Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Nghiên cứu các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp ở một số nước Châu Á - bài học kinh nghiệm và khả năng vận dụng với Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế "Nghiên cứu các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp ở một số nước Châu Á - bài học kinh nghiệm và khả năng vận dụng với Việt Nam" được nghiên cứu với mục tiêu: Phân tích làm rõ các yếu tố thúc đẩy hoạt động ĐTTTRNN của các doanh nghiệp ở một số nước châu Á để rút ra những bài học kinh nghiệm, đồng thời luận giải khả năng vận dụng những bài học kinh nghiệm đó với Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Nghiên cứu các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp ở một số nước Châu Á - bài học kinh nghiệm và khả năng vận dụng với Việt Nam

1 2 MỞ ĐẦU hiện thực nhưng nhà đầu tư nước ngoài lại lựa chọn một địa điểm khác, ở quốc 1. Tính cấp thiết của đề tài gia khác để triển khai. Những trường hợp như vậy hầu như chưa được xét đến Cho đến nay, mặc dù cũng đã có khá nhiều công trình nghiên cứu, cả lý trong các nghiên cứu đã được công bố. Nói chung, xung quanh vấn đề các yếu thuyết và thực nghiệm về chủ đề đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của tuy nhiên tố có tác dụng “thúc đẩy”, có nghĩa là các yếu tố “kích thích, tạo điều kiện, vẫn còn những khoảng trống cần tiếp tục được làm rõ. Thứ nhất, dù đã có nhiều động lực” cho hoạt động đầu tư ra nước ngoài, phát triển mạnh hơn hoạt động công trình nghiên cứu lý thuyết về đầu tư nước ngoài đã chỉ ra được lí do dẫn đầu tư ra nước ngoài của doanh nghiệp vẫn còn nhiều khoảng trống để đi sâu đến hoạt động FDI, các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư trực tiếp ra nghiên cứu và làm rõ. nước ngoài nhưng chưa đủ để giải thích nhiều trường hợp. Về các yếu tố thúc Với Việt Nam, từ khi thực hiện chính sách mở cửa, tích cực tham gia vào đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp cũng đã được các hoạt động đầu tư quốc tế đến nay đã cho thấy hoạt động đầu tư của các đề cập và phân tích ở một số khía cạnh như động cơ của việc đầu tư trực tiếp doanh nghiệp Việt Nam ra nước ngoài đã mang lại những kết quả tích cực, ra nước ngoài của doanh nghiệp nhưng nói chung là vẫn chưa được thảo luận đóng góp quan trọng vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội đất nước nhưng nhiều. Thứ hai, với hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh cũng còn có những hạn chế, bất cập cần được khắc phục. Đặc biệt khi Việt nghiệp ở các nước châu Á mặc dù cũng đã có khá nhiều công trình nghiên cứu Nam đã được xếp vào nhóm các quốc gia có mức thu nhập trung bình và chuyển được công bố tập trung luận giải, thảo luận về động cơ, các yếu tố ảnh hưởng sang giai đoạn phát triển mới thì việc nâng cao hiệu quả của hoạt động đầu tư đến hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài… nhưng thực tiễn hoạt động đầu trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp Việt Nam là vấn đề rất quan trọng. tư trực tiếp ra nước ngoài, nhất là từ các nước châu Á đã liên tục đặt ra những Vì vậy, việc nghiên cứu làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến đầu câu hỏi, những vấn đề mới cần được nghiên cứu, thảo luận trong đó một trong tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp nhằm rút ra các bài học kinh nghiệm những câu hỏi nổi bật là những yếu tố nào thúc đẩy các doanh nghiệp ở các đồng thời luận giải khả năng vận dụng với Việt Nam là hết sức cần thiết. nước châu Á tiến hành các hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài. Thực tế Đó cũng là lý do nghiên cứu sinh chọn đề tài: “Nghiên cứu các yếu tố cho thấy, nếu nhìn từ góc độ doanh nghiệp, từ mong muốn, mục tiêu chiến lược thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp ở đến bắt tay vào thực hiện hoạt động đầu tư ra nước ngoài còn là một khoảng một số nước châu Á – Bài học kinh nghiệm và khả năng vận dụng với Việt cách khá lớn, là cả một quá trình bao gồm nhiều khâu, nhiều bước khác nhau Nam” làm nội dung của luận án. và doanh nghiệp thường sẽ phải thực hiện rất nhiều các hoạt động khác nhau 2. Mục tiêu nghiên cứu trong các khâu, các bước đó. Ngoài ra trong thực tế, còn có rất nhiều trường Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích làm rõ các yếu tố thúc đẩy hợp doanh nghiệp có mong muốn đầu tư ra nước ngoài nhưng không thể tiến hoạt động đầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp ở một số nước châu Á để hành như dự định bởi nhiều lý do khác nhau trong đó có những rào cản mà rút ra những bài học kinh nghiệm, đồng thời luận giải khả năng vận dụng những doanh nghiệp không thể vượt qua. Cũng có những doanh nghiệp thực sự đã tiến bài học kinh nghiệm đó với Việt Nam. hành hoạt động đầu tư ra nước ngoài nhưng sau một thời gian đã phải dừng lại, Các câu hỏi nghiên cứu chính bao gồm: không tiếp tục thực hiện hoặc vẫn thực hiện nhưng không đạt được kết quả như - Có những yếu tố nào có vai trò thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra mong muốn. Những ví dụ điển hình cho các trường hợp này có thể thấy rõ tại nước ngoài của các doanh nghiệp ở một số nước châu Á? Việt Nam thể hiện ở những dự án FDI đã được cấp phép nhưng không tiếp tục triển khai hoặc triển khai chậm hoặc những dự án thu hút FDI tưởng như thành
3 4 - Từ kết quả nghiên cứu các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra án đã đi sâu phân tích các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước nước ngoài của các doanh nghiệp ở một số nước châu Á có thể rút ra những bài ngoài của doanh nghiệp ở một số nước châu Á được lựa chọn để khẳng định học kinh nghiệm gì? các giả thuyết đưa ra, đồng thời phát hiện bổ sung một số yếu tố khác có vai - Việt Nam có khả năng vận dụng những bài học kinh nghiệm nào trong trò thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp ở các số các bài học kinh nghiệm đó? nước châu Á được lựa chọn. Thứ tư, từ kết quả nghiên cứu luận đã rút ra được 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu các bài học kinh nghiệm cho doanh nghiệp đầu tư trực tiếp ra nước ngoài và - Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn về các bài học kinh nghiệm về hoạch định và thực thi chính sách về đầu tư trực các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp. tiếp nước ngoài. - Phạm vi nghiên cứu: Về mặt thực tiễn: Đề tài luận án đã luận giải khả năng vận dụng những bài Phạm vi về không gian, luận án nghiên cứu các yếu tố thúc đẩy hoạt động học kinh nghiệm từ kết quả nghiên cứu các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp ở một số nước châu Á, cụ trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp ở một số nước châu Á vào điều kiện thể là các doanh nghiệp ở Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc. Việt Nam để từ đó đề xuất một số khuyến nghị cụ thể về chính sách đối với Phạm vi về thời gian, luận án nghiên cứu thực trạng các yếu tố thúc đẩy đầu tư trực tiếp nước ngoài nhằm hướng tới thực hiện các mục tiêu đề ra đối hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp ở các nước châu Á với đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam. lựa chọn từ khi các doanh nghiệp này bắt đầu thực hiện các hoạt động đầu tư 6. Kết cấu của đề tài trực tiếp ra nước ngoài cho đến thời gian gần đây. Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các tài liệu tham khảo, đề tài được 4. Phương pháp nghiên cứu kết cấu thành 4 chương. Đề tài được nghiên cứu dưới giác độ lịch sử kinh tế và tiếp cận chủ đề Chương 1: Tổng quan nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu nghiên cứu theo cả hai hướng: diễn dịch và quy nạp. Luận án cũng sử dụng Chương 2: Cơ sở lý luận về các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra đồng thời nhiều cách tiếp cận khác nhau để nghiên cứu và giải quyết các mục nước ngoài của doanh nghiệp tiêu đề ra, bao gồm tiếp cận hệ thống, tiếp cận toàn diện, đa chiều, tiếp cận lịch Chương 3: Các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của sử cụ thể, tiếp cận liên ngành. doanh nghiệp ở một số nước châu Á Trong nghiên cứu, đề tài sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác Chương 4: Những bài học kinh nghiệm và khả năng vận dụng với Việt Nam nhau, chủ yếu là các phương pháp nghiên cứu đặc thù của chuyên ngành lịch sử kinh tế, đó là: kết hợp phương pháp lịch sử và phương pháp lôgic; phương pháp kế thừa; phương pháp tổng hợp; phương pháp so sánh; phương pháp nghiên cứu trường hợp, phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm. 5. Những đóng góp của đề tài luận án Về mặt lý luận: Thứ nhất, luận án đã hệ thống hóa và tổng quan các công trình nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm liên quan đến chủ đề nghiên cứu. Thứ hai, luận án đã xây dựng được khung phân tích xác định các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp. Thứ ba, luận
