Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành chính: Giải quyết tố cáo của công dân - Từ thực tiễn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là làm sáng tỏ thêm những vấn đề có tính lý luận, rà soát, hệ thống hóa các văn bản quy phạm pháp luật về tố cáo, tiếp cận những cơ sở để đánh giá được vị trí, vai trò của tố cáo và giải quyết tố cáo trong hoạt động quản lý nhà nước nói chung và hoạt động quản lý hành chính nhà nước nói riêng. Từ đó, căn cứ vào thực tiễn giải quyết tố cáo của công dân ở huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội để đưa ra các phương hướng, giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giải quyết tố cáo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành chính: Giải quyết tố cáo của công dân - Từ thực tiễn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN SƠN TÙNG GIẢI QUYẾT TỐ CÁO CỦA CÔNG DÂN - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN QUỐC OAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8380102 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI - NĂM 2020 1
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Lê Thị Hương Phản biển 1: TS Lê Thị Hoa, Học viện Hành chính Quốc Gia. Phản biển 2: GS.TS. Phạm Hồng Thái, Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện hành chính Quốc gia. Địa điểm: Phòng họp D , Nhà G - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Số: 77 - Đường: Nguyễn Chí Thanh - Quận: Đống Đa – TP Hà Nội. Thời gian: vào hồi 16 giờ 30 tháng 8 năm 2020. Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Ban QLĐT Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia 2
MỤC LỤC MỞ ĐẦU 2 CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ 9 GIẢI QUYẾT TỐ CÁO CỦA CÔNG DÂN 1.1. Quyền tố cáo của công dân và trách nhiệm của nhà nước trong giải 9 quyết tố cáo 1.2. Khái niệm, nguyên tắc, thẩm quyền và quy trình giải quyết tố cáo 18 của công dân 1.3. Các yếu tố bảo đảm giải quyết tố cáo của công dân 36 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT TỐ CÁO CỦA CÔNG 41 DÂN Ở HUYỆN QUỐC OAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội – bối cảnh phát sinh tố cáo của 41 công dân ở huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội 2.2. Hoạt động giải quyết tố cáo của công dân ở huyện Quốc Oai, thành 47 phố Hà Nội 2.3. Đánh giá thực trạng giải quyết tố cáo của công dân ở huyện Quốc 56 Oai, thành phố Hà Nội CHƯƠNG 3. CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM GIẢI QUYẾT TỐ 66 CÁO CỦA CÔNG DÂN TỪ THỰC TIỄN HUYỆN QUỐC OAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1. Nhóm giải pháp về nhận thức 66 3.2. Nhóm giải pháp về hoàn thiện pháp luật 71 3.3. Nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện giải quyết tố cáo của công 75 dân 3.4. Nhóm giải pháp cho huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội 81 KẾT LUẬN 86 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 88 3
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân do Nhân dân vì Nhân dân, quyền tố cáo là một trong những quyền năng pháp lý để Nhân dân thực hiện quyền làm chủ. Công dân sử dụng quyền khiếu nại tố cáo để tham gia quản lý nhà nước đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Điều 30 Hiến pháp 2013 đã quy định: 1. Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân. 2. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền phải tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự theo quy định của pháp luật. Giải quyết tố cáo của công dân là một vấn đề luôn được Đảng, Nhà nước đặc biệt chú trọng trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa hiện nay nhằm xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật; đồng thời bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, bảo đảm công bằng xã hội, an toàn cho công dân, tổ chức. Những năm qua, công tác giải quyết tố cáo của các cơ quan nhà nước thu được những kết quả quan trọng: đã khôi phục, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp cho công dân, cơ quan, tổ chức...Thông qua giải quyết tố cáo của công dân, các cơ quan nhà nước đã kịp thời uốn nắn, chấn chỉnh những sơ hở trong quản lý kinh tế, yếu kém trong quản lý nhà nước; nhiều văn bản, chính sách, chế độ đã được sửa đổi, bổ sung phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã hội trong thời kỳ mới; đã khuyến khích người dân tích cực tham gia phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật, tăng cường trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong giải quyết tố cáo… 4
