu đó có thể coi là những cơ sở lý luận và thực tiễn có giá trị trong việc nghiên cứu vấn đề quản lý đào tạo nguồn nhân lực theo nhu cầu phát triển kinh tế xã hội. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý đào tạo nguồn nhân lực trong nước Có nhiều nhà khoa học Việt Nam đã nghiên cứu về đào tạo, quản lý đào tạo nguồn nhân lực theo nhu cầu xã hội, hoặc đào tạo nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH; trong đó có đề cập đến những vấn đề có bản chất là đào tạo theo năng lực thực hiện cũng như theo chuẩn đầu ra.
6 Tóm lại, các công trình khoa học đã công bố thể hiện được sự đa dạng và phong phú về góc nhìn, đối tượng và mục tiêu nghiên cứu và chỉ được nhiều mô hình hay, nhiều giải pháp tốt để nâng cao chất lượng đào tạo và quản lý đào tạo đáp ứng yêu cầu thị trường như cách tiếp cận quá trình. Trong xu hướng phát triển của thị trường lao động hiện nay, chất lượng NNL đặc biệt là NL có trình độ cao đẳng ngày càng đóng vai trò quan trọng, tạo nên khả năng cạnh tranh cho các doanh nghiệp và khả năng cạnh tranh của chính bản thân người lao động. Vấn đề quản lý đào tạo nguồn nhân lực cần được nghiên cứu kỹ lưỡng và chi tiết cụ thể hơn đối với từng phân khúc thị trường lao động theo trình độ. Dưới góc độ địa phương như thành phố Đà Nẵng, rất cần có nghiên cứu sâu về vấn đề quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng tại các cơ sở đào tạo để đáp ứng tốt nhất nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của thành phố trọng điểm miền Trung. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Nguồn nhân lực Theo tác giả, dưới góc nhìn của một quốc gia hoặc địa phương, nhân lực là tổng số người lao động thuộc lực lượng lao động của quốc gia hay địa phương đó, có khả năng lao động, đã hoặc sẵn sàng tham gia lao động trong các bộ phận của nền kinh tế xã hội. Đánh giá về nhân lực cần phải phân tích ở cả 3 góc độ: số lượng, chất lượng và cơ cấu nhân lực. 1.2.2. Quản lý và quản lý đào tạo 1.2.2.1. Quản lý Theo tác giả, quản lý là quá trình tác động của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý trong một môi trường cụ thể bằng các phương pháp và công cụ nhất định nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Quản lý có 4 chức năng: Lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, lãnh đạo chỉ đạo, kiểm tra đánh giá. 1.2.2.2. Quản lý đào tạo Quản lý đào tạo là sự tác động của chủ thể quản lý đến khách thể bị quản lý trong quá trình đào tạo thông qua các chức năng của quản lý và bằng những công cụ, phương pháp quản lý phù hợp để đạt được
7 mục tiêu chung của quá trình đào tạo để người học có được năng lực theo chuẩn xác định. 1.2.3 Quản lý đào tạo nguồn nhân lực 1.2.3.1 Quản lý nguồn nhân lực Quản lý nguồn nhân lực đứng dưới các góc độ khác nhau. Góc độ địa phương, và góc độ doanh nghiệp. Quản lý nguồn nhân lực dưới góc độ địa phương nhằm mục tiêu làm tăng hiệu quả sử dụng nhân lực, đảm bảo hài hòa cơ cấu trình độ, ngành nghề và kỹ năng cầu thiết để phát triển kinh tế theo chiến lược phát triển kinh tế xã hội đề ra. Dưới góc độ doanh nghiệp, quản lý nguồn nhân lực ở các khâu tuyển dụng, sử dụng, đào tạo bồi dưỡng nhân lực. 1.2.3.2 Đào tạo nguồn nhân lực Đào tạo nguồn nhân lực được hiểu là quá trình trang bị kiến thức, kỹ năng về chuyên môn nghiệp vụ, hình thành thái độ, niềm tin, hành vi đạo đức cho người lao động để họ có khả năng đảm đương một số công việc nhất định. Hiện nay, mô hình đào tạo được nhiều học giả quan tâm đó chính là mô hình ADDIE, mang nhiều lợi ích và phù hợp khi đào tạo nguồn nhân lực theo nhu cầu thị trường. 