1<br />
<br />
2<br />
<br />
Công trình ñư c hoàn thành t i<br />
B<br />
<br />
GIÁO D C VÀ ĐÀO T O<br />
Đ I H C ĐÀ N NG<br />
<br />
BÙI TH MAI LÂM<br />
<br />
NGHIÊN C U T NG H P THEO PHƯƠNG PHÁP<br />
TR C TI P VÀ NG D NG X LÝ CÁC<br />
H P CH T H U CƠ Ô NHI M C A V T LI U<br />
XÚC TÁC QUANG TiO2/SBA-15<br />
<br />
Chuyên ngành: Hoá h u cơ<br />
Mã s : 60 44 27<br />
<br />
Đ I H C ĐÀ N NG<br />
<br />
Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. Nguy n Phi Hùng<br />
<br />
Ph n bi n 1: PGS.TS. Lê Th Liên Thanh<br />
Ph n bi n 2: PGS.TS. Lê T H i<br />
<br />
Lu n văn ñã ñư c b o v t i H i ñ ng ch m lu n văn<br />
t t nghi p Th c sĩ Khoa h c h p t i Đ i h c Đà N ng vào<br />
ngày 13 tháng 11 năm 2012.<br />
<br />
TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ KHOA H C<br />
<br />
Đà N ng - Năm 2012<br />
<br />
Có th tìm lu n văn t i:<br />
- Trung tâm Thông tin-H c li u, Đ i h c Đà N ng<br />
- Thư vi n trư ng Đ i h c Sư ph m, Đ i h c Đà N ng<br />
<br />
3<br />
M<br />
<br />
4<br />
Đ U<br />
<br />
1. Tính c p thi t c a ñ tài<br />
S bùng n dân s cùng v i t c ñ ñô th hóa, công nghi p<br />
hóa nhanh chóng ñã và ñang t o ra m t s c ép l n t i môi trư ng<br />
<br />
tác s r t khó thu h i sau ph n ng. Trong lúc ñó, như m t ch t mang<br />
xúc tác lý tư ng, các v t li u oxit silic mao qu n trung bình, ñ c bi t<br />
SBA-15, r t ñáng ñư c quan tâm b i chúng có di n tích b m t l n,<br />
kích thư c mao qu n có th ñi u ch nh ñư c, khung mao qu n có ñ<br />
<br />
Vi t Nam. Công nghi p và dân s phát tri n ñòi h i m t<br />
<br />
tr t t cao và ñ c bi t là trong su t ñ i v i tia UV. Vì v y, n u t h p<br />
<br />
ngu n cung c p nư c phong phú và v ng b n. Bên c nh ñó nó th i<br />
<br />
hai lo i v t li u nano d ng mao qu n SBA-15 và d ng h t (thanh,<br />
<br />
vào môi trư ng nh ng ngu n ô nhi m m i. Trong ñó, v n ñ nhi m<br />
<br />
dây) TiO2, các h n ch nêu trên có th ñư c c i thi n, ñ ng th i s<br />
<br />
b n h u cơ ñang là v n ñ ñư c quan tâm hàng ñ u c a các nhà<br />
<br />
tăng cư ng ưu ñi m c a chúng như c i thi n ñ b n, ñ ñ ng ñ u c a<br />
<br />
nghiên c u. Ch t th i h u cơ ch a hàm lư ng các ch t h u cơ khó<br />
<br />
c h t, kh năng ñi u khi n hình d ng và kích c nano mét c a h t,<br />
<br />
phân h y như các h p ch t vòng benzen, nh ng ch t có ngu n g c t<br />
<br />
kh năng h p ph , ñ phân tán tâm xúc tác, kh năng tách, hoàn<br />
<br />
các ch t t y r a, thu c tr sâu, thu c kích thích sinh trư ng, thu c<br />
<br />
nguyên xúc tác, và quan tr ng nh t là c i thi n hi u năng xúc tác.<br />
<br />
di t c , hóa ch t công nghi p…; các ch t có ñ c tính cao ñ i v i sinh<br />
<br />
Tuy v y, vi c k t h p gi a hai lo i v t li u này v n ñang còn là v n<br />
<br />
v t (g m các loài sinh v t có kh năng lây nhi m ñư c ñưa vào trong<br />
<br />
ñ m i m và c n thi t ph i ñư c nghiên c u, b i l r t h a h n kh<br />
<br />
môi trư ng nư c. Ví d như nư c th i c a các b nh vi n khi chưa<br />
<br />
