Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Vai trò của Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện trong bảo vệ quyền con người – từ thực tiễn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu về thực tiễn tổ chức Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn hiện nay; nghiên cứu thực tiễn thực hiện vai trò bảo vệ quyền con người thông qua các mặt công tác của Viện kiêm sát nhân dân huyện, tìm hiểu các thành tựu, hạn chế và các nguyên nhân của chúng; Đề xuất những giải pháp nâng cao vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân dân nói chung trong giai đoạn hiện nay, trong đó có Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Vai trò của Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện trong bảo vệ quyền con người – từ thực tiễn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .............../ ............... ......../ ........ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ DIỄM VAI TRÒ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN CẤP HUYỆN TRONG BẢO VỆ QUYỀN CON NGƯỜI - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN LÝ SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. VŨ ĐỨC ĐÁN Phản biện 1: PGS.TS. Lê Thị Hương. Phản biện 2: TS. Huỳnh Quý Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng B 204, Nhà B - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Số: 201 - Đường Phan Bội Châu – TP Huế Thời gian: vào hồi 08 giờ 15 phút ngày 22 tháng 9 năm 2018 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Quyền con người là một giá trị thiêng liêng bất khả tước đoạt. Bảo vệ quyền con người là một trong những yêu cầu và mục đích của việc xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở nước ta. Một nhà nước mà ở đó, quyền con người được tôn trọng và bảo vệ không chỉ dừng lại ở các tuyên bố chính trị, ghi nhận trong Hiến pháp, pháp luật mà còn được bảo vệ trong thực tế.Chăm lo đến con người, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho con người phát triển toàn diện là quan điểm cơ bản, xuyên suốt, được thể hiện trong nhiều văn kiện của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI của Đảng cũng đặt ra nhiệm vụ: “Đẩy mạnh xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, trong đó đẩy mạnh việc thực hiện chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, xây dựng hệ thống tư pháp trong sạch vững mạnh, bảo vệ công lý, tôn trọng và bảo vệ quyền con người”. Hiến pháp năm 2013 quy định: “1. Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật. 2. Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng.”( Điều 14) Nói về vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát cả về lý luận hay thực tiễn đều rất cần thiết, Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “1. Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp. ...3. Viện kiểm sát nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ 1
chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất” (Điều 107). Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân 2014 ra đời thể chế hóa Hiến pháp năm 2013, thể chế hóa quan điểm lãnh đạo của Đảng về cải cách hệ thống pháp luật và tư pháp nước ta gắn với vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát. Lý Sơn là một đảo nhỏ nằm về phía Đông Bắc tỉnh Quảng Ngãi cách đất liền 15 hải lý, mật độ dân số cao gấp nhiều lần so với các huyện khác trong tỉnh,phần lớn người dân làm nông nghiệp. Với đặc thù cách biệt với đất liền nên việc phát triển giáo dục chậm và trình độ dân trí thấp hơn nhiều so với đất liền. Vài năm gần đây khi điện lưới quốc gia về đảo bằng cáp ngầm tạo điều kiện phát triển kinh tế-xã hội về mọi mặt cho đảo nhất là dịch vụ du lịch phát triển rầm rộ. Tuy nhiên cũng dẫn đến tình hình kinh tế xã hội phức tạp, Viện Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn đã có nhiều nỗ lực và đã đạt nhiều kêt quả đáng khích lệ trong việc nâng cao chất lượng bảo vệ quyền con người. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thể hiện vai trò bảo vệ quyền con người của Viện Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn còn nhiều hạn chế bất cập. Những hạn chế, bất cập này do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân do đặc thù địa phương, đòi hỏi phải nghiên cứu tìm ra giải pháp khắc phục. Là một cán bộ đang làm việc trong ngành kiểm sát ở địa phương, trước tình hình trên, học viên quyết định chọn đề tài “Vai trò của Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện trong bảo vệ quyền con người – từ thực tiễn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi” với mong muốn tìm ra những ưu điểm, khuyết điểm và hạn chế, nhằm đề xuất những giải pháp, kiến nghị hoàn thiện vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân dân trong giai đoạn hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài: 2
Ở nước ta, từ trước đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề bảo vệ quyền con người được công bố, ở những mức độ, nội dung nghiên cứu khác nhau. Có thể kể tới như: "Quyền con người trong thế giới hiện đại"- đề tài khoa học cấp nhà nướ; Đề tài KX 07-16, năm 1995 do GS Hoàng Văn Hảo và GS Phạm Ích Khiêm đồng chủ nhiệm. Hai tác giả đã đi sâu nghiên cứu về quyền con người một cách chân thực, từ đó đã đưa ra một số đề xuất, giải pháp cụ thể mà trong xã hội hiện đại những quyền này chưa được đảm bảo hoặc chưa được quan đúng mức. “Bảo vệ quyền con người bằng pháp luật hình sự và pháp luật tố tụng hình sự trong giai đoạn xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam” đề tài khoa học cấp Đại học quốc gia do GS.TSKH. Lê Văn Cảm, TS. Nguyễn Ngọc Chí, Ths. Trịnh Quốc Toản đồng chủ trì thực hiện năm 2005. Các tác giả qua quá trình nghiên cứu đã cho chúng ta thấy rằng để bảo vệ quyền con người ở giai đoạn hiện tại thì một Nhà nước mà ở đó quyền lực nhà nước thể hiện được lợi ích, ý chí của đại đa số nhân dân, thực hiện chế độ trưng cầu ý dân phải có một hệ thống pháp hoàn chỉnh nhất là pháp luật tố tụng hình sự, bên cạnh đó đề tài cũng chỉ ra được mỗi cá nhân phải có nghĩa vụ, trách nhiệm quyền lợi theo quy định của pháp luật "Bảo vệ quyền con người trong luật hình sự, luật tố tụng hình sự Việt Nam" sách chuyên khảo của TS. Trần Quang Tiệp, NXB Chính tri ̣ quốc gia năm 2004; Tác giả đã chỉ ra rằng trong xã hội dân chủ, quyền con người luôn giữ vị trí thượng tôn và được pháp luật ghi nhận, bảo vệ, đặc biệt là quyền của nhóm người yếu thế luôn được quan tâm và có cơ chế đặc thù để đảm bảo quyền được thực thi trên thực tế. "Bảo vệ quyền con người trong tố tụng hình sự Việt Nam" luận án tiến sĩ của Nguyễn Quang Hiền bảo vệ tại Viện nhà nước và pháp luật năm 2008; Tác giả đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm hạn 3
chế những sai sót trong hoạt động tố tụng hình sự, bảo vệ quyền con người của cá nhân, nhóm thiểu số trong xã hội và ngăn chặn hành vi bức cung, nhục hình. Qua khảo sát, cho thấy: Nhiều công trình đã làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về vai trò, các chức năng, nhiệm vụ của viện kiểm sát trong bảo vệ quyền con người thông qua các chức năng của cơ quan này và thông qua các giai đoạn trong tố tụng hình sự; có những nghiên cứu ban đầu về việc thực hiện nhiệm vụ, vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát ở những địa phương cụ thể. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích: Từ hệ thống hóa cơ sở lý luận pháp lý về vai trò VKSND, qua thực tiễn vai trò của VKSND huyện Lý Sơn trong bảo vệ quyền con người ở lĩnh vực hình sự đề xuất giải pháp phát huy vai trò VKSND trong bảo vệ quyền con người trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ : - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và pháp luật về Viện kiểm sát nhân dân trong bộ máy nhà nước; quyền con người và bảo vệ quyền con người trong Hiến pháp, pháp luật Việt Nam; nội dung vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân theo quy định hiện hành. - Nghiên cứu về thực tiễn tổ chức Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn hiện nay; nghiên cứu thực tiễn thực hiện vai trò bảo vệ quyền con người thông qua các mặt công tác của Viện kiêm sát nhân dân huyện, tìm hiểu các thành tựu, hạn chế và các nguyên nhân của chúng; - Đề xuất những giải pháp nâng cao vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân dân nói chung trong giai đoạn hiện nay, trong đó có Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. 