1.2.3.3 Quản lý đào tạo nguồn nhân lực Dưới góc độ cơ sở đào tạo, quản lý đào tạo nguồn nhân lực xét ở khía cạnh quản lý lập kế hoạch đào tạo, tổ chức thực hiện, .. để đào tạo ra những người lao động cụ thể với chuyên môn và tay nghề đáp ứng được yêu cầu thị trường và doanh nghiệp đồng thời phù hợp với định hướng chung của địa phương và quốc gia. 1.2.4. Nguồn nhân lực trình độ cao đẳng Theo tác giả, đào tạo nhân lực trình độ cao đẳng là đào tạo lao động trình độ nghề bậc 4 gọi là kỹ thuật viên bậc cao, nên các cơ sở đào tạo trình độ cao đẳng nên phân hóa người học để đào tạo cho phù hợp. 1.3. Các mô hình quản lý đào tạo trong nhà trường
8 Bên cạnh mô hình quản lý đào tạo ADDIE, trong thực tế có rất nhiều mô hình quản lý về chất lượng giáo dục như: Tiếp cận CDIO (Conceive - hình thành ý tưởng, Design - thiết kế, Implement – triển khai và Operate - vận hành); Quản lý đào tạo theo chu trình PDCA (Plan – Lập kế hoạch, Do – Thực hiện, Check – Kiểm tra, Action – Hành động); Quản lý theo mô hình Leonard Nadle; Quản lý quá trình. 1.4. Đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng 1.4.1. Mục tiêu đào tạo Đối với đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng, mục tiêu đào tạo gắn chặt với hình thành một đội ngũ lao động với đầy đủ các kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành nghề nghiệp được đào tạo, thái độ và kỷ luật lao động tốt, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ phục vụ tốt các yêu cầu phát triển của nền kinh tế. 1.4.2. Nội dung chương trình đào tạo Nô ̣i dung chương trin ̀ h đào ta ̣o, đó là những kiến thức cơ bản, toàn diện, thiết thực, hiện đại, khoa học và có hệ thống theo chuyên ngành đào tạo được sắp xếp theo các môn học/mô đun để người dạy truyền thụ và người học lĩnh hội nhằm đạt tới mục tiêu đào tạo. Chương trình đào tạo bậc cao đẳng phải đảm bảo về lý thuyết chiếm khoảng từ 30%-50%; thực hành chiếm 50%-70%. 1.4.3 Phương pháp và hình thức tổ chức đào tạo Phương pháp và hình thức tổ chức đào tạo có tính chất quyết định tới chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, phương pháp và hình thức tổ chức đào tạo phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: đối tượng học, mục tiêu đào tạo, khả năng sư phạm của giảng viên, cơ sở vật chất… 1.4.4. Đội ngũ nhân lực đào tạo Nhân lực phục vụ đào tạo bao gồm giáo viên và các cán bộ nhân viên làm công tác quản lý, phục vụ đào tạo, giảng dạy. 1.4.5. Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học
9 Cần sử dụng điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học phù hợp và bảo đảm tính đi trước đón đầu về công nghệ để người học ra trường không cảm thấy công nghệ được trang bị trong nhà trường bị lỗi thời khi sử dụng vào công việc thực tế. 1.4.6. Chất lượng và hiệu quả đào tạo trong cơ chế thị trường Tiêu chí đánh giá hiệu quả đào tạo là thực hiện tốt mục đích, nhiệm vụ dạy học với chi phí cần thiết ít nhất về thời gian, sức lực, tài chính của giảng viên, ho ̣c viên; của nhân dân và nhà nước nhưng đạt được kết quả cao nhất trong giảng dạy