5 6 CHƯƠNG 1 kinh nghiệm gì? iii) Việt Nam có thể tham khảo vận dụng những bài học kinh TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU nghiệm nào trong số những bài học kinh nghiệm rút ra đó? VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1.3. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 1.3.1. Cách tiếp cận nghiên cứu 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài Đề tài được nghiên cứu dưới giác độ lịch sử kinh tế và tiếp cận chủ đề nghiên cứu theo cả hai hướng: diễn dịch và quy nạp, sử dụng đồng thời nhiều 1.1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu ngoài nước cách tiếp cận khác nhau để nghiên cứu và giải quyết các mục tiêu đề ra. Đó là: Trong phần này, luận án đã tổng quan các công trình nghiên cứu lý thuyết Tiếp cận hệ thống, tiếp cận toàn diện, đa chiều, tiếp cận lịch sử cụ thể, tiếp cận về đầu tư trực tiếp nước ngoài, bao gồm lý thuyết của Hymer (1970, 1976); liên ngành. Kindleberger (1969); Buckley and Casson (1976, 1985); Knickerbocker 1.3.2. Mô hình nghiên cứu và quy trình nghiên cứu (1973); Dunning (1974, 1993); Aliber (1970); Vernon (1966); Kojima (1973, 1.3.2.1. Mô hình nghiên cứu 1975, và 1985); các nghiên cứu thực nghiệm như Lei and Chen (2011), Root Từ giải thích rõ hơn về thuật ngữ “các yếu tố thúc đẩy” đề tài xác định và (1987), Frost (2001), Makino et al. (2002), Behrman (1974); Luo and Tung phân loại các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của (2007), Aykut and Ratha (2004); Các nghiên cứu về yếu tố ảnh hưởng đến hoạt doanh nghiệp theo hai nhóm: các yếu tố đóng vai trò là động cơ, kích thích hoạt động đầu tư ra nước ngoài của một số nước châu Á như Kumar (1995), Moon động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp và các yếu tố có vai trò (2007), Kim and Rhee (2009), Kogut and Chang (1991), Chen and Chen tạo điều kiện, động lực cho hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh (1998), Sethi et al. (2003), Ariff and Lopez (2007), Hsu and Liu (2004), Wee nghiệp. Mô hình nghiên cứu được thể hiện ở hình 1.1. (2007), Masron and Shahbudin (2010), Wu (2001); các nghiên cứu trong nước, bao gồm các nghiên cứu của Lê Xuân Sang và Hoàng Văn Hải (2011), Nguyễn Xây dựng, làm rõ cơ sở lý luận về các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp Hải Đăng (2013), Nguyễn Thị Ngọc Mai (2018), Nguyễn Thị Nhung (2017), Nguyễn Hữu Hiểu (2010).... từ đó có những đánh giá mặt tích cực cũng như Các yếu tố đóng vai trò là động cơ, kích thích hoạt động hạn chế của các nghiên cứu này để chỉ ra rằng vẫn còn những khoảng trống đầu tư trực tiếp ra nước ngoài Nhận diện, xác định các yếu tố nghiên cứu, đồng thời xác định hướng nghiên cứu và mục tiêu nghiên cứu của thúc đẩy hoạt động đầu tư trực của doanh nghiệp tiếp ra nước ngoài của doanh đề tài là xác định, phân tích và làm rõ các yếu tố có tác dụng “kích thích, tạo nghiệp và đưa ra các giả thuyết Các yếu tố có vai trò “tạo điều kiện, động lực” cho hoạt động điều kiện, động lực” cho hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài, phát triển đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp mạnh hơn hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp ở một số Thảo luận, phân tích các yếu tố Khẳng định các yếu tố đã nước châu Á, đồng thời rút ra những bài học kinh nghiệm đồng thời luận giải thúc đẩy hoạt động đầu tư trực được chỉ ra trước đó tiếp ra nước ngoài của doanh khả năng vận dụng với Việt Nam với các câu hỏi nghiên cứu cụ thể là: i) Những nghiệp ở một số nước châu Á được lựa chọn dựa trên những yếu tố nào có vai trò thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các giả thuyết được nêu ra Phát hiện thêm các yếu tố mới doanh nghiệp ở một số nước châu Á được lựa chọn nghiên cứu, cụ thể những yếu tố đóng vai trò là động cơ, vai trò kích thích hoạt động đầu tư trực tiếp ra Những bài học kinh nghiệm từ nghiên cứu các yếu tố thúc đẩy Luận giải khả năng vận dụng những bài học kinh nước ngoài của doanh nghiệp và những yếu tố có vai trò “tạo điều kiện, động hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp ở một số nghiệm rút ra với Việt Nam lực” cho hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp; ii) Từ nước châu Á được lựa chọn phân tích các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các Hình 1.1. Mô hình nghiên cứu doanh nghiệp ở một số nước châu Á lựa chọn đó có thể rút ra những bài học Nguồn: Tác giả tự xây dựng