Song bên cạnh đó, tình hình tố cáo của công dân vẫn còn diễn biến phức tạp: số lượng các vụ việc tố cáo qua các năm vẫn còn nhiều, tình hình tố cáo gay gắt thường xảy ra tại các thời điểm trước bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân, đại hội Đảng hoặc liên quan đến việc quản lý đất đai, tài chính, bổ nhiệm cán bộ cấp cơ sở...; một số địa phương xảy ra những vụ tố cáo đông người, kéo dài; việc xử lý một số hành vi vi phạm pháp luật bị phát hiện qua tố cáo chưa nghiêm túc, chưa dứt điểm…đã ảnh hưởng lớn đến tình hình kinh tế - chính trị, trật tự an toàn xã hội. Do vậy, mục tiêu cần thiết phải có những phương hướng, giải pháp để nâng cao chất lượng hoạt động giải quyết tố cáo nhằm phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, hạn chế tình trạng tố cáo tràn lan, kéo dài, vượt cấp, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật. Trong những năm gần đây, công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư trên địa bàn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy vậy những kết quả đã đạt được vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Một trong những nguyên nhân của hạn chế đó là chưa có phương hướng, giải pháp tốt để nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác tiếp dân, giải quyết tố cáo. Từ thực tế nêu trên, việc nghiên cứu nhằm đưa ra các giải pháp nhằm bảo đảm giải quyết đơn thư, đặc biệt là đơn thư tố cáo là cần thiết. Đây cũng chính là lý do đề tài: “Giải quyết tố cáo của công dân - Từ thực tiễn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội” được tác giả lựa chọn để nghiên cứu. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Giải quyết tố cáo là một lĩnh vực hết sức quan trọng trong hệ thống quản lý nhà nước và điều hành xã hội. Cho đến nay, đã có không ít công trình nghiên cứu ở các mức độ khác nhau liên quan đến đề tài góp phần làm rõ thêm vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác xử lý đơn thư, giải quyết tố cáo. 5
Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài đã được công bố trong thời gian vừa qua như: - Đề tài Luận văn của Thạc sĩ Hồ Thị Thu An, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội “Hoàn thiện pháp luật về tố cáo và giải quyết tố cáo ở Việt Nam hiện nay”, năm 2009. - Đề tài luận văn Thạc sĩ của Lê Đình Cung, Ban Tiếp công dân thành phố Hà Nội: “Thực hiện chính sách giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Ban Tiếp công dân thành phố Hà Nội”, năm 2019. - Đề tài cấp nhà nước năm 2011, Khiếu nại, tố cáo hành chính - Cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp”, TS. Lê Tiến Hào, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ. - Đề tài cấp cơ sở, năm 2011: “Cơ sở khoa học của việc hoàn thiện hệ thống các quy định nghiệp vụ về giải quyết khiếu nại, tố cáo” ThS. Nguyễn Huy Hoàng, Phó Hiệu trưởng Trường Cán bộ Thanh tra - Thanh tra Chính phủ. - Đề tài cấp Bộ năm 2011 “Trách nhiệm pháp lý của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các cấp trong công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng” , ThS.Nguyễn Tuấn Khanh, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Thanh tra, Thanh tra Chính phủ. - Đề tài cấp Bộ năm 2011 “Nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, tuyên truyền pháp luật về thanh tra, khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng của Thanh tra Chính phủ”, ThS. Văn Tiến Mai, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ. - Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2010 “Xử lý các hành vi vi phạm Luật Khiếu nại, tố cáo - Những vấn đề lý luận và thực tiễn”. ThS.Nguyễn Văn Kim, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ. 6
