Tóm tắt luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng phát triển năng lực người học

Chia sẻ: Nhiên Hà | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án với mục tiêu luận giải cơ sở lý luận và thực tiễn để đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng phát triển năng lực người học, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo cán bộ của lực lượng công an nhân dân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng phát triển năng lực người học

1 MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài luận án Trong thời đại ngày nay, sản phẩm đào tạo của trường đại học phải có những kiến thức, kỹ năng mềm, kỹ năng nghề nghiệp và thái độ lao động đáp ứng được yêu cầu thực hiện có hiệu quả những công việc, nhiệm vụ chuyên môn theo sự phân công lao động xã hội thì sinh viên tốt nghiệp đại học mới có thể tìm được việc làm hoặc tự tạo ra việc làm. Vì vậy, dạy học theo hướng phát triển năng lực (PTNL) người học trở thành một đòi hỏi khách quan đối với đào tạo đại học hiện nay. Điều đó dẫn đến chỗ phải đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của đào tạo đại học, trước hết là dạy học và quản lý hoạt động dạy, hoạt động học đó theo hướng coi trọng phát triển năng lực của người học. Giảng viên là người truyền cảm hứng và tổ chức hoạt động lĩnh hội kiến thức, kỹ năng, điều chỉnh thái độ cho người học , họ giữ vai trò trung tâm trong quá trình lựa chọn nội dung, phương pháp giảng dạy, đồng thời tổ chức hoạt động của người học. Vì vậy, để chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học, trường đại học phải tăng cường quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên đạt chuẩn đầu ra. Hiện nay, sự nghiệp bảo vệ an ninh qu ốc gia, tr ật t ự, an toàn xã hội đang đặt ra những yêu cầu ngày càng cao, đòi hỏi phải tăng cường xây dựng lực lượng công an nhân dân (CAND) cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hi ện đại, đủ sức đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới. Hoạt động nghề nghiệp của cán bộ CAND thường diễn ra trong môi trường xã hội phức tạp, trên phạm vi rộng, luôn phải tiếp xúc và đấu tranh với mặt trái của xã hội, nhất là với đối tượng hoạt động tội phạm manh động và xảo quyệt. Để sản phẩm đào tạo của trường đại học thuộc Bộ Công an nhanh chóng thích ứng với hoạt động nghề nghiệp đầy khó khăn, phức tạp như vậy, quá trình đào tạo tại đây phải hướng mạnh vào phát triển năng lực người học. Thực tiễn đã cho thấy, giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an có vai trò quan trọng trong thúc đẩy, định hướng và tạo
2 điều kiện cho người học hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực của người cán bộ CAND. Vai trò đó thể hiện rõ trong hoạt động giảng dạy của giảng viên, nhất là ở các khâu tổ chức cho người học lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ theo từng ngành đào tạo. Để phát huy vai trò này các trường đại học thuộc Bộ Công an cần phải tăng cường quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng PTNL người học. Trong những năm gần đây, thực hiện Đề án “Phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên các trường CAND” được ban hành theo Quyết định số 5620/2012/QĐBCA của Bộ trưởng Bộ Công an [9], đội ngũ giảng viên (ĐNGV) các trường đại học thuộc Bộ Công an đã từng bước được tăng cường về số lượng, nâng cao chất lượng và điều chỉnh về cơ cấu. Tuy nhiên, chất lượng giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an chưa đồng đều, ý kiến phản hồi của học viên về sự hài lòng đối với hoạt động giảng dạy khá phức tạp. Tình trạng đó do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có nguyên nhân thuộc về quản lý hoạt động giảng dạy. Vì vậy, cần có những luận giải khoa học về quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo ở các trường đại học thuộc Bộ Công an. Trong nghiên cứu khoa học, ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu về dạy học và quản lý hoạt động dạy học; trong đó có khá nhiều công trình coi dạy học nh ư m ột h ệ th ống toàn vẹn, bao gồm ho ạt động dạy (giảng dạy) và hoạt động học (học tập), chúng tươ ng tác với nhau, hòa nhập vào nhau. Nhưng hai hoạt động này lại độc lập tươ ng đối với nhau xét trên các khía cạnh chủ thể, m ục đích, phươ ng thức ti ến hành. Vì vậy, cần có những nghiên cứu về quản lý từng hoạt động đó trong những môi trườ ng giáo dục nhất định. Tuy nhiên, cho đến nay những nghiên cứu sâu về quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trườ ng đại học thuộc Bộ Công an thì còn thiếu vắng. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn “Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ
3 Công an theo hướng phát triển năng lực người học” làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ của mình. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Luận giải cơ sở lý luận và thực tiễn để đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo cán bộ của lực lượng CAND. Nhiệm vụ nghiên cứu Làm rõ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học. Tổ chức khảo nghiệm và thử nghiệm biện pháp đã đề xuất. 3. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu Khách thể nghiên cứu Quản lý quá trình đào tạo ở các trường đại học thuộc Bộ Công an. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu dưới góc độ quản lý nhà trường đối với hoạt động giảng dạy của giảng viên các môn học thuộc khối kiến thức giáo dục chuyên nghiệp trong chương trình đào tạo đại học, hệ sĩ quan ở các trường đại học thuộc Bộ Công an. Phạm vi về khách thể khảo sát: Địa bàn khảo sát tập trung ở Học viện An ninh nhân dân, Học viện Cảnh sát nhân dân và Đại học Phòng cháy, chữa cháy. Đây là 3 trường có nhiều ngành đào
4 tạo gắn với lĩnh vực chuyên môn, nghiệp vụ đặc thù của lực lượng CAND. Phạm vi về thời gian: Các số liệu, tài liệu thực tế thu thập từ Bộ Công an và các trường đại học thuộc Bộ nằm trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến nay. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học đã đạt được những thành công, nhưng còn một số hạn chế, thiếu sót. Nếu bộ máy quản lý giáo dục (QLGD) ở đây dựa trên quan điểm tiếp cận hoạt động, thực hiện các tác động quản lý nhằm thúc đẩy, định hướng, triển khai nội dung và phương thức hoạt động giảng dạy, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên, đảm bảo tài liệu, phương tiện dạy học, kiểm tra, đánh giá giảng viên theo năng lực làm việc và kết quả thực hiện nhiệm vụ thì sẽ khắc phục được những hạn chế, thiếu sót đó, nâng cao được chất lượng, hiệu quả quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng PTNL người học. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Phương pháp luận Đề tài được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục và QLGD. Từ đó, đề tài lựa chọn các quan điểm: Tiếp cận hoạt động, tiếp cận chức năng quản lý, tiếp cận năng lực, tiếp cận thực tiễn. Các phương pháp nghiên cứu Sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học chuyên ngành, bao gồm các phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau: Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp, khái quát hoá các văn bản QLGD và các công trình khoa học về quản lý dạy học, quản lý hoạt động giảng dạy và PTNL người học, các văn kiện, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Công an về các nội dung có liên quan đến quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên đại học. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
5 Tác giả sử dụng tổng hợp các phương pháp: Điều tra bằng phiếu hỏi, với 774 người (369 giảng viên, 147 cán bộ quản lý, 258 học viên năm cuối) của các trường đại học thuộc Bộ Công an; tọa đàm, trao đổi; nghiên cứu sản phẩm; quan sát sư phạm; phân tích nhận định độc lập; phương pháp chuyên gia; thử nghiệm. Nhóm các phương pháp nghiên cứu hỗ trợ Trong quá trình nghiên cứu, tác giả luận án sử dụng các phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu làm minh chứng cho những nhận định, đánh giá của đề tài và khảo nghiệm, thử nghiệm các biện pháp được đề xuất. 6. Những đóng góp mới của luận án Luận án đã xây dựng khung lý luận về hoạt động giảng dạy của giảng viên theo định hướng PTNL người học và quản lý hoạt động này ở các trường đại học thuộc Bộ Công an. Đã xây dựng được hệ thống các khái niệm cơ bản của đề tài; luận giải các nội dung quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên đại học theo định hướng PTNL người học; phân tích về các yếu tố tác động đến quá trình quản lý đó. Căn cứ vào kết quả điều tra, khảo sát ở Học viện An ninh nhân dân, Học viện Cảnh sát nhân dân và Đại học Phòng cháy, chữa cháy, luận án đã trình bày rõ thực trạng giảng dạy, thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học, đồng thời chỉ ra thực trạng ảnh hưởng tích cực, tiêu cực của các yếu tố tác động đến quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đó. Trên cơ sở đó, luận án phát hiện những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân trong quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học. Luận án đề xuất 6 biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học. Mỗi biện pháp hướng tới một mục tiêu cụ thể và được thực hiện theo những nội dung, phương thức riêng nhưng luôn quan hệ mật thiết với những biện pháp khác. Kết quả khảo nghiệm, thử nghiệm đã khẳng định tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp mà luận án đã đề xuất và hiệu quả của chúng đối
6 với việc nâng cao chất lượng giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Luận án góp phần làm sáng tỏ vấn đề lý luận về quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học. Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp những luận cứ khoa học cho các trường đại học thuộc Bộ Công an triển khai thực hiện có hiệu quả mục tiêu nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn cho học viên tốt nghiệp các khóa đào tạo và phương châm giáo dục “học đi đôi với hành, lý luận liên hệ thực tiễn”. Kết quả nghiên cứu của luận án có thể dùng làm tài liệu kham khảo trong đào tạo đại học, sau đại học về QLGD. 8. Kết cấu của luận án Luận án gồm: Phần mở đầu, 4 chương với (15 tiết), kết luận và kiến nghị, danh mục các công trình của tác giả đã công bố có liên quan đến đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục.