4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Quy định của pháp luật hiện hành về vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân dân và việc thực hiện vai trò đó trong thực tiễn ở Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung, luận văn nghiên cứu vai trò VKSND trong bảo vệ quyền con người ở lĩnh vực tố tụng hình sự; (một số số liệu, thông tin khác có liên quan có giá trị tham khảo).. - Về không gian, đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hình sự ở huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, không mở rộng đến các địa phương khác. - Về thời gian : từ năm 2015 đến năm 2017. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn vận dụng các phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Liên hợp quốc và của Đảng, Nhà nước Việt Nam về quyền con người.. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Các phương pháp tổng hợp, phân tích các công trình nghiên cứu hiện có và các tài liệu khác để làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về vai trò của VKSND trong bảo vệ quyền con người trong tố tụng hình sự ở nước ta hiện nay - Các phương pháp tổng hợp, thống kê, phân tích, so sánh các tài liệu, báo cáo chuyên môn của VKSND địa phương và phương pháp quan sát thực tế để đánh giá thực trạng bảo vệ quyền con người 5
trong hoạt động tố tụng hình sự của Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi trong 3 năm gần đây . - Các phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh để đề xuất các quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền con người trong tố tụng hình sự của Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn nói riêng và ở nước ta nói chung trong thời gian tới. 6. Ý nghĩa của luận văn - Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận và pháp lý về vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân dân; - Luận văn có thể là nguồn tài liệu tham khảo cho tổ chức, cá nhân hữu quan; cho nghiên cứu các chuyên ngành luật có liên quan. - Đánh giá sự phù hợp của các quy định pháp luật về vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát qua đối chiếu thực tiễn tại Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu gồm ba chương: Chương 1:Cơ sở lý luận, pháp lý về vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong bảo vệ quyền con người Chương 2: Thực trạng vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi Chương 3: Quan điểm và giải pháp nhằm nâng cao vai trò trong bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện-Từ thực tiễn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ VAI TRÒ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TRONG BẢO VỆ QUYỀN CON NGƯỜI 1.1 Những vấn đề chung về quyền con người và bảo vệ quyền con người 1.1.1. Khái niệm về quyền con người và bảo vệ quyền con người ( quốc tế, quốc gia) 1.1.1.1.Khái niệm quyền con người Quyền con người là quyền mà con người được hưởng trong những điều kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội nhất định và được nhà nước đảm bảo thông qua hệ thống pháp luật của mỗi quốc gia. Định nghĩa này đã chỉ ra được những đặc điểm thuộc về bản chất của khái niệm về quyền con người như nó là quyền tự nhiên, vốn có của con người, được bảo vệ bằng pháp luật quốc gia. 1.1.1.2.Khái niệm bảo vệ quyền con người 1Bảo vệ quyền con người là một quá trình. Nó phụ thuộc vào tổng thể nhiều điều kiện khác nhau (kinh tế, chính trị, pháp luật, văn hóa...) trong đó pháp luật có vị trí, vai trò và tầm quan trọng hàng đầu. 1.1.2. Quyền con người và bảo vệ quyền con người trong pháp luật Việt Nam 1.1.2.1. Quyền con người và bảo vệ quyền con người trong Hiến pháp Việt Nam Đất nước ta đã trải qua lịch sử đấu tranh, xây dựng và phát triển đất nước cùng với các bản Hiến pháp 1946, 1959, 1980, 1992 7