Các công trình nghiên cứu kể trên đã góp phần không nhỏ làm rõ nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn về giải quyết tố cáo ở Việt Nam hiện nay. Những công trình này đưa ra những nhận định, đánh giá về thực trạng và đề ra những phương hướng và giải pháp hoàn thiện có tính khả thi về giải quyết tố cáo ở Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, chưa có một công trình nào đề cập cụ thể thực trạng giải quyết tố cáo ở huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội trong những năm gần đây. Đề tài nghiên cứu “Giải quyết tố cáo của công dân - từ thực tiễn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội”, ngoài việc kế thừa những ưu điểm, những mặt tích cực của các đề tài nghiên cứu trước còn tập trung nghiên cứu vào những nội dung cụ thể, sát với thực tiễn quá trình giải quyết tố cáo từ cơ sở với mong muốn đưa ra những phương hướng, giải pháp góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết tố cáo trong quản lý hành chính nhà nước. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích của Luận văn Làm sáng tỏ thêm những vấn đề có tính lý luận, rà soát, hệ thống hóa các văn bản quy phạm pháp luật về tố cáo, tiếp cận những cơ sở để đánh giá được vị trí, vai trò của tố cáo và giải quyết tố cáo trong hoạt động quản lý nhà nước nói chung và hoạt động quản lý hành chính nhà nước nói riêng. Từ đó, căn cứ vào thực tiễn giải quyết tố cáo của công dân ở huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội để đưa ra các phương hướng, giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giải quyết tố cáo. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của Luận văn - Phân tích, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về quyền tố cáo của công dân; trách nhiệm của Nhà nước trong tôn trọng, bảo vệ, tổ chức thực hiện quyền tố cáo của công dân; nội dung, thẩm quyền và quy trình giải quyết tố 7
cáo của công dân; các yếu tố ảnh hưởng đến giải quyết tố cáo của công dân do UBND huyện thực hiện. - Phân tích thực trạng giải quyết tố cáo của công dân trên địa bàn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân về mặt pháp luật và tổ chức thực hiện. - Xác định các quan điểm và đề xuất các giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo của công dân từ thực tiễn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của Luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận, pháp lý và thực tiễn về tố cáo và giải quyết tố cáo của cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu những quy định pháp luật về tố cáo và giải quyết tố cáo của công dân thể hiện trong Luật Tố cáo năm 2018 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Cơ sở lý luận về tố cáo; thực trạng công tác giải quyết tố cáo của cá nhân trên địa bàn huyện Quốc Oai và các phương hướng, giải pháp tiếp tục đổi mới giải quyết tố cáo của cá nhân từ thực tiễn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội. Về mặt không gian: Huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội. Về mặt thời gian: Luận văn nghiên cứu hoạt động giải quyết tố cáo trên địa bàn huyện Quốc Oai từ năm 2016 đến Quý I năm 2020. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Về cơ sở lý luận Đề tài được nghiên cứu dựa theo quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, quan điểm của Đảng ta về Nhà nước và pháp luật nói chung và về quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân. 8