7 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.1. Các công trình nghiên cứu về dạy học tiếp cận năng lực và hoạt động giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực người học Ở nước ngoài, có khá nhiều tác giả đã bàn tới hoạt động giảng dạy đại học theo định hướng PTNL người học, trong đó có thể kể đến các tác giả William E. Blank (1982), Shirley Fletcher (1995), K. E. Paprock (1996), Jean Marc Denommé và Madeleine Roy (2000), J. Richard, T. Rodger (2001), S. Kerka (2001), Daniel R. Beerens (2003), Ingvarson Lawrence, Rowe Ken (2008), Robetrt J. Marzano, Debra J. Pickering, Jane E. Pollock (2011), Todd Whitaker, Beth Whitaker và Dale Lumpa (2013). Ở Việt Nam, có nhiều tác giả và công trình khoa học đề cập đến các khía cạnh khác nhau của dạy học ti ếp c ận năng lực và giảng dạy định hướ ng PTNL người học. Ở đây có thể kể đến các tác giả: Vũ Lệ Hoa (2008), Nguy ễn Văn Lịch (2010), Nguyễn Văn Khải (2013), Trần Khánh Đức (2014), Nguyễn Thu Hà (2014), Đặng Quốc Bảo và Nguyễn Sỹ Thư (2014), Nguyễn Văn Lâm (2015), Nguy ễn Đức Trí (2015), Trần Trung Dũng (2016), Trịnh Văn Biều, Trần Thị Ng ọc Hà (2016). 1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực người học Ở nước ngoài, từ lâu đã có nhiều tác giả quan tâm đến quản lý hoạt động giảng dạy theo định hướng PTNL người học, trong số đó có thể kể đến những tác giả: R.E. Boyatzid (1982), H. Wily (1991), Felder R.M. và Brent R. (2004), Cooper King (2008), Peter A. Hall và Alisa (2008), Robert A. Slullo (2008), Jaap Scheerens (2010). Ở Việt Nam, đã có những tác giả đề cập đến vấn đề quản lý hoạt động giảng dạy theo định hướng PTNL người học, có thể kể đến: Nguyễn Minh Đường (2004), Vũ Ngọc Hải (2006), Nguyễn Đức Chính, Nguyễn Phương Nga (2006), Trần Xuân Bách (2010), Nguyễn Văn Đệ (2010), Nguyễn Mai Hương (2011), Đào Việt Hà
8 (2014), Nguyễn Bách Thắng (2015), Phạm Đỗ Nhật Tiến (2016), Phạm Xuân Hùng (2016), Nguyễn Thế Dân (2016), Đồng Thế Hiển (2016), Hồ Thị Nga (2017). Bên cạnh đó còn có các tác giả bàn về những vấn đề quản lý giảng viên và hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học thuộc Bộ Công an như: Nguyễn Văn Ly (2010), Võ Thành Đạt (2014), Tống Văn Khuông (2016), Nguyễn Văn Hiệp (2019). 1.3. Khái quát kết quả chủ yếu của các công trình đã công bố và những vấn đề đặt ra luận án cần tiếp tục giải quyết 1.3.1. Khái quát kết quả chủ yếu của các công trình đã công bố Các công trình nghiên cứu đã chỉ ra được đặc trưng nổi bật của dạy học tiếp cận năng lực, dạy học định hướng PTNL người học; nêu rõ được hoạt động giảng dạy thực chất là hoạt động tổ chức, hướng dẫn, tạo cảm hứng học tập; khẳng định giảng viên có trách nhiệm nặng hơn trong việc lựa chọn nội dung, tổ chức việc học của người học, chủ thể quản lý phải tập trung vào các khâu: xác định chuẩn năng lực đầu ra; tác động để hình thành và phát triển năng lực đó thông qua tổ chức đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp, hình thức…dạy học; tiến hành đánh giá kết quả học tập. Một số công trình khoa học đã nhấn mạnh tính chất, đặc điểm hoạt động nghiệp vụ của cán bộ Công an, từ đó chỉ ra mục tiêu PTNL chuyên môn, nghiệp vụ cho học viên, nhưng cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu về quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học. 1.3.2. Những vấn đề đặt ra luận án cần tiếp tục giải quyết Một là, cần làm rõ khái niệm, nội dung quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên đại học theo hướng PTNL người học. Hai là, cần phân tích các yếu tố tác động đến quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học.