và học tập. 1.4.7 Vai trò của đào ta ̣o nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đố i với phát triể n kinh tế - xã hội Đào tạo cao đẳng là một thành tố và là thành tố rất quan trọng, có ý nghĩa quyết định phát triển nguồn nhân lực, phát triển đất nước. 1.5. Quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương 1.5.1. Mục tiêu quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng tại cơ sở đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương Quá trình quản lý đào tạo là nhằm mục tiêu trọng tâm: nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động đào tạo, nhằm cung cấp cho thị trường một đội ngũ lao động giỏi tay nghề, vững chuyên môn đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế- xã hội. 1.5.2. Nội dung quản lý đào tạo nguồn nhân lực tại các tại cơ sở đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương
10 Dưới góc độ ở các cơ sở đạo thì nội dung trong công tác quản lý đào tạo nhân lực bao gồm: 1.5.2.1 Quản lý công tác tuyển sinh 1.5.2.2 Quản lý việc phát triển chương trình đào tạo 1.5.2.3 Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên 1.5.2.4 Quản lý cơ sở vật chất, phương tiện dạy học 1.5.2.5 Quản lý kế hoạch dạy học 1.5.2.6 Quản lý việc cấp bằng, chứng chỉ tốt nghiệp 1.5.3. Quản lý đào tạo tại trường cao đẳng theo mô hình ADDIE Mô hình ADDIE tập trung vào việc tăng cường sự kết hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp với cơ sở đào tạo. Các khâu của mô hình đều được thực hiện trên cơ sở phối kết hợp và có sự tham gia đồng thời của doanh nghiệp và cơ sở đào tạo. Các nhóm nội dung quản lý bao gồm: quản lý đầu vào, quản lý quá trình, quản lý đầu ra và tác động của bối cảnh đến quản lý đào tạo. Được phân thành 5 giai đoạn gồm: Giai đoạn 1: Tổ chức và phân tích nhu cầu đào tạo; Giai đoạn 2: Quản lý thiết kế và quản lý đầu vào của cơ sở đào tạo; Giai đoạn 3: Chỉ đạo, tổ chức triển hoạt động đào tạo tại cơ sở đào tạo; Giai đoạn 4: Chỉ đạo, tổ chức thực hiện quản lý hoạt động đào tạo nhân lực; Giai đoạn 5: Đánh giá trong quản lý đầu ra hoạt động đào tạo nhân lực và phản hồi thông tin để cái tiến 1.6 Các nhân tố tác động đến quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển KTXH ở địa phương Bao gồm các nhân tố cơ bản: Công tác quản lý nhà nước về đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng; Nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; Sự tiến bộ của khoa học công nghệ; Năng lực của nhà lãnh đạo và quản lý nhà trường; Tài chính CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI Ở ĐÀ NẴNG
11 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hô ̣i T.P Đà Nẵng 2.1.1. Điều kiện tự nhiên: Đà Nẵng có điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển so với các địa phương trong khu vực miền trung. 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội Đà Nẵng được xác định là một trong những trung tâm kinh tế với tốc độ tăng trưởng kinh tế liên tục ở mức cao và khá ổn định. GRDP tính bình quân đầu người (theo giá hiện hành) cũng có sự gia tăng đáng kể qua các năm. Năm 2012, GRDP bình quân một người là 48,39 triệu đồng thì tới năm 2016 là 64,20 triệu đồng. Năm 2016, đa số các chỉ tiêu về KTXH đều cơ bản đạt mục tiêu đề ra. 2.1.3. Thực trạng nguồn nhân lực thành phố Đà Nẵng * Về số lượng: Quy mô nhân lực trên địa bàn