5.2. Về phương pháp nghiên cứu Vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của Triết học Mác Xít; đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về tố cáo. Đồng thời tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể trong khi thực hiện đề tài là: phương pháp phân tích - tổng hợp, phương pháp lịch sử, phương pháp so sánh, phương pháp thống kê. Trong đó: Chương 1: Chủ yếu sử dụng phương pháp nghiên cứu như: rà soát, tổng hợp, phân tích nhằm làm rõ cơ sở lý luận, các quy định của pháp luật về tố cáo. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu chủ yếu được sử dụng là tổng hợp, thống kê nhằm khái quát thực trạng giải quyết tố cáo trên địa bàn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội. Chương 3: Sử dụng phương pháp nghiên cứu tổng hợp, phân tích nhằm làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của các phương hướng, giải pháp được đề xuất nhằm bao đảm giải quyết tố cáo của công dân. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn - Luận văn góp phần làm rõ hơn những khía cạnh lý luận và pháp lý về giải quyết tố cáo nói chung, giải quyết tố cáo hành chính nói riêng. - Luận văn là tài liệu tham khảo cho các nhà khoa học, các nhà quản lý trong quá trình xây dựng các phương án hoàn thiện pháp luật tố cáo, nâng cao hiệu quả công tác giải quyết tố cáo của công dân ở nước ta hiện nay. - Luận văn cũng có thể là tài liệu tham khảo học tập cho sinh viên Luật và học viên cao học Luật tại các cơ sở đào tạo Luật ở Việt Nam hiện nay. 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của Luận văn gồm ba Chương: 9
Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về giải quyết tố cáo của công dân. Chương 2: Thực trạng giải quyết tố cáo của công dân ở huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội Chương 3: Các giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo của công dân từ thực tiễn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội. 10
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TỐ CÁO CỦA CÔNG DÂN 1.1. QUYỀN TỐ CÁO CỦA CÔNG DÂN VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA NHÀ NƯỚC TRONG GIẢI QUYẾT TỐ CÁO 1.1.1. Tố cáo và quyền tố cáo của công dân 1.1.1.1. Tố cáo Theo Từ điển Tiếng Việt thì tố cáo là “báo cho mọi người hoặc cơ quan có thẩm quyền biết người hoặc hành động phạm pháp nào đó” hay “là vạch rõ tội lỗi của kẻ khác trước cơ quan pháp luật hoặc trước dư luận” [51, tr.1663]. Tố cáo là biểu hiện sự bất bình của người này về hành vi của người khác và báo cho cơ quan, tổ chức, người khác biết để có thái độ, biện pháp giải quyết. Tố cáo phản ánh những điều bất ổn đang diễn ra trong xã hội, cần được những thiết chế chính trị - xã hội có phương thức giải quyết. Quyền tố cáo, quyền công dân là những giá trị xã hội, thuộc về mỗi cá nhân con người. Sự thụ hưởng, chọn lọc quyền này tùy thuộc vào mỗi cá nhân. Như vậy, bản chất của tố cáo là việc người tố cáo báo cho người có thẩm quyền giải quyết tố cáo biết về hành vi vi phạm pháp luật mà hành vi đó chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự (không phải là tội phạm) thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính nhà nước theo quy định của Luật Tố cáo và các văn bản hướng dẫn thi hành. 1.1.1.2. Quyền tố cáo Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã tham gia và cam kết thực hiện các Công ước Quốc tế về quyền con người nêu trên. Vì vậy quyền tố cáo của công dân được các bản Hiến pháp ghi nhận và được Nhà nước bảo đảm thực hiện. Gần đây nhất là Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam 11
