Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Thiết kế và sử dụng bài giâng tích hợp theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học chương “dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 trung học phổ thông

Chia sẻ: Buemr KKK | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn tiến hành đề xuất được qui trình thiết kế bài dạy tích hợp theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề và vận dụng qui trình đ thiết kế giáo án một số bài trong chương “ Dòng điện xoay chiều” Vật lí lớp 12 THPT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Thiết kế và sử dụng bài giâng tích hợp theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học chương “dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 trung học phổ thông

ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM BÙI VĂN HÙNG THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG BÀI GIÂNG TÍCH HỢP THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIÂI QUYẾT VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU” VẬT LÍ 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Vật lí Demo Version - Select.Pdf SDK Mã số: 60 14 01 11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. TRẦN VĂN THẠNH Thừa Thiên Huế, năm 2017 i
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép sử dụng và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kì một công trình nào khác. Tác giả luận văn Bùi Văn Hùng Demo Version - Select.Pdf SDK ii
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo Sau Đại học, Ban Chủ nhiệm, quý Thầy Cô giáo Khoa Vật lí trƣờng Đại học Sƣ phạm Huế và quý Thầy Cô giáo trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ trong suốt quá trình học tập. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, quý Thầy Cô giáo trong tổ Vật lí trƣờng THPT Dân Tộc Nội Trú , TP. Châu Đốc, tỉnh An giang, cùng các thầy (cô) đã nhiệt tình giúp đỡ, trao đổi và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy TS. Trần Văn Thạnh - ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn khoa học cho tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Demo Cuối cùng, tác Version giả bày - Select.Pdf tỏ lòng biết SDK ơn sâu sắc đối với gia đình, ngƣời thân và bạn bè đã luôn giúp đỡ và động viên tôi trong thời gian thực hiện luận văn này. Huế, tháng 8 năm 2017 Tác giả luận văn Bùi Văn Hùng iii
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa ............................................................................................................... i Lời cam đoan ...............................................................................................................ii Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii MỤC LỤC ................................................................................................................... 1 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ 4 DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ẢNH, ĐỒ THỊ, BIỂU ĐỒ .................................. 5 MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 6 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 6 2. Lịch sử nghiên cứu đề tài ........................................................................................ 7 3. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................. 11 4. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 11 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 11 6. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................................ 12 7. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 12 Demo Version - Select.Pdf SDK 8. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................................... 12 NỘI DUNG .............................................................................................................. 14 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG BÀI GIẢNG TÍCH HỢP THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC ....................................................... 14 1.1. Dạy học tích hợp ................................................................................................ 