Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Tổ chức kiểm toán hoạt động chương trình mục tiêu quốc gia do kế toán nhà nước thực hiện

i<br /> <br /> CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU<br /> 1.1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Một trong những đối tượng hướng đến của kiểm toán hoạt động do KTNN<br /> thực hiện là các CTMTQG. Đây là một công cụ đang được chính phủ Việt Nam ưu<br /> tiên sử dụng để giải quyết những vấn đề kinh tế xã hội cấp bách như đẩy lùi nạn<br /> nghèo đói, xoá mù chữ, phòng chống các dịch bệnh xã hội, phủ xanh đất trống đồi<br /> trọc…Ý nghĩa kinh tế xã hội to lớn, thiết thực của các CTMTQG cũng như ngân<br /> sách đáng kể hàng năm dành cho chi tiêu của các chương trình này là hai yếu tố cơ<br /> bản quyết định vì sao KTNN cần dành sự quan tâm thích đáng đến việc kiểm toán<br /> tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả của các CTMTQG. Trong vòng 10 năm trở lại<br /> đây, KTNN đã tiến hành kiểm toán hoạt động một số CTMTQG, nhưng chủ yếu chỉ<br /> mang tính lồng ghép với kiểm toán tài chính và kiểm toán tuân thủ. Thực tiễn hoạt<br /> động kiểm toán cho thấy còn nhiều bất cập, hạn chế ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm<br /> toán. Do vậy, “Tổ chức kiểm toán hoạt động CTMTQG do KTNN thực hiện” đã<br /> được lựa chọn làm đề tài nghiên cứu cho luận văn này.<br /> <br /> 1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài<br /> Trong những năm gần đây đã có nhiều công trình nghiên cứu về kiểm toán<br /> hoạt động và KTNN trong quan hệ với kiểm toán hoạt động, cũng như một số công<br /> trình nghiên cứu về kiểm toán nói chung và kiểm toán hoạt động nói riêng đã từng<br /> bước được thực hiện ở các trường đại học và các viện nghiên cứu của một số cơ<br /> quan trung ương như Bộ Tài chính, KTNN… song chưa có công trình nào nghiên<br /> cứu cụ thể về kiểm toán hoạt động đối với các CTMTQG.<br /> Có thể kể ra một số công trình nghiên cứu tiêu biểu về kiểm toán hoạt động<br /> như sau:<br /> Sổ tay về kiểm toán hoạt động – lý thuyết và thực tiễn của Nhà xuất bản<br /> Stockholm xuất bản năm 1999; Cơ sở lý luận và thực tiễn kiểm toán hoạt động,<br /> KTNN, Đề tài cấp bộ, 1999; Xây dựng quy trình và phương pháp kiểm toán hoạt<br /> động đối với đơn vị sự nghiệp có thu, KTNN, Đề tài cấp bộ, 2003; Vận dụng kiểm<br /> toán hoạt động vào kiểm toán hoạt động dịch vụ thăm dò và khai thác cùa các liên<br /> đoàn địa chất do KTNN thực hiện, Lê Hoài Nam, Luận văn thạc sỹ kinh tế, 2006;<br /> Giáo trình Kiểm toán hoạt động (do GS, TS Nguyễn Quang Quynh làm chủ biên),<br /> trường đại học Kinh tế quốc dân, 2009; Cơ sở lý luận và phương pháp luận kết hợp<br /> <br /> ii<br /> <br /> kiểm toán hoạt động trong cuộc kiểm toán báo cáo tài chính doanh nghiệp nhà<br /> nước, Đề tài khoa học cấp cơ sở, KTNN, 2007; Tổ chức kiểm toán hoạt động trong<br /> các cơ quan hành chính nhà nước trong điều kiện thực hiện cơ chế tự chủ tài chính,<br /> Đề tài khoa học cấp bộ, KTNN, 2007; Tổ chức kiểm toán hoạt động đối với doanh<br /> nghiệp nhà nước, Đề tài khoa học cấp bộ, KTNN, 2007; Cơ sở lý luận và thực tiễn<br /> xây dựng tiêu chí kiểm toán hoạt động trong kiểm toán đầu tư dự án, Đề tài khoa<br /> học cấp Bộ, KTNN, 2007.