Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Luật học: Pháp luật về quyền của người sử dụng đất ở Việt Nam

Chia sẻ: Nghiệt đồng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

217
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn nghiên cứu các vấn đề lý luận về sở hữu đất đai, chế độ sở hữu đối với đất đai và quyền của người sử dụng đất; quy định của pháp luật về căn cứ xác lập quyền cho người sử dụng đất; thực trạng pháp luật về quyền của người sử dụng đất là tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư, cơ sở tôn giá, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sử dụng đất ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Luật học: Pháp luật về quyền của người sử dụng đất ở Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT PHẠM HƢƠNG THẢO PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN CỦA NGƢỜI SỬ DỤNG ĐẤT Ở VIỆT NAM Công trình đƣợc hoàn thành tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội Người hướng dẫn khoa học: TS. Đồng Ngọc Ba Phản biện 1: Chuyên ngành : Luật kinh tế Mã số : 60 38 01 07 Phản biện 2: Luận văn sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, họp tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội. TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2015 1 Vào hồi ..... giờ ....., ngày ..... tháng ..... năm 2015. Có thể tìm hiểu luận văn tại Trung tâm thông tin - Thƣ viện Đại học Quốc gia Hà Nội Trung tâm tƣ liệu - Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội 2 MỤC LỤC CỦA LUẬN VĂN Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục MỞ ĐẦU Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN CỦA 2.1.2. 2.1.3. 2.1.4. 2.1.5. 1 6 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 7 2.2.3 7 9 15 2.2.4. NGƢỜI SỬ DỤNG ĐẤT 1.1. 1.1.1. 1.1.2. 1.1.3. 1.2. 1.2.1. 1.2.2. 1.3. 1.4. 1.4.1. 1.4.2. 1.4.3. Một số vấn đề về chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai ở Việt Nam Khái niệm về sở hữu và chế độ sở hữu đất đai Vấn đề sở hữu đất đai trong lịch sử Việt Nam Đặc điểm của chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai ở Việt Nam hiện nay Vấn đề người sử dụng đất và quyền của người sử dụng đất trong chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai ở Việt Nam Vấn đề người sử dụng đất trong chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai ở Việt Nam Khái niệm và đặc điểm quyền của người sử dụng đất trong chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai ở Việt Nam Một số mô hình sở hữu đất đai trên thế giới và kinh nghiệm trong việc ghi nhận quyền cho người sử dụng đất Sự cần thiết và ý nghĩa của việc mở rộng quyền cho người sử dụng đất ở Việt Nam Phát triển nông nghiệp và nông thôn Phát triển công nghiệp, đô thị và dịch vụ Phát triển thị trường quyền sử dụng đất trong thị trường bất động sản Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN CỦA 17 2.3. 17 2.3.1. 23 2.3.2. 26 30 Thực trạng pháp luật về xác lập quyền cho người sử dụng đất Giao đất 3 38 41 42 45 48 48 48 56 69 71 85 90 96 100 HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN CỦA NGƢỜI SỬ DỤNG ĐẤT Ở 30 31 32 34 NGƢỜI SỬ DỤNG ĐẤT Ở VIỆT NAM 2.1. 2.1.1. 2.2.5. Cho thuê đất Nhận chuyển quyền sử dụng đất Công nhận quyền sử dụng đất đối với người đang sử dụng đất Thẩm quyền giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất Thực trạng pháp luật về quyền của người sử dụng đất Thực trạng pháp luật về quyền chung của người sử dụng đất Thực trạng pháp luật về quyền của tổ chức trong nước sử dụng đất Thực trạng pháp luật về quyền của hộ gia đình, cá nhân trong nước sử dụng đất Pháp luật về quyền của cơ sở tôn giáo, cộng đồng dân cư sử dụng đất Pháp luật về quyền của tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài sử dụng đất ở Việt Nam Bất cập của pháp luật hiện hành về quyền của người sử dụng đất Bất cập trong quy định của pháp luật về quyền của người sử dụng đất Bất cập trong thực tiễn thi hành pháp luật về quyền của người sử dụng đất Chương 3: KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN VÀ BẢO ĐẢM 34 34 VIỆT NAM 3.1. 3.2. 