Tóm tắt luận văn thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu tổng hợp một số dẫn xuất của At (24-nor-11α-hydroxy-3-oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid tác từ cây Ngũ gia bì hương

Chia sẻ: Bautroibinhyen27 Bautroibinhyen27 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

64
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu tổng hợp các dẫn xuất ester, amide từ các nhóm chức OH, COOH của 24-nor-11α-hydroxy-3-oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid (AT) phân lập được từ cây Ngũ gia bì hương của Việt Nam; nghiên cứu hoạt tính sinh học của các dẫn xuất tổng hợp được như hoạt tính kháng khuẩn, kháng nấm và gây độc tế bào… Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu tổng hợp một số dẫn xuất của At (24-nor-11α-hydroxy-3-oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid tác từ cây Ngũ gia bì hương

B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O Đ I H C ĐÀ N NG Công trình ñư c hoàn thành t i Đ I H C ĐÀ N NG Ngư i hư ng d n khoa h c: GS.TSKH. Tr n Văn Sung LÂM HOÀNG TÚ Ph n bi n 1: GS.TS. Đào Hùng Cư ng NGHIÊN C U T NG H P M T S D N XU T C A AT (24-NOR-11α-HYDROXY-3-OXO-LUP-20(29) -ENE-28-OIC ACID) TÁCH T CÂY NGŨ GIA BÌ HƯƠNG (ACANTHOPANAX TRIFLOLIATUS) Chuyên ngành: Hóa h u cơ Mã s : 60 44 27 Ph n bi n 2: PGS.TS. Nguy n Phi Hùng Lu n văn ñã ñư c b o v trư c h i ñ ng ch m Lu n văn t t nghi p Th c sĩ Khoa h c h p t i Đ i h c Đà N ng vào ngày 13 tháng 11 năm 2012. TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ KHOA H C Đà N ng – Năm 2012 Có th tìm hi u lu n văn t i: - Trung tâm Thông tin – H c li u, Đ i h c Đà N ng - Thư vi n trư ng Đ i h c Sư ph m, Đ i h c Đà N ng -1- -2- Đ U M 2. M c tiêu nghiên c u 1. Tính c p thi t c a ñ tài Ngày nay, cùng v i s - Nghiên c u t ng h p các d n xu t ester, amide t các nhóm phát tri n m nh m c a xã h i loài ngư i, các căn b nh nguy hi m như ung thư, viêm gan B... cũng gia ch c OH, COOH c a 24-nor-11α-hydroxy-3-oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid (AT) phân l p ñư c t cây Ngũ gia bì hương c a Vi t Nam. tăng m t cách ñáng báo ñ ng. Vi c tìm ki m các h p ch t có ho t tính - Nghiên c u ho t tính sinh h c c a các d n xu t t ng h p ñư c cao, các phương pháp ch a b nh m i ngày càng tr nên c n thi t. Nhi u như ho t tính kháng khu n, kháng n m và gây ñ c t bào… h p ch t t nhiên có ho t tính ñã ñư c ng d ng vào th c t ñ s n xu t 3. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u thu c phòng và ch a b nh. Đi u ch các d n xu t ñi t các ch t có ho t -Thu hái m u th c v t. Chi t tách, tinh ch 24-nor-11α- tính phân l p t ngu n th c v t v i hàm lư ng l n là m t trong các con hydroxy-3-oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid t cây Ngũ gia bì hương c a ñư ng hi u qu ñ tìm ki m các ch t có ho t tính sinh h c cao và lý thú. Vi t Nam ñ làm nguyên li u ñ u. Cây Ngũ gia bì hương (Acanthopanax trifoliatus (L.) Merr.) là lo i cây thu c, phân b ch y u các nư c nhi t ñ i châu Á như: Trung Qu c, Nh t B n, Hàn Qu c, Lào và Vi t Nam. m c t p trung - T ng h p các d n xu t ester, amide t 24-nor-11α-hydroxy-3oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid phân l p ñư c. -Th ho t tính sinh h c c a các ch t t ng h p ñư c như ho t Vi t Nam, cây vùng núi biên gi i phía B c như Lai Châu, Lào Cai, Hà Giang, Cao B ng, L ng Sơn, Vĩnh Phúc, Hòa Bình. Nó ñư c