Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nhân lực để hiện đại hóa hải quan Việt Nam trong hội nhập quốc tế

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH<br /> <br /> TRẦN VĂN TRÁNG<br /> <br /> NHÂN LỰC ĐỂ HIỆN ĐẠI HÓA HẢI QUAN<br /> VIỆT NAM TRONG HỘI NHẬP QUỐC TẾ<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ<br /> Chuyên ngành: Kinh tế - chính trị<br /> Mã số: 62 31 01 02<br /> <br /> HÀ NỘI - 2017<br /> <br /> NGUYỄN ĐẮC TUYỀN<br /> <br /> CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI<br /> HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> PGS.TS ĐOÀN XUÂN THỦY<br /> Phản biện 1:<br /> Phản biện 2:<br /> Phản biện 3:<br /> Luận án sẽ được bảo vệ tại Hội đồng đánh giá luận án cấp<br /> Học viện theo Quyết định số:……, ngày….tháng…..năm 2017<br /> của Giám đốc Học viện Chính trị Chính trị Quốc gia Hồ Chí<br /> Minh, họp tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Vào<br /> hồi… giờ….ngày….tháng….năm 2017<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thư viện Quốc gia<br /> - Thư viện Tổng cục Hải quan<br /> - Thư viện Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh<br /> <br /> 1<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Năm 2007, Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức của Tổ<br /> chức thương mại thế giới (WTO), là thành viên của cộng đồng kinh tế các<br /> nước Đông Nam Á (AEC). Trong bối cảnh hội nhập sâu, rộng với nền kinh<br /> tế thế giới, Việt Nam cần phải nhanh chóng thúc đẩy cải cách, phát triển,<br /> hiện đại hoá cơ chế, chính sách quản lý kinh tế nói chung và chính sách<br /> quản lý kinh tế đối ngoại, chính sách thương mại, chính sách quản lý nhà<br /> nước về hải quan nói riêng để thích ứng với tình hình mới nhằm vừa tạo<br /> thuận lợi tối đa cho hoạt động thương mại quốc tế vừa đảm bảo việc chấp<br /> hành và tuân thủ các quy định của pháp luật, đảm bảo an ninh, chủ quyền<br /> và lợi ích kinh tế quốc gia.<br /> Với nhiệm vụ gác cửa biên giới về kinh tế của đất nước, thu hút các “làn<br /> gió lành” và ngăn chặn những “làn gió độc” thổi vào nước ta, ngành Hải<br /> quan đã góp phần tạo thuận lợi cho hoạt động kinh tế đối ngoại, xuất nhập<br /> khẩu, đầu tư, du lịch, hội nhập với khu vực và thế giới, góp phần phát triển<br /> kinh tế - xã hội của đất nước.<br /> Để thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước<br /> giai đoạn 2011- 2015 và định hướng đến 2020, theo Quyết định 448/QĐTTg của Thủ tướng Chính phủ, Quyết định 1514/QĐ-BTC của Bộ trưởng<br /> Bộ Tài chính, công tác nhân lực mặc dù đã được nâng cao hơn về chất lượng<br /> đáp ứng yêu cầu hiện nay, nhưng vẫn chưa đạt tiêu chuẩn theo khuyến nghị<br /> của Tổ chức Hải quan thế giới, chưa ngang bằng với nhóm ASEAN-4 và<br /> nhiều nước phát triển. Bên cạnh đó, về mặt số lượng, nhân lực Hải quan<br /> chưa có sự rà soát đánh giá xây dựng theo vị trí việc làm, cơ cấu tổ chức<br /> chưa thay đổi để đáp ứng theo mô hình hải quan điện tử, một cửa quốc gia,<br /> một cửa ASEAN và theo Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 17/4/2015 của Bộ<br /> Chính trị về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên<br /> chức.<br /> Với lý do trên, vấn đề “Nhân lực để hiện đại hóa Hải quan Việt Nam<br /> trong hội nhập quốc tế” được tác giả lựa chọn làm đề tài nghiên cứu của<br /> luận án tiến sĩ chuyên ngành kinh tế chính trị.<br /> 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu<br /> * Mục đích:<br /> Nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn về nhân lực để hiện đại<br /> hóa hải quan trong bối cảnh hội nhập quốc tế; phân tích và đánh giá thực<br /> trạng nhân lực hải quan theo yêu cầu hiện đại hóa Hải quan Việt Nam; đề<br /> xuất phương hướng, giải pháp nhằm phát triển nhân lực để đẩy nhanh quá<br /> <br /> 2<br /> trình hiện đại hóa Hải quan Việt Nam phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế<br /> của đất nước thời gian tới.<br /> * Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, luận án có các nhiệm vụ<br /> Một là, hệ thống hóa có bổ sung, hoàn thiện những vấn đề lý luận<br /> về nhân lực hải quan trong bối cảnh mới, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa<br /> hải quan trong hội nhập quốc tế.