Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu sự biến động nhiễm giun tròn đường tiêu hoá của chó ở một số tỉnh Bắc Trung Bộ và một số đặc điểm sinh học của Ancylostoma caninum, bệnh lý học do chúng gây ra, biện pháp phòng trừ

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O<br /> TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I<br /> <br /> VÕ TH H I LÊ<br /> <br /> NGHIÊN C U S BI N ð NG NHI M GIUN TRÒN<br /> ðƯ NG TIÊU HOÁ C A CHÓ M T S T NH<br /> B C TRUNG B VÀ M T S ð C ðI M SINH H C<br /> C A ANCYLOSTOMA CANINUM, B NH LÝ H C<br /> DO CHÚNG GÂY RA, BI N PHÁP PHÒNG TR<br /> <br /> TÓM T T LU N ÁN TI N SĨ NÔNG NGHI P<br /> <br /> Chuyên ngành : Ký sinh trùng h c thú y<br /> Mã s<br /> : 62 62 50 05<br /> <br /> HÀ N I – 2012<br /> <br /> Công trình ñư c hoàn thành t i:<br /> TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I<br /> <br /> Ngư i hư ng d n khoa h c: 1. PGS.TS. PH M S LĂNG<br /> 2. PGS.TS. NGUY N H U NAM<br /> <br /> Ph n bi n 1: PGS.TS. Phan ð ch Lân<br /> H i thú y<br /> <br /> Ph n bi n 2: PGS.TS. Bùi Th Tho<br /> Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i<br /> <br /> Ph n bi n 3: PGS.TS. Nguy n Th Kim Lan<br /> Trư ng ð i h c Nông lâm Thái Nguyên<br /> <br /> Lu n án s ñã ñư c b o v trư c h i ñ ng ch m lu n án c p trư ng<br /> h p t i trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i<br /> Vào h i gi , ngày<br /> tháng<br /> năm<br /> <br /> Có th tìm hi u lu n án t i: Thư vi n Qu c gia – Hà N i<br /> Thư vi n ð i h c Nông nghi p Hà N i<br /> <br /> 1<br /> <br /> ð TV Nð<br /> 1. Tính c p thi t c a ñ tài<br /> Theo Vũ Tri u An và Jean Claude Homberg (1977), nh ng b nh ký sinh<br /> trùng<br /> <br /> chó là r t ph bi n, gây ra nhi u thi t h i hơn b t c d ng nhi m trùng<br /> <br /> nào khác, ñ c bi t<br /> <br /> các vùng nhi t ñ i và các nư c ñang phát tri n. Vi t Nam là<br /> <br /> nư c khí h u nhi t ñ i, ngư i và ñ ng v t luôn t nhi m v i s lư ng ch ng lo i<br /> nhi u và cư ng ñ nhi m cao (ð Dương Thái, Tr nh Văn Th nh, 1978). ðáng k<br /> nh t là nh ng ký sinh trùng ký sinh<br /> <br /> ñư ng tiêu hóa như giun ñũa, giun tóc, giun<br /> <br /> móc và sán dây, ñã gây nhi u thi t h i cho s c kho và s phát tri n c a ñàn chó.<br /> M t giun móc Ancylostoma caninum có th hút 0,8ml máu/ ngày. M t s ký sinh<br /> trùng còn có kh năng truy n lây và gây b nh cho ngư i như Toxocara canis, A.<br /> caninum (Nguy n Văn ð , Ph m Văn Khuê, 2009). Nhưng vi c nuôi và phát tri n<br /> ñàn chó v n ñư c th t do, cho ăn th c ăn t n d ng nên tình tr ng chó nhi m các<br /> loài ký sinh trùng là r t ph bi n, trong ñó A.caninum nhi m v i t l cao nh t:<br /> 75,87% (ð Dương Thái và cs, 1978).