Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành dệt Việt Nam trong bối cảnh tham gia Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương

VIỆN HÀN LÂM<br /> KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM<br /> <br /> HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI<br /> <br /> NGUYỄN HỒNG CHỈNH<br /> <br /> NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH<br /> NGÀNH DỆT MAY VIỆT NAM TRONG<br /> BỐI CẢNH THAM GIA HIỆP ĐỊNH ĐỐI TÁC<br /> XUYÊN THÁI BÌNH DƯƠNG<br /> Chuyên ngành<br /> <br /> : Quản lý kinh tế<br /> <br /> Mã số<br /> <br /> : 62.34.04.10<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ<br /> <br /> HÀ NỘI – 2017<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại:<br /> Học viện Khoa học Xã hội<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> PGS.TS. Hoàng Văn Bằng<br /> Phản biện 1: PGS.TS. Lê Công Hoa<br /> Phản biện 2: PGS.TS. Nguyễn Trọng Xuân<br /> Phản biện 3: PGS.TS. Nguyễn Thị Nguyệt<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án tiến sĩ họp tại Học<br /> viện Khoa học Xã hội. giờ…… ngày …… tháng… năm 2017<br /> <br /> Có thể tìm hiêu luận án tại:<br /> \<br /> <br /> - Thư viện Quốc gia<br /> - Thư viện Học viện Khoa học Xã hội<br /> <br /> 1<br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu<br /> Ngành dệt may là ngành có lợi thế của Việt Nam, qua 30 năm đổi mới phát triển,<br /> ngành dệt may đã có bước phát triển nhanh. Đến năm 2015, kim ngạch xuất khẩu dệt may<br /> đã đạt hơn 27 tỷ USD, đóng góp hơn 10% GDP và hơn 15% tổng kim ngạch xuất khẩu cả<br /> nước, tạo việc làm cho hơn 2,5 lao động tại hơn 6.000 doanh nghiệp. Thế nhưng năng lực<br /> cạnh tranh ngành dệt may nước ta còn nhiều bất cập, hạn chế như: Năng suất lao động<br /> thấp; tình trạng “Nút thắt cổ chai” tại công đoạn dệt nhuộm sẽ tác động trực tiếp đến năng<br /> lực cạnh tranh của ngành; tỷ lệ nội địa hóa chỉ trên 50%; giá trị gia tăng của ngành thấp do<br /> công đoạn may phương thức gia công xuất khẩu là chủ yếu (CMT 65%, phương thức<br /> FOB I và FOB II khoảng 25%, ODM 9% và OBM chỉ 1%); Thiếu nguồn nhân lực chất<br /> lượng cao; liên kết cụm ngành dệt may còn mờ nhạt….Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội<br /> nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA)<br /> mới, nhất là các FTA thế hệ mới tạo ra nhiều cơ hội và thách thức. Việc Việt Nam là<br /> “cường quốc dệt may” duy nhất của Châu Á tham gia TPP có thể được coi là cơ hội đối<br /> với ngành dệt may. Để tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức, yêu cầu cấp bách hiện nay là<br /> phải nâng cao sức cạnh tranh của các ngành sản xuất, trong đó có ngành dệt may... Nhận<br /> thức được vấn đề này, tác giả đã lựa chọn đề tài “Nâng cao năng lực cạnh tranh ngành<br /> dệt may Việt Nam trong bối cảnh tham gia Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình<br /> Dương”, làm đề tài cho luận án tiến sĩ của mình.<br /> 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án<br /> 2.1. Mục đích nghiên cứu<br /> - Mục đích chung: Làm rõ cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh của ngành dệt<br /> may; những thách thức, cơ hội của các FTA thế hệ mới mang lại, nhất là TPP với ngành<br /> dệt may Việt Nam; thực trạng phát triển và năng lực cạnh tranh của ngành dệt may<br /> Việt Nam; đề xuất quan điểm, định hướng cũng như các giải pháp phát triển và nâng<br /> cao năng lực cạnh tranh của ngành dệt may Việt Nam trong bối cảnh tham gia TPP<br /> - Mục đích cụ thể: Để thực hiện mục đích chung nêu trên luận án, tập trung trả<br /> lời 4 câu hỏi nghiên cứu chính là:<br /> Một là, Những nhân tố nào ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh ngành dệt may<br /> khi tham gia TPP ?.