Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập

Pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền lợi người<br /> tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập<br /> Lò Thùy Linh<br /> Khoa Luật<br /> Luận văn ThS Chuyên ngành: Luật kinh tế; Mã số 60 38 50<br /> Người hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Viết Tý<br /> Năm bảo vệ: 2010<br /> <br /> Abstract. Nghiên cứu những cơ sở lý luận cũng như các vấn đề pháp lý của hợp đồng<br /> gia nhập và vấn đề bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Phân tích các quy định pháp<br /> luật Việt Nam về bảo vệ người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập, so sánh với pháp<br /> luật bảo vệ người tiêu dùng của một số nước trên thế giới. Đưa ra nhận xét, đánh giá<br /> thực tiễn cũng như xu hướng của vấn đề bảo vệ người tiêu dùng. Kiến nghị nhằm hoàn<br /> thiện khuôn khổ pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng gia<br /> nhập cũng như các cơ chế cho việc áp dụng pháp luật cho phù hợp với thực tiễn tại<br /> Việt Nam và quốc tế.<br /> Keywords. Người tiêu dùng; Pháp luật Việt Nam; Luật kinh tế; Hợp đồng kinh tế.<br /> <br /> Content<br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Sự phát triển của nền kinh tế thị trường, nhất là trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế sâu<br /> sắc như hiện nay thúc đẩy giao lưu thương mại ngày càng được mở rộng và phát triển mạnh mẽ.<br /> Trên thị trường, hàng hóa và dịch vụ ngày càng đa dạng về chủng loại và chất lượng đem đến nhiều<br /> cơ hội được lựa chọn và sử dụng sản phẩm hơn, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu<br /> dùng. Tuy nhiên, người tiêu dùng cũng phải đối mặt với nhiều nguy cơ bị xâm phạm về quyền và<br /> lợi ích hợp pháp từ phía nhà sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ như: vấn đề thực phẩm không<br /> an toàn, không rõ nguồn gốc, xuất xứ, dịch vụ kém chất lượng, quảng cáo gian dối hoặc gây nhầm<br /> <br /> lẫn… Bởi vậy, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng được coi là một trong những yêu cầu tất yếu<br /> của một xã hội dân chủ và văn minh, vì sự phát triển và tiến bộ của con người.<br /> Mối quan hệ giữa nhà sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ và người tiêu dùng được<br /> thiết lập và duy trì thông qua hợp đồng. Về nguyên tắc, hợp đồng là công cụ thiết yếu để ghi<br /> nhận các thoả thuận và tạo lập sự cân bằng tương đối lợi ích giữa các bên và do đó các bên<br /> trong quan hệ hợp đồng hoàn toàn được tự nguyện thoả thuận trên cơ sở tự do ý chí nhằm<br /> thiết lập “luật chơi chung”. Tuy nhiên, hầu hết các hợp đồng mà nhà sản xuất, kinh doanh<br /> hàng hoá, dịch vụ ký kết với người tiêu dùng lại là những hợp đồng được soạn thảo sẵn với<br /> các điều kiện giao dịch được thiết lập từ trước đó, hay còn được gọi là hợp đồng gia nhập. Vì<br /> vậy, người tiêu dùng thông thường vẫn là một bên yếu thế hơn so với nhà sản xuất, kinh<br /> doanh hàng hoá, dịch vụ về khả năng tiếp cận thông tin cũng như khả năng đàm phán các điều<br /> khoản của hợp đồng bởi thực chất người tiêu dùng chỉ là bên gia nhập hợp đồng.<br /> Tại Việt Nam, vấn đề bảo vệ người tiêu dùng được đặt ra kể từ sau Đại hội toàn quốc<br /> lần thứ VI của Đảng năm 1986 - mốc son đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ của kinh tế<br /> đất nước, từ nền kinh tế vận hành theo cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế vận<br /> hành theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước. Việc thừa nhận nền kinh tế thị<br /> trường, hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay cũng đang làm thay đổi căn bản những vấn đề về<br /> nhận thức và phương pháp điều tiết của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng<br /> ở Việt Nam. Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được coi là một trong những chính sách quan<br /> trọng của Đảng và Nhà nước ta nhằm hiện thực hoá mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội<br /> công bằng, dân chủ, văn minh”. Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng đã thực sự trở thành<br /> một lĩnh vực pháp luật độc lập, có vị trí đáng kể trong hệ thống pháp luật Việt Nam, nhất là<br /> khi Pháp lệnh bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được ban hành vào năm 1999, dự kiến sẽ<br /> được nâng lên thành Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong năm 2010.<br /> Tuy nhiên, thực tế hiện nay tại Việt Nam cho thấy quyền và lợi ích hợp pháp của<br /> người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập với một bên là nhà sản xuất, kinh doanh hàng hoá,<br /> dịch vụ vẫn chưa được đảm bảo và hiện người tiêu dùng vẫn phải chấp nhận sự thiệt thòi, bất<br /> lợi khi giao kết hợp đồng mà không có cơ hội được đàm phán cũng như cơ hội lên tiếng để<br /> bảo vệ chính mình. Pháp luật vẫn chưa đủ mạnh và trở thành công cụ pháp lý hữu hiệu để bảo<br /> vệ người tiêu dùng trong quá trình ký kết và thực hiện hợp đồng gia nhập. Vì vậy, việc nghiên<br /> cứu đầy đủ các khía cạnh pháp lý về vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng<br /> gia nhập nói riêng cũng như xây dựng và hoàn thiện hơn các quy định pháp luật về bảo vệ<br /> người tiêu dùng nói chung là một yêu cầu cấp thiết ở nước ta hiện nay.<br /> <br /> Xuất phát từ lý do trên, tác giả đã lựa chọn chủ đề “Pháp luật Việt Nam về bảo vệ<br /> quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp thạc sĩ<br /> luật học của mình.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu đề tài<br /> Vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mặc dù xuất hiện và được đề cập đến chưa lâu ở<br /> Việt Nam nhưng đã được nhiều tác giả nghiên cứu. Có thể kể đến cuốn “Tìm hiểu Luật bảo vệ<br /> người tiêu dùng các nước và vấn đề bảo vệ người tiêu dùng ở Việt Nam” của Viện Nhà nước và<br /> Pháp luật, NXB Lao động, 1999; “Nghiên cứu người tiêu dùng: Những vấn đề về việc bảo vệ quyền<br /> lợi người tiêu dùng ở Việt Nam” của Đoàn Văn Trường, NXB khoa học và kỹ thuật, 2003; “Tìm<br /> hiểu pháp luật bảo vệ người tiêu dùng” của Bá Linh, NXB Tư pháp, 2005; “Sổ tay công tác bảo vệ<br /> người tiêu dùng” của Cục quản lý cạnh tranh - Bộ thương mại, NXB Chính trị quốc gia, 2006.<br /> Ngoài ra, còn có các bài viết có liên quan khác như: “Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong pháp<br /> luật cạnh tranh” của Ngô Vĩnh Bạch Dương, Tạp chí Nhà nước và pháp luật số 11/2000; “Pháp luật<br /> và vấn đề bảo vệ người tiêu dùng” của Đặng Vũ Huân đăng trên Tạp chí dân chủ và pháp luật, số<br /> chuyên đề về pháp luật và tiêu dùng tháng 1/2005; “Người tiêu dùng và pháp luật bảo vệ người tiêu<br /> dùng” của Ths. Nguyễn Ngọc Sơn, Tạp chí nghiên cứu lập pháp số 1/2009; “Điều kiện thương mại<br /> chung và nguyên tắc tự do khế ước” của PGS. TS Nguyễn Như Phát, Tạp chí Nhà nước và pháp<br /> luật số 9/2000; “Hợp đồng theo mẫu và vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng” của Nguyễn Văn<br /> Vân, Tạp chí khoa học pháp lý, số 4/2000.<br /> Tuy nhiên, nội dung của các công trình nghiên cứu trên đây chủ yếu đề cập đến các<br /> vấn đề lý luận về người tiêu dùng và pháp luật bảo vệ người tiêu dùng hoặc chỉ đề cập đến<br /> khía cạnh nào đó của hợp đồng gia nhập, chứ chưa có một nghiên cứu tổng thể và toàn diện<br /> về vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập dưới góc độ pháp lý. Do<br /> vậy, vai trò và ý nghĩa của hợp đồng gia nhập trong mối quan hệ giữa người tiêu dùng với nhà<br /> kinh doanh, vấn đề bảo vệ người tiêu dùng khi gia nhập hợp đồng cần được tiếp tục nghiên<br /> cứu và hoàn thiện.<br /> 3. Mục đích của đề tài<br /> Mục đích của đề tài là nhằm nghiên cứu lý luận và thực tiễn về vấn đề bảo vệ quyền lợi<br /> người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập dưới góc độ pháp lý, góp phần hoàn thiện các quy định<br /> pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng. Do đó, trong phạm vi một luận văn thạc sĩ, tác giả tập trung<br /> làm rõ một số nội dung sau:<br /> - Nghiên cứu những cơ sở lý luận cũng như các vấn đề pháp lý của hợp đồng gia<br /> nhập và vấn đề bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập.<br /> <br /> - Phân tích các quy định pháp luật Việt Nam về bảo vệ người tiêu dùng trong hợp<br /> đồng gia nhập, so sánh với pháp luật bảo vệ người tiêu dùng của một số nước trên thế giới.