Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành trái cây Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI<br /> <br /> NINH ĐỨC HÙNG<br /> <br /> NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH<br /> CỦA NGÀNH TRÁI CÂY VIỆT NAM<br /> <br /> Chuyên ngành : Kinh tế phát triển<br /> Mã số : 62 31 01 05<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ<br /> <br /> HÀ NỘI - 2013<br /> <br /> Công trình hoàn thành tại:<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI<br /> <br /> Ngƣời hƣớng dẫn: GS.TS. ĐỖ KIM CHUNG<br /> <br /> Phản biện 1:<br /> <br /> TS. Trần Đình Thao<br /> Trƣờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội<br /> <br /> Phản biện 2:<br /> <br /> GS.TSKH. Lƣơng Xuân Quỳ<br /> Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam<br /> <br /> Phản biện 3:<br /> <br /> TS. Bùi Thị Gia<br /> Hội Kinh tế nông lâm<br /> <br /> Luận án đƣợc bảo vệ tại hội đồng chấm luận án cấp trƣờng họp tại:<br /> Trƣờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội<br /> Vào hồi<br /> <br /> giờ, ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 2013<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại thƣ viện:<br /> -<br /> <br /> Thƣ viện Quốc gia Việt Nam<br /> <br /> -<br /> <br /> Thƣ viện Trƣờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội<br /> <br /> 1<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1 Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu<br /> Hội nhập kinh tế quốc tế đã trở thành một trong những xu thế lớn<br /> của thời đại phát triển kinh tế theo cơ chế thị trường, nó ảnh hưởng<br /> mạnh mẽ và sâu rộng tới tất cả các quốc gia trên thế giới. Đứng trước<br /> thực tế này các quốc gia đều phải nỗ lực đổi mới, nhận thức đầy đủ về<br /> hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế thương mại.<br /> Cũng chính vì vậy mà hoạt động kinh doanh của mỗi quốc gia nói<br /> chung, mỗi ngành hàng trong quốc gia đó nói riêng ngày càng được mở<br /> rộng dưới nhiều hình thức, trong đó có ngành trái cây của Việt Nam đã<br /> và đang tham gia vào thị trường thế giới. Trong quá trình đó, Việt Nam<br /> đã xây dựng và thực hiện chiến lược phát triển ngành trái cây trong bối<br /> cảnh kinh tế hội nhập (Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn, 2007).<br /> Việt Nam có tiềm năng phát triển ngành trái cây, nhất là trái cây nhiệt<br /> đới. Trong thời gian qua, ngành trái cây của nước ta đã đạt được những<br /> thành tựu đáng kể. Năm 2011 Việt Nam xuất khẩu 260 triệu USD trái<br /> cây cho trên 50 thị trường Châu Á, Châu Âu, Bắc Mỹ, trong đó có tới<br /> 85-90% là sản phẩm chế biến. Cho đến nay có hàng loạt vấn đề đặt ra cả<br /> về lý luận và thực tiễn như: Năng lực cạnh tranh của ngành trái cây là<br /> gì? Đâu là cơ sở lý luận và thực tiễn cho nâng cao năng lưc cạnh tranh<br /> của ngành trái cây? Giải pháp nào cần thực hiện để nâng cao năng lực<br /> cạnh tranh của ngành trái cây? Để góp phần làm sáng tỏ các vấn đề nêu<br /> trên, chúng tôi chọn đề tài "Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành<br /> trái cây Việt Nam".<br /> 2 Mục tiêu nghiên cứu của đề tài<br /> 2.1 Mục tiêu chung<br /> Trên cơ sở đánh giá thực trạng và đưa ra những giải pháp chủ yếu<br /> để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành trái cây Việt Nam.<br /> 2.2 Mục tiêu cụ thể<br /> - Góp phần hệ thống hóa được cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng<br /> cao năng lực cạnh tranh của ngành trái cây.<br /> - Đánh giá được thực trạng năng lực cạnh tranh của ngành trái<br /> cây Việt Nam, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh<br /> của ngành trái cây Việt Nam.<br /> - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao năng lực cạnh<br /> tranh của ngành trái cây Việt Nam.<br /> <br /> 2<br /> 3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu<br /> 3.1 Đối tượng nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu của luận án là các giải pháp nâng cao năng<br /> lực cạnh tranh ngành trái cây Việt Nam, bao gồm hai lĩnh vực chủ yếu<br /> sau: i) sự tham gia trực tiếp của khu vực đầu tư tư nhân. ii) khu vực đầu<br /> tư công để tạo môi trường thuận lợi cho ngành trái cây.