<br /> Các công trình nghiên cứu trên đã đề cập tới những vấn đề lý luận cơ bản của<br /> kiểm toán hoạt động và thực trạng cũng như giải pháp đối với kiểm toán hoạt động<br /> trong một số lĩnh vực cụ thể. Tuy nhiên chưa có công trình nghiên cứu nào đề cập<br /> đến việc vận dụng lý luận kiểm toán hoạt động vào tổ chức kiểm toán hoạt động các<br /> CTMTQG.<br /> <br /> 1.3. Mục tiêu nghiên cứu<br /> Việc nghiên cứu đề tài nhằm các mục tiêu sau:<br /> - Hệ thống những vấn đề lý luận về tổ chức kiểm toán hoạt động, về các<br /> CTMTQG nhằm phân tích, làm rõ các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức kiểm toán hoạt<br /> động CTMTQG;<br /> - Phân tích thực trạng tổ chức kiểm toán hoạt động các CTMTQG do KTNN<br /> thực hiện nhằm chỉ ra những hạn chế, bất cập cần được cải thiện;<br /> - Trên cơ sở đó đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức<br /> kiểm toán hoạt động các CTMTQG của KTNN.<br /> <br /> 1.4. Phạm vi nghiên cứu<br /> Tác giả chủ yếu nghiên cứu và phân tích các vấn đề lý luận về kiểm toán<br /> hoạt động chủ yếu từ góc nhìn của các cơ quan KTNN. Phạm vi nghiên cứu của đề<br /> tài tập trung vào các các vấn đề lý luận liên quan đến kiểm toán hoạt động các<br /> CTMTQG và thực tiễn hoạt động kiểm toán CTMTQG do KTNN Việt Nam thực<br /> hiện (do Quy trình Kiểm toán các CTMTQG của KTNN được ban hành và áp dụng<br /> từ năm 2009, mặt khác, để thông tin về các cuộc kiểm toán phục vụ cho việc nghiên<br /> cứu đề tài mang tính cập nhật, đề tài sẽ chỉ phân tích kết quả đạt được của các cuộc<br /> kiểm toán được tiến hành trong hai năm 2009 và 2010).<br /> <br /> iii<br /> <br /> 1.5. Phương pháp nghiên cứu<br /> Đề tài sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, trong đó gồm các<br /> phương pháp nghiên cứu lý luận như khái quát hoá, tổng hợp, phân tích; các<br /> phương pháp nghiên cứu thực tiễn như nghiên cứu định tính, định lượng.<br /> Đề tài chủ yếu sử dụng nguồn dữ liệu thứ cấp có được từ hồ sơ các cuộc<br /> kiểm toán CTMTQG do KTNN thực hiện trong hai năm 2009 và 2010. Ngoài ra, đề<br /> tài cũng sử dụng nguồn dữ liệu sơ cấp là tham khảo ý kiến của các kiểm toán viên<br /> nhà nước có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực kiểm toán các CTMTQG và một<br /> số cán bộ giữ vị trí chủ chốt tại các vụ chức năng liên quan đến việc thẩm định, phát<br /> hành kế hoạch và báo cáo kiểm toán của KTNN.<br /> <br /> CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC KIỂM TOÁN<br /> HOẠT ĐỘNG CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA<br /> 2.1. Những vấn đề lý luận cơ bản về tổ chức kiểm toán hoạt động<br /> Mục này đề cập đến các vấn đề lý luận cơ bản vể tổ chức kiểm toán hoạt<br /> động, bao gồm:<br /> Khái niệm về kiểm toán hoạt động. Trên cơ sở tiếp cận định nghĩa về kiểm<br /> toán hoạt động của một số cơ quan kiểm toán quốc tế (Mỹ, Canađa), theo giáo trình<br /> lý thuyết kiểm toán của một số trường đại học trong nước và theo quy định của Luật<br /> KTNN, đề tài đưa ra định nghĩa khái quát về kiểm toán hoạt động.