Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Pháp luật về giải quyết tranh chấp môi trường ở Việt Nam

Pháp luật về giải quyết tranh chấp môi trường ở<br /> Việt Nam<br /> Nguyễn Thị Huệ<br /> Khoa Luật, Đại Học Quốc Gia Hà Nội<br /> Luận văn ThS.Luật kinh tế; Mã Số: 60 38 50<br /> Nghd: PGS.TS. Lê Thị Châu<br /> Năm bảo vệ: 2013<br /> <br /> Abstract: Phân tích khái niệm, đặc trưng, phân loại tranh chấp môi trường, phân biệt với<br /> xung đột môi trường và các tranh chấp khác. Nghiên cứu quá trình hình thành các quy định<br /> pháp luật về giải quyết tranh chấp môi trường ở Việt Nam và pháp luật giải quyết tranh<br /> chấp môi trường của một số quốc gia. Phân tích, đánh giá những bất cập, hạn chế của các<br /> quy định pháp luật giải quyết tranh chấp môi trường của Việt Nam và so sánh với các quy<br /> định giải quyết tranh chấp môi trường của một số nước. Đánh giá những bất cập trong việc<br /> thực hiện các quy định pháp luật giải quyết tranh chấp môi trường ở Việt Nam hiện nay.<br /> Định hướng xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp luật của Việt Nam về giải quyết<br /> tranh chấp môi trường. Định hướng và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp<br /> luật giải quyết tranh chấp môi trường.<br /> Keywords: Luật môi trường; Pháp luật Việt Nam; Tranh chấp môi trường; Luật kinh tế<br /> Contents:<br /> Mở đầu<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Trong những năm gần đây, Việt Nam cũng như các quốc gia khác, số lượng và mức độ<br /> tranh chấp môi trường (Environmental Disputes) ngày càng tăng. Thời báo New York (New York<br /> time) ra ngày thứ 4, ngày 15 tháng 11 năm 2007 đã thống kê hàng năm, Hoa Kỳ phải giải quyết<br /> <br /> hàng nghìn vụ tranh chấp môi trường; Tại Nhật Bản, theo số liệu của Hiệp hội liên kết giải quyết<br /> các tranh chấp môi trường từ 01 tháng 4 năm 2000 đến 31 tháng 3 năm 2001, trên toàn nước Nhật<br /> có 83.881 đơn thư khiếu kiện có liên quan đến tranh chấp môi trường được gửi đến các cấp chính<br /> quyền cơ sở. Còn tại Trung Quốc, Theo Chủ tịch Hội đồng Bảo vệ môi trường (BVMT) quốc gia<br /> thì trong năm 2005, Trung Quốc đã có trên 50.000 vụ tranh chấp môi trường xảy ra. Vì vậy, giải<br /> quyết tranh chấp môi trường trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng trong quản lý nhà<br /> nước về môi trường. Nhiều quốc gia đã thành lập các cơ quan, tổ chức có chức năng chuyên về tư<br /> vấn và giải quyết tranh chấp môi trường, như hệ thống tòa án môi trường của Trung Quốc; Hội<br /> đồng chất lượng môi trường (Council on Environmental Quality - CEQ) của Hoa Kỳ; Viện giải<br /> quyết các tranh chấp về môi trường (Institute fo mediate disputes on Environment), Hoa Kỳ;<br /> Trung tâm đánh giá và giải quyết tranh chấp môi trường (Center for Environment Disputes<br /> Assessment and Resolution - CEDAR), Đại học NewSouthWales, Australia hay Hiệp hội liên kết<br /> giải quyết tranh chấp môi trường của Nhật Bản (The Environmental Dispute Coordination<br /> Commission) [28]...<br /> Ở Việt Nam chưa có thống kê chính thức về số vụ tranh chấp môi trường đã được giải<br /> quyết, nhưng thực tế có thể thấy, số vụ tranh chấp môi trường đã được giải quyết ở Việt Nam<br /> thấp hơn nhiều so với số vụ tranh chấp môi trường đã được giải quyết tại Nhật, Hoa Kì và Trung<br /> Quốc, nhưng điều này liệu có đồng nghĩa rằng môi trường của Việt Nam ít ô nhiễm hơn, pháp<br /> luật BVMT của Việt Nam được thực thi tốt hơn, quyền được sống trong môi trường trong lành<br /> của người dân Việt Nam được đảm bảo tốt hơn hay nguyên tắc người gây thiệt hại cho môi<br /> trường phải bồi thường ở Việt Nam được thực hiện tốt hơn ở Nhật Bản, Hoa Kì và Trung Quốc<br /> hay không?