Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Tâm lý học: Năng lực hiểu học viên trong dạy học của giảng viên Đại học Quân sự

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI<br /> <br /> ĐẶNG DUY THÁI<br /> <br /> NĂNG LỰC HIỂU HỌC VIÊN TRONG DẠY HỌC<br /> CỦA GIẢNG VIÊN ĐẠI HỌC QUÂN SỰ<br /> <br /> Chuyên ngành<br /> Mã số<br /> <br /> : Tâm lý học chuyên ngành<br /> : 62.31.04.01<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÂM LÝ HỌC<br /> <br /> Hà Nội -2017<br /> <br /> C«ng tr×nh ®· ®−îc hoµn thanh t¹i:<br /> KHOA T¢M Lý -GI¸O DôC HäC, TR¦êng ®¹i häc s− ph¹m hμ néi<br /> <br /> Ng−êi h−íng dÉn khoa häc:<br /> 1. PGS. TS. §ç ThÞ H¹nh Phóc, Tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi<br /> 2. PGS. TS. Cao Xu©n Trung, Tr−êng §¹i häc ChÝnh trÞ<br /> <br /> Ph¶n biÖn 1: GS.TS. Vò DòNG<br /> ViÖn T©m lý häc<br /> Ph¶n biÖn 2: PGS. TS. TR¦¥NG THÞ KH¸NH Hμ<br /> Tr−êng §¹i häc KHXH&NV - §HQG Hµ Néi<br /> Ph¶n biÖn 3: PGS. TS. PHïNG THÞ H»NG<br /> Tr−êng §HSP - §¹i häc Th¸i Nguyªn<br /> <br /> LuËn ¸n sÏ ®−îc b¶o vÖ tr−íc Héi ®ång chÊm luËn ¸n cÊp Tr−êng, häp<br /> t¹i Tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hμ Néi<br /> Vμo ..… giê ….., ngμy ….. th¸ng …… n¨m 2017<br /> <br /> Cã thÓ t×m hiÓu luËn ¸n t¹i:<br /> Th− viÖn Quèc gia, Th− viÖn Tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hμ Néi.<br /> <br /> DANH MôC C¸C C¤NG TR×NH §∙ C¤NG Bè<br /> 1. §Æng Duy Th¸i (2012), “Båi d−ìng, rÌn luyÖn nghiÖp vô s−<br /> ph¹m cho häc viªn ®μo t¹o gi¸o viªn khoa häc x· héi vμ nh©n v¨n ë<br /> Tr−êng §¹i häc ChÝnh trÞ”, T¹p chÝ Khoa häc chÝnh trÞ qu©n sù, sè 2<br /> th¸ng 3,4/2012, tr 58- 61.<br /> 2. §Æng Duy Th¸i (2012), “N©ng cao n¨ng lùc hiÓu häc viªn trong<br /> qu¸ tr×nh d¹y häc cho gi¶ng viªn Tr−êng SÜ quan chÝnh trÞ hiÖn nay”,<br /> T¹p chÝ Khoa häc chÝnh trÞ qu©n sù, sè 6 th¸ng 11,12/2012, tr 63-66.<br /> 3. §Æng Duy Th¸i (2014), “Tæ chøc ho¹t ®éng s− ph¹m ë c¸c<br /> khoa Khoa häc x· héi vμ nh©n v¨n Tr−êng SÜ quan chÝnh trÞ”, T¹p chÝ<br /> Khoa häc chÝnh trÞ qu©n sù, sè 1 th¸ng 01,02/2014, tr 49-52.<br /> 4. §Æng Duy Th¸i (2014), “§æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ë nhμ<br /> tr−êng Qu©n ®éi trªn c¬ së m« h×nh phong c¸ch häc tËp do A.D.Kolb ®−a<br /> ra”, T¹p chÝ Nhµ tr−êng Qu©n ®éi, sè 4 th¸ng 7,8/2014, tr 29-31.<br /> 5. §Æng Duy Th¸i (2014), “Båi d−ìng kü n¨ng t−¬ng t¸c s−<br /> ph¹m cho gi¶ng viªn c¸c tr−êng ®¹i häc Qu©n sù hiÖn nay”, T¹p chÝ<br /> Khoa häc chÝnh trÞ qu©n sù, sè 5 th¸ng 9,10/2014, tr 50-54.<br /> 6. §Æng Duy Th¸i (2015), “VËn dông m« h×nh phong c¸ch häc<br /> tËp cña Kolb vμo ®Þnh h−íng ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹ycho sinh viªn,<br /> häc viªn c¸c m«n khoa häc tù nhiªn, kü thuËt vμ qu©n sù”, T¹p chÝ<br /> Gi¸o dôc, sè 351 th¸ng 02/2015, tr 40-42.