<br /> - Đưa ra nhận xét, đánh giá thực tiễn cũng như xu hướng của vấn đề bảo vệ quyền<br /> lợi người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập tại Việt Nam.<br /> - Kiến nghị nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng<br /> trong hợp đồng gia nhập cũng như các cơ chế cho việc áp dụng pháp luật cho phù hợp với thực<br /> tiễn tại Việt Nam cũng như thông lệ quốc tế.<br /> 4. Phương pháp nghiên cứu<br /> Luận văn sử dụng phép biện chứng duy vật của triết học Mác – Lê nin làm cơ sở<br /> phương pháp luận cho việc nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu, tác giả luận văn sử dụng<br /> một số phương pháp sau:<br /> - Phương pháp phân tích và tổng hợp: Phân tích các sự kiện, hiện tượng pháp lý và<br /> tổng hợp những kinh nghiệm thực tiễn trong việc bảo vệ người tiêu dùng trong hợp đồng gia<br /> nhập.<br /> - Phương pháp phân tích quy phạm: Phân tích các quy phạm pháp luật thực định để<br /> làm sáng tỏ những điểm hợp lý, hạn chế cũng như mối quan hệ với các quy định khác trong<br /> hệ thống pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập.<br /> - Phương pháp so sánh pháp luật: so sánh các quy định pháp luật Việt Nam với một<br /> số nước trên thế giới.<br /> 5. Ý nghĩa lý luận và giá trị thực tiễn của luận văn<br /> Về mặt lý luận, luận văn là một công trình nghiên cứu tương đối hệ thống và toàn diện<br /> về pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập ở Việt Nam hiện nay,<br /> đưa ra và phân tích những vấn đề có tính lý luận về hợp đồng gia nhập làm cơ sở cho các luận<br /> cứ khoa học của việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập bằng pháp<br /> luật hiện hành. Việc nghiên cứu pháp luật bảo vệ người tiêu dùng sẽ góp phần hoàn thiện hơn<br /> pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập, nhất là khi<br /> quá trình pháp điển hoá Pháp lệnh bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thành Luật bảo vệ quyền<br /> lợi người tiêu dùng đang tích cực được hoàn thành.<br /> Về mặt giá trị thực tiễn, luận văn phân tích, đánh giá thực trạng của pháp luật Việt<br /> Nam về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập, tìm ra nguyên nhân<br /> cũng như đưa ra các giải pháp để khắc phục nhằm nâng cao tính khả thi, tính minh bạch<br /> của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; tạo hành lang pháp lý thuận lợi để góp<br /> phần đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng; nâng cao hiệu quả quản lý<br /> <br /> nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; hoàn thiện cơ chế và các thiết<br /> chế bảo vệ quyề n lơ ̣i ngư ời tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập ở Việt Nam hiện nay.<br /> 6. Kết cấu của luận văn<br /> Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được chia làm<br /> ba chương, trong đó:<br /> Chương 1: Khái quát chung về vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp<br /> đồng gia nhập<br /> Chương 2: Pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng<br /> gia nhập<br /> Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền lợi người<br /> tiêu dùng trong hợp đồng gia nhập.<br /> <br /> Reference<br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> Tiếng Việt<br /> <br /> 1.<br /> <br /> Bình An (2009), Ký hợp đồng bảo hiểm: Thận trọng kẻo “nắm đằng lưỡi”,<br /> http://www.suckhoedoisong.vn.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Hồng Anh (2010), Nạn nhân đầu tiên của 3G, http://vnexpress.net/GL/Kinhdoanh/2010/04/3.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Bộ luật dân sự số 33/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Bộ luật hàng hải số 40/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> Corinne renault - Brahinsky (2002), Đại cương về pháp luật hợp đồng, NXB Văn hoá –<br /> Thông tin, Hà Nội, tr. 8.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> Cục quản lý cạnh tranh - Bộ thương mại (2006), Sổ tay công tác bảo vệ người tiêu dùng,<br /> NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 55 – 56.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> Ngô Huy Cương (2009), Tài liệu giảng dạy cao học: Luật hợp đồng (Trích trong đề tài<br /> đặc biệt cấp Đại học quốc gia Hà Nội), Hà Nội, tr. 31, 162 – 170.<br /> <br />