s d ng như m t v thu c dân t c ch a các b nh c m, s t cao, ho, ñau lưng. V tính gây ñ c t bào, kháng khu n, kháng n m… 4. Phương pháp nghiên c u • c a cây Ngũ gia hương ñư c dùng như v thu c b có tác d ng kích thích h th n kinh và c i thi n trí nh [1], [2]. Ngay t nh ng năm 80 X lí m u th c v t và phân l p 24-nor-11α-hydroxy-3-oxo-lup20(29)-ene-28-oic acid M u cây Ngũ gia bì hương sau khi thu hái v ñư c s y khô 400C, c a th k trư c, ñã có nhi u công trình công b v thành ph n hóa h c xay nh , r i ngâm chi t v i các dung môi có ñ phân c c khác nhau: n- c a cây này. Nhi u triterpene acid có khung lupan v i hàm lư ng khá hexane, dichloromethane, methanol ...T các d ch chi t thu ñư c, s d ng cao ñã ñư c phân l p [42], [52], [53], trong ñó h p ch t 24-nor-11α- các phương pháp s c kí như s c kí b n m ng, s c kí c t... ñ tinh ch 24- hydroxy-3-oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid ñư c xác ñ nh v i hàm nor-11α-hydroxy-3-oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid. lư ng là 0.05% so v i m u khô. Tuy nhiên, cho ñ n nay chưa có công trình khoa h c nào v nghiên c u t ng h p các d n xu t t triterpene này ñư c công b . Đ t n d ng ngu n nguyên li u này và góp ph n nghiên c u, • T ng h p các d n xu t c a 24-nor-11α-hydroxy-3-oxo-lup20(29)-ene-28-oic acid Chúng tôi ñưa ra 2 hư ng nghiên c u ñ t ng h p các d n xu t c a 24-nor-11α-hydroxy-3-oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid. tìm ki m các ch t có ho t tính, chúng tôi s s d ng triterpene tách *1. Ph n ñư c t cây này ñ chuy n hóa chúng t o thành các dãy d n xu t m i 20(29)-ene-28-oic acid. và thăm dò ho t tính c a các ch t thu ñư c. ng nhóm C11-OH c a 24-nor-11α-hydroxy-3-oxo-lup- -4- -3*2. Ph n ng nhóm C17-COOH c a 24-nor-11α-hydroxy-3-oxo- lup-20(29)-ene-28-oic acid. 5. B c c ñ tài CHƯƠNG 1 T NG QUAN 1.1. CÂY NGŨ GIA BÌ HƯƠNG Lu n văn g m 80 trang, trong ñó có 02 b ng và 24 hình. Ph n Ngũ gia bì hương có tên khoa h c là Acanthopanax trifoliatus m ñ u (4 trang), k t lu n và ki n ngh (1 trang), danh m c tài li u (L.) Merr.. Là lo i cây b i trư n, vươn cao hay dài ñ n 2-7m, có phân tham kh o (8 trang). N i dung c a lu n văn chia làm 4 chương: chương cành, v lúc non màu xanh, khi già màu nâu xám, có nhi u gai nh n 1 T ng quan (31 trang), chương 2 Nguyên li u và phương pháp nghiên s c; cu ng dài 2,5-3,5 cm, có gai; 3-5 lá chét, t hình tr ng thuôn có c u (02 trang), chương 3 Th c nghi m (7 trang), chương 4 K t qu và mép khía răng khô ñ n hình thuôn dài bàn lu n (27 trang). Li), lá chét gi a thư ng l n hơn các lá chét bên; kích thư c lá chét 6. T ng quan tài li u nghiên c u thư ng 4-8 x 1,5-3 cm. C m hoa d ng chùm tán, m c mép có gai nh n (var. setosus ñ u cành; hoa Các k t qu nghiên c u v thành ph n hóa h c c a cây Ngũ gia màu vàng ngà hay tr ng ngà, có cu ng m nh, dài 0,7-1 cm. Đài 5, nh ; bì hương (Acanthopanax trifoliatus, h Araliaceae), ch ra r ng cây này cánh hoa 5 hình tam giác tròn ñ u. Nh 5, ch nh dài hơn cánh hoa. B u có ch a nhi u triterpene khung lupan, ñ c bi t có nh ng ch t v i hàm 2 ô, ñ u nh y ch ñôi. Qu hình c u, hơi d t, khi chín màu tím ñen. 1-2 lư ng khá cao như: 3α, 11α-dihydroxylup-20(29)-ene-28-oic acid h t nh . V thân, v r và lá vò nát có mùi thơm ñ c bi t. (impressic acid), 3α,11α, 23-trihydroxylup-20(23)-ene-28-oic acid, 24- V , r , thân, lá làm thu c b , tăng l c, m nh gân c t, kích