<br /> 3.2 Phạm vi nghiên cứu<br /> Nghiên cứu này tập trung vào một số sản phẩm sản xuất ở một số<br /> vùng đại diện và trong thời gian xác định. Về sản phẩm, cụm từ “ngành<br /> trái cây” bao hàm nhiều loại sản phẩm. Nghiên cứu này chỉ tập trung<br /> vào một số loại trái cây dứa, thanh long và chôm chôm là các sản phẩm<br /> có diện tích lớn, đặc trưng cho thế mạnh về cây ăn quả nhiệt đới của<br /> Việt Nam, vừa tiêu dùng nội địa lại vừa xuất khẩu. Về địa bàn thu thập<br /> số liệu, nghiên cứu này thu thập thông tin ở 8 đại diện, thuộc các tỉnh<br /> Ninh Bình, Tiền Giang, Kiên Giang, Bình Thuận, Long An, Tiền Giang<br /> và Đồng Nai, đây là các địa phương đại diện cho sản xuất dứa, thanh long<br /> và chôm chôm của Việt Nam. Về thời gian, số liệu và thông tin phản ánh<br /> trong nghiên cứu này chủ yếu giai đoạn 2009-2011. Luận án được thực<br /> hiện từ 2009 đến 2013.<br /> 4 Những đóng góp mới của Luận án<br /> 4.1 Những đóng góp về lý luận và học thuật<br /> Luận án đã hệ thống hóa được cơ sở lý luận, thực tiễn và khung lý<br /> thuyết về năng lực cạnh tranh, nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành<br /> trái cây. Luận án đã chỉ ra hệ thống các chỉ tiêu đánh giá và các nhân tố<br /> ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của ngàng trái cây trong khu vực đầu<br /> tư tư nhân và khu vực đấu tư công.<br /> 4.2 Những đóng góp về thực tiễn<br /> Luận án đã phân tích và đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh<br /> của ngành trái cây Việt Nam. ở khu vực đầu tư tư nhân (hộ sản xuất trái<br /> cây, thương lái, doanh nghiệp) ở khu vực đầu tư công (đầu tư công, dịch<br /> vụ công). Luận án đã đưa ra các giải pháp nâng cao NLCT của ngành<br /> trái cây thuộc hai khu vực: i) Khu vực tư nhân gồm nâng cao NLCT của<br /> hộ sản xuất trái cây; nâng cao NLCT của thương lái, của doanh nghiệp<br /> ii) Khu vực công gồm công tác đầu tư công và dịch vụ công, tạo môi<br /> trường thuận lợi cho ngành trái cây phát triển.<br /> 5. Cấu trúc của luận án: ngoài phần mở đầu và kết luận, gồm 4<br /> chương 142 trang. Chương 1 từ trang 6-27, chương 2 từ trang 28-45,<br /> chương 3 từ trang 46-118, chương 4 từ trang 119-142.<br /> <br /> 3<br /> Chƣơng 1<br /> CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC<br /> CẠNH TRANH CỦA NGÀNH TRÁI CÂY VIỆT NAM<br /> 1.1 Cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh của ngành trái cây và<br /> nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành trái cây<br /> 1.1.1 Năng lực cạnh tranh ngành<br /> Năng lực cạnh tranh ngành là khả năng cạnh tranh của một ngành<br /> kinh tế về một hay nhóm các sản phẩm, dịch vụ mà ngành đó cung cấp<br /> ra thị trường. Nó liên quan đến năng lực cạnh tranh của quốc gia, tỉnh,<br /> doanh nghiệp và sản phẩm, thuộc hai khu vực đầu tư công và đầu tư tư<br /> nhân được nhìn nhận theo góc độ của một ngành kinh tế. Được thể hiện<br /> ở (Sơ đồ 1.1).<br /> <br /> NL cạnh<br /> tranh sản<br /> phẩm<br /> <br /> Năng lực<br /> cạnh tranh tổ<br /> chức kinh tế<br /> <br /> Khu vực đầu tư tư nhân<br /> <br /> Năng lực<br /> cạnh tranh<br /> Tỉnh<br /> <br /> Năng lực<br /> cạnh tranh<br /> Quốc gia<br /> <br /> Khu vực đầu tư công<br /> <br /> NĂNG LỰC CẠNH TRANH NGÀNH<br /> Sơ đồ 1.1 Mối liên quan giữa năng lực cạnh tranh ngành với năng<br /> lực cạnh tranh sản phẩm, tổ chức kinh tế, tỉnh và quốc gia<br /> 1.1.2 Năng lực cạnh tranh ngành trái cây<br /> Năng lực cạnh tranh của ngành trái cây là tổng hoà năng lực cạnh<br /> tranh sản phẩm của các tổ chức kinh tế (hộ sản xuất trái cây, doanh nghiệp,<br /> hợp tác xã..) tham gia sản xuất, chế biến và thương mại sản phẩm trái cây và<br /> năng lực cạnh tranh của địa phương (xã, huyện, tỉnh, quốc gia) trong đầu tư<br /> công và cung cấp các dịch vụ công cho các tổ chức kinh tế sản xuất kinh<br /> doanh trái cây. Nó bao gồm năng lực cạnh tranh của các tổ chức kinh tế trong<br /> khu vực đầu tư tư nhân và năng lực cạnh tranh của địa phương trong hỗ trợ<br /> khu vực tư nhân phát triển sản xuất kinh doanh về trái cây.<br /> <br />