Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh qua việc xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập trong dạy học phần ‘‘nhiệt học’’ vật lí 10 trung học phổ thông

Chia sẻ: Buemr KKK | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn với mục tiêu xây dựng hệ thống bài tập phần “Nhiệt học” và đề xuất biện pháp sử dụng trong dạy học vật lí theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh qua việc xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập trong dạy học phần ‘‘nhiệt học’’ vật lí 10 trung học phổ thông

ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ DUY SON PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH QUA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP TRONG DẠY HỌC PHẦN ‘‘NHIỆT HỌC’’ VẬT LÝ 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Demo Version - Select.Pdf SDK LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU Thừa Thiên Huế, năm 2017
ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ DUY SON PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH QUA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP TRONG DẠY HỌC PHẦN ‘‘NHIỆT HỌC’’ VẬT LÝ 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Demo Chuyên Lý luận- và Version ngành: phƣơng pháp Select.Pdf SDK dạy học bộ môn Vật lý Mã số: 60140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS LÊ VĂN GIÁO Thừa Thiên Huế, năm 2017 i
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép sử dụng và chƣa từng công bố trong bất kì một công trình nào khác. Thừa Thiên Huế, ngày 25 tháng 8 năm 2017 Tác giả luận văn HÀ DUY SON Demo Version - Select.Pdf SDK ii
Lời Cảm Ơn Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo Sau Đại học, Ban Chủ nhiệm, quý Thầy, Cô giáo khoa Vật lý trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Huế và quý Thầy, Cô giáo trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, quý Thầy, Cô giáo tổ Vật lý Trƣờng THPT Lê Lợi, tỉnh Gia Lai, đã nhiệt tình giúp đỡ, trao đổi và tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình thực nghiệm sƣ phạm. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giáo viên hƣớng dẫn PGS.TS. Lê Văn Giáo - ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn khoa học cho tác giả trong suốt quá trình hình thành và hoàn chỉnh luận văn. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với gia đình, ngƣời thân và bạn bè đã giúp đỡ, động viên tác giả hoàn thành luận văn này. Thừa Thiên Huế, ngày 25 tháng 8 năm 2017 Tác giả luận văn Demo Version - Select.Pdf SDK HÀ DUY SON iii iii
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa ............................................................................................................... i Lời cam đoan ................................................................................................................ i Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii MỤC LỤC .................................................................................................................. 1 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT....................................................................... 5 DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ ........................................... 6 MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 7 1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................... 7 2. Lịch sử nghiên cứu đề tài ........................................................................................ 9 3. Mục tiêu đề tài ......................................................................................................... 9 4. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 10 5. Nhiêm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 10 6. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................................ 10 7. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 10 Demo Version - Select.Pdf SDK 8. Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................................... 10 9. Những đóng góp mới của đề tài ............................................................................ 