<br /> Theo kết quả kiểm tra được công bố của Bộ Tài Nguyên và Môi trường thì hiện có đến<br /> 40% các khu công nghiệp trên cả nước vi phạm pháp luật về môi trường, gây ảnh hưởng rất lớn<br /> tới các yếu tố môi trường và cuộc sống của người dân xung quanh.<br /> Vụ việc Công ty Vedan xả trực tiếp nước thải chưa qua xử lý gây hủy diệt dòng sông Thị<br /> Vải được phát hiện vào cuối năm 2008 đã gây chấn động dư luận về mức độ ảnh hưởng tới môi<br /> trường, tới cuộc sống người dân và xã hội. Với sự hỗ trợ từ rất nhiều chủ thể, (Hội nông dân, Hội<br /> luật gia, cơ quan truyền thông, các siêu thị, người tiêu dùng…) vụ việc cũng đã được giải quyết<br /> trên thực tế, người dân đã được nhận tiền bồi thường, nhưng rất nhiều vấn đề pháp lý đặt ra trong<br /> <br /> quá trình giải quyết vụ việc đến nay vẫn còn chưa được giải quyết, như chủ thể có quyền đòi bồi<br /> thường cho những thiệt hại về môi trường do Vedan gây ra; Thủ tục khiếu kiện tập thể? Vai trò<br /> của tòa án trong giải quyết tranh chấp môi trường…<br /> Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng này nhưng có lẽ nguyên nhân chính<br /> đó chính là bởi pháp luật của Việt Nam về giải quyết tranh chấp môi trường còn nhiều vấn đề<br /> chưa hoàn thiện. Trước thực tế đó, việc nghiên cứu, đánh giá, định hướng hoàn thiện pháp luật<br /> giải quyết tranh chấp môi trường có ý nghĩa rất quan trọng trong việc BVMT và đảm bảo sự phát<br /> triển bền vững ở Việt Nam<br /> Chính vì vậy, tôi đã chọn đề tài “Pháp luật về giải quyết tranh chấp môi trường ở Việt<br /> Nam” để làm đề tài của mình.<br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> 2.1 Mục tiêu tổng quát<br /> - Luận giải cơ sở lý luận của giải quyết tranh chấp môi trường và thực tiễn giải quyết<br /> tranh chấp môi trường ở Việt Nam hiện nay.<br /> - Nghiên cứu và đánh giá một cách những điểm bất cập, hạn chế của pháp luật và thực<br /> tiễn thực hiện pháp luật giải quyết tranh chấp môi trường ở Việt Nam hiện nay trên cơ sở phân<br /> tích thực trạng và so sánh với pháp luật của các nước khác.<br /> - Định hướng hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực hiện các quy định pháp luật của Việt<br /> Nam về giải quyết tranh chấp môi trường.<br /> 2.2 Mục tiêu cụ thể<br /> - Phân tích khái niệm, đặc trưng, phân loại tranh chấp môi trường, phân biệt với xung đột<br /> môi trường và các tranh chấp khác<br /> - Nghiên cứu quá trình hình thành các quy định pháp luật về giải quyết tranh chấp môi<br /> trường ở Việt Nam và pháp luật giải quyết tranh chấp môi trường của một số quốc gia<br /> <br /> - Phân tích, đánh giá những bất cập, hạn chế của các quy định pháp luật giải quyết tranh<br /> chấp môi trường của Việt Nam và so sánh với các quy định giải quyết tranh chấp môi trường của<br /> một số nước.<br /> - Đánh giá những bất cập trong việc thực hiện các quy định pháp luật giải quyết tranh<br /> chấp môi trường ở Việt Nam hiện nay.<br /> - Định hướng xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp luật của Việt Nam về giải quyết<br /> tranh chấp môi trường.<br /> - Định hướng và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật giải quyết tranh<br /> chấp môi trường<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu: Các quy định của pháp luật Việt Nam về giải quyết tranh chấp môi<br /> trường; quy định của một số quốc gia về giải quyết tranh chấp môi trường và một số vụ tranh<br /> chấp môi trường đã xảy ra ở Việt Nam.