14 1.1.1. Khái niệm về tích hợp và dạy học tích hợp..................................................... 14 1.1.2. Các hình thức và mức độ tích hợp trong CTGD ............................................. 16 1.1.3. Nguyên tắc của dạy học tích hợp .................................................................... 16 1.1.4. Một số quan điểm vận dụng dạy học tích hợp môn Vật lí .............................. 17 1.1.5. Bài giảng tích hợp ........................................................................................... 18 1.1.6. Điều kiện tổ chức dạy học tích hợp................................................................. 18 1.2. Năng lực giải quyết vấn đề ................................................................................. 19 1.2.1. Khái niệm năng lực ......................................................................................... 19 1
1.2.2. Cấu trúc của năng lực ...................................................................................... 20 1.2.3. Một số năng lực cần phát triển cho học sinh trung học phổ thông ................. 22 1.2.4. Vấn đề ............................................................................................................. 26 1.2.5. Khái niệm năng lực giải quyết vấn đề ............................................................. 27 1.2.6. Cấu trúc năng lực giải quyết vấn đề ................................................................ 27 1.2.7. Các biểu hiện của năng lực giải quyết vấn đề ................................................. 30 1.2.8. Biểu hiện của năng lực giải quyết vấn đề chuyên biệt môn Vật lí .................. 30 1.2.9. Tiêu chí đánh giá năng lực giải quyết vấn đề ................................................. 31 1.2.10. Giải thích sự phát triển năng lực của học sinh .............................................. 35 1.3. Sự cần thiết sử dụng bài giảng tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề .............................................................................................................. 36 1.4. Quy trình thiết kế bài giảng tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề ........................................................................................................................ 37 1.5. Thực trạng của việc sử dụng bài giảng tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực ..... 39 1.5.1. Mục đích và nội dung điều tra ........................................................................ 39 1.5.2. Đối tƣợng và biện pháp điều tra ...................................................................... 39 Demo 1.5.3. Kết quả, Version điều tra khảo sát-................................................................................ Select.Pdf SDK 39 1.6. Kết luận chƣơng 1 .............................................................................................. 41 Chƣơng 2. THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG BÀI GIẢNG TÍCH HỢP THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG “DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU” VẬT LÍ 12 THPT ................ 43 2.1. Nội dung kiến thức chƣơng ”Dòng điện xoay chiều” ........................................ 43 2.1.1. Vị trí, vai trò kiến thức về “Dòng điện xoay chiều” ....................................... 43 2.1.2. Nội dung kiến thức chƣơng “Dòng điện xoay chiều” SGK Vật lí 12 THPT......... 44 2.1.3. Chuẩn kiến thức, kĩ năng của chƣơng ............................................................. 48 2.1.4. Cấu trúc “Dòng điện xoay chiều” ................................................................... 49 2.2. Thiết kế tiến trình dạy học một số bài chƣơng “Dòng điện xoay chiều” c sử dụng bài giảng tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề .............. 50 2.2.1. Chủ đề 1 .......................................................................................................... 50 2.2.2. Chủ đề 2 .......................................................................................................... 68 2