11 10. Cấu trúc của luận văn .......................................................................................... 11 NỘI DUNG .............................................................................................................. 12 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH THÔNG QUA BÀI TẬP VẬT LÝ ................................................................................................... 12 1.1. DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ..................... 12 1.1.1. Các xu hƣớng tiến cận trong dạy học ....................................................... 12 1.1.2. Năng lực và năng lực học sinh ................................................................. 13 1.1.2.1. Khái niệm năng lực ............................................................................ 13 1.1.2.2. Khái niệm năng lực học sinh ............................................................. 15 1.1.2.3. Hệ thống năng lực học sinh ............................................................... 15 1.2. NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ............................................................... 16 1
1.2.1. Khái niệm năng lực giải quyết vấn đề ...................................................... 16 1.2.2. Cấu trúc năng lực giải quyết vấn đề ......................................................... 17 1.2.3. Các cấp độ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề ...................................... 18 1.3. BÀI TẬP VẬT LÝ ............................................................................................. 26 1.3.1. Khái niệm bài tập vật lý ........................................................................... 26 1.3.2. Phân loại bài tập vật lý ............................................................................. 26 1.3.3. Bài tập vật lý trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề ................ 27 1.3.3.1. Vai trò của bài tập vật lý trong phát triển năng lực giải quyết vấn đề.... 27 1.3.3.2.Tiềm năng của bài tập vật lý trong phát triển năng lực giải quyết vấn đề ...... 27 1.3.3.3. Các dạng bài tập vật lý trong phát triển năng lực giải quyết vấn đề ...... 28 1.4. CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ THÔNG QUA HỆ THỐNG BÀI TẬP VẬT LÝ ...................................................... 29 1.4.1. Sử dụng bài tập mở: BT tình huống; BT hộp đen, BT thí nghiệm........... 29 1.4.2. Sử dụng bài tập trong các bài lên lớp khác nhau: Bài nghiên cứu kiến thức mới, Bài ôn tập hệ thống hóa kiến thức; Bài kiểm tra đánh giá kiến thức tự học và tự học ở nhà............................................................................................. 30 1.4.3. SửDemo dụng hệVersion thống bài- tập Select.Pdf SDKtừ đơn giản đến phức tạp. ........ 31 từ dễ đến khó, 1.5. THỰC TRẠNG VỀ VIỆC PHÁT TRIỂN NĂG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH THÔNG QUA BÀI TẬP Ở TRƢỜNG THPT HIỆN NAY ........ 32 1.5.1. Mục tiêu điều tra....................................................................................... 32 1.5.2. Nội dung và phƣơng pháp điều tra ........................................................... 32 1.5.2.1. Nội dung điều tra ............................................................................... 32 1.5.2.2. Phƣơng pháp điều tra ......................................................................... 32 1.5.3. Kết quả điều tra ........................................................................................ 32 1.5.3.1. Kết quả điều tra HS ............................................................................ 32 1.5.3.2. Kết quả tham khảo góp ý giáo viên ................................................... 33 1.6. NGUYÊN NHÂN .............................................................................................. 35 1.7. GIẢI PHÁP ........................................................................................................ 35 1.8. KẾT LUẬN CHƢƠNG I ................................................................................... 36 2