3.3. Quan điểm hoàn thiện quy định của pháp luật về quyền sử dụng đất Giải pháp hoàn thiện pháp luật về quyền của người sử dụng đất Giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật về quyền của người sử dụng đất 100 KẾT LUẬN 109 110 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 4 103 105 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trải qua hơn 20 năm đổi mới, đất nước ta ngày càng phát triển hướng đến mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh". Một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong thực hiện công cuộc đổi mới được Đảng xác định là đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, với việc xác định lợi ích của người lao động là động lực quan trọng của sự nghiệp phát triển đất nước. Nhằm mục tiêu giải phóng năng lực sản xuất, phát huy tối đa tính năng động, sáng tạo của người lao động, Đảng đã lãnh đạo việc đưa nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó xác định khâu quan trọng trong chính sách kinh tế là đổi mới chế độ, chính sách về đất đai. Thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng, Luật Đất đai qua các thời kỳ đã không ngừng mở rộng và hoàn thiện các quy định về quyền của người sử dụng đất. Nhà nước đã khẳng định và bảo đảm thực hiện các quy định về địa vị pháp lý của người sử dụng đất, quy định việc thực hiện giao đất, cho thuê đất cho người sử dụng đất, hoàn thiện quyền của người sử dụng đất, đặc biệt là các quyền chuyển quyền sử dụng đất trong thời hạn sử dụng đất. Nhờ các chính sách và quy định đúng đắn này đã làm cho người sử dụng đất gắn bó hơn với đất đai, yên tâm đầu tư, phát triển sản xuất, kinh doanh để tăng hiệu quả sử dụng đất. Trong các lĩnh vực khác, nhờ sự thay đổi trong chính sách đất đai, đã tạo môi trường thu hút vốn đầu tư nước ngoài phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế. Trong quá trình phát triển, pháp luật đất đai không ngừng được hoàn thiện theo hướng mở rộng quyền năng cho người sử dụng đất, thiết lập khuôn khổ và cơ chế pháp lý cho người sử dụng đất thực hiện các giao dịch về quyền sử dụng đất, hạn chế tối đa sự can thiệp của các cơ quan công quyền khi người sử dụng đất thực hiện các giao dịch dân sự về quyền sử dụng đất của mình. Mặc dù đã đạt được những kết quả to lớn, tuy nhiên, Trong thực tế, một số quy định về quyền của người sử dụng đất còn chưa đầy đủ, chưa làm rõ cơ chế thực hiện các quyền định đoạt của Nhà nước với vai trò là đại diện chủ sở hữu đất đai, chưa giải quyết hài hòa về lợi ích giữa Nhà nước, người sử dụng đất và nhà đầu tư. Theo tác giả, việc hoàn thiện pháp luật về quyền của người sử dụng đất theo hướng giải quyết hài hòa mối quan hệ về sở hữu đất đai và quan hệ sử dụng đất, tạo lập môi trường pháp lý minh bạch cho các giao dịch dân sự, thương mại về đất sẽ tạo điều kiện cho người sử dụng đất phát huy tối đa nguồn lực đất đai. Chính vì vậy tôi lựa chọn đề tài "Pháp luật về quyền của người sử dụng đất ở Việt Nam" làm luận văn tốt nghiệp với mong muốn đóng góp một số vấn đề về lý luận và thực tiễn đối với quy định về quyền của người sử dụng đất. 2. Tình hình nghiên cứu Trong thời gian qua, việc nghiên cứu các quy định của Luật Đất đai về quyền của người sử dụng đất đã nhận được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu lý luận, các luật gia và cán bộ thực tiễn, nhưng nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến công tác này vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau cần được tiếp tục nghiên cứu, làm rõ. Hiện nay, ở các mức độ khác nhau đã có một số công trình nghiên cứu được công bố như các giáo trình đại học giảng dạy về Luật Đất đai của Trường Đại học luật Hà Nội... đã nghiên cứu khái quát các vấn đề về quyền của người sử dụng đất. Một số công trình nghiên cứu chuyên sâu về quyền của người sử dụng đất phải kể đến: Luận án tiến sĩ Luật học của tác giả Nguyễn Quang Tuyến với đề tài "Địa vị pháp lý của người sử dụng đất trong các giao dịch dân sự, thương mại về đất đai"; Luận án tiến sĩ Luật học của tác giả Nguyễn Thị Hồng Nhung với đề tài "Pháp luật về chuyển nhượng quyền sử dụng đất trong kinh doanh bất động sản ở Việt Nam"; Luận văn thạc sĩ Luật học của tác giả Nguyễn Thị Thập với đề tài "Quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân dưới khía cạnh quyền tài sản tư theo quy định của pháp luật Việt Nam"; Luận văn thạc