<br /> Cho t i nay,<br /> tiêu hóa c a chó<br /> <br /> nư c ta ñã có m t s tác gi nghiên c u v giun tròn ñư ng<br /> m t s t nh phía B c, thành ph Hu , thành ph H Chí Minh,<br /> <br /> phía Nam có tác gi Nguy n H u Hưng<br /> <br /> thành ph C n Thơ. Nh ng nghiên c u<br /> <br /> trư c ñây ch t p trung vào n i dung s phân b , d ch t h c, tác h i c a b nh,<br /> thu c t y tr và các bi n pháp phòng b nh. Các ñ c ñi m sinh h c c a A.caninum<br /> và ñ c ñi m v b nh lý h c do A. caninum gây ra cho chó v n chưa ñư c nghiên<br /> c u sâu. Xu t phát t nh ng v n ñ nêu trên, chúng tôi ti n hành nghiên c u ñ tài:<br /> “Nghiên c u s bi n ñ ng nhi m giun tròn ñư ng tiêu hoá c a chó<br /> m t s t nh B c Trung b và m t s ñ c ñi m sinh h c c a Ancylostoma<br /> caninum, b nh lý h c do chúng gây ra, bi n pháp phòng tr ”<br /> 2. M c ñích c a ñ tài<br /> Xác ñ nh thành ph n loài, mô t m t s ñ c ñi m d ch t c a giun tròn<br /> ñư ng tiêu hóa<br /> <br /> chó t i khu v c B c Trung b .<br /> <br /> Kh o sát m t s ñ c ñi m sinh h c c a A. caninum, b nh lý h c do A.<br /> caninum gây ra<br /> <br /> chó.<br /> <br /> ð xu t bi n pháp phòng tr b nh.<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3. ðóng góp khoa h c c a ñ tài<br /> - K t qu nghiên c u c a ñ tài, l n ñ u tiên xác ñ nh ñư c thành ph n<br /> loài, ph n ánh ñư c tình tr ng nhi m giun tròn ñư ng tiêu hóa c a chó<br /> <br /> khu<br /> <br /> v c B c Trung b . ðây là nh ng k t qu m i cho khoa h c.<br /> - Nghiên c u v A. caninum và b nh do chúng gây ra<br /> <br /> chó làm phong<br /> <br /> phú và sâu s c các ñ c ñi m sinh h c, b nh lý h c c a b nh do chúng gây ra<br /> chó nư c ta.<br /> - K t qu nghiên c u c a ñ tài có th ñư c dùng làm tài li u h c t p cho<br /> sinh viên ngành Chăn nuôi, Thú y<br /> <br /> các trư ng Trung c p, Cao ñ ng, ð i h c<br /> <br /> Nông nghi p. Làm tài li u tham kh o cho các nhà khoa h c trong lĩnh v c Chăn<br /> nuôi và Thú y.<br /> 4. Ý nghĩa th c ti n c a ñ tài<br /> Nh ng k t qu nghiên c u c a ñ tài v b nh lý h c do A. caninum gây ra<br /> chó, thu c ñi u tr và bi n pháp phòng b nh có th<br /> phòng tr b nh giun tròn ñư ng tiêu hóa<br /> <br /> ng d ng ñ ch n ñoán và<br /> <br /> chó, góp ph n h n ch tác h i c a<br /> <br /> b nh trong th c ti n s n xu t.<br /> Chương 1<br /> T NG QUAN TÀI LIÊU<br /> 1.1 Nh ng giun tròn ký sinh ñư ng tiêu hóa c a chó ñã ñư c phát hi n<br /> 1.1.1 H giun ñũa chó (Ascarididae Baird, 1853)<br /> 1.1.1.1 L ch s phát hi n<br /> Werner, 1782 l n ñ u tiên phát hi n Toxocara canis và Toxascaris<br /> leonina ký sinh<br /> <br /> ru t non c a chó và chó sói. Linstow, 1902 phát hi n và mô t<br /> <br /> loài T. leonina.