Chƣơng 2. XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP TRONG DẠY HỌC PHẦN “NHIỆT HỌC” VẬT LÝ 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ......................... 37 2.1. ĐẶC ĐIỂM CẤU TRÚC, NỘI DUNG PHẦN “NHIỆT HỌC” VẬT LÝ 10 THPT . 37 2.1.1. Đặc điểm chung của phần Nhiệt học ........................................................ 37 2.1.2. Cấu trúc nội dung phần „„Nhiệt học‟‟ Vật lý 10 THPT ........................... 39 2.2. KHAI THÁC, XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI TẬP PHẦN “NHIỆT HỌC” VẬT LÝ 10 THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH ...................................................................................................... 40 2.2.1. Yêu cầu của bài tập định hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề .. 40 2.2.2. Hệ thống bài tập phần “Nhiệt học” Vật lý 10 theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề........................................................................................... 41 2.3. THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC TRONG PHẦN “NHIỆT HỌC” VẬT LÝ 10 THPT THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GQVĐ VỚI HỆ THỐNG BÀI TẬP ĐÃ XÂY DỰNG ................................... 72 2.4. KẾT LUẬN CHƢƠNG 2................................................................................... 76 DemoNGHIỆM Chƣơng 3. THỰC Version SƢ - Select.Pdf SDK PHẠM .............................................................. 78 3.1. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ CỦA THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM................... 78 3.1.1. Mục đích của thực nghiệm sƣ phạm ........................................................ 78 3.1.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sƣ phạm ........................................................ 78 3.2. ĐỐI TƢỢNG VÀ NỘI DUNG THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .......................... 79 3.2.1. Đối tƣợng thực nghiệm sƣ phạm .............................................................. 79 3.2.2. Nội dung thực nghiệm sƣ phạm ............................................................... 79 3.3. PHƢƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM .................................................................. 79 3.3.1. Chọn mẫu thực nghiệm ............................................................................ 79 3.3.2. Quan sát giờ học ....................................................................................... 80 3.3.3. Kiểm tra, đánh giá .................................................................................... 80 3.4. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .......................................................... 80 3.4.1. Đánh giá định tính .................................................................................... 80 3.4.2. Đánh giá về năng lực ................................................................................ 81 3
3.4.3. Đánh giá định lƣợng ................................................................................. 82 3.4.4. Các tham số sử dụng ................................................................................ 84 3.4.5. Kiểm định giả thuyết thống kê ................................................................. 85 3.5. KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................... 87 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 88 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 90 PHỤ LỤC Demo Version - Select.Pdf SDK 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 1 BT Bài tập 2 BTVL Bài tập vật lý 3 ĐC Đối chứng 4 GQVĐ Giải quyết vấn đề 5 GV Giáo viên 6 HS Học sinh 7 KTM Kiến thức mới 8 SGK Sách giáo khoa 9 TNSP Thực nghiệm sƣ phạm 10 TNg Thực nghiệm 11 THCS Trung học cơ sở 12 THPT Trung học phổ thông Demo Version - Select.Pdf SDK 5