<br /> Hai là, Đánh giá năng lực cạnh tranh ngành dệt may bằng tiêu chí nào ?.<br /> Ba là, Hiện trạng năng lực cạnh tranh ngành dệt may Việt Nam như thế nào khi<br /> tham gia TPP ?.<br /> Bốn là, Làm gì để nâng cao năng lực cạnh tranh ngành dệt may Việt Nam khi<br /> tham gia TPP ?.<br /> 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của luận án<br /> Luận án chủ yếu tập trung vào những nhiệm vụ cơ bản sau:<br /> <br /> 2<br /> - Luận giải được những vấn đề lý luận về năng lực cạnh tranh ngành dệt may, các<br /> nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh ngành dệt may. Nghiên cứu kinh nghiệm nâng<br /> cao năng lực cạnh tranh ngành dệt may của một số quốc gia, từ đó rút ra một số bài<br /> học có giá trị tham khảo đối với việc nâng cao năng lực cạnh tranh ngành dệt may Việt<br /> Nam.<br /> - Phân tích, đánh giá được thực trạng phát triển và năng lực cạnh tranh ngành dệt<br /> may Việt Nam khi tham gia FTA thế hệ mới (cụ thể là TPP). Từ đó chỉ ra những kết<br /> quả đạt được, hạn chế, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra đối với năng lực cạnh<br /> tranh ngành dệt may khi tham gia TPP.<br /> - Đề xuất được một số quan điểm, định hướng và giải pháp chủ yếu nhằm nâng<br /> cao năng lực cạnh tranh của ngành dệt may Việt Nam khi tham gia TPP.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án<br /> 3.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu của luận án là năng lực cạnh tranh của ngành dệt may Việt<br /> Nam và tác động của TPP đến ngành dệt may Việt Nam.<br /> 3.2. Phạm vi nghiên cứu<br /> - Phạm vi nội dung: Luận án chỉ tập trung phân tích sâu thực trạng phát triển và<br /> năng lực cạnh tranh của ngành dệt may Việt Nam giai đoạn 2007 - 2015. Luận án cũng<br /> đề cập đến các yếu tố thuộc môi trường bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến năng<br /> lực cạnh tranh của ngành dệt may Việt Nam trong bối cảnh tham gia TPP.<br /> - Phạm vi về không gian: Luận án chủ yếu nghiên cứu năng lực cạnh tranh của<br /> ngành dệt may Việt Nam trong bối cảnh tham gia TPP. Địa bàn nghiên cứu là ngành<br /> dệt may trên cả nước.<br /> - Phạm vi thời gian: Luận án chủ yếu sử dụng các số liệu từ năm 2007 trở về<br /> đây, là giai đoạn mà Việt Nam bắt đầu gia nhập WTO, tham gia đàm phán và ký kết<br /> các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, tương lai giai đoạn Việt Nam tham<br /> gia toàn diện vào các FTA thế hệ mới, nhất là TPP. Các chính sách liên quan đến năng<br /> lực cạnh tranh ngành dệt may từ năm 2010 đến nay.<br /> 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án<br /> - Cách tiếp cận nghiên cứu của luận án: Trong quá trình thực hiện luận án,<br /> tác giả thực hiện cách tiếp cận hệ thống bao gồm tiếp cận các cơ sở lý luận về cạnh<br /> tranh, năng lực cạnh tranh của ngành để thấy rõ bản chất, và các nội dung cần phải<br /> thực hiện để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành. Sau đó, tác giả tiếp cận về<br /> nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành dệt theo cả hai cách tiếp cận trực tiếp và<br /> gián tiếp (sử dụng mô hình Dunning John và các tiêu chí để đánh giá), để đề xuất<br /> được các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành trong<br /> bối cảnh Việt Nam tham gia TPP đảm bảo tính logic, khả thi và tính khái quát các<br /> vấn đề nghiên cứu.