9 Ba là, cần đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học. Kết luận chương 1 Xung quanh các vấn đề hoạt động giảng dạy đại học và quản lý hoạt động giảng dạy đại học theo định hướng PTNL người học đã có nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả ở cả trong và ngoài nước. Những công trình này có thể được kế thừa và phát triển trong nghiên cứu về quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học. Chương 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY CỦA GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THUỘC BỘ CÔNG AN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC 2.1. Những vấn đề lý luận về hoạt động giảng dạy của giảng viên đại học theo hướng phát triển năng lực người học 2.1.1. Khái niệm về hoạt động giảng dạy của giảng viên đại học Hoạt động giảng dạy của giảng viên đại học là toàn bộ những tác động sư phạm của người dạy thể hiện ở việc tổ chức, điều khiển hoạt động lĩnh hội và vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, điều chỉnh thái độ của người học nhằm hình thành ở người học những phẩm chất, năng lực phù hợp với mục tiêu đào tạo đại học. 2.1.2. Giảng dạy của giảng viên đại học theo hướng phát triển năng lực người học 2.1.2.1. Quan niệm về phát triển năng lực người học Phát triển năng lực người học là nâng cao và hoàn thiện tổ hợp các kiến thức, kỹ năng, thái độ của người học theo chuẩn năng lực nhất định, nhằm tạo cho họ khả năng vận dụng chúng vào giải quyết có kết quả các nhiệm vụ, các tình huống trong học tập và
10 hoạt động thực tiễn chính là quá trình bổ sung, hoàn thiện tổ hợp các kiến thức, kỹ năng, thái độ của cá nhân, từ đó tạo khả năng cho con người giải quyết có kết quả cao hơn các nhiệm vụ, các tình huống trong hoạt động thực tiễn. 2.1.2.2. Khái niệm hoạt động giảng dạy của giảng viên đại học theo hướng phát triển năng lực người học Hoạt động giảng dạy của giảng viên đại học theo hướng PTNL người học là toàn bộ những tác động sư phạm của người dạy thể hiện ở việc tổ chức, điều khiển hoạt động lĩnh hội và vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, điều chỉnh thái độ của người học theo chuẩn năng lực nhất định, qua đó nâng cao khả năng giải quyết các nhiệm vụ, các tình huống trong học tập và hoạt động thực tiễn của họ. 2.1.2.3. Đặc trưng cơ bản trong giảng dạy của giảng viên đại học theo hướng phát triển năng lực người học Thứ nhất, mục tiêu giảng dạy trong từng bài học, môn học phải cụ thể hóa được chuẩn năng lực chung và năng lực chuyên biệt mà người học phải đạt tới ở “đầu ra”của quá trình đào tạo (QTĐT) đại học. Thứ hai, nội dung, phương pháp giảng dạy phải thiết thực, sát đối tượng người học, nhằm bổ sung đúng những thiếu hụt của từng người học về kiến thức, kỹ năng, thái độ so với đòi hỏi của nhiệm vụ. Thứ ba, coi trọng khâu thực hành, vận dụng kiến thức, kỹ năng, thái độ để giải quyết những vấn đề lý luận, thực tiễn liên quan lĩnh vực ngành nghề người học được đào tạo. Thứ tư, đánh giá kết quả học tập của người học dựa trên chuẩn năng lực của sản phẩm đào tạo đã được cụ thể hóa theo từng môn học, từng giai đoạn đào tạo. 2.1.3. Chuẩn năng lực đầu ra và đặc điểm hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng phát triển năng lực người học Chuẩn năng lực đầu ra của các trường đại học thuộc Bộ Công an là hệ thống tiêu chí quy định về kiến thức (Knowledge), kỹ năng (Skills), thái độ (Attitude) nghề nghiệp mà học viên cần đạt được để huy động và áp dụng vào giải quyết có kết quả các nhiệm vụ, các công việc thuộc lĩnh vực chuyên môn, nghiệp vụ của sĩ quan Công an.
11 Đặc điểm của hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL người học: Một là, giảng viên chủ thể hoạt động giảng dạy vừa là nhà sư phạm, nhà khoa học, vừa là cán bộ Công an nhân dân. Hai là, tương tác giảng viên học viên bị chi phối bởi quan hệ thày trò và quan hệ chỉ huy phục tùng trong lực lượng Công an nhân dân. Ba là, mục tiêu giảng dạy của giảng viên luôn bị chế định bởi “chuẩn đầu ra” theo ngành và theo chức danh đào tạo của học viên. Bốn là, nội dung giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an có những vấn đề cần được bảo mật và đảm bảo an toàn cho người học. Năm là, kinh nghiệm và kỹ năng hoạt động thực tiễn của giảng viên có vai trò rất quan trọng trong đảm bảo chất lượng giảng dạy của giảng viên. Sáu là, hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an thường đòi hỏi sự hỗ trợ của phương tiện kỹ thuật và công nghệ thông tin. 2.2. Những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng phát triển năng lực người học 2.2.1. Khái niệm quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng phát