Tóm tắt luận văn thạc sĩ: Phân tích thu nhập và sự phân hóa giàu nghèo ở Quảng Nam giai đoạn 2002-2010

Chia sẻ: Dfg Dfg | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

91
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phân tích, đánh giá thực trạng thu nhập bình quân đầu người của hộ gia đình và phân tích xu thế phân hóa giàu nghèo. Hàm ý các chính sách nâng cao thu nhập cho người dân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn thạc sĩ: Phân tích thu nhập và sự phân hóa giàu nghèo ở Quảng Nam giai đoạn 2002-2010

1 B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O Đ I H C ĐÀ N NG TR N TH NGA PHÂN TÍCH THU NH P VÀ S PHÂN HÓA GIÀU NGHÈO QU NG NAM GIAI ĐO N 2002-2010 Chuyên ngành: KINH T PHÁT TRI N Mã s : 60.31.05 TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ KINH T Đà N ng – Năm 2011
2 Công trình ñư c hoàn thành t i Đ I H C ĐÀ N NG Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. Lê Dân Ph n bi n 1: PGS.TS. Nguy n Th Như Liêm Ph n bi n 2: TS. Đoàn H ng Lê Lu n văn s ñư c b o v t i H i ñ ng ch m Lu n văn t t nghi p Th c sĩ Kinh t h p t i Đ i h c Đà N ng vào ngày 17 tháng 12 năm 2011. Có th tìm hi u lu n văn t i: - Trung tâm Thông tin – H c li u, Đ i h c Đà N ng - Thư vi n Trư ng Đ i h c kinh t , Đ i h c Đà N ng
3 M Đ U 1. Tính c p thi t c a ñ tài N n kinh t luôn tăng trư ng không ng ng, góp ph n tác ñ ng tích c c ñ n nhi u m t c a xã h i, bên c nh ñó nó cũng t o ra h ngăn gi a các qu c gia, các t ng l p trong xã h i ngày càng sâu s c. V n ñ này có ý nghĩa h t s c quan tr ng và c p thi t ñ i v i Vi t Nam nói chung, cũng như t nh Qu ng Nam nói riêng trong quá trình chuy n sang n n kinh t th trư ng ñ nh hư ng xã h i ch nghĩa. Thu nh p c a h gia ñình là m t trong các ch tiêu ñánh giá s tăng trư ng, phát tri n kinh t xã h i c a m t ñ a phương hay m t qu c gia, nó ñánh giá vi c th c hi n chi n lư c toàn di n v tăng trư ng và xóa ñói gi m nghèo. Công tác ho ch ñ nh các chính sách, k ho ch và các chương trình m c tiêu qu c gia c a Đ ng và Nhà nư c luôn ñư c quan tâm hàng ñ u vì nó nh hư ng tr c ti p ñ i s ng c a các t ng l p dân cư trong xã h i. Đ các chính sách, k ho ch ñó ñi vào th c ti n nh m không ng ng nâng cao m c s ng dân cư và s phát tri n c a xã h i thì các nhà ho ch ñ nh chính sách c n có nhi u thông tin v tình hình kinh t xã h i. Hi n nay, t i Qu ng Nam chưa có ñ tài nào chuyên sâu phân tích, ñánh giá th c tr ng thu nh p c a ngư i dân cũng như ñánh giá m c ñ phân hóa giàu nghèo c a các h gia ñình, ñ ng trư c s c n thi t c a các v n ñ này, vi c nghiên c u ñánh giá m c thu nh p c a ngư i dân và s phân hóa giàu nghèo là v n ñ r t c n xem xét, t ñó ñưa ra nh ng k t lu n và hàm ý chính sách ñ các nhà ho ch ñ nh chính sách th y nh n ñ nh c n ph i ra chính sách nào cho phù h p v i th c t ñ a phương. Đây là lý do ñ l a ch n ñ tài nghiên c u: “Phân tích thu nh p và s phân hóa giàu nghèo Qu ng Nam giai ño n 2002-2010”.