<br /> Mục tiêu, đối tượng và phạm vi của kiểm toán hoạt động. Đối tượng của<br /> kiểm toán hoạt động là các hoạt động kể cả các hoạt động trong các dự án, các<br /> chương trình hay trong hoạt động thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của một cơ<br /> quan, tổ chức. Đối tượng cụ thể của kiểm toán hoạt động là toàn bộ những nội dung<br /> cụ thể trong quá trình quản lý, sử dụng các nguồn lực và kết quả hoạt động của tổ<br /> chức đó. Mối quan tâm của kiểm toán hoạt động là “đầu vào”, “đầu ra” và mục tiêu,<br /> mục đích của một hoạt động hay một dự án. Đánh giá tính kinh tế, tính hiệu quả và<br /> tính hiệu lực là mục tiêu chính của kiểm toán hoạt động. Về mặt phạm vi, kiểm toán<br /> hoạt động có thể được thực hiện ở toàn bộ khu vực công như hoạt động của Chính<br /> phủ, bộ, ngành, địa phương; kiểm toán hoạt động có thể được tiến hành trước, sau<br /> hoặc ngay trong quá trình diễn ra của các hoạt động được kiểm toán.<br /> <br /> iv<br /> <br /> Tổ chức kiểm toán hoạt động. Đối tượng của kiểm toán hoạt động rất đa<br /> dạng nên tổ chức kiểm toán cần được tổ chức theo những hướng chủ yếu sau: Thứ<br /> nhất, theo lĩnh vực hoạt động, kiểm toán hoạt động cần được tổ chức thích ứng với<br /> ba lĩnh vực hoạt động bao gồm kinh doanh, hành chính và sự nghiệp; Thứ hai, xét<br /> trong mỗi đơn vị cụ thể, hoạt động thuộc đối tượng kiểm toán cũng rất đa dạng, do<br /> đó, kiểm toán hoạt động có thể thực hiện với tất cả các hoạt động (kiểm toán toàn<br /> diện) hoặc chọn hoạt động thuộc chức năng cơ bản của cơ quan hay tổ chức được<br /> kiểm toán hoặc những chương trình mục tiêu mới hay đang được thử nghiệm…<br /> hoặc hoạt động chưa được kiểm toán kì trước (kiểm toán trọng điểm)… Trên cơ sở<br /> đó mà vận dụng phương pháp kiểm toán, xác định mục tiêu kiểm toán, mẫu kiểm<br /> toán cho phù hợp. Tổ chức kiểm toán hoạt động cần chú ý cả sự kết hợp trên theo cả<br /> hai hướng: Một là, tổ chức một cuộc kiểm toán hoạt động độc lập; Hai là, tổ chức<br /> cuộc kiểm toán liên kết giữa kiểm toán hoạt động với kiểm toán tài chính.<br /> Đặc điểm phương pháp và quy trình kiểm toán hoạt động. Luận văn tập<br /> trung trình bày và phân tích phương pháp, quy trình kiểm toán hoạt động qua ba<br /> giai đoạn: lập kế hoạch, thực hiện và lập báo cáo kiểm toán. Giai đoạn lập kế hoạch<br /> kiểm toán bao gồm hai bước lập kế hoạch kiểm toán chiến lược của năm, trong đó<br /> chú trọng khâu lựa chọn chủ đề được kiểm toán, và lập kế hoạch cho cuộc kiểm<br /> toán, trong đó bao gồm các khâu tìm hiểu về đối tượng được kiểm toán, xác định<br /> các vùng trọng điểm hay định hướng điều tra, xác định mục tiêu và phạm vi của<br /> cuộc kiểm toán, thiết lập các tiêu chí kiểm toán, phát triển phương pháp tiếp cận và<br /> chuẩn bị chương trình kiểm toán. Giai đoạn thực hiện kiểm toán đề cập đến việc<br /> kiểm toán viên sẽ sử dụng các kỹ thuật kiểm toán như thế nào để thu thập bằng<br /> chứng kiểm toán, phát triển các phát hiện kiểm toán nhằm đưa ra kết luận kiểm<br /> toán. Luận văn cũng chỉ rõ trình tự các bước thực hiện cũng như yêu cầu đối với<br /> báo cáo kiểm toán.