năng tăng cư ng nh ng ưu th c a các v t li u và ng d ng chúng<br />
<br />
ñư c x lý ho c x lý không tri t ñ các m m b nh). Hi n nay, ñ<br />
<br />
trong th c ti n. Tình hình trên cho th y, hư ng nghiên c u ñi u ch<br />
<br />
x lý chúng không th s d ng ch t oxi hóa thông thư ng, mà c n<br />
<br />
và kh o sát ho t tính xúc tác quang c a v t li u nano t<br />
<br />
ph i có m t v t li u m i có kh năng oxi c c m nh.<br />
<br />
TiO2/SBA-15 nh m ng d ng trong lĩnh v c x lý môi trư ng là r t<br />
<br />
s ng<br />
<br />
h p<br />
<br />
G n ñây, vi c s d ng ph n ng xúc tác quang c a các ch t bán<br />
<br />
c n thi t, r t có ý nghĩa v m t khoa h c và th c ti n. Vì v y tôi ch n<br />
<br />
d n như TiO2, ZnO, CdS và Fe2O3... c u trúc nano ñ t o ra các g c<br />
<br />
ñ tài: “Nghiên c u t ng h p theo phương pháp tr c ti p và ng<br />
<br />
có tính oxy hóa m nh ñang thu hút s quan tâm trong lĩnh v c nghiên<br />
<br />
d ng x lý các h p ch t h u cơ ô nhi m c a v t li u xúc tác quang<br />
<br />
c u cơ b n và ng d ng.<br />
<br />
TiO2/SBA-15”.<br />
<br />
So v i các ch t xúc tác quang khác, TiO2 th hi n các ưu ñi m<br />
<br />
2. M c tiêu nghiên c u<br />
<br />
vư t tr i do giá thành th p, hi u năng xúc tác quang cao, b n hóa h c<br />
<br />
- Ch t o ñư c v t li u xúc tác quang nano t h p TiO2/SBA-15.<br />
<br />
và thân thi n v i môi trư ng. Tuy nhiên, như c ñi m c a v t li u<br />
<br />
- Đ xu t ñư c quy trình ch t o v t li u nano TiO2 trên ch t<br />
<br />
TiO2 ñư c ñi u ch theo phương pháp thông thư ng có di n tích b<br />
m t không l n, ho t tính xúc tác quang ch th hi n trong vùng ánh<br />
sáng t ngo i và ñ phân tán c a xúc tác trong h ph n ng d th<br />
không t t. N u s d ng TiO2 dư i d ng các h t nano ñ làm ch t xúc<br />
<br />
mang SBA-15 theo hư ng t i ưu và d tri n khai trong th c t .<br />
- Th nghi m ng d ng v t li u nano t h p TiO2/SBA-15 vào<br />
x lý nư c th i b ô nhi m.<br />
<br />
6<br />
<br />
5<br />
3. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u<br />
3.1. Đ i tư ng nghiên c u<br />
- Nghiên c u các ñ c trưng c u trúc c a v t li u ch a TiO2/SBA15 ñư c ñi u ch dư i d ng b t.<br />
- Nghiên c u bi n tính (pha t p) b c vào v t li u nano<br />
TiO2/SBA-15, tính ch t c a v t li u trư c và sau khi bi n tính.<br />
- Nghiên c u ho t tính xúc tác quang c a TiO2/SBA-15 và<br />
TiO2/SBA-15 bi n tính trên thí nghi m trong x lý các ch t h u cơ.<br />
3.2. Ph m vi nghiên c u<br />
- Ch t o v t li u xúc tác quang nano t h p TiO2/SBA-15 theo<br />
cách t ng h p tr c ti p.<br />
<br />
pháp chu n.<br />
- S n ph m ph n ng ñư c phân tích b ng phương pháp quang<br />
UV-Vis. Trong thí nghi m kh o sát x lý nư c th i ô nhi m, ch tiêu<br />
COD ñư c xác ñ nh theo các phương pháp ñã ñư c chu n hóa.<br />
5. B c c ñ tài<br />
Lu n văn g m các ph n: M ñ u (4 trang), Chương 1. T ng quan<br />
(28 trang), Chương 2. Th c nghi m (16 trang), Chương 3. K t qu và th o<br />
lu n (15 trang), K t lu n và ki n ngh (2 trang).<br />