<br /> 1.1.1.2 ð c ñi m sinh h c<br /> Nh ng nghiên c u c a nhi u tác gi cho bi t: T. canis có kích thư c l n,<br /> màu vàng nh t. ð u có 3 môi. Th c qu n hình tr . Giun ñ c dài 50 - 100mm.<br /> Giun cái dài 90 - 180mm. Tr ng g n như tròn, v xù xì, ñư ng kính 0,068 0,075mm. T. leonina có kich thư c nh , dài, màu vàng nh t, ñ u có 3 lá môi, th c<br /> <br /> 3<br /> <br /> qu n hình tr . Giun ñ c dài 4 - 8cm. Giun ñ c dài 4 - 8cm. V tr ng dày, tròn<br /> nh n, ñư ng kính 0,075 - 0,085mm. T. canis, T. leonina ký sinh<br /> <br /> d dày ho c<br /> <br /> ru t non c a chó nhà, h , báo, sư t , mèo r ng, chó fox, cáo, chó Nh t, chó<br /> Berger. Vòng phát tri n tr c ti p. Th i gian hoàn thành vòng ñ i h t 26 - 28 ngày.<br /> 1.1.1.3 D ch t h c<br /> T. canis, T. leonina ñư c phát hi n ký sinh<br /> <br /> chó thu c nhi u nư c trên th<br /> <br /> gi i, t l nhi m T. canis t 20,4% - 58,46%, T. leonina: 29,4% - 31,8%. Giun ñũa<br /> gây tác h i và làm ch t nhi u chó con t 3 - 4 tu n ñ n 2 - 3 tháng tu i.<br /> 1.1.2 H giun móc (Ancylostomatidae Looss, 1905)<br /> 1.1.2.1 L ch s phát hi n<br /> ðư c phát hi n l n ñ u tiên b i Froelich khi nghiên c u gi ng Uncinaria<br /> ru t non c a cáo. Năm 1884, Railliet tìm th y Uncinaria stenocephala. Có 3<br /> loài giun móc: A. caninum, A. bzaziliense và U.stenocephala ký sinh<br /> <br /> ru t non<br /> <br /> c a chó.<br /> 1.1.2.2 ð c ñi m sinh h c c a Ancylostoma spp.<br /> A.caninum có màu vàng nh t. Túi mi ng có 3 ñôi răng l n. Giun ñ c dài 9<br /> - 12mm, túi ñuôi phát tri n. Giun cái dài 10 - 21mm. Tr ng: 0,06 - 0,06 x 0,037<br /> - 0,042mm. A. brazilierse nh hơn A. caninum, giun ñ c dài 6 - 7mm, có 2 ñôi<br /> răng. Tr ng có kích thư c: 0,075 - 0,095 x 0,041 - 0,045mm. U. stenocephala<br /> màu vàng nh t, túi mi ng l n, có 2 ñôi răng hình bán nguy t. Giun ñ c dài 6 11mm, túi ñuôi phát tri n. Tr ng hình b u d c, kích thư c 0,08 - 0,08 x 0,05 0,06mm. Ancylostoma spp và U. stenocephala có vòng ñ i phát tri n tr c ti p<br /> và ký sinh<br /> <br /> ru t non c a chó, mèo r ng, h , sư t , báo.<br /> <br /> 1.1.2.3 D ch t h c<br /> A. caninum, A. brazilience và U. stenocephala phân b<br /> th gi i. Trong ñó A. caninum ph bi n<br /> ñ i.<br /> <br /> vùng khí h u nhi t ñ i và c n nhi t<br /> <br /> Vi t Nam, A. caninum phát hi n th y<br /> <br /> r t cao; 95%. Chó<br /> <br /> nhi u nơi trên<br /> <br /> kh p các t nh, thành. T l nhi m<br /> <br /> m i l a tu i ñ u b nhi m giun móc.<br /> <br /> 1.1.3 Giun tóc (Trichuris vulpis Froelich, 1789)<br /> 1.1.3.1 ð c ñi m sinh h c<br /> Là giun tròn có kích thư c: 45 - 75mm. Tr ng hình ovan, v m ng, màu<br /> <br />