Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ với việc tăng cường quản lý tài chính tại cục quản lý chất lượng công nghệ thông tin và tuyên truyền

i<br /> <br /> CHƯƠNG 1- NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN<br /> VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG QUẢN LÝ<br /> TÀI CHÍNH TẠI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP<br /> 1.1. Hệ thống kiếm soát nội bộ trong hệ thống quản lý<br /> Kiểm soát là quá trình đo lường, đánh giá và tác động lên đối tượng<br /> kiếm soát nhằm đảm bảo mục tiêu, kế hoạch của tổ chức được thực hiện một<br /> cách có hiệu quả. Kiểm soát có tác dụng giúp nhà quản lý đạt được mục tiêu.<br /> Quản lý là sự tác động có tổ chức của chủ thể quản lý lên đối tượng bị<br /> quản lý nhằm đạt mục tiêu chung của tổ chức. Kiểm soát quản lý là quá trình<br /> trong đó chủ thể kiểm soát (các nhà quản lý) tác động lên các thành viên của<br /> đơn vị hay tổ chức để thực hiện các kế hoạch, mục tiêu của tổ chức đó.<br /> Hệ thống kiểm soát quản lý là một hệ thống thu thập và sử dụng thông<br /> tin thu thập để đánh giá hoạt động của những nguồn lực khác nhau trong tổ<br /> chức như nguồn nhân lực, nguồn tài lực và toàn bộ tổ chức nhằm xem xét về<br /> chiến lược của tổ chức.<br /> Khái niệm về hệ thống kiểm soát nội bộ: Theo định nghĩa của Liên<br /> đoàn Kế toán Quốc tế (International Federation of Accountants – IFAC):<br /> “HTKSNB là một hệ thống các chính sách và thủ tục kiểm soát nhằm:<br /> + Bảo vệ tài sản của đơn vị, tránh mất mát, thất thoát, hư hỏng.<br /> + Bảo đảm độ tin cậy của các thông tin kế toán, tránh những sai sót gian<br /> lận trong việc ghi chép, tổng hợp trên các tài liệu kế toán.<br /> + Bảo đảm việc thực hiện các chế độ pháp lý, bảo đảm sự tuân thủ đúng<br /> mức các quy định và chế độ pháp lý liên quan đế hoạt động sản xuất kinh<br /> doanh của doanh nghiệp, tránh những vi phạm dẫn đến những quan hệ không<br /> lành mạnh trong hoạt động tài chính.<br /> <br /> ii<br /> <br /> + Bảo đảm hiệu quả của hoạt động và năng lực quản lý. Tránh những<br /> lãng phí về các nguồn lực tài chính và phát huy tối đa năng lực của đội ngũ<br /> Các bộ phận cấu thành của hệ thống kiểm soát nội bộ<br /> Môi trường kiểm soát (Control Enviroment) bao gồm toàn bộ các yếu<br /> tố có tính chất môi trường tác động đến việc thiết kế chính sách, thủ tục kiểm<br /> soát tác động đến sự hoạt động cũng như tính hữu hiệu của các chính sách đó<br /> trong đơn vị. Các nhân tố trong môi trường kiểm soát bao gồm:<br /> Đặc thù về quản lý: Hiệu quả của HTKSNB luôn phụ thuộc vào các<br /> quan điểm và cách thức điều hành và năng lực của người quản lý<br /> Cơ cấu tổ chức: Cơ cấu tổ chức của một đơn vị thực chất là sự phân chia<br /> nhiệm vụ, quyền hạn giữa các thành viên trong đơn vị. Cơ cấu tổ chức được<br /> xây dựng hợp lý trong đơn vị sẽ góp phần tạo ra môi trường kiểm soát tốt.<br /> Chính sách nhân sự:Chính sách nhân sự bao gồm toàn bộ các chính sách<br /> chế độ của đơn vị đối với việc tuyển dụng, đánh giá, đề bạt, khen thưởng và<br /> kỷ luật các nhân viên.<br /> Công tác kế hoạch: Trong đơn vị, hệ thống kế hoạch thường bao gồm kế<br /> hoạch công tác (gồm các mục tiêu hoạt động, các nhiệm vụ cần đạt được) và kế<br /> hoạch tài chính) bao gồm dự toán thu – chi ngân sách, kế hoạch mua sắm, sửa<br /> chữa tài sản cố định…) Kế hoạch được coi là mục tiêu hoạt động của đơn vị<br /> trong năm kế hoạch, giúp cho đơn vị hoạt động đúng định hướng và có hiệu quả.