Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu ảnh hưởng của sử dụng đất sản xuất nông nghiệp đến tài nguyên rừng ở Đắk Nông

B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O<br /> <br /> B NỌNG NGHI P VÀ PTNT<br /> <br /> H CăVI NăNỌNGăNGHI PăVI TăNAM<br /> <br /> ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯<br /> <br /> L UăVĔN NĔNG<br /> <br /> NGHIÊNăC Uă NHăH<br /> NG C AăSỬăD NGăĐ T S NăXU T NÔNG<br /> NGHI PăĐ NăTÀIăNGUYÊNăR NGă ăĐ KăNỌNG<br /> <br /> Chuyênăngành:ăQu nălỦăđ tăđai<br /> Mưăs :ă62 85 01 03<br /> <br /> TÓMăT TăLU NăÁNăTI NăSĨ<br /> <br /> HÀ N I, 2015<br /> <br /> Công trình đư c hoàn thành t i:<br /> H C VI N NỌNG NGHI P VI T NAM<br /> Ng<br /> <br /> iăh ớngăd năkhoaăh c:ă<br /> 1. GS.TS. TrầnăĐ căViên<br /> 2. TS. Nguy năThanhăLâm<br /> <br /> Ph năbi nă1:ă PGS.ăTS.ăNguy năThanhăTrà<br /> H căvi n Nôngănghi păVi tăNam<br /> Ph năbi nă2:ă TS.ăMaiăVĕnăPh n<br /> Tổngăc căQu nălỦăđ tăđai<br /> Ph năbi nă3:ă TS.ăL ơngăVĕnăTi n<br /> Vi năKhoaăh căLâm nghi păVi tăNam<br /> Luận án sẽ đư c bảo v trước h i đồng chấm luận án cấp H c vi n<br /> h p t i H c vi n Nông nghi p Vi t Nam<br /> Vào hồi gi , ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 2015<br /> <br /> Cóăthểătìmălu năánăt i:<br /> Thư vi n Quốc gia<br /> Thư vi n H c vi n Nông nghi p Vi t Nam<br /> <br /> M<br /> <br /> Đ U<br /> <br /> 1. Tính c p thi t c a đ tƠi<br /> Tỉnh Đắk Nông mới được thành lập từ tháng 1 năm 2004 theo Nghị<br /> quyết số 22/NQ-QH11 ngày 26 tháng 11 năm 2003 c a Quốc hội khóa XI,<br /> trên cơ sở chia tách từ tỉnh Đắk Lắk và nằm ở phía Tây Nam c a Tây<br /> Nguyên. Trong thời gian qua, đất rừng liên tục gi m để chuyển đổi mục<br /> đích sử dụng sang đất s n xuất nông nghiệp (SXNN). Việc nghiên c u,<br /> phân tích, đánh giá có hệ thống về thực tr ng sử dụng đất SXNN nh<br /> hưởng đến diện tích đất rừng c a tỉnh Đắk Nông và đề xuất một số gi i<br /> pháp sử dụng hiệu qu , hợp lý nguồn tài nguyên đất đai là việc rất cần<br /> thiết và có ý nghĩa thực tiễn cao.<br /> 2. Mục tiêu nghiên c u<br /> Đánh giá nh hưởng c a sử dụng đất s n xuất nông nghiệp đến tài<br /> nguyên rừng Đăk Nông nhằm đề xuất các gi i pháp nâng cao hiệu qu sử<br /> dụng đất nông nghiệp ở tỉnh Đăk Nông.<br /> 3. Đối t ợng vƠ ph m vi nghiên c u<br /> 3.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> - Đất SXNN và đất lâm nghiệp.<br /> - Các yếu tố nh hưởng đến sử dụng SXNN và đất lâm nghiệp.<br /> - Thực tr ng các lo i hình kiểu sử dụng đất nông nghiệp ch yếu.<br /> 3.2. Ph m vi nghiên cứu<br /> - Tài nguyên rừng: Khái niệm tài nguyên rừng rất rộng, trong nghiên<br /> c u này tác gi chỉ tập trung vào một số yếu tố gồm đất lâm nghiệp có<br /> rừng, các lo i rừng, độ che ph rừng.<br /> - Đất SXNN: Gồm nhóm đất trồng cây hàng năm (đất trồng lúa,<br /> màu; đất nương rẫy) và nhóm đất trồng cây lâu năm (đất trồng cây công<br /> nghiệp lâu năm; đất trồng cây ăn qu lâu năm)<br /> - Về không gian: Đề tài nghiên c u trên ph m vi tỉnh Đắk Nông.<br /> - Về thời gian: Số liệu sử dụng đánh giá biến động được thu thập từ<br /> năm 2000-2012, các gi i pháp sử dụng đất đến năm 2020.<br /> <br /> 1<br /> <br /> 4. Ý nghĩa khoa học vƠ thực ti n<br /> 4.1. Ý nghĩa khoa học<br /> Kết qu nghiên c u c a đề tài góp phần hoàn thiện cơ sở khoa học c a<br /> việc đề xuất các gi i pháp sử dụng đất SXNN, đất lâm nghiệp trong bối c nh<br /> tương tác giữa SXNN, b o vệ tài nguyên rừng, phát triển kinh tế xã hội và<br /> b o vệ môi trường.<br /> 4.2. Ý nghĩa thực tiễn<br /> Kết qu nghiên c u c a đề tài giúp gi i quyết mối quan hệ giữa SXNN<br /> và b o vệ, phát triển rừng nhằm khai thác hợp lý và hiệu qu đối với tài<br /> nguyên đất cũng như cung cấp cơ sở dữ liệu cho công tác qu n lý đất đai nói<br /> chung, đất nông nghiệp nói riêng trên địa bàn tỉnh Đắk Nông và mở ra hướng<br /> nghiên c u tiếp theo cho các tỉnh khác có điều kiện tương tự.