<br /> <br /> 3<br /> - Phương pháp luận nghiên cứu: Luận án sử dụng phương pháp duy vật<br /> biện chứng và duy vật lịch sử làm nền tảng cơ sở phương pháp luận,<br /> Các phương pháp chủ yếu vận dụng trong thực hiện luận án bao gồm:<br /> 1. Phương pháp phân tích - so sánh: Luận án nghiên cứu, phân tích các mô<br /> hình và các yếu tố thuộc về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh của ngành, rút ra các kết<br /> luận khoa học có chọn lọc về mô hình và các yếu tố đó. Luận án sẽ kế thừa các công<br /> trình nghiên cứu trong và ngoài nước đã công bố liên quan đến luận án, đồng thời thu<br /> thập, biên dịch các tài liệu trong và ngoài nước có liên quan cả về lý luận và thực tiễn<br /> về, năng lực cạnh tranh của ngành dệt may. So sánh năng lực cạnh tranh của ngành dệt<br /> may Việt Nam với ngành dệt may của các quốc gia khác.<br /> 2. Phương pháp chuyên gia: Luận án sẽ tổng hợp ý kiến, trích dẫn các ý kiến<br /> của chuyên gia, nhà lãnh đạo doanh ngiệp, hiệp hội dệt may …về các vấn đề mà ngành<br /> dệt may đang gặp phải, năng lực cạnh tranh của ngành dệt may, giải pháp để tận dụng<br /> cơ hội, vượt qua thách thức khi tham gia các FTA thế hệ mới.<br /> 3. Phương pháp nghiên cứu tình huống: Luận án cũng sử dụng phương pháp<br /> phân tích tình huống để nghiên cứu: nghiên cứu tình huống của năng lực cạnh tranh về<br /> cụm ngành dệt may trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh và một số địa phương lân cận như<br /> Bình Dương, Đồng Nai, cụm ngành dệt may Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, là hai<br /> vùng chiếm hơn 80% tổng số doanh nghiệp dệt may của ngành.<br /> 4. Phương pháp phân tích tổng hợp: Tác giả vận dụng phương pháp phân tích<br /> tổng hợp để giải thích số liệu, liên hệ với các nguyên nhân từ thực tiễn về nội dung<br /> năng lực cạnh tranh của ngành dệt may Việt Nam trong bối cảnh tham gia các FTA thế<br /> hệ mới, cụ thể là TPP.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu sử dụng kết hợp cách tiếp cận phân tích chuỗi giá trị<br /> và đánh giá năng lực cạnh tranh cụm ngành: Việc sử dụng phối hợp cách tiếp cận cụm<br /> ngành và chuỗi giá trị sẽ giúp phân tích và nhận diện một cách toàn diện những lợi thế so<br /> sánh và năng lực cạnh tranh của các tác nhân tham gia chuỗi giá trị, đồng thời có thể đánh<br /> giá được tính liên kết, hỗ trợ của các nhà cung ứng dịch vụ, các ngành có liên quan và các<br /> thể chế hỗ trợ đối với những hoạt động cốt lõi của ngành dệt may.<br /> Ngoài ra luận án còn sử dụng một số phương pháp như: Phương pháp SWOT,<br /> phương pháp phân tích hệ thống......<br /> - Thu thập và xử lý số liệu: Số liệu được thu thập từ các số liệu thống kê của<br /> Tổng cục thống kê, Ngân hàng thế giới, Tổng cục thống kê, Tổng cục Hải quan, Hiệp<br /> hội dệt may Việt Nam, Phòng Công nghiệp và thương mại Việt Nam, Hiệp hội bông<br /> sợi, Ngân hàng thế giới, Uncomtrade, WTO, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung<br /> ương, Trung tâm WTO, Nghiên cứu của các chuyên gia trong nước và quốc tế, các hội<br /> thảo về FTA thế hệ mới, ngành dệt may và TPP, …..<br /> - Quy trình và phương pháp đánh giá năng lực cạnh tranh ngành dệt may Việt<br /> Nam được thực hiện theo các bước sau:<br /> <br />