7 8 1.3.2.2. Quy trình nghiên cứu 1.3.2.3. Khung phân tích của đề tài luận án Quy trình nghiên cứu sẽ được tiến hành theo 4 bước được mô tả ở hình 1.2. Khung phân tích của đề tài luận án được xác định ở hình 1.3. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC YẾU TỐ NỘI DUNG CÔNG VIỆC KẾT QUẢ THÚC ĐẨY HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI CỦA DOANH NGHIỆP 1. Nghiên cứu tổng quan các công trình Những vấn đề nảy sinh trước và trong Xác định được khoảng trống nghiên cứu, Tổng hợp một số lý thuyết có liên quan nghiên cứu trong và ngoài nước có liên quan thực tiễn các hoạt động đầu tư trực tiếp mục tiêu, đối tượng và phương pháp nghiên đến chủ đề nghiên cứu đến chủ đề ra nước ngoài của doanh nghiệp cứu Phán đoán, nhận diện, xác định các yếu tố là động cơ, có vai trò “kích thích” và các yếu tố 2. Nghiên cứu cơ sở lý luận để xây dựng có tính chất “tạo điều kiện, động lực” cho Nhận diện, xác định và phân loại các yếu tố thúc đẩy hoạt khung phân tích về các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp (các hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của yếu tố có tính chất là động cơ, có vai trò kích thích hoạt doanh nghiệp doanh nghiệp và đưa ra các giả thuyết động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp; các yếu tố có vai trò tạo điều kiện, động lực cho hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp Phân tích các yếu tố là động cơ, có vai trò “kích thích”; các yếu tố “tạo điều kiện, động 3. Thu thập các tài liệu, dữ liệu xung quanh lực” cho hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của ngoài của doanh nghiệp ở các nước châu Á các doanh nghiệp ở các nước châu Á lựa được lựa chọn nghiên cứu dựa trên các giả chọn; tổng hợp, phân loại các dữ liệu thu thập thuyết được nêu ra PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ THÚC ĐẨY HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ được để lựa chọn khai thác những dữ liệu TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI CỦA DOANH NGHIỆP Ở MỘT SỐ phục vụ cho việc xác định và đi sâu phân tích các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp NƯỚC CHÂU Á ĐƯỢC LỰA CHỌN NGHIÊN CỨU ra nước ngoài của doanh nghiệp ở một số nước châu Á được lựa chọn nghiên cứu Nhận xét, đánh giá và rút ra những bài học kinh nghiệm NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ LUẬN GIẢI KHẢ NĂNG VẬN DỤNG VỚI VIỆT NAM 4. Thu thập tư liệu, phân tích, đánh giá làm Luận giải khả năng vận dụng một số bài học rõ thực trạng các vấn đề đặt ra đối với vấn đề kinh nghiệm rút ra với điều kiện cụ thể của đầu tư trực tiếp nước ngoài của Việt Nam Việt Nam Hình 1.3. Khung phân tích các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp ở một số nước châu Á Hình 1.2. Quy trình nghiên cứu Nguồn: Tác giả tự xây dựng Nguồn: Tác giả tự xây dựng Để nhận diện, xác định các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp để trên cơ sở đó đi sâu phân tích trường hợp
9 doanh nghiệp ở một số nước châu Á được lựa chọn, đề tài luận án sẽ bắt đầu từ việc xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến việc ra quyết định về các hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp từ đó phán đoán, nhận diện và xác định các yếu tố có thể có vai trò và tác dụng thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp. Việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến các quyết định về các hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp như mô tả ở hình 1.4. Các yếu tố đầu vào Thị trường tiêu thụ Kỹ thuật, công nghệ, (tài nguyên, lao sản phẩm đầu ra kỹ năng quản lý động…) Quyết định tiến hành hoặc phát triển hơn nữa các hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài Các yếu tố thuộc môi Các yếu tố thuộc bối Các yếu tố thuộc môi trường kinh doanh của trường kinh doanh của cảnh quốc tế nước chủ nhà nước tiếp nhận đầu tư Hình 1.4. Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến các quyết định về hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp Nguồn: Tác giả tự xây dựng Từ mô hình 1.4. có thể cho rằng các yếu tố thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp là những yếu tố có tác động, trực tiếp hoặc gián tiếp, đến các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của doanh nghiệp theo hướng tích cực, có thể mang đến thành công hoặc lợi ích lớn hơn cho doanh nghiệp.