<br /> Uỷ ban kiểm soát: Uỷ ban kiểm soát bao gồm những người trong bộ<br /> máy lãnh đạo cao nhất của đơn vị nhưng không kiêm nhiệm các chức vụ quản<br /> lý và là những chuyên gia am hiểu về lĩnh vực kiểm soát, có nhiệm vụ giám<br /> sát mọi hoạt động của đơn vị từ sự chấp hành pháp luật của Nhà nước đến các<br /> công việc cụ thể của kiểm soát nội bộ trong đơn vị.<br /> Môi trường bên ngoài: Bao gồm các nhân tố không phụ thuộc vào sự kiểm<br /> soát của nhà quản lý nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn đến thái độ, phong cách điều<br /> <br /> iii<br /> <br /> hành của Nhà quản lý cũng như sự thiết kế và vận hành các quy chế và thủ tục<br /> kiểm soát nội bộ như môi trường pháp lý, kiểm soát của các cơ quan chức năng<br /> Hệ thống kế toán: Hệ thống kế toán của một đơn vị bao gồm hệ thống<br /> chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, hệ thống sổ kế toán và hệ thống báo<br /> cáo kế toán. Thông qua việc quan sát, đối chiếu, tính toán và ghi chép các nghiệp<br /> vụ kinh tế phát sinh, hệ thống kế toán không những cung cấp thông tin cho việc<br /> quản lý mà còn có tác dụng kiểm soát nhiều mặt hoạt động của đơn vị. Chính vì<br /> vậy hệ thống kế toán là một bộ phận cấu thành quan trọng của HTKSNB.<br /> Thủ tục kiểm soát là cách thức, các thao tác trong quy trình quản lý.<br /> Các thủ tục kiểm soát do Ban lãnh đạo đơn vị thiết lập và thực hiện nhằm đạt<br /> được mục tiêu quản lý. Các thủ tục kiểm soát phải được thiết lập dựa trên các<br /> nguyên tắc phân công phân nhiệm, nguyên tắc bất kiêm nhiệm, nguyên tắc uỷ<br /> quyền và phê chuẩn.<br /> Kiểm toán nội bộ: Kiểm toán nội bộ là bộ phận độc lập được thiết lập trong<br /> đơn vị tiến hành công việc kiểm tra và đánh giá các hoạt động phục vụ yêu cầu<br /> quản trị nội bộ đơn vị.<br /> 1.2. Quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập với kiểm soát nội bộ<br /> Nội dung chủ yếu của quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập:<br /> Quản lý các nguồn thu ngân sách: Quản lý các nguồn thu đòi hỏi các<br /> đơn vị phải thu đúng, thu đủ theo đúng quy định của nhà nước, không lạm thu,<br /> không bỏ sót các nguồn thu. Cần thường xuyên rà soát danh mục các khoản thu<br /> phí, lệ phí, xây dựng mức thu phù hợp với khả năng đóng góp của người dân,<br /> chính sách kinh tế xã hội của nhà nước trong từng giai đoạn để trình cơ quan có<br /> thẩm quyền phê duyệt, ban hành.<br /> Quản lý các khoản chi: Công tác quản lý chi tại các đơn vị sự nghiệp<br /> yêu cầu phải nắm rõ quy định của nhà nước, phát hiện kịp thời những trường<br /> <br /> iv<br /> <br /> hợp chi vượt định mức, chi không đúng nội dung được phép chi, nâng cao<br /> hiệu quả các khoản chi.<br /> Quản lý tài sản: Quản lý tài sản để phòng tránh những mất mát, sử dụng<br /> sai mục đích… Quản lý tài sản cũng đòi hỏi phải có sự phối hợp, phân công<br /> nhiệm vụ giữa các bộ phận để luôn có sự so sánh đối chiếu…<br /> Quản lý và sử dụng các quỹ: Các quỹ trong đơn vị sự nghiệp công lập<br /> bao gồm: Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, quỹ dự phòng ổn định thu<br /> nhập, quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi. Việc quản lý các quỹ này phải đảm bảo<br /> sao cho các quỹ được trích lập đúng theo chế độ quy định, sử dụng đúng mục<br /> đích và có hiệu quả.