Thành phố từ 531.375 người năm 2012 lên 556.124 người vào năm 2016, đạt tốc độ tăng bình quân 1,03%/năm giai đoạn 2012-2016. * Cơ cấu nhân lực theo giới tính: Trong các chỉ số về lao động, tốc độ tăng trưởng của lao động nữ thường cao hơn. Nữ trong lực lượng lao động tăng từ 49,32% năm 2012 lên 51,02% năm 2016. * Cơ cấu nhân lực theo nhóm tuổi: Nhân lực của thành phố đa số trẻ, lao động có độ tuổi dưới 35 chiếm 52,13%; phân bổ chủ yếu ở khu vực đô thị, chiếm 87,62%, khu vực nông thôn chiếm 12,38%. * Các nguồn cung nhân lực: Lực lượng lao động trên địa bàn thành phố giai đoạn 2012-2016 đạt bình quân 541.140 lao động/năm, tăng bình quân 1,03%/năm. Lực lượng lao động này được bổ sung khoảng 50% từ dân số bước vào độ tuổi lao động của thành phố và 50% từ nguồn tăng dân số cơ học hàng năm. * Về chấ t lượng nhân lực: Trình độ học vấn phổ thông, cũng như trình độ chuyên môn – kỹ
12 thuật của lực lượng lao động Thành phố không ngừng được nâng lên. 2.1.4 Thực trạng nhu cầu sử dụng nhân lực tại thành phố Đà Nẵng Trong những năm, nhu cầu sử dụng nhân lực thành phố tăng cao, trong tổng số 556.124 người trong độ tuổi lao động thì có 532.360 người đang làm việc, chiếm 95,7% (Năm 2016). Lực lượng lao động có trình độ có việc làm cao nhất là lao động có trình độ cao đẳng (91,9% năm 2016), tiếp đến trình độ sơ cấp (công nhân kỹ thuật chiếm 90,4%), trình độ đại học chỉ có 63,9%. Theo dự báo, đến năm 2025, thành phố Đà Nẵng cần thêm 25.000 lao động. Đây là cơ hội việc làm cho người lao động có trình độ, và cũng là cơ hội cho các cơ sở đào tạo trong việc mở rộng quy mô đào tạo. 2.2. Thực trạng đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng 2.2.1. Nghiên cứu thực trạng thông qua khảo sát 2.2.1.1. Mục đích khảo sát Đánh giá những mặt mạnh, mặt yếu trong công tác quản lý đào tạo nguồn nhân lực tại các trường cao đẳng ở Đà Nẵng; từ đó có những kết luận khách quan, khoa học, chính xác làm cơ sở đề xuất các giải pháp. 2.2.1.2. Nội dung khảo sát Điều tra khảo sát thực trạng về đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng, mức độ đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực cho thành phố Đà Nẵng. 2.2.1.3. Công cụ, phương pháp khảo sát Bộ công cụ khảo sát: Từ tháng 02/2017 đến tháng 12/2017, tác giả tiến hành thiết kế mẫu câu hỏi, tổ chức điều tra, khảo sát về thực trạng đào tạo nguồn nhân lực tại thành phố Đà Nẵng. Phương pháp khảo sát: Sử dụng kết hợp, đa dạng các phương pháp điều tra, khảo sát 2.2.1.4. Đối tượng khảo sát Khảo sát được tiến hành ở 10 trường CĐ (35 CBQL, 125 GV, 150 SV); 40 DN tại thành phố Đà Nẵng có sử dụng NL trình độ CĐ với
13 tổng số người được khảo sát: 55 CBQL và CBKT; 35 cựu SV có trình độ CĐ đang làm việc tại DN. 2.2.1.5. Kết quả khảo sát: Thể hiện từ Bảng 2.10 đến Bảng 2.24 được trích xuất từ kết quả ở phụ lục 6 (Trong luận án). 2.2.2. Thực trạng đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng thành phố Đà Nẵng 2.2.2.1 Mạng lưới cơ sở đào tạo cao đẳng: Tính tới năm 2016, trên địa bàn thành phố Đà Nẵng có 20 trường cao đẳng. Điều này cho thấy cơ hội được học tập của người học được thuận lợi bởi có nhiều cơ sở đào tạo với những môi trường học tập khác nhau. 2.2.2.2 Quy mô tuyển sinh, tốt nghiệp hàng năm Quy mô đào tạo hệ cao đẳng của các trường, kể cả trường công lập có xu hướng ngày càng giảm, nếu như năm 2012 tổng số nhập học là 13.097 sinh viên đến năm 2016 chỉ còn 7.271 sinh viên, giảm gần một nửa so với năm 2012. 