<br /> Hai là, khảo cứu kinh nghiệm phát triển nhân lực để hiện đại hóa<br /> hải quan tại một số nước trên thế giới có hoàn cảnh tương đồng điều<br /> kiện kinh tế - xã hội với Việt Nam từ đó rút ra bài học cho nhân lực Hải<br /> quan Việt Nam.<br /> Ba là, phân tích và đánh giá về thực trạng nhân lực Hải quan Việt<br /> Nam để đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa hải quan hiện nay; chỉ rõ nguyên<br /> nhân và những vấn đề đưa ra cần giải quyết trước yêu cầu hội nhập<br /> quốc tế ngày càng sâu rộng.<br /> Bốn là, đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm phát triển nhân<br /> lực để đẩy mạnh hiện đại hóa Hải quan Việt Nam đáp ứng yêu cầu hội<br /> nhập quốc tế thời gian tới.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> * Đối tượng nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu của luận án là nhân lực ngành Hải quan với tư<br /> cách là lực lượng, chủ thể của quá trình hiện đại hóa hải quan.<br /> * Phạm vi nghiên cứu<br /> Về nội dung, trong phạm vi nghiên cứu của đề tài luận án, tác giả sẽ tập<br /> trung nghiên cứu nhân lực với tính cách là nhân tố nội tại, cốt lõi có mặt đến<br /> thời điểm nghiên cứu trong lực lượng hải quan mà không đề cập đến những<br /> cán bộ lão thành đã nghỉ hưu hay cơ quan chỉ đạo trực tiếp là Bộ Tài chính và<br /> lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước. Phạm trù nhân lực được tiếp cận trong<br /> luận án là những thực thể nhân lực tồn tại ở trạng thái hiện hữu và được đặt<br /> trong mối quan hệ với phạm trù nguồn nhân lực - bộ phận nhân lực đang trong<br /> quá trình vận động, hình thành, phát triển để có được trạng thái hiện hữu đó.<br /> Về không gian: trên phạm vi toàn quốc - nơi có các tổ chức Hải<br /> quan, tại cả ba cấp là khối cơ quan Tổng cục Hải quan; Cục Hải quan<br /> tỉnh, liên tỉnh thành phố; Chi cục Hải quan cửa khẩu và tương đương;<br /> Về thời gian: với đánh giá thực trạng, số liệu phân tích theo kế hoạch<br /> hiện đại hóa hải quan giai đoạn 2011-2015; với đề xuất phương hướng và<br /> giải pháp, từ nay đến 2025 và tầm nhìn đến năm 2035.<br /> <br /> 3<br /> 4. Những đóng góp mới của luận án<br /> Một là, đưa ra khái niệm về nhân lực Hải quan Việt Nam;<br /> Hai là, làm rõ vai trò của nhân lực với tư cách là yếu tố quan trọng<br /> để hiện đại hóa hải quan trong hội nhập kinh tế quốc tế, đưa ra hệ thống<br /> tiêu chí đánh giá nhân lực đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa hải quan, xác<br /> định các yếu tố chủ yếu tác động tới nhân lực hiện đại hóa hải quan<br /> trong hội nhập quốc tế.<br /> Ba là, trên cơ sở phân tích đánh giá thực trạng nhân lực hiện đại hóa hải<br /> quan Việt Nam trong hội nhập quốc tế giai đoạn 2011-2015 đã chỉ ra<br /> những hạn chế chủ yếu về nhân lực Hải quan Việt Nam;<br /> Bốn là, phân tích chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế đã nêu trên.<br /> Năm là, đã đề xuất các giải pháp phát triển nhân lực thúc đẩy hiện đại<br /> hóa hải quan Việt Nam trong hội nhập quốc tế đến năm 2035.<br /> 5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn<br /> * Về tính lý luận<br /> - Luận án có thể sử dụng làm tài liệu tham cho các cơ sở đào tạo đại<br /> học và sau đại học về nhân lực, nhân lực chất lượng cao, cho các cơ quan<br /> hoạch định chính sách và quản lý nhân lực Hải quan Việt Nam.<br /> - Luận án cũng có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho những ai<br /> quan tâm đến nhân lực hải quan trong hội nhập quốc tế.<br /> * Về tính thực tiễn<br /> Luận án sẽ góp phần giúp các cơ quan chức năng của Nhà nước<br /> (ngành Hải quan) trong triển khai nghiên cứu cơ chế, chính sách về<br /> nhân lực hải quan đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa hải quan và tiến tới hội<br /> nhập quốc tế ngày một sâu, rộng.<br /> 6. Kết cấu của luận án<br /> Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ<br /> lục, nội dung luận án gồm 4 chương, 10 tiết..<br /> Chương 1<br /> TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU<br /> LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN<br /> Công trình nghiên cứu ở trong và ngoài nước đã tổng hợp nêu trên, có<br /> liên quan trực tiếp và gián tiếp đến đề tài là các tài liệu quý bởi các thông<br /> tin được cập nhật và gợi mở những ý tưởng nghiên cứu. Nội dung cốt lõi<br /> mà các nhà nghiên cứu đã tìm hiểu luận giải gồm:<br /> <br />