và 2013. Trong mỗi giai đoạn lịch sử, các bản Hiến pháp pháp trên đã ghi dấu lại sự tôn trọng và bảo vệ quyền con người. Hiến pháp 2013 một lần nữa lại khẳng định việc thừa nhận, tôn trọng và bảo vệ quyền con người một cách mạnh mẽ, rõ ràng và hiện đại nhất. 1.1.2.2. Quyền con người và bảo vệ quyền con người trong lĩnh vực tố tụng hình sự Quyền con người và bảo vệ quyền con người trong pháp luật Hình sự Quyền con người trong mọi lĩnh vực, được coi là giá trị của nhân loại, phải được tôn trọng và bảo vệ bao gồm cả các quyền cần được đảm bảo bởi pháp luật, trong đó có pháp luật hình sự,chúng ta có thể thấy rất rõ vấn đề quyền con người và bảo vệ quyền con người được thể hiển rất cụ thể, ngay cả khi công dân vi phạm pháp luật, họ cũng có quyền được hưởng một phiên tòa công bằng, pháp luật còn có quy định cho phép họ được hưởng quyền xét xử công khai và minh bạch. Quyền con người và bảo vệ quyền con người trong pháp luật Thi hành án hình sự Thi hành án hình sự là một hoạt động mang tính quyền lực Nhà nước nhằm thực hiện bản án, quyết định đã có hiệu lực của Tòa án trong thực tiễn. Thi hành án hình sự là giai đoạn thể hiện rõ nét chính sách hình sự của Đảng và Nhà nước ta. 1.2. Viện kiểm sát nhân dân trong bảo vệ quyền con người 1.2.1.Vị trí, vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong bộ máy nhà nước 8
Về vị trí, vai trò: Viện kiểm sát là một trong những cơ quan thể hiện trực tiếp bản chất của Nhà nước ta, là một bộ phận quan trọng và không thể thiếu trong bộ máy Nhà nước Xã hội chủ nghĩa, được xây dựng trên nguyên tắc quyền lực thuộc về nhân dân, nhân dân thực hiện quyền lực của mình thông qua các cơ quan đại diện là Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp. 1.2.2. Hệ thống Viện kiểm sát nhân dân, gồm: Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Viện kiểm sát nhân dân cấp cao. Viện kiểm sát nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (Sau đây gọi là Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh). Viện kiểm sát nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương (sau đây gọi là Viện kiểm sát cấp huyện). Trong hệ thống Viện kiểm sát nhân dân có các Viện kiểm sát quân sự, gồm: Viện kiểm sát quân sự các cấp. 1.2.3. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân - Chức năng, nhiệm vụ chung của Viện kiểm sát nhân dân Điều 107 Hiến pháp năm 2013 quy định về chức năng của Viện kiểm sát là: “Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp”. - Chức năng thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân nhằm bảo đảm Mọi hành vi phạm tội, người phạm tội phải được phát hiện, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử kịp thời, 9
nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không làm oan người vô tội, không để lọt tội phạm và người phạm tội; - Chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân nhằm bảo đảm việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; việc giải quyết vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; việc thi hành án; việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; các hoạt động tư pháp khác được thực hiện đúng quy định của pháp luật; 1.2.4. Nội dung vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân dân trong lĩnh vực hình sự 1.2.4.1. Bảo vệ quyền con người qua hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc điều tra các vụ án hình sự Nhằm bảo đảm mọi hành vi phạm tội đều phải được khởi tố, điều tra và xử lý kịp thời, không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội; không để người nào bị khởi tố, bị bắt, tạm giữ, tạm giam, bị hạn chế các quyền công dân, bị xâm phạm tính mạng sức khỏe, tài sản, tự do, danh dự và nhân phẩm một cách trái pháp luật; 1.2.4.2. Bảo vệ quyền con người qua hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc xét xử các vụ án hình sự Với chức năng của mình VKSND góp phần tạo ra bản án có căn cứ, công minh và đúng pháp luật, bảo đảm việc truy tố đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và người 10