Trong lu n văn có 8 b ng bi u, 28 hình v , 37 tài li u tham kh o.<br />
6. T ng quan tài li u nghiên c u<br />
Ph n t ng quan c a lu n văn ñã tham kh o 37 tài li u khoa<br />
<br />
- Kh o sát ho t tính xúc tác quang c a v t li u nano t h p<br />
<br />
h c v các v t li u TiO2, SBA-15 và các ki n th c liên quan. Nhìn<br />
<br />
TiO2/SBA-15 trong ph n ng phân h y xanh metylen, metyl da cam.<br />
<br />
chung, các công b k t qu nghiên c u v hai lo i v t li u nêu trên là<br />
<br />
T ñó làm cơ s cho vi c th nghi m ng d ng chúng trong x lý<br />
<br />
khá phong phú. Tuy nhiên, v n còn r t ít các nghiên c u k t h p gi a<br />
<br />
các h p ch t h u cơ t ng s trong nư c th i.<br />
<br />
hai lo i v t li u nano TiO2 và SBA-15. Vì v y, ñ i tư ng v t li u<br />
<br />
4. Phương pháp nghiên c u<br />
<br />
nano t h p TiO2/SBA-15 v n ñang còn m i m và c n thi t ph i<br />
<br />
- T ng h p và bi n tính v t li u nano TiO2/SBA-15 b ng phương<br />
<br />
ñư c quan tâm, b i l r t h a h n kh năng tăng cư ng ñư c nh ng<br />
<br />
pháp sol-gel, th y nhi t theo cách ph i tr n ñ ng th i các ngu n<br />
<br />
ưu th và h n ch nh ng như c ñi m c a hai lo i v t li u thành ph n<br />
<br />
nguyên li u ch a Ti và Si.<br />
<br />
trong ng d ng quang xúc tác.<br />
<br />
- Đ c trưng v t li u b ng các phương pháp: nhi u x tia X (XRD)<br />
nh m phân tích c u trúc tinh th và vi tinh th ; ch p nh hi n vi ñi n<br />
t<br />
<br />
quét (SEM), truy n qua (TEM) nh m kh o sát hình thái, kích<br />
<br />
thư c, tr ng thái s p x p c a mao qu n và ñ phân tán c a v t li u;<br />
kh o sát ñ x p và di n tích b m t riêng; quang ph h ng ngo i<br />
nh m xác ñ nh các ki u liên k t trong v t li u; ph tán x năng lư ng<br />
tia X (EDX) nh m xác ñ nh thành ph n nguyên t trong pha r n; ph<br />
t ngo i- kh ki n (UV-Vis) nh m kh o sát s h p th ánh sáng.<br />
- Th nghi m ho t tính xúc tác quang ñư c ñánh giá theo phương<br />
<br />
7<br />
CHƯƠNG 1<br />
T NG QUAN<br />
1.1. GI I THI U V<br />
<br />
V T LI U MAO QU N TRUNG BÌNH<br />
<br />
8<br />
nư c<br />
a. Cơ ch phân hu các h p ch t h u cơ gây ô nhi m<br />
b. Đ ng h c c a quá trình quang xúc tác trên TiO2<br />
NGHIÊN C U VÀ<br />
<br />
SBA-15 (SANTA BARBARA AMORPHOUS)<br />
<br />
1.4. M T S<br />
<br />
1.2. GI I THI U V V T LI U NANO TiO2<br />
<br />
NG D NG C A V T LI U<br />
<br />
NANO CH A TiO2<br />
<br />
1.2.1. C u trúc<br />
<br />
1.4.1. X lý không khí ô nhi m<br />
<br />
a. Rutile<br />
<br />
1.4.2.<br />
<br />
ng d ng trong x lý nư c<br />
<br />
b. Anatase<br />
<br />
1.4.3. Di t vi khu n, vi rút, n m<br />
<br />
c. Brookite<br />
<br />
1.4.4. Tiêu di t các t bào ung thư<br />
<br />
1.2.2. M t s tính ch t c a TiO2<br />
<br />
1.4.5.<br />
<br />
ng d ng tính ch t siêu th m ư t<br />
<br />
1.2.3. T ng h p<br />
<br />
1.4.6. S n xu t ngu n năng lư ng s ch H2<br />
<br />
a. Phương pháp c ñi n<br />
<br />
1.4.7. S n xu t sơn, g ch men, kính t làm s ch<br />
<br />
b. Phương pháp t ng h p ng n l a<br />
<br />