triển năng lực người học Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng PTNL người học ở trường đại học là sự tác động có mục đích, có tổ chức của các chủ thể quản lý đến các yếu tố cấu thành hoạt động này nhằm phát huy vai trò của giảng viên trong hình thành, phát triển ở người học năng lực theo chuẩn đầu ra của ngành đào tạo. 2.2.2. Nội dung quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng phát triển năng lực người học 2.2.2.1. Xây dựng động cơ hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng phát triển năng lực người học (1) Giáo dục niềm tin, ý thức trách nhiệm và tính kỷ luật của giảng viên đối với nhiệm vụ giảng dạy theo hướng PTNL người học. (2) Tiến hành tìm hiểu và thỏa mãn hợp lý nhu cầu, nguyện vọng của giảng viên trong giảng dạy theo hướng PTNL người học. (3) Tạo điều kiện cho giảng viên phấn đấu đạt các tiêu chuẩn chức danh
12 nghề nghiệp.(4) Duy trì nền nếp thi đua dạy tốt trong các tập thể giảng viên. 2.2.2.2. Xác lập mục tiêu giảng dạy của giảng viên theo hướng phát triển năng lực người học (1) Xây dựng chuẩn năng lực đầu ra của người học. (2)Xây dựng mục tiêu PTNL người học trong chương trình môn học. (3)Tổ chức quán triệt mục tiêu PTNL người học vào hoạt động giảng dạy của giảng viên. (4)Tổ chức hướng dẫn học viên xác định mục tiêu học tập phù hợp yêu cầu PTNL. 2.2.2.3. Tổ chức và chỉ đạo thực hiện các nội dung công việc trọng yếu trong quy trình chuẩn bị và thực hành giảng dạy của giảng viên theo hướng phát triển năng lực người học (1) Chỉ đạo giảng viên tìm hiểu về đối tượng giảng dạy trước và trong dạy học. (2) Duy trì nền nếp chuẩn bị và thông qua giáo án, kế hoạch giảng dạy của giảng viên. (3) Tổ chức thực hiện yêu cầu “lý luận liên hệ thực tiễn” trong thực hành giảng dạy của giảng viên. (4) Tiếp nhận và xử lý thông tin phản hồi về bài giảng của giảng viên. 2.2.2.4. Chỉ đạo phương thức tiến hành hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng phát triển năng lực người học (1) Chỉ đạo việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực vào hoạt động giảng dạy của giảng viên. (2) Yêu cầu giảng viên kết hợp các hình thức tổ chức dạy học nhằm hình thành có kết quả năng lực chuyên môn ở học viên. (3) Tổ chức cho giảng viên thực hiện nhiệm vụ cố vấn học tập. (4) Phân công giảng viên hướng dẫn học viên / sinh viên nghiên cứu khoa học. 2.2.2.5. Đảm bảo tài liệu, phương tiện dạy học phù hợp yêu cầu giảng dạy theo hướng phát triển năng lực người học (1)Tiến hành hoàn thiện chương trình đào tạo theo hướng PTNL người học. (2) Tổ chức biên soạn giáo trình, tài liệu dạy học theo hướng PTNL người học. (3) Phát triển trang thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu giảng dạy theo hướng PTNL người học. (4) Bồi dưỡng giảng viên về ứng dụng công nghệ thông tin và sử dụng phương tiện dạy học hiện đại. 2.2.2.6. Tiến hành kiểm tra, đánh giá kết quả giảng dạy của giảng viên và học tập của người học
13 (1) Tổ chức kiểm tra hoạt động giảng dạy của giảng viên. (2) Đánh giá giảng viên theo năng lực làm việc và kết quả thực hiện nhiệm vụ giảng dạy. (3) Huy động giảng viên tham gia các hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học theo chuẩn năng lực đầu ra. (4) Phát huy vai trò gương mẫu của giảng viên trong thực hiện quy chế thi, kiểm tra. 2.3. Những yếu tố tác động đến quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng phát triển năng lực người học 2.3.1. Tác động của việc thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về đào tạo đại học 2.3.2. Tác động của quy chế đào tạo và môi trường giáo dục ở các trường đại học 2.3.3. Tác động của chương trình, nội dung đào tạo và giáo trình, tài liệu dạy học 2.3.4. Tác động của sự phát triển đội ngũ giảng viên trong trường đại học 2.3.5. Tác động của động cơ và phương pháp học tập của người học 2.3.6. Tác động của điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật dạy học trong trường đại học Kết luận chương 2 Để đảm bảo chất lượng đào tạo, trường đại học không thể coi nhẹ quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng PTNL người học. Đây chính là sự tác động có mục đích, có tổ chức của các chủ thể quản lý đến các yếu tố cấu thành hoạt động này nhằm phát huy vai trò của giảng viên trong hình thành, phát triển ở người học năng lực theo chuẩn đầu ra của ngành đào tạo. Nội dung quản lý hoạt động này bao gồm: xây dựng động cơ và xác lập mục tiêu hoạt động giảng dạy; tổ chức và chỉ đạo thực hiện các nội dung công việc trọng yếu trong quy trình chuẩn bị, thực hành giảng dạy; chỉ đạo phương thức tiến hành hoạt động giảng dạy; đảm bảo tài liệu, phương tiện dạy học; tiến hành kiểm tra, đánh giá kết quả giảng dạy của giảng viên và kết quả học tập của người học. Thực hiện