<br /> Phạm vi nghiên cứu: Tranh chấp môi trường là một khái niệm có nội hàm rộng, là một<br /> vấn đề rộng và phức tạp, vì vậy trong phạm vi nghiên cứu của để tài, tôi chỉ tập trung nghiên cứu<br /> các tranh chấp môi trường có nội dung đòi bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản<br /> và môi trường trong phạm vi một quốc gia vì đây là dạng tranh chấp môi trường chủ yến hiện nay<br /> chứ không chú trọng đến các dạng tranh chấp khác.<br /> 4. Phương pháp nghiên cứu<br /> Đề tài được thực hiện dựa trên phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác- Lênin và đường lối<br /> đổi mới của Đảng Cộng sản Việt Nam đồng thời đối chiếu với các quy định của pháp luật môi<br /> trường, dân sự, hành chính... Đồng thời trong quá trình nghiên cứu, tôi vận dụng các phương<br /> pháp cụ thể trong nghiên cứu khoa học như phương pháp so sánh, đối chiếu, tổng hợp để nghiên<br /> cứu đề tài này.<br /> <br /> 5. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài<br /> Giải quyết tranh chấp môi trường là một vấn đề pháp lý còn nhiều bất cập, vì vậy, việc<br /> nghiên cứu nhằm hoàn thiện các quy định về giải quyết tranh chấp môi trường là rất cần thiết.<br /> Đến nay, đã có một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài như:<br /> - “Xây dựng và hoàn thiện cơ chế giải quyết tranh chấp trong lĩnh vực BVMT tại Việt<br /> Nam” luận án tiến sĩ luật học của Vũ Thu Hạnh, 2004;<br /> - “Giải quyết các tranh chấp quốc tế về môi trường: Khiếm khuyết của các cơ chế hiện có<br /> và hướng khắc phục”, Tạp chí nghiên cứu quốc tế 12/2005 của Ths Lý Vân Anh, Học viện quan<br /> hệ quốc tế;<br /> - “Tranh<br /> <br /> chấp<br /> <br /> môi<br /> <br /> trường<br /> <br /> (Environmental<br /> <br /> Disputes)”,<br /> <br /> Đào<br /> <br /> Thanh<br /> <br /> Trường,<br /> <br /> http://www.cepsta.net/web/ReadMessage.php?news=45&lang=1&boy=2&it8x=13&title=Tranhchap-moi-truong.html<br /> - “Phương thức giải quyết tranh chấp môi trường ngoài tòa án thực tiễn áp dụng cụ thể”,<br /> Trần Thị Hương Trang<br /> - Khái niệm và đặc điểm của tranh chấp môi trường, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, Viện<br /> Nhà nước và pháp luật, số 1 năm 2003, ThS Vũ Thu Hạnh,<br /> - “Bồi thường thiệt hại về môi trường”, thuộc chương trình hợp tác Việt Nam – Thụy Điển<br /> về tăng cường năng lực quản lý nhà nước về đất đai và môi trường;<br /> - “Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm pháp luật về môi trường gây nên<br /> tại Việt Nam”, đề tài nghiên cứu khoa học cấp Trường của Đại học Luật Hà Nội, 2007;<br /> - “Bồi thường thiệt hại do làm ô nhiễm môi trường theo pháp luật dân sự Việt Nam”,<br /> Luận văn thạc sĩ của Chu Thu Hiền, 2010;<br /> - Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm pháp luật môi trường gây nên tại<br /> Việt Nam, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường, Chủ nhiệm đề tài Vũ Thu Hạnh<br /> - Các quy định pháp luật về thiệt hại, xác định thiệt hại do hành vi làm ÔNMT gây ra và<br /> định hướng xây dựng, hoàn thiện, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, Viện Nhà nước và pháp luật,<br /> số 1 năm 2011, PGS.TS Phạm Hữu Nghị, Bùi Đức Hiển<br /> - Pháp luật về bảo đảm quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại do vi phạm pháp luật môi<br /> trường ở Việt Nam, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, Viện Nhà nước và pháp luật số 1 năm 2012,<br /> Võ Thị Mỹ Hương<br /> <br />