<br /> Đặc điểm hệ thống kiểm soát nội bộ trong quản lý tài chính tại đơn vị sự<br /> nghiệp công lập<br /> Môi trường kiểm soát: Đã được Lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp quan<br /> tâm xây dựng và hoàn thiện từ việc xây dựng cơ cấu tổ chức đến các chính<br /> sách nhân sự như tuyển dụng, khen thưởng, đề bạt, xây dựng các văn bản về<br /> quản lý tài chính…<br /> Hệ thống kế toán: Các đơn vị áp dụng hệ thống kế toán ban hành theo<br /> quyết định số 19/2006//QĐ – BTC ngày 30/03/2006 của Bộ Tài chính. Hệ<br /> thống kế toán này quy định cụ thể về hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài<br /> khoản kế toán, hệ thống sổ kế toán và hệ thống báo cáo kế toán.<br /> Thủ tục kiểm soát: Thủ tục kiểm soát tại các đơn vị đã được chú trọng<br /> xây dựng như: Kiểm soát việc tuân thủ pháp luật, kiểm soát việc xây dựng kế<br /> hoạch, lập dự toán, kiểm soát việc quản lý sử dụng tài sản,<br /> Các đơn vị nhìn chung đều có sự phân công rõ ràng trong cơ cấu tổ<br /> chức, thực hiện nghiêm túc các nguyên tắc phân công phân nhiệm, nguyên tắc<br /> bất kiêm nhiệm, nguyên tắc uỷ quyền và phê chuẩn… đảm bảo cho các thủ<br /> tục kiểm soát được thực hiện nghiêm túc.<br /> <br /> v<br /> <br /> CHƯƠNG 2<br /> THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ<br /> VỚI QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CỤC QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG<br /> CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG<br /> <br /> 2.1. Sự hình thành và phát triển của Cục Quản lý chất lượng Công<br /> nghệ thông tin và truyền thông với hệ thống kiểm soát nội bộ<br /> Giai đoạn 1999 -2002: Đây là giai đoạn đơn vị mới được thành lập, số<br /> lượng cán bộ còn rất ít (7 người) nên HTKSNB mặc dù vẫn tồn tại nhưng vẫn<br /> chưa được Lãnh đạo đơn vị chú trọng. Từ cơ cấu tổ chức, chính sách nhân sự,<br /> công tác kế hoạch đến hệ thống kế toán đều không có điều kiện để xây dựng<br /> một cách hiệu quả. Bộ phận kế toán chỉ có một người phụ trách, trực thuộc<br /> Phòng Hành chính - Tổng hợp của Trung tâm.<br /> Giai đoạn 2003 – 2006: HTKSNB đã được Lãnh đạo Cục lưu tâm, thể hiện<br /> ở việc cơ cấu tổ chức của Cục được sắp xếp lại một cách khoa học hơn như thành<br /> lập Phòng Kế hoạch – Tài chính, bố trí kế toán ở các đơn vị trực thuộc. Tuy nhiên<br /> các quy chế nội bộ của Cục vẫn chưa được xây dựng nên các hoạt động tài chính<br /> vẫn chủ yếu dựa vào các quy định, định mức chung của Nhà nước.<br /> Giai đoạn 2007 đến nay: HTKSNB đã được quan tâm nhiều hơn trong đó<br /> phải kế đến việc tổ chức bộ máy kế toán, xây dựng các quy chế nội bộ để phục<br /> vụ cho công tác quản lý chung. HTKSNB đã bước đầu phát huy vai trò của nó<br /> trong công tác quản lý nói chung cũng như trong quản lý tài chính nói riêng<br /> Chức năng, nhiệm vụ với kiểm soát nội bộ: Cục được giao quản lý ngành có<br /> tốc độ tăng trưởng và phát triển nhanh, nguồn thu lớn, được trang bị hệ thống<br /> thiết bị, máy móc chuyên dụng với số lượng lớn, tần suất sử dụng nhiều để đáp<br /> ứng được yêu cầu, nhiệm vụ của quản lý, được chủ động tạo lập các nguồn thu,<br /> nên cần một HTKSNB đủ mạnh để kiểm tra, kiểm soát.<br /> <br />