năm 2013, ghi nhận tại Khoản 1, Điều 30: “Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân” [tr.17]. Khoản 1, Điều 2 Luật Tố cáo năm 2018 quy định: Tố cáo là việc cá nhân theo thủ tục quy định của Luật này báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, bao gồm: a) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ; b) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực [tr.1]. Như vậy, bản chất của quyền tố cáo là quyền tự vệ hợp pháp trước những hành vi vi phạm để tự bảo vệ mình hoặc bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích của tập thể và của người khác. Đó là quyền phản hồi, quyền dân chủ và hơn thế nữa, đó là quyền năng pháp lý của công dân trong Nhà nước pháp quyền của Nhân dân do Nhân dân vì Nhân dân. 1.1.2. Trách nhiệm của nhà nước trong giải quyết tố cáo của công dân Cơ quan hành chính nhà nước có trách nhiệm chính và trực tiếp trong việc hiện thực hóa quyền tố cáo của công dân. Quyền tố cáo có được thực thi trong thực tiễn hay không, được bảo đảm thực hiện trên thực tế như thế nào phụ thuộc nhiều vào hoạt động tổ chức thực hiện pháp luật về tố cáo, giải quyết tố cáo của cơ quan hành chính nhà nước. Từ đó cũng khẳng định rằng vai trò của công tác giải quyết tố cáo của công dân do cơ quan hành chính nhà nước thực hiện là rất quan trọng. Công tác giải quyết tố cáo của công dân là việc tổ chức cho công dân thực hiện quyền tố cáo của mình và yêu cầu các 12
chủ thể khác có nghĩa vụ trách nhiệm tôn trọng, thực hiện quyền tố cáo của công dân. 1.2. KHÁI NIỆM, NGUYÊN TẮC, THẨM QUYỀN VÀ QUY TRÌNH GIẢI QUYẾT TỐ CÁO CỦA CÔNG DÂN 1.2.1. Khái niệm và đặc điểm giải quyết tố cáo Theo khoản 7, Điều 2 Luật Tố cáo năm 2018: “Giải quyết tố cáo là việc thụ lý, xác minh, kết luận nội dung tố cáo và xử lý kết luận nội dung tố cáo của người giải quyết tố cáo” [tr.2]. Giải quyết tố cáo có những đặc điểm sau: Một là, giải quyết tố cáo là quá trình làm rõ có hành vi vi phạm pháp luật hay không và việc xử lý đối với những hành vi vi phạm pháp luật đó. Hai là, cơ quan có trách nhiệm giải quyết tố cáo là cơ quan hành chính nhà nước thực hiện chức năng nào thì có trách nhiệm giải quyết tố cáo thuộc chức năng của cơ quan đó. Chủ thể giải quyết tố cáo là Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước. Ba là, trình tự, thủ tục giải quyết tố cáo. Bốn là, bản chất của kết quả giải quyết tố cáo: Năm là, việc giải quyết tố cáo phải tuân thủ các nguyên tắc do pháp luật quy định. 1.2.2. Nguyên tắc giải quyết tố cáo Nguyên tắc giải quyết tố cáo được quy định trong Luật tố cáo và các văn bản pháp luật hiện hành như sau: Thứ nhất, việc giải quyết tố cáo phải bảo đảm kịp thời, chính xác, khách quan, đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục và thời hạn theo quy định của pháp luật; bảo đảm an toàn cho người tố cáo; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, tập thể, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. 13
Thứ hai, trong phạm vi trách nhiệm của mình, người giải quyết tố cáo, cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân được giao xác minh nội dung tố cáo phải áp dụng các biện pháp theo thẩm quyền hoặc báo ngay cho cơ quan công an, cơ quan có thẩm quyền để áp dụng các biện pháp bảo vệ người tố cáo, ngăn chặn kịp thời hành vi vi phạm pháp luật. 1.2.3. Thẩm quyền giải quyết tố cáo 1.2.3.1. Nguyên tắc xác định thẩm quyền 1.2.3.2. Thẩm quyền giải quyết tố cáo của thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước 1.2.3.3. Thẩm quyền giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực 1.2.3.4. Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức trong quản lý nhà nước về giải quyết tố cáo hành chính 1.2.4. Trình tự, thủ tục giải quyết tố cáo 1.2.4.1. Tiếp nhận, xử lý thông tin tố cáo; Thụ lý tố cáo 1.2.4.2. Xác minh nội dung tố cáo 1.2.4.3. Kết luận nội dung tố cáo 1.2.4.4. Xử lý kết luận nội dung tố cáo của người giải quyết tố cáo 1.2.4.5. Công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo 1.2.4.6. Tố cáo tiếp và giải quyết tố cáo tiếp, giải quyết lại tố cáo 1.3. CÁC YẾU TỐ BẢO ĐẢM GIẢI QUYẾT TỐ CÁO CỦA CÔNG DÂN 1.3.1. Sự hoàn thiện của hệ thống pháp luật 1.3.2. Bản lĩnh, năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ giải quyết tố cáo 1.3.3. Tính tích cực chính trị của công dân 14