4 2. M c ñích nghiên c u Phân tích, ñánh giá th c tr ng thu nh p bình quân ñ u ngư i c a h gia ñình và phân tích xu th phân hóa giàu nghèo; Hàm ý các chính sách nâng cao thu nh p cho ngư i dân và h n ch tác ñ ng tiêu c c c a phân hóa giàu nghèo Qu ng Nam. 3. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u - Đ i tư ng nghiên c u: Lu n văn nghiên c u thu nh p bình quân ñ u ngư i và s phân hóa giàu nghèo Qu ng Nam. - Ph m vi nghiên c u: V i vi c lo i b tác ñ ng c a y u t giá c theo th i gian, phân tích ñ nh lư ng và ñánh giá th c tr ng thu nh p bình quân ñ u ngư i c a h gia ñình; phân tích m c ñ phân hoá giàu nghèo theo m u ñi u tra VHLSS c a TCTK Qu ng Nam giai ño n 2002-2010; hàm ý các chính sách nâng cao thu nh p Qu ng Nam cũng như h n ch phân hoá giàu nghèo. 4. Phương pháp nghiên c u Khái quát lý lu n v v n ñ nghiên c u làm cơ s cho vi c xem xét ñánh giá, trên cơ s các d li u ñã thu th p ñư c t ñi u tra VHLSS, ñ tài s d ng t ng h p nhi u phương pháp phân tích như: Phân tích th ng kê, phương pháp so sánh, ñánh giá, mô t , phương pháp mô hình hóa và phương pháp tương quan. 5. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n ñ tài - H th ng hóa và làm rõ m t s v n ñ lý lu n v thu nh p, phân hóa giàu nghèo. - Phân tích th c tr ng thu nh p và phân hoá giàu nghèo và hàm ý các chính sách xung quanh v n ñ nghiên c u. 6. C u trúc c a lu n văn Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, lu n văn g m 3 chương: Chương 1: Lý lu n chung v thu nh p và phân hoá giàu nghèo.
5 Chương 2: Th c tr ng thu nh p và phân hoá giàu nghèo Qu ng Nam giai ño n 2002-2010. Chương 3: Hàm ý chính sách. Chương 1 LÝ LU N CHUNG V THU NH P VÀ PHÂN HOÁ GIÀU NGHÈO 1.1. Khái ni m thu nh p và các y u t c u thành thu nh p 1.1.1. Khái ni m thu nh p Theo niên giám năm 2009 c a TCTK: “Thu nh p c a h gia ñình là toàn b s ti n và giá tr hi n v t mà h và các thành viên c a h nh n ñư c trong m t th i gian nh t ñ nh”. [6, trang 578] Thu nh p bình quân m t tháng m t kh u c a h gia ñình s b ng t ng thu nh p m t năm c a h gia ñình chia cho s kh u c a h gia ñình và chia cho 12 tháng. 1.1.2. Các y u t c u thành thu nh p Thu nh p c a h gia ñình ñư c t o nên t các y u t sau: (1) Thu nh p c a t ng thành viên trong gia ñình do làm thuê ñư c tr ti n công, ti n lương; (2) Thu nh p t các ho t ñ ng s n xu t nông lâm th y s n do thành viên trong h gia ñình ñ ng ra t ch c; (3) Thu nh p t s n xu t kinh doanh ngành ngh phi nông lâm thu s n do thành viên trong h gia ñình ñ ng ra t ch c và (4) Các kho n thu khác. 1.2. Nh ng phân t thư ng dùng trong nghiên c u thu nh p Thu nh p theo khu v c thành th , nông thôn; gi i tính, dân t c c a ch h ; 5 nhóm thu nh p; ngành s n xu t chính c a h ; ngu n thu; ngh nghi p; nhóm tu i.