2.2.2.3 Cơ cấu ngành nghề đào tạo Hiện các trường trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đào tạo đến 159 ngành nghề. Dù các trường có đa ngành đào tạo nhưng về cơ bản tập trung chủ yếu là các ngành như kế toán, quản trị kinh doanh, khách sạn - du lịch, công nghệ thông tin, y dược và điều dưỡng... 2.2.2.4 Tỷ lệ có việc làm sau khi tốt nghiệp Giai đoạn 2013-2016 tỷ lệ làm việc đúng chuyên ngành của sinh viên sau khi ra trường đã đạt tương đối và có xu hướng ngày càng tăng, năm 2013 là 73,35% thì đến năm 2016 tăng lên 79,6%. Tuy nhiên, vẫn còn 1 bộ phận sinh viên ra trường làm việc không đúng chuyên ngành (20,4% năm 2016). 2.2.2.5 Các điề u kiê ̣n đảm bảo phát triển đào tạo: Hầu hết các cơ sở đào tạo trên địa bàn thành phố có cơ sở vật chất- kỹ thuật phục vụ công tác đào tạo khá tốt. Hệ thống cơ quan quản lý trên địa
14 bàn và các cơ chế chính sách của thành phố tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đào tạo của các trường đạt chất lượng và hiệu quả. 2.2.2.6 Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý Trong tổng số cán bộ quản lý là 578 người trong đó 70 tiến sĩ, 237 thạc sỹ và 161 cử nhân, bác sỹ. Tổng số giáo viên cơ hữu là 1517 người, trong đó tiến sỹ là 65, thạc sỹ là 925, đại học là 441. Điều này cho thấy đội ngũ giáo viên và cả cán bộ đã được chuẩn hóa và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong lĩnh vực giáo dục. 2.2.2.7 Chương trình đào tạo Về cơ bản tất cả các chương trình đào tạo các ngành của các trường đều tuân thủ theo chương trình khung do Bộ GDĐT ban hành. 2.2.2.8 Nguồn lực tài chính Thành phố luôn quan tâm đến đầu tư phát triển sự nghiệp giáo dục, đào tạo và dạy nghề. Tỷ lệ chi cho lĩnh vực này ngày càng tăng so với tổng chi ngân sách, năm 2012 chiếm 6,71%, năm 2013 là 7,86% và năm 2016 là 12,2%. Vì thế, cơ sở vật chất, khu thực hành của các trường được đầu tư nâng cấp, cơ bản đáp ứng nhu cầu thực hành của sinh viên. 2.2.2.9 Kế t quả đào tạo nhân lực: Cho đến nay, các trường cao đẳng trên địa bàn Đà Nẵng đã góp phần đào tạo nhân lực khá dồi dào cho bản thân thành phố và khu vực miền Trung – Tây nguyên. Chất lượng đào tạo ngày càng được cải thiện, chú trọng rèn luyện kỹ năng mền song song với kỹ năng chuyên môn cho học sinh, sinh viên. 2.2.4. Thực tra ̣ng sử dụng nhân lực của thành phố Đà Nẵng Lực lượng lao động của thành phố chiếm tỷ lệ khá cao trong tổng nguồn cung lao động. Tuy nhiên tỷ lệ thất nghiệp còn cao (6,68% năm 2010; 4,34% năm 2015). Cơ cấu lao động của thành phố đang chuyển dịch phù hợp với cơ cấu phát triển kinh tế. Theo kết quả điều tra của tác giả về chính sách sử dụng nhân lực ở Đà
15 Nẵng: có đến 41,7% cho rằng chính sách sử dụng nhân lực ở TP Đà Năng chưa tốt. Đội ngũ lao động phân bố không đều theo vùng, miền. 2.3. Thực trạng quản lý đào tạo tại các trường cao đẳng ở Đà Nẵng 2.3.1 Quản lý công tác tuyển sinh Việc tuyển sinh đều do các trường tự xác định, doanh nghiệp hầu như không tham gia gì vào quá trình này. 2.3.2 Quản lý việc phát triển chương trình đào tạo Thông qau khảo sát cho thấy: Nhiều chương trình đào tạo vẫn còn khoảng cách với nhu cầu phát triển kinh tế xã hội và với thực tế sản xuất do được thực hiện trên cơ sở nguồn lực sẵn có của nhà trường. 