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ Trang BẢNG Bảng 1.1. Bảng tiêu chí đánh giá năng lực GQVĐ của học sinh .............................. 22 Bảng 1.2. Biểu điểm quan sát biểu hiện năng lực GQVĐ của học sinh ................... 25 Bảng 1.3. Các mức quá trình nhận thức và các bậc trình độ nhận thức .................... 28 Bảng 1.4. Các dạng bài tập và kỹ năng của năng lực GQVĐ ................................... 29 Bảng 3.1. Số liệu học sinh các nhóm thực nghiệm và đối chứng ............................. 79 Bảng 3.2. Kết quả đánh giá qua bảng điểm quan sát năng lực GQVĐ ..................... 81 Bảng 3.3. Bảng thống kê điểm số (Xi) của bài kiểm tra ........................................... 82 Bảng 3.4. Bảng phân phối tần suất ............................................................................ 83 Bảng 3.5. Bảng phân phối tần xuất tích lũy .............................................................. 83 Bảng 3.6. Tổng hợp các tham số thống kê ................................................................ 84 BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Thống kê điểm Xi ................................................................................. 83 Demo Version - Select.Pdf SDK Biểu đồ 3.2. Phân phối tần suất ................................................................................. 83 Biểu đồ 3.3. Phân phối tần suất tích lũy................................................................... 84 HÌNH VẼ Hình 1.1. Cấu trúc đa thành tố của năng lực ............................................................. 15 Hình 1.2. Cấu trúc của năng lực GQVĐ ................................................................... 17 Hình 1.3. Đánh giá theo năng lực ............................................................................. 19 Hình 1.4. Đánh giá theo năng lực GQVĐ ................................................................. 19 Hình 1.5. Các thành tố của năng lực thực nghiệm .................................................... 20 SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Hệ thống năng lực của học sinh ............................................................... 16 Sơ đồ 1.2. Cấu trúc của một năng lực ....................................................................... 17 6
MỞ ĐẦU 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong sự phát triển nhanh chóng của khoa học-công nghệ, sự hội nhập quốc tế, đòi hỏi nhà trƣờng phải đào tạo ra những con ngƣời có năng lực đáp ứng với thực tiễn cuộc sống. Trong đổi mới giáo dục, ngƣời ta rất quan tâm đến bồi dƣỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học ở trƣờng phổ thông, thể hiện đặc biệt rõ nét trong các quan điểm của các nhà giáo dục trong nƣớc và trên thế giới. Tiến sĩ Raja Roy Singh, nhà giáo dục nổi tiếng ở Ấn Độ đã khẳng định: “Để đáp ứng được những đòi hỏi mới được đặt ra do sự bùng nổ kiến thức và sáng tạo ra kiến thức mới, cần thiết phải phát triển năng lực tư duy, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề một cách sáng tạo... Các năng lực này có thể qui gọn là “ năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề ’’”[27]. Giáo dục phổ thông nƣớc ta đang thực hiện bƣớc chuyển từ chƣơng trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của ngƣời học, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc HS học đƣợc cái gì đến chỗ quan tâm HS làm đƣợc cái gì qua việc học. Để đảm bảo đƣợc điều đó, nhất định phải thực hiện thành công việc chuyển từ phƣơng Demo pháp dạy học theo Version lối "truyền thụ- một Select.Pdf SDK chiều" sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất; đồng thời phải chuyển cách đánh giá kết quả giáo dục từ nặng về kiểm tra trí nhớ sang kiểm tra, đánh giá năng lực vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề, coi trọng cả kiểm tra đánh giá kết quả học tập với kiểm tra đánh giá trong quá trình học tập để có thể tác động kịp thời nhằm nâng cao chất lƣợng của các hoạt động dạy học và giáo dục. Luật Giáo dục [20] đã nêu rõ: “Cuộc cách mạng về phương pháp giáo dục hướng vào người học, rèn luyện và phát triển khả năng suy nghĩ, khả năng giải quyết vấn đề một cách năng động, độc lập, sáng tạo ngay trong quá trình học tập ở nhà trường phổ thông. Áp dụng những phương pháp giáo dục hiện đại để bồi dưỡng năng lực tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề” Một trong những năng lực đầu tiên trong 9 năng lực cơ bản mà “mẫu người” tương lai cần có chính là “năng lực giải quyết vấn đề nảy sinh trong cuộc sống, khoa học công nghệ, ...” [15]. Thái Duy Tuyên khi bàn về mục tiêu và phƣơng pháp bồi dƣỡng đã chỉ ra: “Giáo dục không chỉ đào tạo con người có năng lực tuân thủ, mà chủ yếu là những con người có năng lực sáng tạo,... biết cách đặt vấn đề, nghiên cứu và giải quyết vấn đề...” [31]. 7
Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ƣơng 8 khoá XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”. [9] Chƣơng trình giáo dục định hƣớng phát triển năng lực nay còn gọi là dạy học định hƣớng kết quả đầu ra đƣợc bàn đến nhiều từ những năm 90 của thế kỷ 20 và ngày nay đã trở thành xu hƣớng giáo dục quốc tế. Giáo dục định hƣớng phát triển năng lực nhằm mục tiêu phát triển năng lực ngƣời học. Trong lĩnh vực nghiên cứu lí luận về các vấn đề của BTVL từ trƣớc đến nay đã có nhiều công trình của các tác giả nhƣ X.E.Camennetxki - V.P.Ôrêkhốp [35], Nguyễn Đức Thâm [24], Phạm Hữu Tòng [26], Nguyễn Thế Khôi [18]... Các tác giả đã chỉ ra rằng BTVL có tác dụng giáo dục rất lớn giúp HS hình thành, rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo vận dụng kiến thức vào thực tiễn, giáo dục tƣ tƣởng đạo đức, kĩ thuật tổng hợp và Demo Version - Select.Pdf SDK hƣớng nghiệp. Không chỉ có vậy, các tác giả cũng chỉ ra rằng BTVL có tác dụng tích cực trong việc hình thành KTM cho HS. Trong quá trình giải BTVL, do phải tự mình phân tích các điều kiện của đầu bài, tự xây dựng lập luận, kiểm tra và phê phán, kết luận nên kiến thức của HS thu đƣợc là của chính họ, các em sẽ nắm chắc, hiểu sâu hơn. Đồng thời, việc tổ chức cho HS giải BTVL để rút ra KTM sẽ phát huy tính tích cực, làm việc tự lực của các em, rất phù hợp với xu hƣớng dạy học hiện đại. Việc dạy BTVL ở trƣờng phổ thông giúp HS củng cố đƣợc kiến thức lý thuyết, vận dụng giải thích đƣợc các hiện tƣợng thực tế, đồng thời cũng là phƣơng tiện đánh giá kiến thức, kỹ năng của HS. Vì vậy, để quá trình dạy học vật lý phổ thông đạt hiệu quả cao thì việc giảng dạy BTVL cũng phải theo định hƣớng phát triển năng lực Trong chƣơng trình Vật lý 10 thì phần “Nhiệt học‟‟ là một trong những phần có nhiều ứng dụng trong thực tiễn và đời sống. Nhƣ vậy, để dạy học phần này có hiệu quả cao, ngoài việc nghiên cứu về mặt lý thuyết thì việc sử dụng bài tập tình huống, bài tập gắn liền thực tiễn, bài tập hộp đen…với các mức độ khác nhau sẽ góp phần phát triển tƣ duy và năng lực GQVĐ cho HS là rất cần thiết. 8
Với những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài: Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh qua việc xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập trong dạy học phần “ Nhiệt học‟‟ Vật lý 10 Trung học phổ thông để nghiên cứu. 2. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI Có nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu về năng lực, năng lực GQVĐ trong dạy học ở nhiều môn học khác nhau nhƣ: Phạm Minh Hạc, Lâm Quang Thiệp, Nguyễn Huy Tú, Lƣơng Việt Thái, Nguyễn Thị Lan Phƣơng, Nguyễn Thị Tuyết Nga...... Đối với môn Vật lý một số luận văn Thạc sỹ nghiên cứu về năng lực GQVĐ nhƣ: Vũ Huy Kỳ (2007) với “ Định hƣớng tìm tòi giải quyết vấn đề khi dạy học một số kiến thức chƣơng Các định luật bảo toàn lớp 10 ban cơ bản cho HS dân tộc nội trú ‟‟; Hoàng Trung Hiếu (2010) với “ Xây dựng hệ thống bài tập và hƣớng dẫn HS lớp 12 THPT ban KHTN giải bài tập chƣơng Hạt nhân nguyên tử góp phần phát triển NLGQVĐ‟‟; Ngô Thị Thanh Nhàn (2009) với “ Lựa chọn và hƣớng dẫn giải bài tập chƣơng Điện tích, điện trƣờng nhằm giúp học sinh lớp 11 THPT nắm vững kiến thức cơ bản, góp phần phát triển NLGQVĐ ‟‟; Đặng Thị Thanh Thuỷ (2012) với “ Xây dựng và hƣớng dẫn học sinh lớp 10 THPT giải hệ thống bài tập chƣơng Động lực học chất điểm - Vật lí 10 nâng cao theo hƣớng phát triển NLGQVĐ‟‟; Đinh Thị Thu Huệ Demo Version - Select.Pdf SDK với “ Sử dụng bài tập trong dạy học chƣơng Chất khí Vật lí 10 theo hƣớng bồi dƣỡng NLGQCĐ cho HS ‟‟... Các công trình, đề tài nghiên về năng lực, năng lực GQVĐ hầu hết các tác giả đi nghiên cứu sâu về khái niệm, cấu trúc, xây dựng các tiêu chí đánh giá, các mức độ đánh năng lực......Đối với các luận văn Thạc sỹ thì chủ yếu là xây dựng hệ thống bài tập và hƣớng dẫn giải theo định hƣớng phát triển năng lực GQVĐ của một chƣơng nào đó trong chƣơng trình môn học; chƣa đề cập đến các năng lực thành tố của năng lực GQVĐ và các giải pháp để phát triển các năng lực thành tố đó thông qua các bài tập cụ thể nhằm phát triển năng lực GQVĐ cho HS. Vì thế, việc nghiên cứu bổ sung thêm những giải pháp nhằm phát triển các năng lực thành tố của năng lực GQVĐ thông qua bài tập phần “Nhiệt học‟‟ trong chƣơng trình Vật lý 10 THPT là rất cần thiết. 3. MỤC TIÊU ĐỀ TÀI Xây dựng hệ thống bài tập phần “Nhiệt học” và đề xuất biện pháp sử dụng trong dạy học vật lý theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. 9