phạm tội. Đồng thời, bảo vệ các quyền tự do, dân chủ của công dân, cũng như các lợi ích hợp pháp của Nhà nước và của xã hội. Đề cao trách nhiệm của VKSND trong thực hành quyền công tố cũng chính là quan điểm nhất quán mà Đảng ta đã đặt ra. 1.2.4.3. Bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc tạm giữ, tạm giam Công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và kiểm sát thi hành án hình sự của VKSND nhằm đảm bảo cho việc tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù theo đúng quy định của pháp luật. Chế độ tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù được chấp hành nghiêm chỉnh; đảm bảo tính mạng, tài sản, danh dự, nhân phẩm của người bị tạm giữ, tạm giam, người chấp hành án phạt tù và các quyền khác của họ không bị pháp luật tước bỏ, được tôn trọng. 1.2.4.4. Bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc thi hành bản án, quyết định của Toà án Thi hành án là giai đoạn kết thúc trình tự tố tụng, là khâu cuối cùng kết thúc một vụ án được xét xử nhằm thực thi quyết định của Tòa án góp phần bảo đảm quyền và lợi ích của các bên tham gia thi hành án cũng như để đảm bảo tính có căn cứ, hợp pháp của các quyết định mà Tòa án đã đưa ra trong quá trình giải quyết vụ án hình sự. 1.3. Những yếu tố tác động đến vai trò của VKSND trong bảo vệ quyền con người ở lĩnh vực hình sự 11
1.3.1. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành của lãnh đạo VKSND tuy đã được tăng cường đổi mới nhưng có lúc có nơi , thời gian còn bất cập. 1.3.2. Trình độ nghiệp vụ, ý thức tuân thủ pháp luật TTHS của một số Điều tra viên còn hạn chế, coi nhẹ việc thực hiện các quy định của BLTTHS, KSV không chủ động trong việc đề ra yêu cầu điều tra, chưa gắn hoạt động Công tố với hoạt động Điều tra. Do vậy chỉ khi CQĐT không làm hoặc làm không đúng mới phải yêu cầu điều tra. 1.3.3. Nhận thức về THQCT trong quá trình giải quyết vụ án hình sự ở một bộ phận KSV còn chưa xác định rõ và chưa thấy hết trách nhiệm, thẩm quyền của mình trong quá trình giải quyết vụ án. 1.3.4. Công tác phối hợp liên ngành giữa các cơ quan tư pháp, đặc biệt là giữa VKS với CQĐT cũng như VKS và Tòa án trong việc giải quyết các vụ án hình sự chưa chặt chẽ, chất lượng chưa cao 1.3.5. Công tác bố trí, sắp xếp và sử dụng cán bộ của một số đơn vị chưa hợp lý, thiếu tính khoa học nên chưa phát huy được hết năng lực, sở trường công tác của từng cán bộ, KSV. 1.3.6. Cơ sở vật chất chưa đáp ứng được yêu cầu cải cách tư pháp; các chế độ đãi ngộ cũng như chính sách tiền lương, thưởng đối với cán bộ, KSV chưa phù hợp với trách nhiệm và tính chất công việc. Tiểu kết Chương 1 Quyền con người là giá trị của nhân loại , của các quốc gia, dân tộc trên thế giới thông qua các cuộc cách mạng xã hội hình thành nên. Đó là những năng lực, nhu cầu vốn có và chỉ có ở con người với 12
tư cách là thành viên của cộng đồng nhân loại, được thể chế hóa bằng pháp luật quốc gia và các thỏa thuận pháp lý quốc tế Ở nước ta, Quyền con người là những giá trị gắn liền với công cuộc dựng nước và giữ nước của nhân dân ta, dân tộc ta. Đó là thành quả mà nhân dân ta đã đạt được trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội. Nhiệm cụ bảo vệ quyền con người là của cả hệ thống chính trị, của các cơ quan tư pháp, trong đó vai trò của Viện kiểm sát nhâ dân chính là thực hiện tốt chức năng Hiế định, nhiệm vụ do luật định nhằm góp phần thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới đất nước, góp phần đấu tranh phòng ngừa tội phạm, duy trì trật tự an toàn xã hội đang là vấn đề được Đảng, Nhà nước đặc biệt coi trọng, trong tất cả những điều ấy có vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát. 13
