Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và Nhân văn: Hình tượng cái tôi trữ tình trong thơ Việt Nam giai đoạn 1955-1965

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG<br /> <br /> VŨ THỊ HƢƠNG<br /> <br /> HÌNH TƢỢNG CÁI TÔI TRỮ TÌNH TRONG<br /> THƠ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1955 - 1965<br /> <br /> Chuyên ngành: Văn học Việt Nam<br /> Mã số:<br /> 60 22 01 21<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ<br /> KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> <br /> Đà Nẵng, Năm 2015<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại<br /> ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: TS. PHAN NGỌC THU<br /> <br /> Phản biện 1: TS. BÙI BÍCH HẠNH<br /> <br /> Phản biện 2: PGS.TS. HỒ THẾ HÀ<br /> <br /> Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn<br /> tốt nghiệp thạc sỹ Khoa học Xã hội và Nhân văn họp tại Đại<br /> học Đà Nẵng vào ngày 5 tháng 12 năm 2015<br /> <br /> Có thể tìm luận văn tại:<br /> - Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng<br /> - Thư viện trường Đại học Sư phạm, Đại hoc Đà Nẵng<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Dân tộc Việt Nam có truyền thống yêu thơ từ lâu đời.<br /> Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam<br /> Dân chủ Cộng hòa ra đời đã mở ra một thời đại mới cho lịch sử<br /> dân tộc và lịch sử văn học nước nhà.<br /> Nhìn lại tiến trình phát triển của nền văn học hiện đại<br /> Việt Nam, thơ ca luôn là dòng chảy lưu giữ ký ức về cuộc sống và<br /> tâm hồn dân tộc qua từng chặng đường lịch sử. Nối tiếp truyền<br /> thống thơ ca kháng chiến chống Pháp (1946-1954), thơ ca Việt<br /> Nam giai đoạn 1955 - 1975 đã ra đời và phát triển trong một hoàn<br /> cảnh lịch sử đặc biệt mà chặng đường 1955-1965 là giai đoạn<br /> chuyển tiếp, giai đoạn “bản lề” giữa thơ ca thời kỳ chống Pháp và<br /> cao trào thơ ca thời chống Mĩ, cứu nước trên cả hai miền Nam<br /> Bắc (1965-1975) trong công cuộc dựng xây và ra trận giành thống<br /> nhất nước nhà.<br /> Đặc trưng của thế giới nghệ thuật thi ca là sự thể hiện<br /> hình tượng nhân vật cái tôi trữ tình. Tìm hiểu hình tượng cái tôi<br /> trữ tình trong thơ ca Việt Nam giai đoạn 1955-1965 không chỉ để<br /> hiểu về bản chất của thơ ca mà còn để hiểu thêm một chặng<br /> đường lịch sử tâm hồn của dân tộc. Vì cho đến ngày nay, sau 40<br /> năm đất nước thống nhất, thời gian hơn nửa đời người, quá khứ có<br /> thể phôi pha, chúng ta có thể quên lãng nhiều điều nhưng không<br /> thể quên một thời kỳ đau thương mà vô cùng cao cả - thời kì đấu<br /> tranh để non sông nối liền một dải, Bắc - Nam sum họp một nhà.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Những trang thơ ấy, mỗi lần đọc lại vẫn gợi bao xúc động, với<br /> những tình cảm thiêng liêng và sâu lắng.<br /> Do đó, việc đi sâu nghiên cứu đề tài này cũng là một dịp<br /> để hiểu thêm vẻ đẹp đau thương mà hào hùng của đời sống dân<br /> tộc trong những năm tháng không thể nào quên ấy. Đồng thời,<br /> tiếp cận đề tài này còn có ý nghĩa thiết thực giúp ích cho việc dạy<br /> học thơ Việt Nam hiện đại trong nhà trường hiện nay.