6 1.3. M t s nhân t tác ñ ng ñ n thu nh p c a các thành viên và h gia ñình 1.3.1. M t s nhân t tác ñ ng ñ n thu nh p c a h gia ñình 1.3.1.1. V quy mô h 1.3.1.2. V trình ñ h c v n 1.3.1.3. V lĩnh v c s n xu t kinh doanh c a h 1.3.1.4. V ñ a lý 1.3.1.5. V tình tr ng vi c làm c a ch h 1.3.2. M t s nhân t tác ñ ng ñ n thu nh p c a thành viên trong h gia ñình 1.3.3. Mô hình kinh t lư ng H i quy là công c ch y u c a kinh t lư ng. Vì v y ñ ñánh giá m c ñ tác ñ ng c a các nhân t ñ n thu nh p bình quân ñ u ngư i trong m t tháng ta như th nào ta s d ng mô hình h i quy tuy n tính ña bi n. 1.4. Phân hoá giàu nghèo gi a các h gia ñình 1.4.1. Các khái ni m phân hoá giàu nghèo T nhi u quan ni m khác nhau cho th y PHGN là m t hi n tư ng xã h i ph n ánh quá trình phân chia xã h i thành các nhóm xã h i có ñi u ki n kinh t và ch t lư ng s ng khác bi t nhau; là s phân t ng xã h i ch y u v m t kinh t , th hi n s chênh l ch gi a các nhóm này v tài s n, thu nh p, m c s ng. 1.4.2. Các khái ni m nghèo, chu n m c nghèo M c dù có s khác bi t trong nhìn nh n v v n ñ nghèo, nhưng cơ b n các quan ni m v nghèo ñói trên th gi i ph n ánh 3 khía c nh c a ngư i nghèo: không ñư c th hư ng nh ng nhu c u cơ b n c a m c t i thi u dành cho con ngư i; có m c s ng th p hơn m c s ng
7 trung bình c a c ng ñ ng dân cư; thi u cơ h i l a ch n tham gia vào quá trình phát tri n c a c ng ñ ng. 1.4.2.1. Nghèo tuy t ñ i Đ ñ m b o tính so sánh qu c t c a ch tiêu t l dân s s ng dư i m c nghèo, Ngân hàng Th Gi i (WB) ñã ñưa ra m c chu n: B ng 1.1: Tiêu chu n nghèo c a WB M c thu nh p t i thi u Khu v c (USD/ngư i/ngày) Các nư c ñang phát tri n khác 1 Châu M Latinh và Caribe 2 Đông Âu 4 Các nư c phát tri n 14,4 Ngu n s li u: theo Ngân hàng Th Gi i Vi t Nam, có 2 cách ti p c n: - Phương pháp c a TCTK: Phương pháp này xác ñ nh 2 ngư ng nghèo ñó là ngư ng nghèo lương th c, th c ph m và ngư ng nghèo chung (ho c nghèo chi tiêu), nh ng h nào có chi tiêu dư i m c này ñư c xem là h nghèo. Phương pháp ti p c n này tương t cách ti p c n c a WB. - Phương pháp c a B LĐTBXH: phương pháp này hi n ñang ñư c s d ng ñ xác ñ nh chu n nghèo ñói c a chương trình xóa ñói gi m nghèo qu c gia. Vi t Nam ñã 4 l n nâng m c chu n nghèo trong th i gian t năm 1993 ñ n cu i năm 2005. Ngoài ra, m t s ñ a phương còn quy ñ nh chu n nghèo riêng c a mình. 1.4.2.2. Nghèo tương ñ i Nghèo tương ñ i là tình tr ng mà m t ngư i ho c m t h gia ñình thu c v nhóm ngư i có thu nh p th p nh t trong xã h i theo nh ng ñ a ñi m c th và th i gian nh t ñ nh. Nghèo tương ñ i th
8 hi n phân ph i thu nh p không ñ u hay chính xác hơn ñó là s b t bình ñ ng. Khái ni m nghèo tương ñ i không s d ng các nư c nghèo mà ch ñư c v n d ng các nư c phát tri n. 1.4.3. Các ch tiêu ño lư ng phân hóa giàu nghèo Có 3 ch tiêu ñ ñánh giá, phân tích s phân hoá giàu nghèo mà các t ch c qu c t và nhi u nư c s d ng ño lư ng PHGN như: chênh l ch kho ng cách gi a nhóm giàu nh t v i nhóm nghèo nh t, t tr ng t ng thu nh p c a 40% dân s có thu nh p th p nh t, h s GINI. 1.5. Tác ñ ng c a phân hoá giàu nghèo ñ n kinh t xã h i Vi t Nam 1.5.1. Tác ñ ng tích c c Phân hóa giàu nghèo ñã góp ph n khơi d y tính năng ñ ng xã h i ti m n trong con ngư i nhi u nhóm xã h i, là ñ ng l c thúc ñ y ý chí c a con ngư i làm giàu cho b n thân và gia ñình m t cách chính ñáng. 1.5.2. Tác ñ ng tiêu c c Do s PHGN có tính 2 m t nên trên th c t PHGN d n ñ n làm tr m tr ng hơn nh ng b t bình ñ ng xã h i. 1.6. T ng quan v các nghiên c u liên quan 2 Chương 2 PHÂN TÍCH TH C TR NG THU NH P VÀ PHÂN HOÁ GIÀU NGHÈO QU NG NAM GIAI ĐO N 2002-2010 2.1. Khái quát tình hình kinh t xã h i Qu ng Nam 2.1.1. Đ c ñi m ñi u ki n t nhiên Là t nh ven bi n, n m trong vùng kinh t tr ng ñi m mi n Trung.