14 đầy đủ những nội dung quản lý đó, các chủ thể quản lý ở trường đại học sẽ nắm giữ, chủ động điều khiển, điều chỉnh được hoạt động giảng dạy của giảng viên, góp phần thiết thực vào việc hình thành, phát triển năng lực của người học theo chuẩn đầu ra. Chương 3 CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY CỦA GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THUỘC BỘ CÔNG AN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC 3.1. Tình hình chung về các trường đại học thuộc Bộ Công an 3.2. Tổ chức điều tra, khảo sát thực trạng giảng dạy và quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học thuộc Bộ Công an 3.2.1. Mục đích điều tra, khảo sát Làm rõ thực trạng giảng dạy và quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học thuộc Bộ Công an. 3.2.2. Nội dung điều tra, khảo sát Thu thập thông tin và phân tích thực trạng giảng dạy và quản lý hoạt động giảng dạy và ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học thuộc Bộ Công an. 3.2.3. Đối tượng, địa bàn, thời gian điều tra, khảo sát Số lượng khách thể điều tra, khảo sát là: 369 giảng viên, 147 cán bộ quản lý, 258 học viên năm cuối tại Học viện An ninh nhân dân, Học viện Cảnh sát nhân dân, Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy. Thời gian điều tra, khảo sát: Từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2019. 3.2.4. Phương pháp điều tra, khảo sát Phương pháp quan sát sư phạm, tọa đàm, trao đổi, nghiên cứu sản phẩm và hồi cứu tư liệu, phỏng vấn, điều tra bằng phiếu. 3.2.5. Cách thức xử lý số liệu Dựa trên các công thức tính điểm trung bình, tính khoảng cách giữa các bậc theo thang đo Likert, tính đại lượng kiểm định t .
15 3.3. Thực trạng hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an 3.3.1. Động cơ, thái độ của giảng viên trong hoạt động giảng dạy 3.3.2. Thực hiện nội dung, phương pháp giảng dạy của giảng viên tại các trường đại học thuộc Bộ Công an 3.3.3. Tình hình phát triển, khai thác, sử dụng giáo trình, tài liệu, cơ sở vật chất kỹ thuật trong giảng dạy 3.3.4. Kết quả hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an 3.4. Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an 3.4.1. Thực trạng xây dựng động cơ hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng phát triển năng lực người học Giáo dục niềm tin, ý thức trách nhiệm và tính kỷ luật của giảng viên, duy trì nền nếp thi đua dạy tốt được đánh giá cao. Trong khi đó, việc tìm hiểu và thỏa mãn hợp lý nhu cầu, nguyện vọng của giảng viên trong giảng dạy được đánh giá thấp hơn. 3.4.2. Thực trạng xác lập mục tiêu giảng dạy của giảng viên theo hướng phát triển năng lực người học Xây dựng chuẩn năng lực đầu ra và xây dựng mục tiêu PTNL của người học được đánh giá cao, nhưng tổ chức hướng dẫn học viên xác định mục tiêu học tập phù hợp yêu cầu PTNL được đánh giá thấp hơn. 3.4.3. Thực trạng tổ chức và chỉ đạo thực hiện các nội dung công việc trọng yếu trong quy trình chuẩn bị và thực hành giảng dạy của giảng viên theo hướng PTNL người học Duy trì nền nếp chuẩn bị và thông qua giáo án, kế hoạch giảng dạy và chỉ đạo giảng viên tìm hiểu về đối tượ ng giảng dạy đượ c đánh giá cao. Trong khi đó, tổ chức thực hiện yêu cầu “lý luận liên hệ thực tiễn” trong th ực hành giảng dạy của gi ảng viên đượ c đánh giá thấp hơn. 3.4.4. Thực trạng chỉ đạo phương thức tiến hành hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng phát triển năng lực
16 người học Chỉ đạo việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực vào hoạt động giảng dạy và phân công giảng viên hướng dẫn học viên nghiên cứu khoa học được đánh giá cao. Nhưng tổ chức cho giảng viên thực hiện nhiệm vụ cố vấn học tập còn hạn chế. 3.4.5. Thực trạng đảm bảo tài liệu, phương tiện dạy học phù hợp yêu cầu giảng dạy theo hướng phát triển năng lực người học Tổ chức biên soạn giáo trình, tài liệu dạy học và phát triển trang thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu giảng dạy theo hướng PTNL người học được đánh giá cao. Trong khi đó, việc bồi dưỡng giảng viên về ứng dụng công nghệ thông tin và sử dụng phương tiện dạy học hiện đại được đánh giá thấp hơn. 3.4.6. Thực trạng tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả giảng dạy của giảng viên và kết quả học tập của người học Huy động giảng viên tham gia các hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học theo chuẩn năng lực đầu ra được đánh giá cao. Trong khi đó tổ chức kiểm tra, đánh giá giảng viên theo năng lực làm việc và kết quả thực hiện nhiệm vụ giảng dạy còn có những hạn chế nhất định. 3.5. Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an 3.5.1. Ảnh hưởng tích cực, thuận chiều của những yếu tố tác động đến quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên (1) Ngành giáo dục tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về đổi mới đào tạo đại học theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực người học; (2) Chuẩn hóa đội ngũ giảng viên và sắp xếp, tổ chức lại cơ cấu tổ chức theo hướng tinh gọn, hiệu quả; (3) Hệ thống các quy chế, quy định của nhà trường phù hợp với quy định chung và hoạt động thực tiễn giáo dục, đào tạo; (4) Chương trình đào tạo của nhà trường đã và đang được chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; (5) Đa số giảng viên có tinh thần trách nhiệm và thái độ nghiêm túc tuân thủ quy trình chuẩn bị và tiến hành hoạt động giảng dạy ; (6) Trình độ năng lực sư phạm của giảng viên được nâng lên, đáp ứng tốt hơn
17 yêu cầu đổi mới giảng dạy theo hướng PTNL người học; (7) Động cơ học tập của đa số sinh viên phù hợp với mục tiêu, yêu cầu đào tạo của nhà trường. 3.5.2. Ảnh hưởng tiêu cực, cản trở của những yếu tố tác động đến quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên (1) Một số khoa, bộ môn chưa quán triệt đầy đủ và thiếu tích cực đổi mới dạy học theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực người học; (2) Quan hệ tương tác giảng viên – sinh viên trong tự học và nghiên cứu khoa học hiệu quả chưa cao; (3) Một bộ phận giảng viên chưa chủ động, tự giác tuân thủ quy trình chuẩn bị và tiến hành hoạt động giảng dạy; (4) Một bộ phận giảng viên còn thiếu hiểu biết và kinh nghiệm thực tế hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ trong lực lượng CAND; (5) Một bộ phận học viên/sinh viên chưa thực sự tích cực, tự giác trong thực hiện các nhiệm vụ học tập, rèn luyện; (6) Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật và phương tiện dạy học của nhà trường còn thiếu đồng bộ, hiệu quả khai thác, sử dụng chưa cao. 3.6. Đánh giá khái quát về ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân trong quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an 3.6.1. Ưu điểm và nguyên nhân 3.6.1.1. Ưu điểm Một là, đã chú trọng xây dựng động cơ hoạt động giảng dạy của giảng viên, duy trì được nền nếp thi đua dạy tốt trong các tập thể sư phạm. Hai là, đã xây dựng được chuẩn đầu ra, từ đó cụ thể hóa thành mục tiêu, yêu cầu PTNL người học. Ba là, đã duy trì nền nếp chuẩn bị và thông qua giáo án, kế hoạch giảng dạy của giảng viên, thực hiện tốt việc tìm hiểu về đối tượng giảng dạy, tiếp nhận và xử lý thông tin phản hồi về bài giảng của giảng viên. Bốn là, đã chú trọng chỉ đạo giảng viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực, kết hợp các hình thức tổ chức dạy học và hướng dẫn học viên nghiên cứu khoa học.
18 Năm là, đã quan tâm hoàn thiện chương trình đào tạo, biên soạn giáo trình, tài liệu dạy học theo hướng PTNL người học và phát triển trang thiết bị dạy học. Sáu là, đã tổ chức đánh giá giảng viên theo năng lực làm việc và kết quả thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, huy động được lực lượng giảng viên tham gia các hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học theo chuẩn năng lực đầu ra. 3.6.1.2. Nguyên nhân của những ưu điểm (1) Chủ trương, gi ải pháp của Đảng và Nhà nướ c tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng PTNL ng ười h ọc; (2) K ết qu ả th ực hi ện chủ trươ ng chuẩn hóa đội ngũ giảng viên và sắp xếp, tổ chức lại cơ cấu tổ chức theo h ướng tinh g ọn, hi ệu qu ả ở các trườ ng đại học thuộc Bộ Công an; (3) Hệ thống quy chế đào tạo ở các trườ ng đại học thuộc Bộ Công an thực sự là những công cụ hữu hiệu của quản lý; (4) Kết quả chuẩn hóa, hiện đại hóa chươ ng trình, giáo trình, tài liệu dạy học; (5) Sự phát triển đội ngũ giảng viên tạo nên nguồn lực con ng ười thu ận l ợi cho ho ạt động giảng dạy ; (6) Học viên đượ c chọn lọc kỹ, đa số có động cơ học tập phù hợp với mục tiêu, yêu cầu đào tạo. 3.6.2. Hạn chế và nguyên nhân 3.6.2.1. Hạn chế Một là, chưa quan tâm đầy đủ đến tổ chức tìm hiểu và thỏa mãn hợp lý nhu cầu, nguyện vọng của giảng viên để từ đó động viên họ tích cực, nhiệt tình trong hoạt động giảng dạy theo hướng PTNL người học. Hai là, chưa chú trọng đầy đủ đến chỉ đạo giảng viên hướng dẫn, giúp đỡ học viên xác định mục tiêu học tập, do đó cách tiếp cận và định hướng học tập của một bộ phận học viên thiên về ghi nhớ máy móc không phù hợp với yêu cầu PTNL. Ba là, chưa tổ chức thực hiện tốt yêu cầu “lý luận liên hệ thực tiễn” trong thực hành giảng dạy của giảng viên, do đó tính hướng dẫn hành động cho học viên trong bài giảng còn có những hạn chế nhất định.