2.3.3 Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên Hiện nay, đội ngũ giáo viên trong hầu hết các trường cao đẳng có hiện tượng thừa thiếu cục bộ. Thừa giáo viên dạy lý thuyết, thiếu giáo viên dạy các nghề mới, giáo viên giỏi chuyên môn kỹ thuật và có kỹ năng nghề cao để dạy các môn thực hành. 2.3.4 Quản lý cơ sở vật chất, phương tiện dạy học Theo kết quả điều tra khảo sát, hiện các trường vẫn còn rất thiếu phương tiện, máy móc cần thiết. Việc vận hành hệ thống cơ sở vật chất và phương tiện dạy học phục vụ đào tạo của các trường chưa đạt chuẩn, bởi thực tế 1 ca thực hành tại các xưởng/ phòng thực hành có thể phải gấp đôi, gấp ba số lượng tiêu chuẩn (18-22 sinh viên). 2.3.5 Quản lý kế hoạch dạy học 2.3.5.1 Quản lý công tác dạy học Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên vẫn mang tính hành chính và khá hình thức. Các nội dung giảng dạy của giảng viên chủ yếu vẫn tuân thủ theo một giáo trình được chọn làm chuẩn, căn cứ vào mẫu số 3 hoặc mẫu số 4. 2.3.5.2 Quản lý công tác kiểm tra đánh giá và thi tốt nghiệp Trong thời gian qua, chưa có trường cao đẳng nào trên địa bàn Đà Nẵng xây dựng được bộ quy trình, hướng dẫn hoạt động giám sát,
16 đánh giá tổng kết nên sự đánh giá chưa thành hệ thống. 2.3.6 Quản lý việc cấp bằng, chứng chỉ tốt nghiệp Các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đều thực hiện việc quản lý việc cấp bằng, chứng chỉ tốt nghiệp theo đúng quy trình và tuân thủ đúng quy chế văn bằng, chứng chỉ của hệ thống giáo dục quốc dân ban hành. 2.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý đào tạo nguồn nhân lực tại các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. 2.4.1 Công tác quản lý nhà nước về đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng Tất cả các văn bản, nghị quyết đã ban hành thời gian qua đã hướng công tác đào tạo nhân lực trình độ cao đẳng có cơ hội được phát triển để cung cấp cho thị trường nguồn lao động có trình độ chuyên môn tốt, tay nghề cao phục vụ phát triển đất nước và thực hiện mục tiêu giáo dục đào tạo. 2.4.2 Nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương Lượng đầu tư vào Đà Nẵng trong những năm qua tăng nhanh chóng, theo đó nhu cầu về nhân lực rất lớn, trong đó nhân lực trình độ cao đẳng đang rất khát. 2.4.3 Sự phát triển khoa học công nghệ Trong những năm qua với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, các trường cũng đã đang dần sử dụng các phương tiện hiện đại trong công tác giảng dạy lý thuyết, nhất là đầu tư vào các xưởng thực hành, tạo điều kiện thuận lợi, hiệu quả cho cả hoạt động dạy và học. 2.4.4 Tài chính Trên địa bàn thành phố Đà Nẵng có 9 trường cao đẳng hệ công lập, trong đó có 6 trường trực thuộc các Bộ chủ quản quản lý nên được sự quan tâm đầu tư lớn từ các Bộ chủ quản này. Các trường tư thục có số vốn tương đối lớn và thu học phí cao nên cơ bản tài chính tạm ổn. 2.4.5 Năng lực của nhà lãnh đạo và quản lý nhà trường