thích nor-3α,11α-dihydroxy-lup-20(29)-ene-28-oic acid và 3α,11α-dihydroxy tiêu hóa, ăn ngon mi ng, ng t t, ch a ñau nh c xương, m i g i, ñau -23-oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid… Trong ñó, impressic acid th hi n lưng, th p kh p, ho, c m m o, viêm ru t, ñi t , s i th n. V ñư c coi như ho t tính c ch y u t sao chép (transcription factor) m t v thu c b . Nư c s c và rư u ch t v cây ñư c dùng ph bi n làm giá tr IC50 = thu c b nâng cao s c c a các cơ, tăng trí nh , ngoài ra còn dùng làm 12.65 µM [29], [34], [42], [43], [44], [56]. Trong khuôn kh ñ tài này, chúng tôi ñã s d ng h p ch t AT (24-nor-11α-hydroxy-3-oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid) tách thu c ch a b nh ph khoa, ch a ñàn ông li t dương, ch a các b nh d dày, nh t là nó còn có hi u l c ñ ch a b nh ch m l n c a tr em. V ñư c t cây Ngũ gia bì hương ñ ti n hành nghiên c u t ng h p m t ngâm rư u cũng dùng ch a b nh tê th p. R và cành lá dùng ch a: 1. s d n xu t m i, nh m tìm ki m các ch t có ho t tính lý thú, t ñó có C m m o s t cao, ho, ñau ng c; 2. Đau lưng, phong th p ñau nh c kh p; th tìm ra các thu c phòng và ch a b nh m i ñ nâng cao s c kh e, 3. Đau d dày, viêm ru t, ñau b ng tiêu ch y; 4. Vàng da, viêm túi m t; cu c s ng c a con ngư i. Vì v y, k t qu c a ñ tài s có ý nghĩa khoa 5. S i ni u ñ o, b ch ñ i; 6. Gãy xương, viêm tuy n vú. Dùng 30 - 60g, h c và th c ti n. s c u ng. Dùng ngoài ch a ñòn ngã, eczema, m n nh t và viêm m da; giã r tươi và lá ñ p ngoài ho c n u nư c r a, t m. Cành nh n u lên r a, t m ch a ng a, gh . R và lá c a nó cùng v i hoa cúc tr ng giã nh ñ p m n nh t và n t k chân cũng có công hi u [62], [63]. -6- -51.2. CÁC H P CH T TRITERPENE S c ký c t thư ng v i pha tĩnh là silica gel 60, c h t 0.063-0.200 1.2.1. Khái ni m chung mm (70-230 Mesh) c a hãng Merck, r a gi i v i các h dung môi thông 1.2.2. M t s khung triterpene chính thư ng như CH2Cl2: MeOH, n-hexane: EtOAc.... v i t l khác nhau. a. Triterpene m ch th ng b. Triterpene khung dammaran 2.3. CÁC PHƯƠNG PHÁP CHUY N HÓA HÓA H C Các ph n ng hóa h c ñư c th c hi n theo các phương pháp c. Triterpene khung hopan t ng h p h u cơ thông thư ng. Các ph n ng c a các ch t nh y c m d. Triterpene khung lupan v i hơi m và không khí ñư c ti n hành trong môi trư ng có khí trơ. e. Triterpene khung oleanan Các dung môi ph n ng ñư c làm khan trong thi t b chuyên d ng. f. Triterpene khung friedelan 2.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP XÁC Đ NH C U TRÚC HÓA H C g. Triterpene khung taraxeran (friedooleanan) 2.5. PHƯƠNG PHÁP TH HO T TÍNH SINH H C 1.2.3. Sinh t ng h p các triterpene 1.2.4. Ho t tính sinh h c a. Ho t tính ch ng ung thư và kh i u CHƯƠNG 3 TH C NGHI M b. Ho t tính ch ng vi rút và kháng khu n 3.1. CHI T TÁCH 24-NOR-11α-HYDROXY-3-OXO-LUP-20(29)- c. Ho t tính ch ng viêm ENE-28-0IC ACID (AT) 1.2.5. M t s nghiên c u v t ng h p các d n xu t c a các triterpene 3.7 kg m u lá và thân cây Ngũ gia bì hương Acanthopanax trifoliatus (L.) Merr. thu hái CHƯƠNG 2 NGUYÊN LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 2.1. NGUYÊN LI U Mai Châu, Hòa Bình ñư c s y khô, nghi n nh và ngâm chi t 3 l n v i MeOH/H2O (85:15) lo i dung môi dư i áp su t gi m nhi t ñ phòng. C t 0 40 C, d ch nư c còn l i ñư c chi t l n lư t v i n-hexane, CH2Cl2 thu ñư c các c n có kh i lư ng tương ng là M u lá và thân cây Ngũ gia bì