2.3. Kết luận chƣơng 2 .............................................................................................. 81 Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .............................................................. 83 3.1. Mục đích và nhiệm vụ TNSP ............................................................................. 83 3.1.1. Mục đích TNSP ............................................................................................... 83 3.1.2. Nhiệm vụ TNSP .............................................................................................. 83 3.2. Đối tƣợng và nội dung TNSP ............................................................................. 84 3.2.1. Đối tƣợng TNSP .............................................................................................. 84 3.2.2. Nội dung TNSP ............................................................................................... 84 3.3. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm ................................................................... 85 3.3.1. Phƣơng pháp quan sát giờ học thực nghiệm ................................................... 85 3.3.2. Phƣơng pháp thống kê toán học ..................................................................... 85 3.4. Kết quả TNSP .................................................................................................... 86 3.4.1. Đánh giá định tính ........................................................................................... 86 3.4.2. Đánh giá định lƣợng ........................................................................................ 86 3.4.3. Đánh giá kết quả TNSP ................................................................................... 90 3.4.4. Kiểm định giả thuyết thống kê ........................................................................ 90 3.5. Kết luậnDemo chƣơngVersion - Select.Pdf SDK 3 .............................................................................................. 91 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 95 PHỤ LỤC 3
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ HS: Học sinh GV: Giáo viên THPT: Trung học phổ thông CT: Chƣơng trình SGK: Sách giáo khoa GD: Giáo dục GDPT: Giáo dục phổ thông DH: Dạy học DHTH: Dạy học tích hợp NLGQVĐ Năng lực giải quyết vấn đề ĐC Đối chứng TN Thực nghiệm Demo Version - Select.Pdf SDK 4
DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ẢNH, ĐỒ THỊ, BIỂU ĐỒ Trang BẢNG Bảng 1.1. Năng lực chuyên biệt môn Vật lí .............................................................. 24 Bảng 1.2. Cấu trúc các thành tố NLGQVĐ của Polya, PISA, Úc, ATC21S ............ 28 Bảng 1.3. Cấu trúc NLGQVĐ (4 kỹ năng thành phần và 15 chỉ số hành vi) ........... 30 Bảng 1.4. Bảng kiểm quan sát năng lực giải quyết vấn đề ....................................... 31 Bảng 1.5. Tiêu chí đánh giá NLGQVĐ .................................................................... 33 Bảng 1.6. Kết quả của một học sinh ......................................................................... 34 Bảng 3.1. Bảng phân chia lớp thực nghiệm và đối chứng ........................................ 84 Bảng 3.2. Bảng thống kê các điểm số Xi của bài kiểm tra ....................................... 86 Bảng 3.3. Bảng phân phối tần suất ............................................................................ 87 Bảng 3.4. Bảng phân phối tần suất tích lũy .............................................................. 88 Bảng 3.5. Bảng phân loại theo học lực của hai nh m ............................................... 88 Bảng 3.6. Bảng các tham số thống kê ....................................................................... 89 Bảng 3.7. Thống kê trung bình các tiêu chí của hai nh m TN và ĐC ...................... 89 HÌNH ẢNH Hình 1.1. Mô hình tảng băng về cấu trúc năng lực ................................................... 21 Demo Version - Select.Pdf SDK Hình 1.2. Mô hình các yếu tố cấu thành năng lực .................................................... 22 Hình 1.3. Biểu đồ cột biểu diễn rubric của NLGQVĐ ............................................. 34 Hình 1.4. Quy trình thiết kế ...................................................................................... 