Chương 2 THỰC TRẠNG VAI TRÒ BẢO VỆ QUYỀN CON NGƯỜI CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN HUYỆN LÝ SƠN 2.1. Đặc điểm kinh tế- xã hội ảnh hưởng đến vai trò của Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn trong bảo vệ quyền con người 2.1.1. Khái quát về kinh tế- xã hội của huyện Đảo Lý Sơn Lý Sơn ( Đảo Lớn) là huyện đảo duy nhất của tỉnh Quảng Ngãi, nằm chếch về phía Đông Bắc của tỉnh, cách đất liền 15 hải lý. Huyện Lý Sơn nối với tỉnh lị chủ yếu bằng đường biển qua cửa biển Sa Kỳ, có vị trí quan trọng về kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng của tỉnh Quảng Ngãi. Diện tích 9,97km2, dân số toàn huyện thống kê đến 12 tháng năm 2017 có 24.844 nguời. Về đơn vị hành chính: huyện Lý Sơn có 03 xã bao gồm: Xã An Vĩnh; Xã An Hải và Xã An Bình( Đảo Bé) 2.1.2. Khái quát về Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn có các bộ phận chuyên môn như: Bộ phận hình sự, thi hành án hình sự; Bộ phận dân sự, thi hành án dân sự: Bộ phận tạm giữ tạm giam: kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù; Kiểm sát và giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp;Bộ phận Văn phòng: Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn có tổng cộng 10 người, trong đó 08 biên chế và 02 hợp đồng loa động. Bao gồm 01 Viện trưởng, 01 Phó Viện trưởng, 05 Kiểm sát viên ( kể cả Viện trưởng và Phó Viện trưởng), 01 Kiểm tra viên, 02 Chuyên viên các ngạch và tương đương, công chức khác theo quy định. 14
2.2. Hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn trong bảo vệ quyền con người 2.2.1. Hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn trong thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự Trước tình hình tội phạm luôn gia tăng trên nhiều lĩnh vực, Ngay từ đầu mỗi năm, sau khi xây dựng chương trình, Kế hoạch công tác năm, lãnh đạo VKSND huyện Lý Sơn đã khẩn trương triển khai đồng bộ và chỉ đạo quyết liệt các hoạt động để thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo luật định và kế hoạch công tác đã đề ra. 2.2.2. Hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn trong truy tố và kiểm sát xét xử các vụ án hình sự Lãnh đạo KSND huyện Lý Sơn tiếp tục quan tâm triển khai thực hiện nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác THQCT và kiểm sát xét xử (KSXX) án hình sự, trọng tâm là: “Nâng cao chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa”; bảo đảm việc truy tố có căn cứ, đúng người, đúng tội. Hầu hết các Kiểm sát viên tham gia các phiên tòa đã chuẩn bị tốt đề cương xét hỏi, dự kiến tình huống diễn biến tại phiên tòa; nâng cao chất lượng luận tội; chủ động tham gia xét hỏi, tranh luận, đối đáp với những người tham gia tố tụng; bảo vệ được quan điểm truy tố; việc đề nghị áp dụng pháp luật, hình phạt và các biện pháp tư pháp v.v… 2.2.2.1. Thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử sơ thẩm Từ năm 2015 đến năm 2017, Viện kiểm sát đã thụ lý THQCT và KSXX sơ thẩm 38 vụ án, 65 bị cáo, án mới 38 vụ, 65 bị cáo. Toà án đã giải quyết và đưa ra xét xử 37 vụ, 64 bị cáo đạt 97,3%. Trong đó, tạm đình chỉ 01 vụ, 01 bị cáo theo khoản 2 Điều 105 BLTTHS 15
2.2.2.2.Thực hành quyền công tố, kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố 2.2.3. Hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn trong kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự 2.2.3.1.Công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam Công tác kiểm sát việc bắt, tạm giữ, tạm giam được VKSND huyện Lý Sơn quan tâm và thực hiện thận trọng, kiên quyết, đảm bảo các trường hợp bị bắt, tạm giữ, tạm giam có căn cứ, đúng pháp luật; kiên quyết không phê chuẩn đối với các trường hợp bắt, tạm giam không có căn cứ pháp luật. Vì vậy, số người bị bắt, tạm giữ chuyển khởi tố hình sự chiếm tỷ cao so với chỉ tiêu kế hoạch; không để xảy ra trường hợp quá hạn tạm giữ, tạm giam. 2.2.3.2.Kiểm sát thi hành án hình sự Có thể nói, kết quả kiểm sát trong công tác thi hành án hình sự đã