19 Bốn là, việc tổ chức cho giảng viên thực hiện nhiệm vụ cố vấn học tập ít nhiều bị lơi lỏng, chưa chú trọng chỉ đạo nâng cao hiệu quả tương tác giảng viên học viên ngoài giờ lên lớp. Năm là, còn ít tổ chức bồi dưỡng giảng viên về khai thác, sử dụng công nghệ thông tin và đồ dùng, phương tiện dạy học hiện đại, chưa phát huy hết hiệu quả của đầu tư, phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật của nhà trường. Sáu là, số lần giảng viên được kiểm tra về hoạt động giảng dạy trong một năm học còn ít, một số kết luận kiểm tra chưa sâu, chưa thuyết phục ố lần giảng viên được kiểm tra về hoạt động giảng dạy trong một năm học còn ít, một số kết luận kiểm tra chưa sâu, chưa thuyết phục. 3.6.2.2. Nguyên nhân của những hạn chế (1) Một số khoa, bộ môn ở các trường đại học thuộc Bộ Công an chưa chưa quán triệt đầy đủ và thiếu tích cực đổi mới dạy học theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực người học; (2) mối quan hệ tương tác giảng viên – học viên trong môi trường văn hóa sư phạm của nhà trường chưa nhiều và hiệu quả chưa cao; (3) Một bộ phận giảng viên chưa chủ động, tự giác tuân thủ quy trình chuẩn bị và tiến hành giảng dạy, thiếu hiểu biết và kinh nghiệm thực tế hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ trong lực lượng CAND; (4) Một bộ phận học viên/sinh viên chưa thực sự tích cực, tự giác trong thực hiện các nhiệm vụ học tập, rèn luyện; (5) Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật và phương tiện dạy học ở các trường đại học thuộc Bộ Công an còn thiếu đồng bộ, hiệu quả khai thác, sử dụng chưa cao. Kết luận chương 3 Trong bối cảnh chuyển m ạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị ki ến th ức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất ngườ i học, các trườ ng đại học thuộc Bộ Công an đã và đang đạt đượ c những thành công về quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướ ng PTNL ng ười h ọc. Tuy nhiên, các trườ ng đại học thuộc Bộ Công an không tránh khỏi hạn chế, thiếu sót. Để khắc phục những hạn ch ế, thi ếu sót, các chủ thể quản lý ở các trườ ng đại học thuộc Bộ Công an cần hiểu rõ
20 những nguyên nhân của nó để tìm biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của gi ảng viên. Làm đượ c như vậy sẽ góp phần nâng cao chất lượng gi ảng d ạy của gi ảng viên các trườ ng đại học thuộc Bộ Công an theo hướng PTNL ng ười h ọc. Chương 4 BIỆN PHÁP VÀ KHẢO NGHIỆM, THỬ NGHIỆM BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY CỦA GIẢNG VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THUỘC BỘ CÔNG AN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC 4.1. Những biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học thuộc Bộ Công an theo hướng phát triển năng lực người học 4.1.1. Chỉ đạo các khoa, bộ môn xây dựng mục tiêu, chươ ng trình, kế hoạch gi ảng dạy theo “chu ẩn đầu ra” của từng ngành đào tạo Biện pháp này nhằm định hướng cho hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng PTNL người học. Theo đó, (1) Ban giám đốc (ban giám hiệu) tổ chức cụ thể hóa “chuẩn đầu ra” chung của nhà trường thành yêu cầu về phẩm chất, năng lực của học viên tốt nghiêp theo từng ngành đào tạo. (2) Chỉ đạo các khoa, bộ môn xác lập mục tiêu, chương trình môn học phù hợp với yêu cầu về phẩm chất, năng lực của học viên tốt nghiệp theo từng ngành đào tạo. (3) Phân cấp xây dựng kế hoạch giảng dạy đáp ứng yêu cầu sử dụng hợp lý lực lượng giảng viên. (4) Chỉ đạo giảng viên xác định mục tiêu, kế hoạch của bài giảng phù hợp với từng đối tượng học viên. 4.1.2. Duy trì thực hiện quy trình chuẩn b ị và tiế n hành hoạt độ ng gi ảng d ạy c ủa gi ảng viên theo hướ ng phát triể n năng l ực ng ườ i học Đây là biện pháp nhằm làm cho giảng viên tuân thủ quy