37 Hình 2.1. Sơ đồ cấu trúc chƣơng............................................................................... 49 Hình 2.2. Sơ đồ xây dựng kiến thức chủ đề 1 ........................................................... 56 Hình 2.3. Ký hiệu máy biến áp ................................................................................. 59 Hình 2.4. Máy biến áp đơn giản ................................................................................ 59 Hình 2.5. Sơ đồ xây dựng kiến thức chủ đề 2 ........................................................... 73 ĐỒ THỊ Đồ thị 3.1. Đồ thị phân bố điểm của hai nh m ......................................................... 87 Đồ thị 3.2. Đồ thị phân phối tần suất tích lũy ........................................................... 88 Đồ thị 3.3. Biểu diễn điểm trung bình các tiêu chí ................................................... 89 BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Biểu đồ phân phối tần suất ................................................................... 87 Biểu đồ 3.2. Biểu đồ phân loại học lực của HS hai nh m ĐC và TN....................... 89 5
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong thời đại ngày nay đất nƣớc chúng ta đang thực hiện sự nghiệp công nghiệp h a hiện đại h a dƣới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và đã đạt đƣợc một số thành tựu đáng kể. Cùng với sự đổi mới và phát triển của đất nƣớc, nền giáo dục Việt Nam c những biến đổi sâu sắc về mục tiêu, nội dung sách giáo khoa và phƣơng pháp giáo dục nhằm mở rộng quy mô, nâng cao tính tích cực trong dạy và học một cách toàn diện. Trên cơ sở phát huy thành tựu của nền giáo dục trong nƣớc và tiếp thu những thành tựu mới của khoa học giáo dục thế giới, phù hợp với điều kiện cụ thể của nƣớc ta sao cho c tính hiệu quả và khả thi. Một trong những nội dung chính của mục tiêu giáo dục phổ thông hiện nay là chú trọng phát triển các năng lực, phát huy tính tích cực, tự giác chủ động , sáng tạo ở học sinh. Điều đ đƣợc khẳng định trong Chiến lƣợc phát triển giáo dục 2001-2010, ban hành kèm theo quyết định số 201/2001/QĐ/TTg ngày 28/12/2001 của Thủ tƣớng Chính phủ: “Nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện… tạo điều kiện để phát triển năng lực củaDemo mỗi học sinh, năng Version cao năng lựcSDK - Select.Pdf tƣ duy, kĩ năng thực hành, tăng tính thực tiễn, coi trọng kiến thức khoa học xã hội và nhân văn…”[2]. Mục tiêu này cũng đƣợc tái khẳng định trong Chiến lƣợc giáo dục 2011-2020, ban hành kèm theo quyết định số 711/QĐ/TTg ngày 13/06/2012 của Thủ tƣớng Chính phủ “Tiếp tục đổi mới phƣơng pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hƣớng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo và năng lực tự học của ngƣời học…”[3] Mục tiêu trên cũng đƣợc quy định tại điều 28 của Luật Giáo dục: “Phƣơng pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dƣỡng phƣơng pháp tự học, khả năng làm việc theo nh m; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn…”[19] Mục tiêu giáo dục của nƣớc ta giai đoạn hiện nay, đã đƣợc xác định rõ tại Nghị quyết của Hội nghị Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ 2 (khoá VIII). Trong đ c mục tiêu quan trọng là giáo dục cho thế hệ trẻ những phẩm chất và năng lực sau: “C ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá 6
nhân, làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại. C tƣ duy sáng tạo, c kỹ năng thực hành giỏi, c tác phong công nghiệp, c tính tổ chức và kỷ luật cao”. [1] Trong tài liệu hƣớng dẫn tích hợp liên môn của Bộ Giáo dục và Đào tạo “Bộ Giáo dục và Đào tạo đã giao quyền tự chủ xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục, phát huy vai trò sáng tạo của nhà trƣờng và giáo viên; chỉ đạo các cơ sở giáo dục trung học, tổ chuyên môn và giáo viên chủ động, linh hoạt trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục định hƣớng phát triển năng lực học sinh phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trƣờng, địa phƣơng và khả năng của học sinh.”