17 Hiệu Trưởng các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đều là Thạc sỹ trở lên, và theo khảo sát các vị lãnh đạo, quản lý của có khả năng lãnh đạo và tầm nhìn trong xây dựng và phát triển trường. 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý đào tạo nguồn nhân lực tại các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. 2.5.1 Những thành tựu Các trường đều đa dạng hóa hình thức đào tạo theo hướng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế- xã hội. Cơ sở vật chất, phương tiện dạy học được đầu tư tiên tiến. Chương trình đào tạo cũng dần được hoàn thiện, gần hơn với thực tiễn. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý và cả giáo viên ở các trường trẻ, sáng tạo, tiếp cận nhanh với các phương thức đào tạo mới. 2.5.2 Những hạn chế Chất lượng đào tạo của các trường vẫn chưa cao, một lượng không nhỏ sinh viên học xong không tìm được việc làm. Dù đã được cải thiện nhưng cơ sở vật chất và phương tiện dạy học của các trường vẫn chưa theo kịp xu hướng của sự phát triển khoa học công nghệ. Đội ngũ giáo viên vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu đổi mới của chương trình đào tạo. 2.5.3 Nguyên nhân của những hạn chế trên Trong công tác quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng vẫn còn nhiều hạn chế điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân từ phía chính quyền địa phương, từ các cơ sở đào tạo, từ phía doanh nghiệp và cả ở người học. CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 3.1. Định hướng phát triển KTXH và dự báo về nhu cầu nhân lực 3.1.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng Cơ cấu kinh tế thành phố cần chuyển đổi theo hướng dịch vụ - công nghiệp, xây dựng - nông nghiệp.
18 3.1.2. Dự báo nhu cầu nhân lực thành phố Đà Nẵng 3.1.2.2. Dự báo nhu cầu nhân lực thành phố Đà Nẵng tới 2020 Theo dự báo cầu lao động của thành phố Đà Nẵng sẽ tăng và nhu cầu về lao động qua đào tạo trong ngành dịch vụ tiếp tục tăng cao. (Số liệu cụ thể ở bảng 3.1; 3.2; 3.3 trong luận án) 3.2. Các giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng 3.2.1. Nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động phân tích nhu cầu đào tạo - Mục đích của giải pháp: Nhằm khắc phục những hạn chế đang tồn tại trong công tác thu thập thông tin, phân tích bối cảnh tại các trường cao đẳng ở Đà Nẵng hiện nay để tạo ra một cơ sở dữ liệu quan trọng phục vụ hoạt động thiết kế, phát triển, triển khai và đánh giá hoạt động đào tạo nguồn nhân lực. - Nội dung giải pháp: Phân tích, dự báo và xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về nhu cầu đào tạo nhân lực cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội kịp thời, trên cơ sở đó xây dựng kế hoạch đào tạo các ngành nghề đón đầu, nắm bắt xu thế phát triển và xích gần hơn với thực trạng địa phương. - Cách thức tiến hành: Thực hiện đầy đủ 4 bước: Lập kế hoạch; Tổ chức thực hiện, Chỉ đạo thực hiện và Kiểm tra, đánh giá. - Điều kiên thực hiện giải pháp: Các trường phải có một nguồn tài chính đủ mạnh để trang bị cho các hoạt động thu thập, xử lý thông tin, trang bị máy móc thiết bị công nghệ thông tin hiện đại. 3.2.2. Hoàn thiện hoạt động thiết kế chương trình đào tạo và quản lý các điều kiện đảm bảo chất lượng 3.2.2.1. Quản lý thiết kế chương trình đào tạo cao đẳng - Mục đích của giải pháp: Nhằm xây dựng được một chương trình giảng dạy trình độ cao đẳng phù hợp, đáp ứng yêu cầu của thị trường. - Nội dung giải pháp: Thiết kế, xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu doanh nghiệp, thích ứng với từng người học, phù hợp năng lực của đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất của trường.