hương ñư c thu hái t i huy n 32 và 55g. Ph n nư c còn l i ñư c th y phân b ng dung d ch NaOH Mai Châu, t nh Hòa Bình do TS. Ngô Văn Tr i-Vi n Dư c li u xác (10%) trong EtOH, ñun h i lưu trong 8 gi . C t lo i EtOH, acid hóa b ng ñ nh tên khoa h c. HCl (10%), sau ñó ñư c chi t v i CH2Cl2. C t lo i dung môi thu ñư c 2.2. CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN L P, TINH CH CÁC CH T S CH 50g c n CH2Cl2. Các c n chi t CH2Cl2 ñư c ñưa lên c t silica gel gi i S c ký l p m ng ñư c th c hi n trên b n m ng ñ nhôm tráng h p b ng h dung môi CH2Cl2:MeOH v i t l MeOH tăng t 0 ñ n s n silica gel 60 F254 c a hãng Merck có ñ dày 0.25 mm. Dung môi 100% thu ñư c 20 phân ño n. T phân ño n 1-4 c a các c t ñ u, s c kí tri n khai s c ký là h n h p c a m t trong s các dung môi thư ng l i trên c t silica gel, dung môi r a gi i là CH2Cl2:MeOH= 100:3 thu dùng như: n-hexane, ethyl acetate, dichlometane, aceton... ñư c 9.4g ch t 24-nor-11α-hydroxy-3-oxo-lup-20(29)-ene-28-oic acid (AT) (hàm lư ng 0.26% so v i m u khô) (hình 3.1). -7- -83.2.1. T ng h p ch t 24-nor-11α-acetoxy-3-oxo-lup-20(29)-ene- Lá và thân cây A. trifoliatus (3.7 kg) 1. Phơi khô, nghi n nh 2. Ngâm chi t trong MeOH:H2O (85:15), 3. C t quay chân không, lo i methanol 28-oic acid (AT1) to phòng pyridine và 3 ml acetic anhydride. H n h p ñư c khu y D ch H2O 1. Thêm 250ml H2O 2. Chi t phân l p l n lư t v i n-hexane, CH2Cl2 Dị H2O còn lịi ch 1. Th y phân b ng NaOH 10%, EtOH, ñun h i lưu 2. Acid hóa v i HCl 10% 3. Chi t v i CH2Cl2 4. C t lo i dung môi C t lo i dung môi nhi t ñ phòng trong 24h. Sau ñó c t lo i pyridine và acetic anhydride dư dư i áp su t gi m t i khi thu ñư c c n r n màu tr ng. C n này ñư c hòa tan trong CH2Cl2 và r a b ng 10 ml dung d ch HCl 5%, sau ñó r a 3 l n v i Dị CH2Cl2 ch Dị n-hexan ch Hòa tan 1.465 g (3.2 mmol) ch t AT trong h n h p 5 ml Cịn CH2Cl2 (1) (55g) nư c, làm khan b ng Na2SO4, c t lo i dung môi thu ñư c s n ph m thô. S n ph m thô ñư c làm s ch b ng c t silica gel v i h dung môi Cịn CH2Cl2 (2) (50g) S c kí c t silica gel, h dung môi: CH2Cl2:MeOH, lư ng MeOH tăng t 0 ñ n 100% CH2Cl2:MeOH = 98:2 thu ñu c 1.35g ch t AT1, hi u su t 85%. 3.2.2. T ng h p ch t 24-nor-11α-O-phthalyl-3-oxo-lup-20(29)ene-28-oic acid (AT2) H n h p c a 160 mg ch t AT, 200 mg (1.64 mmol) DMAP (4- Phân đoịn 1-4 Phân đoịn 18 Phân đoịn 1-4 Phân đoịn 20 S c kí c t silica gel, h dung môi: CH2Cl2:MeOH=100:3 Ch t AT 9.4g (0.26% so v i m u khô) NG T O D N XU T ESTER ñư c hòa tan trong 10 ml pyridine. H n h p ñun nóng 600C trong 8 gi . Sau khi ph n ng k t thúc, thêm 50 ml CH2Cl2 r i r a b ng 10 ml dung d ch HCl 5%, sau ñó r a l i v i nư c ba l n, làm khan b ng Hình 3.1. Sơ ñ chi t, tách h p ch t AT t cây Ngũ gia bì hương 3.2. PH N dimethylaminopyridine) và 260 mg (1.76 mmol) c a phthalic anhydride NHÓM C11-OH C A 24-NOR-11α-HYDROXY-3-OXO-LUP-20(29)-ENE-28-0IC ACID (AT) Na2SO4, c t lo i dung môi thu ñư c s n ph m thô. S n ph m thô ñư c làm s ch b ng c t silica gel v i h dung môi CH2Cl2:MeOH = 100:4 thu ñu c 137 mg ch t AT2, hi u su t 65%. 3.2.3. T ng h p 24-nor-11α-O-glutaryl-3-oxo-lup-20(29)-ene-28oic acid (AT3) Ch t AT3 ñư c t ng h p theo qui trình t ng h p ch t AT2, thu ñư c 134 mg, hi u su t 67%. 3.3. PH N NG T O D N XU T AMIDE C A 24-NOR-11α- HYDROXY-3-OXO-LUP-20(29)-ENE-28-0IC ACID (AT) Hình 3.2. Sơ ñ ph n ng t ng h p các ester AT1, AT2, AT3