[1] Tích hợp trong dạy học n i chung là một phƣơng pháp học tập g p phần hình thành ở học sinh những năng lực rõ ràng, c dự tính trƣớc những điều cần thiết cho học sinh, nhằm phục vụ cho các quá trình học tập tƣơng lai, hoặc nhằm hòa nhập học sinh vào cuộc sống lao động. Trong lĩnh vực khoa học giáo dục, tích hợp là sự kết hợp một cách hữu cơ, c hệ thống các kiến thức (khái niệm) thuộc các môn học khác nhau thành một nội dung thống nhất, dựa trên cơ sở các mối liên hệ về lí luận và thực tiễn đƣợc đề cập trong các môn học đ . Môn Vật lí ở trƣờng phổ thông c nhiệm vụ đ ng g p vào thực hện mục tiêu Demo Version - Select.Pdf SDK giáo dục phổ thông n i chung. Mục tiêu riêng của THPT là:"giúp HS củng cố và phát triển những kết quả của GD THCS , hoàn thiện học vấn phổ thông và c những hiểu biết thông thƣờng về kỹ thuật và hƣớng nghiệp, c điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hƣớng phát triển, tiếp tục học ĐH, CĐ, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động".[7] Chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 THPT gắn liền thực tế trong đời sống thực tế của học sinh, c nhiều kiến thức liên quan đến các môn học khác. Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài: Thiết kế và sử dụng bài giải tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí lớp 12 THPT để nghiên cứu. 2. Lịch sử nghiên cứu đề tài 2.1. Lịch sử nghiên cứu ở nƣớc ngoài Từ những năm 50 của thế kỉ 19, trên thế giới đã c những nghiên cứu về tích hợp trong giáo dục , c thể kể ra đây hai công trình nghiên cứu quan trọng: 7
“Khoa sƣ phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực trong nhà trƣờng" [8] cho rằng tích hợp là một quan điểm lý luận dạy học; Tích hợp c nghĩa là sự hợp nhất, sự kết hợp, sự hoà nhập. v.v.. và tích hợp môn học c những mức độ khác nhau từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao nhƣng tựu trung lại, c 4 loại chính nhƣ sau: + Tích hợp trong nội bộ môn học + Tích hợp đa môn. + Tích hợp liên môn. + Tích hợp xuyên môn. “Xây dựng chƣơng trình tích hợp dựa trên chuẩn (Creating Standards - Based Intergrated Curriculum) của Susan M Drake (2007). Trong công trình này tác giả quan niệm: + Tích hợp trong một môn học: Tích hợp trong nội bộ môn học + Kết hợp lồng ghép: Lồng ghép nội dung nào đ vào chƣơng trình sẵn c . Thí dụ lồng ghép nội dung toàn cầu h a trong chƣơng trình của trƣờng học ở Mĩ. + Tích hợp đa môn: C các chủ đề, các vấn đề chung giữa các môn học tuy rằng các mônDemo Version vẫn nghiên - Select.Pdf cứu độc lập. SDK + Tích hợp liên môn: Các môn học đƣợc liên hợp với nhau và giữa chúng c những chủ đề, vấn đề, những khái niệm lớn và những ý tƣởng lớn chung. + Tích hợp xuyên môn: Cách tiếp cận những vấn đề từ cuộc sống thực và c ý nghĩa đối với HS mà không xuất phát các khoa học tƣơng ứng với môn học, từ đ xây dựng thành các môn học mới khác với môn học truyền thống. Ở chƣơng trình giáo dục PT của nhiều nƣớc, tích hợp đƣợc coi là một trong những quan điểm phát triển và xây dựng chƣơng trình n i chung và các môn học nói riêng. Từ những năm 50 của thế kỉ XX ở Hoa Kì đã c những dự án xây dựng chƣơng trình tích hợp các môn khoa học tự nhiên. Vào thập niên 70 đã c những hội nghị quốc tế do UNESCO tổ chức với 218 nƣớc tham gia về nội dung tích hợp môn học các môn khoa học. Cho đến nay, ở nhiều nƣớc đã c chƣơng trình giáo dục phổ thông xây dựng theo quan điểm tích hợp từ tiểu học đến trung học nhƣ Australia, 8
Anh, Hoa Kì, Canađa, Pháp, Đức, Nhật Bản, Ấn Độ, Singapore, CHLB Đức.... Tuy nhiên, mức độ tích hợp trong chƣơng trình giáo dục các môn học ở một số nhóm nƣớc thể hiện c một số điểm chung nhƣng cũng c những khác biệt. Việc thực hiện quan điểm tích hợp rất đa dạng phong phú: C thể tồn tại không chỉ một mức độ mà c thể thực hiện một cách linh hoạt các mức độ tích hợp (nội bộ môn học hay tích hợp đa môn, tích hợp liên môn, tích hợp xuyên môn) trong chƣơng trình giáo dục phổ thông. Tích hợp liên môn: Xây dựng môn học mới bằng cách liên kết một số môn học với nhau thành môn học mới nhƣng vẫn c những phần mang tên riêng của từng môn học. Thí dụ: môn Lí- Hoá, Sử- Địa, Sinh- Địa chất, Hoá - Địa... Ví dụ: chƣơng trình và sách giáo khoa các môn Khoa học của Pháp gồm: môn Lí - Hoá; môn Sinh - Địa chất (hoặc Khoa học về Trái đất). Tích hợp xuyên môn: Xây dựng môn học mới bằng cách kết hợp hai hay nhiều môn học với nhau thành những chủ đề chính hay nhánh chính và không còn mang tên của mỗi môn học. Thí dụ: Môn Khoa học (Science) của Vƣơng Quốc Anh, Australia, Singapore. Môn Khoa học Tự nhiên (Physical Science) của Hoa kì, Hàn Quốc, Demo Canađa... Môn Version Nghiên - Select.Pdf cứu xã hội SDK (Social Studies) của Nhật Bản, môn Nghiên cứu xã hội và môi trƣờng (Studies of Society and Environment) của Australia v.v... T m lại, tích hợp đã trở thành xu hƣớng chung trong việc phát triển chƣơng trình đặc biệt ở lĩnh vực KHTN và KHXH của nhiều nƣớc trên thế giới với các cấp độ khác nhau: Nội bộ môn học, đa môn, liên môn và xuyên môn. 2.