Tiểu kết chương 1 Tố cáo là một trong các quyền cơ bản của công dân. Tố cáo là việc công dân theo thủ tục luật định báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức. Chủ thể tố cáo chỉ có thể là cá nhân, đối tượng của tố cáo là hành vi vi phạm pháp luật. Tố cáo hành chính có vai trò quan trọng trong việc phát hiện, ngăn chặn và xử lý hành vi vi phạm pháp luật, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, tổ chức, cá nhân, bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa. Giải quyết tố cáo hành chính là một trong các nhiệm vụ của cơ quan nhà nước. Việc giải quyết tố cáo hành chính phải tuân thủ các nguyên tắc, trình tự, thủ tục luật định. Pháp luật hiện hành đã quy định rất cụ thể về đối tượng tố cáo, nguyên tắc giải quyết tố cáo, quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên trong giải quyết tố cáo, quy định về thẩm quyền, thủ tục giải quyết tố cáo, vấn đề bảo vệ người tố cáo…Mặc dù có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giải quyết tố cáo như: pháp luật, năng lực của đội ngũ cán bộ công chức, tính tích cực chính trị của công dân…nhưng hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện đã góp phần cho hoạt động giải quyết tố cáo hành chính đạt hiệu quả, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý hành chính nhà nước. 15
Chương 2 THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT TỐ CÁO CỦA CÔNG DÂN Ở HUYỆN QUỐC OAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1. KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI - BỐI CẢNH PHÁT SINH TỐ CÁO CỦA CÔNG DÂN Ở HUYỆN QUỐC OAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế- xã hội 2.1.2. Tình hình tố cáo của công dân ở huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội từ năm 2016 đến quý I năm 2020 2.1.2.1. Tình hình tiếp nhận, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh Trong các năm từ 2016 đến quý I năm 2020 tổng số đơn trên địa bàn huyện đã tiếp nhận là: 1.598 đơn (cấp huyện 1.133 đơn; cấp xã 465 đơn). Cụ thể: - Năm 2016: Tiếp nhận 412 đơn (cấp huyện: 253 đơn (Khiếu nại: 25 đơn; tố cáo: 35 đơn; KNPA: 191 đơn); cấp xã: 161 đơn (Khiếu nại: 09 đơn; tố cáo: 18 đơn; KNPA: 134 đơn). - Năm 2017: Tiếp nhận 232 đơn (cấp huyện: 142 đơn (Khiếu nại: 10 đơn; tố cáo: 23 đơn; KNPA: 109 đơn); cấp xã: 90 đơn (Khiếu nại: 05 đơn; tố cáo: 11 đơn; KNPA: 74 đơn). - Năm 2018: Tiếp nhận 396 đơn (cấp huyện: 311 đơn (Khiếu nại: 62 đơn; tố cáo: 31 đơn; KNPA: 218 đơn); cấp xã: 85 đơn (Khiếu nại: 06 đơn; tố cáo: 09 đơn; KNPA: 70 đơn). - Năm 2019: Tiếp nhận 300 đơn (cấp huyện: 237 đơn (Khiếu nại: 29 đơn; tố cáo: 40 đơn; KNPA: 168 đơn); cấp xã: 63 đơn (Khiếu nại: 03 đơn; tố cáo: 07 đơn; KNPA: 53 đơn). 16
- Quý I năm 2020: Tiếp nhận 108 đơn (cấp huyện: 76 đơn (Khiếu nại: 19 đơn; tố cáo: 21 đơn; KNPA: 36 đơn); cấp xã: 32 đơn (Khiếu nại: 04 đơn; tố cáo: 08 đơn; KNPA: 20 đơn). 2.1.2.2. Nguyên nhân phát sinh tố cáo của công dân ở huyện Quốc Oai 2.2. HOẠT ĐỘNG GIẢI QUYẾT TỐ CÁO CỦA CÔNG DÂN Ở HUYỆN QUỐC OAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.2.1. Tiếp nhận và thụ lý vụ việc tố cáo 2.2.1.1. Về việc phân công tiếp nhận tố cáo 2.2.1.2 Việc xử lý đơn và giao nhiệm vụ xác minh tố cáo 2.2.1.3 Thụ lý vụ việc tố cáo 2.2.2. Xử lý vụ việc và ra kết luận, quyết định xử lý tố cáo 2.2.2.1. Tiến hành xác minh nội dung tố cáo 2.2.2.2. Ra kết luận, quyết định giải quyết tố cáo 2.2.3. Kết quả giải quyết tố cáo của huyện Quốc Oai Cấp xã: Trong 5 năm từ năm 2016 đến Quý I năm 2020: Tiếp nhận 61 đơn tố cáo thuộc thẩm quyền. Đã giải quyết 51/61 đơn, đạt 83,60%; Trong đó: Tố cáo đúng: 0 đơn; Tố cáo đúng một phần: 09 đơn; Tố cáo sai: 42 đơn; Đơn chưa giải quyết xong: 10/61 đơn chiếm 16,40%. Số liệu cụ thể từng năm được thể hiện ở bảng dưới đây: 17