sĩ Luật học của tác giả Nguyễn Doãn Cương với đề tài "Pháp luật về chuyển nhượng quyền sử dụng đất"... Một số bài báo nghiên cứu ở phạm vi hẹp về quyền của người sử dụng đất đã được công bố như: bài viết của tác giả Nguyễn Quang Tuyến, Nguyễn 5 6 Xuân Trọng, "Bàn về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất"; bài viết của tác giả Nguyễn Minh Thắng, "Không được hạn chế quyền của người sử dụng đất"; bài viết của tác giả Thu Hà, "Khắc phục những bất cập để đảm bảo quyền sử dụng đất cho người dân"... Qua nội dung các công trình nghiên cứu trên cho thấy, vấn đề quyền của người sử dụng đất đã được nghiên cứu, tiếp cận dưới nhiều góc độ và ở nhiều mức độ khác nhau. Tuy nhiên, một số vấn đề lý luận về quyền của người sử dụng đất vẫn còn một số quan điểm khác nhau, thực tiễn quy định về quyền của người sử dụng đất vẫn còn một số bất cập do vậy vấn đề này vẫn cần được tiếp tục nghiên cứu một cách toàn diện. Xuất phát từ lý do trên, tác giả chọn đề tài "Pháp luật về quyền của người sử dụng đất ở Việt Nam" làm Luận văn thạc sĩ Luật học của mình. 3. Mục đích, đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn đi sâu nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến quyền của người sử dụng đất bao gồm: - Các vấn đề lý luận về sở hữu đất đai, chế độ sở hữu đối với đất đai và quyền của người sử dụng đất; - Quy định của pháp luật về căn cứ xác lập quyền cho người sử dụng đất; - Thực trạng pháp luật về quyền của người sử dụng đất là tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư, cơ sở tôn giá, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sử dụng đất ở Việt Nam. Từ đó chỉ ra những bất cập và phương hướng hoàn thiện quy định của pháp luật về quyền của người sử dụng đất. 3.2. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của đề tài là các quy định của Luật Đất Đai năm 2013 về về quyền của người sử dụng đất và thực tiễn thực hiện quyền của người sử dụng đất ở Việt Nam. 4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và những chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước ta trong chính sách đất đai. Quá trình nghiên cứu đề tài còn sử dụng phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp; nghiên cứu thực tiễn công tác thực hiện quyền cho người sử dụng đất... để làm căn cứ cho các vấn đề khoa học cần nghiên cứu trong luận văn. Trong quá trình thực hiện đề tài luận văn, tác giả có nghiên cứu, tham khảo các văn bản hướng dẫn áp dụng pháp luật liên quan đến phạm vi đề tài; tiếp thu có chọn lọc kết quả của các công trình đã công bố, tổng kết, đánh giá của các cơ quan chuyên môn và ý kiến của các chuyên gia có liên quan đến các vấn đề nghiên cứu trong luận văn. 5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài Về lý luận, kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần hoàn thiện lý luận về quyền của người sử dụng đất ở Việt Nam; phân tích khái quát lịch sử hình thành và phát triển chế độ sở hữu đất đai, người sử dụng đất và quyền của người sử dụng đất ở Việt Nam; làm rõ các quy định của Luật Đất đai 2013 về người sử dụng đất và quyền của người sử dụng đất trong mối quan hệ so sánh với pháp luật đất đai trước đây và các văn bản pháp luật khác có liên quan; phân tích thực tiễn thực hiện quyền của người sử dụng đất trong thực tế. Qua đó chỉ ra những mâu thuẫn, bất cập trong các quy định của pháp luật hiện hành; những hạn chế, vướng mắc trong quá trình áp dụng các quy định đó, cũng như chỉ ra nguyên nhân của những tồn tại, để đề xuất một số giải pháp hoàn thiện các quy định của Luật Đất đai về quyền của người sử dụng đất. Về thực tiễn, luận văn còn có ý nghĩa làm tài liệu tham khảo, phục vụ hoạt động nghiên cứu và học tập. Những đề xuất, kiến nghị của tác giả luận văn sẽ cung cấp những luận cứ khoa học phục vụ cho công tác lập pháp và hoạt động thực tiễn áp dụng Luật Đất đai liên quan đến quyền của người sử dụng đất. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm ba chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận về quyền của người sử dụng đất Chương 2: Thực trạng pháp luật về quyền của người sử dụng đất ở Việt Nam Chương 3: Kiến nghị hoàn thiện và bảo đảm hiệu quả thực hiện pháp luật về quyền của người sử dụng đất ở Việt Nam. 7 8 1.1. Một số vấn đề về chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai ở Việt Nam 1.1.1. Khái niệm về sở hữu và chế độ sở hữu đất đai 1.1.1.1. Khái niệm quan hệ sở hữu Quan hệ sở hữu là các quyền năng pháp lý trong quá trình xác lập và vận động của các quyền năng kinh tế đối với đối tượng sở hữu theo các quy định của pháp luật. Toàn bộ các quy định của pháp luật về quan hệ sở hữu và cơ chế vận hành các quan hệ sở hữu đó hợp thành chế độ pháp lý về sở hữu. 1.1.1.2. Khái niệm chế độ sở hữu đất đai Chế độ pháp lý về sở hữu đất đai là toàn bộ các quy định pháp luật trong việc xác lập và vận động của quan hệ sở hữu đất đai. Chế độ sở hữu đối với đất đai bao gồm các quy phạm pháp luật điều chỉnh quan hệ sở hữu và các vấn đề liên quan đến cơ chế vận hành của quan hệ sở hữu đối với đất đai. 1.1.2. Vấn đề sở hữu đất đai trong lịch sử Việt Nam 1.1.2.1. Sở hữu đất đai ở Việt Nam trong thời kỳ phong kiến Quyền sở hữu của nhà nước đối với đất đai bắt đầu hình thành vào triều Lý (thế kỷ XI), thực sự phát triển vững chắc từ thời Lê Sơ (thế kỷ XV) và tiếp tục duy trì trong các triều đại sau với quy mô và mức độ khác nhau. Mặc dù chế độ sở hữu nhà nước đối với đất đai được xây dựng và củng cố ngày càng vững chắc qua các triều đại phong kiến Việt Nam, đặc biệt trong triều đại Lê Sơ, tuy nhiên bên cạnh nó vẫn tồn tại hình thức sở hữu tư nhân đối với ruộng đất. Hình thức sở hữu này bắt đầu xuất hiện từ thời Lý - Trần, đến thời Lê Sơ, với chính sách cấp ruộng đất cho công thần, quan lại, nhà nước cũng cho phép họ có quyền định đoạt (mua bán, chuyển nhượng, để thừa kế) trừ khi họ phạm tội nên hình thức sở hữu ruộng đất tự nhân trở thành một hình thức phổ biến. 1.1.2.2. Sở hữu đất đai trong thời kỳ Pháp thuộc Năm 1858, thực dân Pháp xâm lược và thiết lập nền thống trị ở Việt Nam, chế độ sở hữu đất đai ở Việt Nam cũng nằm dưới sự quyết định của người Pháp. Ở Nam Kỳ, thực dân Pháp đẩy mạnh sở hữu tư nhân đối với đất đai; ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ, thực dân Pháp duy trì và phát triển công điền, công thổ, bảo vệ ruộng đất của làng xã để buộc nông dân phải lệ thuộc vào ruộng đất công. 1.1.2.2. Sở hữu đất đai ở Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1980 Trong thời kỳ này ở miền Bắc tồn tại cả sở hữu nhà nước, sở hữu cá nhân và sở hữu của cộng đồng dân cư đối với đất đai. Tuy nhiên trong những năm miền Bắc thực hiện phong trào hợp tác hóa, Nhà nước đã vận động nông dân đóng góp ruộng đất để tham gia vào làm ăn tập thể thì về cơ bản đất đai ở nước ta đã được xã hội hóa toàn bộ. Ở Miền Nam, sau Cách mạng tháng Tám, chính quyền cách mạng cũng thực hiện giảm tô và phân phối lại ruộng đất theo chủ trương chung. Tuy nhiên, do sự can thiệp của đế quốc Mỹ, việc thực hiện các chính sách này bị gián đoạn. Sau khi giải phóng miền Nam, mô hình hợp tác xã và chính sách đất đai được áp dụng thống nhất ở cả miền Nam. 1.1.2.3. Chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai từ năm 1980 đến nay Hiến pháp năm 1980, quy định tại Điều 18: "Đất đai, rừng núi, sông hồ, hầm mỏ, tài nguyên thiên nhiên trong lòng đất, ở vùng biển và thềm lục địa,... đều thuộc sở hữu toàn dân". Theo đó, từ thời điểm này ở Việt Nam chỉ còn tồn tại một hình thức sở hữu duy nhất là sở hữu toàn dân đối với đất đai. 1.1.3. Đặc điểm của chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai ở Việt Nam hiện nay 1.1.3.1. Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý Do không thể có cơ chế để toàn dân thực hiện tất cả các quyền chủ sở hữu mà quyền năng chủ sở hữu đối với đất đai được thực hiện thông qua vai trò của Nhà nước. Nhà nước thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu quyền sử dụng đất thông qua việc ban hành chính sách, pháp luật, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất... 1.1.3.2. Đất đai không phải là đối tượng của quan hệ chuyển dịch quyền sở hữu Do đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước là đại diện chủ sở hữu trao quyền sử dụng đất cho người sử dụng đất nên người sử dụng đất chỉ có quyền chuyển giao quyền sử dụng đất được Nhà nước giao cho trên cơ sở pháp luật. 9 10 Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN CỦA NGƢỜI SỬ DỤNG ĐẤT