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ở trong nƣớc Trong thời kì Pháp thuộc quan điểm tích hợp đã đƣợc thể hiện trong một số môn học của trƣờng tiểu học. Từ những năm 1987 tới nay đã c những nghiên cứu về vấn đề tích hợp và một số kết quả đã đƣợc vận dụng trong xây dựng chƣơng trình các môn học. Môn Tự nhiên- Xã hội theo quan điểm tích hợp đã đƣợc thực hiện và đã đƣợc thiết kế để đƣa vào dạy học ở trƣờng tiểu học từ lớp 1 đến lớp 5 từ năm 1987. Ở bậc trung học, đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ (B91- 12- 37, về đổi mới mục tiêu, nội dung và phƣơng pháp dạy học trƣờng THCS) đã bƣớc đầu nghiên cứu xây 9
dựng môn học tích hợp môn Khoa học và môn Sử- Địa cho cấp THCS của Việt Nam. Trong giai đoạn hỗ trợ kỹ thuật của Dự án phát triển giáo dục THCS, nh m các chuyên gia trên quan điểm đổi mới nội dung, phƣơng pháp dạy học đã dự thảo chƣơng trình khung các môn tích hợp gồm môn Khoa học tự nhiên, môn Khoa học xã hội và môn Ngữ Văn. Tuy nhiên vì nhiều lý do, chỉ c môn Ngữ văn đƣợc triển khai trong thực tiễn. Trong những năm 1998- 2000, đề tài cấp Bộ "Nghiên cứu thử nghiệm bƣớc đầu tích hợp môn KHTN và KHXH ở trƣờng THCS" (Đề tài B98- 49- 65) đã đƣợc triển khai nhằm thử nghiệm bƣớc đầu về xây dựng phƣơng án tích hợp môn Khoa học Tự nhiên ở một nội dung hẹp: “Sự biến đổi quanh ta” với 6 tiết và các môn Khoa học Xã hội ở nội dung “Địa lý Châu Âu và các khu vực Bắc, Trung và Tây Âu; Cách mạng tƣ sản Pháp”, “Tìm hiểu địa lí địa phƣơng” trên cơ sở của SGK giai đoạn đ . Trong năm 2002, đề tài cấp Viện (Viện KHGDVN) “Nghiên cứu xu hƣớng tích hợp trong chƣơng trình các môn Khoa học tự nhiên, Khoa học xã hội, tiếng mẹ đẻ một số nƣớc trên thế giới”. Năm 2007, đề tài cấp Bộ “Xây dựng và thử nghiệm một số bài tập tìm hiểu theo chủ đề TN và XH” đã thể hiện quan điểm tích hợp qua Demo việc xây dựng một sốVersion - Select.Pdf chủ đề trong SDKhọc tự nhiên và xã hội ở tiểu học. dạy học về khoa Năm 2008, đề tài cấp Bộ “Vận dụng quan điểm tích hợp trong việc phát triển chƣơng trình giáo dục phổ thông giai đoạn sau năm 2015”. Kết quả ban đầu của đề tài đã đề xuất một số định hƣớng tích hợp trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn. Năm 2009, Viện KHGDVN đã tiến hành đề tài cấp Viện “Nghiên cứu xây dựng và thử nghiệm bƣớc đầu một số chủ đề tích hợp liên môn Vật lí, H a học, Sinh học ở trƣờng Trung học cơ sở”. Đề tài nghiên cứu xây dựng và thử nghiệm các chủ đề tích hợp liên môn ở Việt Nam theo hƣớng: ba môn Vật lí, H a học, Sinh học vẫn là những môn học riêng biệt nhƣng ở từng thời điểm nhất định lại c một số chủ đề tích hợp liên môn nhằm tạo điều kiện cho HS vận dụng kiến thức, kĩ năng vào cuộc sống thực tế. Đề tài đã nghiên cứu xây dựng đƣợc một số chủ đề c nội dung tích hợp liên môn, nhƣ: Nƣớc, không khí và năng lƣợng... Đã tiến hành thử nghiệm áp dụng phƣơng pháp dạy học theo dự án để dạy học hai chủ đề này. Kết quả đã bƣớc đầu cho thấy tính khả thi của tiếp cận này. 10