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC Nếu xây dựng đƣợc hệ thống bài tập phần “Nhiệt học‟‟ Vật lý 10 THPT theo hƣớng phát triển năng lực GQVĐ và sử dụng hệ thống bài tập đó vào dạy học thì sẽ góp phần phát triển năng lực GQVĐ cho HS, qua đó nâng cao hiệu quả dạy học vật lý ở trƣờng phổ thông. 5. NHIÊM VỤ NGHIÊN CỨU - Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của dạy học theo hƣớng phát triển năng lực GQVĐ. - Nghiên cứu đề xuất các biện pháp phát triển năng lực GQVĐ thông qua dạy học phần “ Nhiệt học ‟‟ Vật lý 10 THPT, với hệ thống bài tập.. - Nghiên cứu đặc điểm cấu trúc nội dung phần „‟Nhiệt học‟‟ trong chƣơng trình Vật lý 10 THPT. - Khai thác xây dựng hệ thống bài tập theo định hƣớng phát triển năng lực GQVĐ - Thiết kế tiến trình dạy học một số kiến thức trong phần “Nhiệt học” theo định hƣớng phát triển năng lực GQVĐ với bài tập vật lý. - Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm ở trƣờng THPT để đánh giá kết quả và rút ra kết luận. Demo 6. ĐỐI TƢỢNG Version NGHIÊN CỨU- Select.Pdf SDK Hoạt động dạy và học phần bài tập “Nhiệt học‟‟ Vật lý 10 THPT theo định hƣớng phát triển năng lực GQVĐ. 7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Phát triển năng lực GQVĐ cho HS thông qua bài tập phần „‟Nhiệt học‟‟ Vật lý 10 THPT. - Thực nghiệm sƣ phạm tại trƣờng THPT Lê Lợi trên địa bàn thành phố Pleiku, tỉnh Gia lai. 8. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 8.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lí luận - Các văn kiện của Đảng và Nhà nƣớc, các văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo liên quan đến dạy học vật lý theo định hƣớng phát triển năng lực của HS. - Tài liệu lí luận dạy học môn Vật lý, tài liệu bồi dƣỡng thƣờng xuyên định kì môn Vật lý THPT. - Phân tích chƣơng trình vật lý phổ thông, sách giáo khoa, sách bài tập, sách giáo viên, tập chí về phần bài tập Nhiệt học trong Vật lý 10 THPT. 10
8.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn Điều tra việc dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực hiện nay ở một số trƣờng THPT trên địa bàn thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai. 8.3. Thực nghiệm sƣ phạm Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm ở một số lớp 10 thuộc trƣờng THPT để kiểm chứng tính khả thi của đề tài. 8.4. Phƣơng pháp thống kê toán học Sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học để trình bày, so sánh kết quả thực nghiệm sƣ phạm và kiểm định giả thuyết thống kê kết quả học tập của hai nhóm đối chứng và thực nghiệm. 9. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI Về mặt lí luận Góp phần làm phong phú thêm cơ sở lí luận của việc sử dụng bài tập trong dạy học vật lý theo hƣớng phát triển NLGQVĐ. Đề xuất biện pháp bồi dƣỡng năng lực GQVĐ cho HS qua hệ thống bài tập phần „„Nhiệt học‟‟ Vật lý 10 THPT. Về mặt thực tiễn Demo Version - Select.Pdf SDK Khai thác, xây dựng hệ thống bài tâp phần “Nhiệt học” Vật lý 10 theo đinh hƣớng phát triển năng lực GQVĐ. Thiết kế tiến trình dạy học một số kiến thức cụ thể trong phần bài tập “Nhiệt học” Vật lý 10 theo đinh hƣớng phát triển năng lực GQVĐ, với hệ thống bài tập đã xây dựng. Đánh giá đƣợc thực trạng về năng lực GQVĐ của HS hiện nay trong dạy học phần bài tập vật lý. 10. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn đƣợc trình bày trong 3 chƣơng Chƣơng 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn về việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh thông qua bài tập vật lý Chƣơng 2: Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập trong dạy học phần “Nhiệt học” Vật lý 10 THPT, theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm 11