góp phần không nhỏ vào công tác bảo vệ an ninh trật tự ở địa phương, giáo dục người lầm lỗi nhận thức được vi phạm của mình, tạo điều kiện cho họ cải tạo để hòa nhập vào xã hội, góp phần quan trọng đảm bảo việc tuân thủ pháp luật trong công tác thi hành án hình sự. 2.2.4. Đánh giá chung 2.2.4.1.Những thành tựu và nguyên nhân của chúng Thứ nhất, các mặt công tác ngày càng được chuyên nghiệp hóa, được nâng cao chất lượng chuyên môn. Thứ hai, góp phần nâng cao văn hóa pháp luật về bảo vệ quyền con người trong xã hội. Thứ ba, niềm tin của nhân dân vào vai trò của Viện kiếm sát được nâng lên, hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân huyện Lý Sơn được công khai nhiều hơn. Ý thức pháp luật phòng chống tội phạm của người dân cũng được tăng lên, khả năng tiếp cận các cơ quan công 16
quyền dễ hơn, nên người dân cũng tích cực tham gia vào phòng chống tội phạm, thông qua giai đoạn đầu là tố giác tội phạm tới Viện kiểm sát. bảo vệ quyền con người giữa người dân và Viện kiểm sát. Nguyên nhân cơ bản, quan trọng của những thành tựu trên là: Hệ thống pháp luật cho tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát ngày càng được hoàn thiện; Ý thức pháp luật, sự tích cực công vụ và trình độ, nghiệp vụ của lực lượng kiểm sát viên, kiểm tra viên đã được nâng cao; Sự tham gia tích cực của người dân, xã hội trong đấu tranh, bảo vệ quyền cong người cũng là nguyên nhân quan trọng giúp cơ quan Viện kiểm sát nhân dân Huyện Lý Sơn hoàn thành vai trò bảo vệ quyền con người theo quy định. 2.2.4.2. Những hạn chế, bất cập và nguyên nhân của chúng Một số Kiểm sát viên trong đơn vị còn chưa chủ động thực hiện đầy đủ quyền hạn, trách nhiệm trong công tác kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm; Công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của đơn vị chưa thực hiện nghiêm túc, hiệu quả, hiệu lực không cao; một số cán bộ thiếu rèn luyện phẩm chất, đạo đức; Sự phối hợp giữa các cấp kiểm sát, các bộ phận công tác có lúc, có nơi chưa thường xuyên, chặt chẽ; một số lĩnh vực công tác nghiệp vụ chưa có sự phân công, phân nhiệm rõ ràng nên giữa các bộ phận nghiệp vụ còn đùn đẩy trách nhiệm. Tiểu kết Chương 2 Vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân dân được thể hiện đầy đủ qua chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát các hoạt động tư pháp đã được quy định trong Hiến pháp 17
2013, Luật tổ chức Viện kiểm sát năm 2014 và các luật, bộ luật liên quan. Với những chế định đó, trong trời gian qua Ngành Kiểm sát nhân dân đã nắm vững pháp luật, vận dụng có hiệu quả vào thực tiễn cuộc sống, đáp ứng yêu cầu công cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Tuy nhiên, trong quá trình đó vẫn còn tồn tại, hạn chế cần làm rõ và tìm ra nguyên nhân để khắc phục, hoàn thiện. Từ đó đề ra giải pháp khả thi áp dụng vào thực tiễn hoạt động để vai trò bảo vệ quyền con người của ngành Kiểm sát ngày một rõ hơn, tốt hơn, thể hiện qua chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt tư pháp. Chương 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN CẤP HUYỆN TRONG BẢO VỆ QUYỀN CON NGƯỜI TỪ THỰC TIỄN HUYỆN LÝ SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI 3.1. Quan điểm nâng cao vai trò của viện kiểm sát nhân dân cấp huyện trong bảo vệ quyền con người 3.1.1. Viêc bảo vê ̣quyêǹ con người của Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện trong tố tụng hình sự cần phải thực hiện trên cơ sở các đường lối chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước Quyền con người với các quy định cụ thể ở quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân đã được khẳng định một cách trân trọng trong Hiến pháp 2013 thể hiện bản chất dân chủ - nhân đạo - tiến bộ của Đảng, Nhà nước ta cần được quán triệt để điều chỉnh và bảo vệ bằng các quy phạm của pháp luật hình sự, làm cơ sở để VKSND 3.1.2. Thứ hai, bảo vệ quyền con trong tố tung hình sự phải điṇh hướng theo các Công ước Quốc tế mà Việt Nam tham gia, ký kết 18