<br /> <br /> 2.2. Đặc điểm của các chương trình mục tiêu quốc gia tác động tới tổ chức<br /> kiểm toán hoạt động chương trình mục tiêu quốc gia<br /> Nội dung phần này trình bày và phân tích những ðặc ðiểm của quá trình hoạt<br /> ðộng cũng nhý kết quả của các CTMTQG với tổ chức kiểm toán hoạt ðộng.<br /> Trong quan hệ giữa CTMTQG với kiểm toán hoạt động cần chú ý tới những<br /> đặc điểm chủ yếu như: CTMTQG là chương trình đầu tư có mục tiêu xác định; các<br /> CTMTQG là khoản đầu tư không hoàn lại trong điều kiện nguồn thu ngân sách luôn<br /> có tính giới hạn, để đảm bảo hiệu quả, các CTMTQG phải mang tính quy tắc chung<br /> <br /> v<br /> <br /> của chi tiêu ngân sách nhà nước; về hệ thống tổ chức ngân sách nhà nước có hai loại<br /> vấn đề liên quan trực tiếp đến kiểm toán hoạt động các CTMTQG là phân cấp quản<br /> lý qua hệ thống ngân sách và tổ chức quản lý ngân sách qua cơ cấu tổ chức bộ máy;<br /> mỗi CTMTQG là một bộ phận trong toàn bộ chiến lược đầu tư của ngân sách nhà<br /> nước với những mục tiêu cụ thể trong quan hệ với cả hệ thống mục tiêu kinh tế, xã<br /> hội, an ninh, quốc phòng, do đó kiểm toán hoạt động không chỉ quan tâm tới mức<br /> độ thực hiện mục tiêu của từng chương trình mà còn quan tâm tới ảnh hưởng hay<br /> tác động của kết quả của mỗi chương trình cụ thể đến việc thực hiện các mục tiêu<br /> chung có liên quan; kết quả của một chương trình được ngân sách tài trợ, xét đến<br /> cùng, là sự chuyển biến có lợi về kinh tế, xã hội, do đó hiệu quả hoạt động của<br /> CTMTQG được xem xét không chỉ qua sức sản xuất và sức sinh lợi của việc đầu tư<br /> từ ngân sách nhà nước mà cần được xem xét ở lợi ích chung cho việc phát triển kinh<br /> tế, xã hội; về biểu hiện, mục tiêu và kết quả thực hiện một CTMTQG có thể không<br /> thể hiện các chỉ tiêu tiền tệ, cũng không phải chỉ là quy mô mà quan trọng nhất là<br /> chất lượng với những tiêu chuẩn cụ thể phù hợp với yêu cầu của từng chương trình<br /> trong từng gia đoạn phát triển; hiệu quả của CTMTQG cần được xem xét trên cả hai<br /> mặt lợi ích kinh tế, xã hội và tiết kiệm chi tiêu.<br /> <br /> CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KIỂM TOÁN<br /> HOẠT ĐỘNG CÁC CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA<br /> DO KIỂM TOÁN NHÀ NƯỚC VIỆT NAM THỰC HIỆN<br /> 3.1. Cơ chế quản lí các chương trình mục tiêu quốc gia<br /> Luận văn đề cập đến quy chế quản lý điều hành các CTMTQG được quy<br /> định tại Quyết định 135/2009/QĐ-Ttg của Thủ tướng chính phủ theo các nội dung:<br /> Đề xuất và thông qua danh mục các CTMTQG; lập kế hoạch, lập dự toán, giao kế<br /> hoạch, phân bổ vốn và quản lý thực hiện CTMTQG; theo dõi, giám sát, đánh giá kết<br /> quả thực hiện CTMTQG; cơ chế điều phối và phối hợp thực hiện CTMTQG.<br /> <br /> 3.2. Tổng quan về các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn<br /> 2006-2010<br /> Phần này trình bày khái quát về mục tiêu tổng quát và mục tiêu cụ thể của<br /> các CTMTQG được Chính phủ Việt Nam triển khai thực hiện trong giai đoạn 20062010, bao gồm: CTMTQG về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn<br /> <br />