Năm Năm Năm Năm Ghi Kết quả Quý I-2020 2016 2017 2018 2019 chú Tổng số 14 13 10 17 7 Đã giải 11 12 08 15 5 quyết (78,5%) (92,3%) (80%) (88,2%) (71,4%) (tỷ lệ) Cấp huyện: Trong 5 năm từ năm 2016 đến Quý I năm 2020: Tiếp nhận 162 đơn tố cáo thuộc thẩm quyền. Đã giải quyết 139/162 đơn, đạt 85,80%; Trong đó: Tố cáo đúng: 17 đơn; Tố cáo đúng một phần: 75 đơn; Tố cáo sai: 47 đơn; Đơn chưa giải quyết xong: 23 đơn chiếm 14,20%. Số liệu cụ thể từng năm được thể hiện ở bảng dưới đây: Kết Năm Năm Năm Năm Quý I-2020 Ghi chú quả 2016 2017 2018 2019 Chuyển cơ quan Tổng điều tra 35 37 31 39 20 số 02 vụ, thu hồi về NSNN 706.650.0 00 đồng; thu hồi 87.344 m2 Đã giải 26 33 29 35 16 đất, kiểm quyết điểm (89,2%) (93,5%) (89,7%) (76,2%) (tỷ lệ) (74,2%) trách nhiệm của 01 tập thể, 09 cá nhân. Từ kết quả trên cho thấy: Từ năm 2016 đến quý I năm 2020, Ủy ban nhân dân huyện Quốc Oai đã giải quyết được 190/221 vụ tố cáo, đạt tỷ lệ 18
85,9%. 2.2.4. Công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo Việc công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo được Ủy ban nhân dân huyện giao Ban Tiếp công dân thực hiện công khai tại Trụ sở tiếp công dân huyện Quốc Oai và tổ chức công khai tại cuộc họp của cơ quan, đơn vị người bị tố cáo công tác theo quy định. 2.2.5. Thi hành kết luận, quyết định giải quyết tố cáo 2.2.6. Giải quyết tố cáo tiếp, giải quyết lại tố cáo 2.2.7. Việc bảo vệ người tố cáo 2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT TỐ CÁO CỦA CÔNG DÂN Ở HUYỆN QUỐC OAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.3.1. Những ưu điểm và nguyên nhân 2.3.1.1. Những ưu điểm 2.3.1.2. Nguyên nhân của những ưu điểm 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân 2.3.2.1. Những hạn chế 2.3.2.1. Những hạn chế Một là, hạn chế trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo: Thủ trưởng một số cơ quan đơn vị, cấp ủy, chính quyền cơ sở chưa quan tâm đúng mức đối với công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo. Khi phát sinh tố cáo, một số chính quyền cơ sở chưa làm tròn trách nhiệm của mình, thiếu quan tâm giải quyết từ gốc, có nhiều vụ việc giải quyết chậm, thẩm tra xác minh sơ sài, thu thập chứng cứ không đầy đủ, áp dụng pháp luật cứng nhắc, phương án giải quyết thiếu thuyết phục, dân không đồng tình, tiếp tục tố cáo. Hai là, sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước còn có lúc chưa tốt, việc chủ động của người tham mưu giải quyết chưa cao, còn có hiện tượng đùn 19
đẩy né tránh trách nhiệm, chuyển đơn lòng vòng, trả lời thiếu thống nhất, gây bức xúc cho nhân dân. Ba là, việc tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật mới chỉ tập trung ở đối tượng người giải quyết, chưa quan tâm công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động, thuyết phục, hướng dẫn người tố cáo; công tác hòa giải cơ sở chưa được quan tâm thực hiện đúng mức nên có những vụ việc đơn giản vẫn phát sinh đơn thư khiếu nại, tố cáo vượt cấp. Bốn là, chế độ thông tin, báo cáo tổng hợp về tình hình khiếu nại, tố cáo, kết quả tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo từ cấp cơ sở lên cấp huyện chưa đầy đủ, kịp thời, chính xác do vậy ảnh hưởng đến công tác lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết khiếu nại, tố cáo. 2.3.2.2. Nguyên nhân của những hạn chế a. Những nguyên nhân khách quan - Do những bất cập, vướng mắc của pháp luật về tố cáo: Mặc dù hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đã được ban hành tương đối đầy đủ, đồng bộ nhưng vẫn còn có những bất cập, vướng mắc trong quá trình thực hiện. - Những năm trước đây, trên địa bàn huyện Quốc Oai có nhiều dự án đầu tư phát triển kinh tế xã hội, quá trình thực hiện không tránh khỏi những thiếu sót, có những tồn tại liên quan đến quyền lợi của một bộ phận nhân dân chưa được giải quyết dứt điểm; các quy định của pháp luật về đất đai, bồi thường hỗ trợ còn có bật cập, nhiều vụ việc tố cáo liên quan đến lĩnh vực đất đai phức tạp trải qua nhiều thời kỳ, hồ sơ tài liệu không lưu trữ được… dẫn đến khó khăn trong quá trình giải quyết. - Công chức làm công tác tiếp công dân, xử lý đơn và giải quyết tố cáo ở cấp huyện, cấp xã đều kiêm nhiệm, chưa có nghiệp vụ chuyên sâu, số lượng công việc phải đảm nhiệm tương đối nhiều nên đã ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết tố cáo. 20