<br /> 7. §Æng Duy Th¸i (2015), “Ph¸t huy vai trß cña c¸c khoa gi¸o viªn<br /> trong ®μo t¹o l¹i ®éi ngò gi¶ng viªn trÎ vμ trî gi¶ng ë c¸c tr−êng ®¹i häc<br /> qu©n sù hiÖn nay”, T¹p chÝ Gi¸o dôc, sè 357 th¸ng 5/2015, tr 28-29.<br /> 8. §Æng Duy Th¸i (2015), “VËn dông quan ®iÓm d¹y häc “lÊy<br /> ng−êi häc lμ trung t©m” trong ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ë c¸c häc<br /> viÖn, tr−êng qu©n ®éi hiÖn nay”, T¹p chÝ Nhµ tr−êng Qu©n ®éi, sè 6<br /> th¸ng 11, 12/2015, tr 7-09.<br /> 9. §Æng Duy Th¸i (2016), “Gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng ®μo<br /> t¹o gi¸o viªn khoa häc x· héi nh©n v¨n qu©n sù hiÖn nay”, T¹p chÝ<br /> Khoa häc ChÝnh trÞ qu©n sù, sè 2 th¸ng 3, 4/2016, tr 47-52.<br /> 10. §Æng Duy Th¸i (2016), “Thùc tr¹ng n¨ng lùc hiÓu häc viªn trong d¹y<br /> häc cña gi¶ng viªn ®¹i häc qu©n sù”, T¹p chÝ T©m lý häc x· héi, sè 8, tr 71-79<br /> 11. §Æng Duy Th¸i (2016), “Thùc tr¹ng hiÓu häc viªn trong d¹y<br /> häc cña gi¶ng viªn ®¹i häc qu©n sù qua ph©n tÝch kÕt qu¶ gi¶i bμi tËp t×nh<br /> huèng s− ph¹m gi¶ ®Þnh”, T¹p chÝ T©m lý häc x· héi, sè 9 tr 88-93.<br /> <br /> 1<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Việc quán triệt, vận dụng tốt nguyên tắc đảm bảo “tính vừa sức” và<br /> “tính cá biệt” đối với người học trong dạy học, đòi hỏi giảng viên phải có<br /> sự am hiểu sâu sắc người học làm cơ sở lựa chọn, xác lập nội dung cũng<br /> như sử dụng các phương pháp dạy học phù hợp. Khi có năng lực hiểu học<br /> viên (NLHHV) sẽ giúp cho giảng viên xác lập mục tiêu, mục đích, nhiệm<br /> vụ, nội dung, hình thức, phương pháp... dạy học phù hợp với đặc điểm từng<br /> học viên và nhóm học viên, qua đó nâng cao được chất lượng và hiệu quả<br /> dạy học. Mặt khác, yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo<br /> theo quan điểm Đại hội XII của Đảng và nhiệm vụ đào tạo đội ngũ sĩ<br /> quan đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội và bảo vệ Tổ quốc trong tình<br /> hình mới đòi hỏi phải phát triển toàn diện đội ngũ giảng viên đaị học<br /> quân sự (ĐHQS). Thực tiễn quá trình dạy học ở các trường ĐHQS cho<br /> thấy: đội ngũ giảng viên còn bộc lộ những hạn chế về NLHHV. Do đó,<br /> cần phải đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn<br /> nghiệp vụ sư phạm cho đội ngũ giảng viên các trường ĐHQS, trong đó<br /> có NLHHV. Trong Tâm lý học quân sự cho đến nay hầu như chưa có<br /> công trình nghiên cứu về NLHHV trong dạy học của giảng viên ĐHQS.