1.4.8. Pin m t tr i quang ñi n hoá (PQĐH)<br />
<br />
c. Phân hu qu ng illmenit<br />
<br />
1.4.9. Linh ki n ñi n t<br />
<br />
d. Phương pháp ngưng t hơi hoá h c<br />
<br />
1.5. GI I THI U V XANH METYLEN VÀ METYL DA CAM<br />
<br />
e. S n xu t TiO2 b ng phương pháp plasma<br />
<br />
1.5.1. Xanh metylen<br />
<br />
f. Phương pháp vi nhũ tương<br />
<br />
1.5.2. Metyl da cam<br />
<br />
g. Phương pháp sol-gel<br />
h. Phương pháp thu nhi t<br />
i. Phương pháp siêu âm<br />
j. Phương pháp vi sóng<br />
1.2.4. Bi n tính v t li u TiO2<br />
a. Pha t p v i các ch t kim lo i<br />
b. Pha t p phi kim<br />
c. K t h p TiO2 v i m t ch t h p th khác<br />
1.3.<br />
<br />
NG D NG XÚC TÁC QUANG C A V T LI U TiO2<br />
<br />
1.3.1. Tính ch t quang xúc tác c a TiO2<br />
1.3.2.<br />
<br />
ng d ng tính ch t quang xúc tác c a TiO2 trong x lý<br />
<br />
10<br />
<br />
9<br />
CHƯƠNG 2<br />
<br />
2.4.2. Ho t tính xúc tác quang c a v t li u khi nung<br />
<br />
các nhi t<br />
<br />
ñ khác nhau<br />
<br />
TH C NGHI M<br />
2.1. HÓA CH T VÀ D NG C<br />
<br />
Ti n hành kh o sát s phân h y 10 ml metyl da cam 80 mg/l<br />
các nhi t ñ 5500C và 6500C dư i ánh sáng<br />
<br />
2.1.1. Hóa ch t<br />
<br />
b ng 0,04 g T11 nung<br />
<br />
2.1.2. D ng c<br />
<br />
ñèn t ngo i v i th i gian l n lư t là 1 gi ; 2gi ; 3 gi ; 4 gi và 5<br />
<br />
2.1.3. Thi t b<br />
<br />
gi .<br />
<br />
2.2. CH T T O V T LI U<br />
<br />
2.4.3. Ho t tính xúc tác quang c a m u TiO2/SBA-15 bi n tính<br />
<br />
2.2.1. T ng h p v t li u nano t h p TiO2/SBA-15 theo phương<br />
<br />
ñem ñi kh o sát ho t tính xúc tác quang b ng cách phân h y xanh<br />
<br />
pháp tr c ti p<br />
2.2.2. Kh o sát nhi t ñ nung TiO2/SBA-15<br />
<br />
metylen và metyl da cam dư i ngu n sáng ñèn compact và m t tr i.<br />
<br />
2.3. CÁC PHƯƠNG PHÁP Đ C TRƯNG V T LI U<br />
2.3.1. Phương pháp kính hi n vi ñi n t quét SEM (Scanning<br />
Electron Microscopy)- truy n qua TEM (Transmission Electron<br />
Microscopy)<br />
2.3.2. Phương pháp h ng ngo i (IR)<br />
2.3.3. Phương pháp nhi u x tia X (XRD)<br />
2.3.4. Phép ño di n tích b m t h p ph<br />
<br />
khí Brunauer –<br />
<br />
Emmett – Teller (BET)<br />
2.3.5. Phương pháp ph h p th UV-Vis r n<br />
2.3.6. Phương pháp ph EDX<br />
2.4. KH O SÁT HO T TÍNH XÚC TÁC QUANG<br />
2.4.1. Ho t tính xúc tác quang c a m u TiO2/SBA-15 chưa bi n<br />
tính<br />
Ho t tính quang hoá c a xúc tác ñư c ñánh giá d a trên các ph n<br />
ng mô hình là phân h y xanh metylen và metyl da cam dư i ánh<br />
sáng ñèn t ngo i trong các kho ng th i gian là 1 gi ; 2 gi ; 3 gi ; 4<br />
gi và 5 gi . Kh i lư ng ch t xúc tác là 0,04g và th tích c a dung<br />
d ch b phân h y là 10 ml (n ng ñ 80 mg/l).<br />
<br />
M u T11 sau khi thêm kim lo i Ag v i các t l khác nhau ñư c<br />
<br />
2.5. X<br />
<br />
LÝ NƯ C TH I<br />
<br />
Xác ñ nh ch s COD c a m u nư c th i c a nhà máy d t Th y<br />
Dương trư c và sau khi x lí b ng m u T11 ch a 4% Ag.<br />
<br />