Tác giả Phạm Minh Hải trong luận văn thạc sĩ (2013) với đề tài “Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trƣờng trong dạy học Vật lí 12” đã nhấn mạnh việc nghiên cứu lý luận về bảo vệ môi trƣờng và việc tích hợp giáo dục bảo vệ môi trƣờng trong dạy học Vật lí 12 nhằm thiết kế phƣơng án dạy Vật lí 12 c tích hợp giáo dục bảo vệ môi trƣờng. Tác giả Nguyễn Thị Hoàn trong luận văn thạc sĩ (2009) với đề tài “Tích hợp các kiến thức về sản xuất điện năng khi dạy một số bài học Vật lí (chƣơng trình và sách giáo khoa cơ bản) g p phần nâng cao chất lƣợng giáo dục kỹ thuật tổng hợp- hƣớng nghiệp cho học sinh THPT” đã nhấn mạnh đến việc xây dựng tiến trình dạy học tích hợp về sản xuất điện năng khi dạy một số bài học Vật lí đề nâng cao chất lƣợng giáo dục kỹ thuật tổng hợp và hƣớng nghiệp. Tích hợp chƣa trở thành con đƣờng để phát triển các năng lực chung của HS nhƣ: năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực độc lập sáng tạo, năng lực ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông, năng lực đọc, hiểu, năng lực làm toán... Nhƣ vậy, ở nƣớc ta vấn đề xây dựng môn học tích hợp đã hình thành với những mức độ khác nhau. Mới đầu đƣợc tập trung nghiên cứu về lý luận, sau đ xuất hiện cácDemo đề tài nghiên Versioncứu- lý luận và áp dụng Select.Pdf SDKvào giảng dạy nhƣng chủ yếu ở bậc tiểu học và THCS. Tinh thần giảng dạy tích hợp mới chủ yếu thực hiện ở mức độ nhƣ liên hệ, phối hợp các kiến thức, kĩ năng thuộc các môn hay phân môn khác nhau để giải quyết vấn đề dạy học. Gần đây mới xuất hiện các đề tài nghiên cứu giảng dạy tích hợp vào bậc THPT trong đ c liên quan tới môn Vật lí. 3. Mục tiêu nghiên cứu Đề xuất đƣợc qui trình thiết kế bài dạy tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề và vận dụng qui trình đ thiết kế giáo án một số bài trong chƣơng “ Dòng điện xoay chiều” Vật lí lớp 12 THPT 4. Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất đƣợc qui trình thiết kế bài dạy tích hợp và qui trình sử dụng bài dạy tích hợp vào dạy học Vật lí thì sẽ phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong học tập, qua đ nâng cao hiệu quả dạy học Vật lí của trƣờng THPT 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu các cơ sở lý luận của dạy học tích hợp 11
Nghiên cứu các cơ sở lý luận của dạy học tích hợp Tìm hiểu các vấn đề ứng dụng dạy học tích hợp trong Vật lí Tìm hiểu những nội dung của chƣơng dòng điện xoay chiều Vật lí 12 THPT để phân tích thành những chủ đề c thể dạy học tích hợp Soạn thảo tiến trình dạy học tích hợp một số bài trong chƣơng dòng điện xoay chiều Vật lí 12 THPT Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm nhằm đánh giá tính khả thi của các phƣơng án dạy học đã thiết kế Rút ra các nhận xét, sơ bộ đánh giá hiệu quả của các phƣơng án dạy học với việc nâng cao hiểu biết áp dụng vào thực tiễn đời sống 6. Đối tƣợng nghiên cứu Hoạt động dạy và học Vật lí chƣơng “Dòng điện xoay chiều” ở trƣờng THPT với việc sử dụng bài giảng tích hợp. 7. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu xây dựng và sử dụng bài giảng tích hợp vào dạy học một số bài trong chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí lớp 12 THPT Thực Demo nghiệm Version tại một số -trƣờng Select.Pdf SDKđịa bàn tỉnh An Giang. THPT trong 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết Nghiên cứu các văn kiện của Đảng, nghị định, thông tƣ, pháp lệnh của Chính phủ; nghiên cứu Luật Giáo dục, chính sách, chiến lƣợc, chỉ thị,… của ngành Giáo dục về đổi mới phƣơng pháp dạy học, chiến lƣợc dạy học hiện nay và định hƣớng trong nhiều năm tới; Nghiên cứu chƣơng trình, sách giáo khoa, sách bài tập, tài liệu tham khảo chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 THPT; Nghiên cứu những cơ sở lí luận, những tài liệu liên quan, các bài báo, tạp chí và ý kiến của các nhà khoa học giáo dục về tích hợp, dạy học tích hợp, dạy học phát triển năng lực giải quyết vấn đề; 8.2. Phƣơng pháp điều tra khảo sát Điều tra GV ở các trƣờng THPT để biết đƣợc thực trạng về sử dụng bài 12
giảng tích hợp trong dạy học chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 THPT Điều tra HS ở các trƣờng THPT để tìm hiểu việc tổ chức DH môn Vật lí đƣợc giáo viên thực hiện nhƣ thế nào? 8.3. Phƣơng pháp nghiên cứu thực nghiệm Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm ở các trƣờng THPT c đối chứng để kiểm tra tính khả thi của việc sử dụng bài dạy tích hợp theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học chƣơng “Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 THPT. 8.4. Phƣơng pháp thống kê toán Sử dụng phƣơng pháp thống kê mô tả và thống kê kiểm định để trình bày kết quả thực nghiệm sƣ phạm và kiểm định giả thuyết thống kê về sự khác biệt trong kết quả học tập của hai nh m: đối chứng và thực nghiệm. Demo Version - Select.Pdf SDK 13