<br /> 5. Những đóng góp mới c a đ tƠi<br /> Làm rõ được việc gi m diện tích rừng không theo quy ho ch chuyển<br /> sang diện tích đất s n xuất nông nghiệp ch yếu do tác động c a di dân tự do<br /> và cũng là quá trình tất yếu trong điều kiện hội nhập phát triển kinh tế hiện<br /> nay c a tỉnh Đắk Nông nói riêng và c a các tỉnh vùng Tây Nguyên nói riêng.<br /> Xác định hiệu qu kinh tế xã hội, môi trường c a một số kiểu sử dụng<br /> đất s n xuất nông nghiệp có nh hưởng tới đất rừng t i Đắc Nông và đề xuất<br /> được các nhóm gi i pháp tổng hợp qu n lý và sử dụng đất nông nghiệp theo<br /> hướng sử dụng hợp lý và hiệu qu .<br /> Ch ng 1. T NG QUAN TÀI LI U<br /> 1.1. Một số khái ni m<br /> 1.1.1. Khái niệm đất s n xuất nông nghiệp<br /> Đất SXNN là đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích SXNN, bao<br /> gồm đất trồng cây hàng năm và đất trồng cây lâu năm (Bộ Tài nguyên và<br /> Môi trường, 2007).<br /> 1.1.2. Khái niệm về đất lâm nghiệp<br /> Đất lâm nghiệp là đất đang có rừng tự nhiên hoặc đang có rừng trồng<br /> đ t tiêu chuẩn rừng theo quy định c a pháp luật về b o vệ và phát triển<br /> rừng, đất đang khoanh nuôi để phục hồi rừng (đất đã giao, cho thuê để<br /> khoanh nuôi, b o vệ nhằm phục hồi rừng bằng hình th c tự nhiên là<br /> chính), đất để trồng rừng mới (Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2007).<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1.2. Yếu tố nh hưởng tới sử dụng đất s n xuất nông nghiệp và lâm nghiệp<br /> Trong sử dụng đất SXNN và đất lâm nghiệp có hai yếu tố chính nh<br /> hưởng tới quá trình sử dụng đất này đó là các yếu tố điều kiện tự nhiên,<br /> điều kiện kinh tế xã hội. Tuy nhiên, mỗi yếu tố giữ vị trí và có tác động<br /> khác nhau, trong đó điều kiện tự nhiên là yếu tố cơ b n để xác định công<br /> dụng c a đất đai, có nh hưởng trực tiếp, cụ thể và sâu sắc nhất là đối với<br /> SXNN. Điều kiện kinh tế sẽ kiềm chế tác dụng c a con người trong việc<br /> sử dụng đất. Điều kiện xã hội t o ra những kh năng khác nhau cho các<br /> yếu tố kinh tế và tự nhiên tác động tới việc sử dụng đất.<br /> 1.3. Khái quát sử dụng đất s n xuất nông nghiệp, lâm nghiệp ở Tây Nguyên<br /> Năm 2012, vùng Tây Nguyên có 2.000.377 ha đất s n nông nghiệp<br /> và 2.815.124 ha đất lâm nghiệp có rừng ((Bộ Tài nguyên và Môi trường,<br /> 2013a). Khác biệt với xu thế biến động sử dụng đất c a c nước, trong<br /> kho ng thời gian từ năm 2000 đến 2012, diện tích đất SXNN đã tăng<br /> 719.818 ha và đất lâm nghiệp gi m 251.751 ha. Trong đất SXNN tập<br /> trung tăng diện tích m nh nhất vào đất trồng cây lâu năm (422.639 ha) và<br /> phần lớn những diện tích tăng này được chuyển sang từ đất chưa sử dụng<br /> và từ đất rừng. o địa hình và vị trí địa lý đặc thù nằm ở trên cao so với<br /> các khu vực khác nên những nh hưởng xấu khi mất rừng như lũ lụt, h n<br /> hán sẽ có tác động không chỉ riêng ở Tây Nguyên mà c n nh hưởng c<br /> một khu vực h lưu rộng lớn là vùng đồng bằng miền Trung và miền Nam<br /> nên định hướng duy trì, b o vệ và phát triển rừng ở Tây Nguyên thực sự<br /> là cần thiết trong những thời gian tới.<br /> Ch ng 2. PH<br /> NG PHÁP NGHIÊN C U<br /> 2.1. Nội dung nghiên c u<br /> - Nghiên c u về tổng quan tài liệu: gồm một số khái niệm có liên<br /> quan; đặc tính và yếu tố nh hưởng tới sử dụng đất SXNN và lâm nghiệp;<br /> sử dụng đất nông, lâm nghiệp bền vững; vai tr và nguyên nhân cơ b n<br /> suy gi m tài nguyên rừng.<br /> - Tìm hiểu điều kiện tự nhiên – kinh tế - xã hội liên quan đến sử<br /> dụng đất tỉnh Đắk Nông: gồm (i) Điều kiện tự nhiên như vị trí địa lý, địa<br /> hình, khí hậu, th y văn, đặc điểm đất đai; (ii) Điều kiện kinh tế - xã hội<br /> <br /> 3<br /> <br />