<br /> 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu<br /> 2.1. Những bài viết nổi bật có liên quan gián tiếp đến<br /> đề tài<br /> Trước hết là bộ sách “Nhà văn Việt Nam (1945-1975)”,<br /> gồm hai tập, của Phan Cự Đệ và Hà Minh Đức do Nxb Đại học<br /> và Trung học chuyên nghiệp ấn hành năm 1979. GS Hà Minh Đức<br /> đã nêu nhận xét về thơ Việt ở chặng đường 1954-1964 như sau:<br /> “Cảm hứng về đất nước anh hùng, tổ quốc xã hội chủ nghĩa giàu<br /> đẹp vẫn là cảm hứng chủ đạo trong thơ ca suốt một giai đoạn<br /> mới. Trong thơ ca có tiếng nói da diết nhớ thương về tình cảnh<br /> đất nước còn bị chia cắt hai miền.”[9, tr.117].<br /> Các tác giả Nguyễn Đăng Mạnh, Nguyễn Trác, Trần Hữu<br /> Tá, trong giáo trình Văn học Việt Nam (1945-1975), Tập I, Nxb<br /> Giáo dục, 1983, khi nhìn lại chặng đường văn học 1954-1964<br /> cũng đã có những trang đề cập đến thành tựu và đặc điểm của thơ<br /> ca. [34, tr 79;93].<br /> Công trình Nhà thơ Việt Nam hiện đại của Viện Văn học,<br /> Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1984 đã tuyển chọn và giới thiệu<br /> 32 gương mặt nhà thơ Việt Nam hiện đại. Qua đó cũng có thể<br /> giúp cho người đọc nhận diện gương mặt cái tôi trữ tình qua từng<br /> <br /> 3<br /> <br /> chặng đường thơ Việt Nam hiện đại trong đó có nhắc đến chặng<br /> đường 1955-1965.<br /> Khi tìm hiểu Cái đẹp trong thơ kháng chiến Việt Nam<br /> 1945-1975 (Nxb Giáo dục, 2000) của tác giả Vũ Duy Thông đã<br /> khảo sát thơ qua hai cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế<br /> quốc Mĩ. Qua cách tiếp cận của tác giả và nhất là qua phần tuyển<br /> thơ, người đọc cũng có thể cảm nhận được phần nào về cái tôi trữ<br /> tình ở chặng đường thơ giai đoạn 1955-1965.<br /> Công trình Nhìn lại một chặng đường văn học của tác<br /> giả Trần Hữu Tá, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh,2000, giúp thêm<br /> cách tiếp cận với cái tôi trữ tình của các nhà thơ trong phong trào<br /> yêu nước của trí thức và thanh niên, học sinh, sinh viên ở đô thị<br /> miền Nam nước ta giai đoạn 1955-1975.<br /> Năm 2001, trong cuốn Tiến trình thơ hiện đại Việt Nam,<br /> Nxb Giáo dục, Hà Nội, Mã Giang Lân đã có một chương viết<br /> riêng về đặc điểm chung của thơ Việt Nam hiện đại ở giai đoạn<br /> 1954-1964.<br /> Những thế giới nghệ thuật thơ là một công trình<br /> nghiên cứu có giá trị của Trần Đình Sử (Nxb Giáo dục - Hà<br /> Nội, 1997). Khi viết về thơ 1955 - 1975, tác giả đã có những<br /> nhận xét rất xác đáng về nghệ thuật thơ cách mạng: Về mặt nghệ<br /> thuật, thơ cách mạng đã sáng tạo ra một thế giới sử thi độc<br /> đáo [42, tr.100].<br /> Trong chuyên luận Về một đặc trưng thi pháp thơ Việt<br /> Nam (1945-1995), Nxb Khoa học xã hội (1999), tác giả Vũ Văn<br /> Sĩ đã nhận định Thơ trữ tình Cách mạng Việt Nam là linh hồn của<br /> thơ Việt Nam thế kỷ XX … Nhu cầu bộc lộ mình trong sự kiện,<br /> <br />