<br /> Từ những lý do trên đây, tác giả luận án chọn vấn đề “Năng lực hiểu<br /> học viên trong dạy học của giảng viên đại học quân sự”để nghiên cứu,<br /> 2. Mục đích nghiên cứu<br /> Nghiên cứu bổ sung cơ sở lý luận tâm lý học về năng lực, NLHHV<br /> trong dạy học của giảng viên ĐHQS; nghiên cứu, đánh giá thực trạng biểu<br /> hiện, mức độ NLHHV trong dạy học của giảng viên ĐHQS giúp cho việc<br /> đề xuất biện pháp tâm lý - sư phạm bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao<br /> NLHHV trong dạy học của đội ngũ giảng viên các trường ĐHQS hiện nay.<br /> 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu<br /> - Đối tượng nghiên cứu: Các biểu hiện, mức độ và các yếu tố ảnh<br /> hưởng đến NLHHV trong dạy học của giảng viên đại học quân sự.<br /> - Khách thể nghiên cứu: Đội ngũ giảng viên; học viên, cán bộ quản lý<br /> ở một số trường ĐHQS đại diện khu vực phía Bắc gồm: Sỹ quan Chính trị<br /> (SQCT); Sỹ quan Lục quân 1 (SQLQ1); Học viện Hậu cần (HVHC).<br /> <br /> 2<br /> 4. Giả thuyết khoa học: NLHHV trong dạy học của giảng viên<br /> ĐHQS là một phẩm chất có tính tổng hợp, kết quả của sự tác động biện<br /> chứng của ba thành phần tâm lý cơ bản gồm nhận thức, thái độ, kỹ năng.<br /> NLHHV được xác định qua các tiêu chí đánh giá biểu hiện của 3 mặt:<br /> nhận thức về học viên, thái độ với học viên và kỹ năng hiểu học viên của<br /> giảng viên và được xếp theo các mức độ cao, thấp khác nhau. NLHHV<br /> được hình thành, biểu hiện trong hoạt động dạy học, chịu sự tác động, ảnh<br /> hưởng của nhiều yếu tố. Nếu làm rõ cơ sở lý luận, chỉ ra được thực trạng<br /> biểu hiện, mức độ và phân tích làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến NLHHV<br /> trong dạy học thì có thể đề xuất được một số biện pháp tâm lý - sư phạm<br /> phù hợp nhằm bồi dưỡng, rèn luyện và nâng cao được NLHHV trong dạy<br /> học của đội ngũ giảng viên ĐHQS, giúp cho họ hoàn thành tốt mục tiêu,<br /> nhiệm vụ dạy học, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả GD&ĐT đội<br /> ngũ sĩ quan ở các trường ĐHQS.<br /> 5. Nhiệm vụ nghiên cứu: (1) Xây dựng cơ sở lý luận tâm lý học về<br /> năng lực hiểu học viên; chỉ ra các biểu hiện cơ bản và mức độ NLHHV<br /> trong dạy học của giảng viên ĐHQS; (2) Đánh giá thực trạng biểu hiện, mức<br /> độ NLHHV trong dạy học của giảng viên ĐHQS hiện nay và phân tích các<br /> yếu tố tác động, ảnh hưởng; (3) Đề xuất một số biện pháp tâm lý - sư phạm<br /> và tiến hành thực nghiệm tác động.<br /> 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:<br /> - Về nội dung: Luận án nghiên cứu một số vấn đề lý luận tâm lý học<br /> về NLHHV, khảo sát, đánh giá thực trạng biểu hiện, mức độ và các yếu tố<br /> tác động, ảnh hưởng đến NLHHV trong dạy học của giảng viên ĐHQS.<br /> - Về khách thể nghiên cứu: Luận án khảo sát, nghiên cứu 551 giảng viên<br /> (bao gồm cả GVKHXH&NV, GVQS) và 425 học viên.<br /> -Về địa bàn và thời gian:<br /> + Địa bàn: Luận án nghiên cứu, khảo sát ở 03 trường đaị học quân sự<br /> gồm: Sỹ quan Chính trị; Sỹ quan Lục quân 1; Học viện Hậu cần.<br /> + Thời gian: Luận án tiến hành nghiên cứu, khảo sát, phân tích, đánh giá<br /> và thực nghiệm từ năm 2012 đến hết năm 2015.<br /> 7. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu: Luận án vận dụng<br /> tổng hợp các cách tiếp cận: tiếp cận hoạt động - nhân cách, hệ thống cấu trúc,<br /> phân tích thành tố, phát triển. Sử dụng tổng hợp các PP: nghiên cứu lí luận,<br /> <br /> 3<br /> chuyên gia, quan sát, điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu, giải bài tập<br /> tình huống, phân tích sản phẩm hoạt động, phân tích điển hình, thực<br /> nghiệm tác động, xử lý số liệu bằng thống kê toán học.<br /> 8. Những đóng góp mới của luận án<br /> - Về mặt lý luận: Trên cơ sở tổng quan các công trình nghiên cứu của các<br /> tác giả trong và ngoài nước, luận án góp phần bổ sung, hoàn thiện một cách cơ<br /> bản, hệ thống các vấn đề lý luận tâm lý học về NLHHV trong dạy học của<br /> giảng viên ĐHQS; chỉ ra bản chất tâm lý học của NLHHV, những biểu hiện<br /> cụ thể và mức độ năng lực này qua ba thành tố nhận thức về học viên, thái<br /> độ với học viên, kỹ năng hiểu học viên; chỉ ra tiêu chí, các phương pháp và<br /> công cụ đánh giá; đồng thời, phân tích các yếu tố tác động, ảnh hưởng đến<br /> NLHHV trong dạy học của giảng viên ĐHQS.<br /> - Về mặt thực tiễn: + Chỉ ra được thực trạng NLHHV trong dạy học<br /> của giảng viên ĐHQS, luận giải nguyên nhân và đề xuất các biện pháp tâm<br /> lý - sư phạm cơ bản bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao NLHHV trong dạy<br /> học của giảng viên ĐHQS; xây dựng được các bài tập tình huống sư<br /> phạm giả định và tiến hành thực nghiệm tác động sư phạm thông qua giải<br /> bài tập tình huống có kết quả.<br /> + Kết quả nghiên cứu của luận án đã cung cấp cơ sở khoa học giúp<br /> các trường ĐHQS tiến hành tập huấn, bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao<br /> NLHHV của giảng viên, góp phần xây dựng và chuẩn hóa đội ngũ nhà<br /> giáo quân đội; đồng thời, là tài liệu tham khảo cho giảng viên, học viên<br /> trong các trường đại học trong và ngoài quân đội.<br /> 9. Cấu trúc của luận án: Luận án gồm có: phần mở đầu, 3 chương,<br /> kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục các công<br /> trình đã công bố.<br /> Chương 1: Cơ sở lý luận về năng lực hiểu học viên trong dạy học của<br /> giảng viên đại học quân sự.<br /> Chương 2: Tổ chức và phương pháp nghiên cứu<br /> Chương 3: Kết quả nghiên cứu thực tiễn năng lực hiểu học viên trong<br /> dạy học của giảng viên đại học quân sự.<br /> Trong phần nội dung chính, có 14 bảng số liệu, 03 biểu đồ, 01 sơ đồ.<br /> <br />