9 2.1.2. Kinh t Sau hơn 10 năm tái l p t nh n n kinh t Qu ng Nam ñã có nhi u ñ i thay, ñ t nhi u thành t u n i b t. GDP tăng liên t c qua các năm, năm 2010 GDP ñ t t c ñ tăng trư ng 12,72%, cao g p 1,4 l n so v i năm 2002. Bình quân trong giai ño n này tăng g n 12% m i năm. B ng 2.1: Ch s tăng trư ng GDP (theo giá so sánh 1994) ĐVT:(%) Chia ra Nông, lâm Công Năm T ng s nghi p và nghi p, D ch v th y s n Xây d ng 2002 9,04 2,99 17,97 9,70 2004 11,55 3,20 20,18 12,96 2006 13,46 3,87 21,56 14,00 2008 12,70 0,91 17,37 15,77 2010 12,72 2,26 18,05 12,45 Ngu n s li u: Niên giám th ng kê Qu ng Nam các năm 2002 – 2010 2.1.3. M t s lĩnh v c v văn hóa xã h i Năm 2010, dân s c a t nh Qu ng Nam là 1.425.395 ngư i, trong ñó n có 730.184 ngư i, chi m 51,23%. Dân s thành th có 270.028 ngư i, chi m 18,94%; nông thôn 1.155.367 ngư i chi m 81,06%. S ngư i thu c l c lư ng lao ñ ng (15 - 60 tu i) có 825.859 ngư i, chi m 58,19% t ng dân s . T l th t nghi p khu v c thành th ngày càng gi m. Cơ c u lao ñ ng trong các ngành kinh t ñang có s d ch chuy n theo hư ng tích c c. Tuy nhiên, lao ñ ng nông nghi p v n còn chi m t tr ng l n.
10 2.2. Khái quát v kh o sát m c s ng t năm 2002 -2010 VHLSS là cu c ñi u tra ch n m u, ñư c thi t k và th c hi n m t cách công phu theo các chu n m c qu c t . Giai ño n 2002-2010, cu c kh o sát này ñư c ti n hành 2 năm m t l n. Đ i tư ng kh o sát g m các h gia ñình và thành viên h gia ñình ñư c kh o sát. VHLSS s d ng phương pháp ph ng v n tr c ti p các thành viên c a h gia ñình ñư c kh o sát. VHLSS g m nh ng n i dung ch y u ph n ánh m c s ng c a các h gia ñình và nh ng ñi u ki n kinh t xã h i cơ b n c a ñ a phương tác ñ ng ñ n m c s ng c a ngư i dân nơi h sinh s ng. 2.3. Phân tích th c tr ng thu nh p Qu ng Nam t 2002-2010 2.3.1. Phân tích xu th thu nh p Qu ng Nam qua các năm T ngu n d li u VHLSS giai ño n 2002-2010, b ng 2.2 cho th y thu nh p bình quân ñ u ngư i tăng theo th i gian. Năm 2002, thu nh p bình quân/ngư i/tháng là 250,2 nghìn ñ ng, ñ n năm 2010 thu nh p bình quân là 1000,4 nghìn ñ ng. T c ñ tăng thu nh p bình quân năm sau cao hơn năm trư c, ñi u này ch ng t cùng v i tăng trư ng kinh t c a toàn xã h i, ñ i s ng c a ngư i dân ngày càng ñư c nâng cao. B ng 2.2: Thu nh p bình quân ñ u ngư i và ch s phát tri n Thu nh p bình quân (1000ñ ng) Ch s phát tri n (%) 2002 250,2 100,0 2004 328,8 131,4 2006 462,3 140,6 2008 693,7 150,1 2010 1000,4 144,2 Ngu n: Kh o sát m c s ng h gia ñình 2002-2010, TCTK
11 Sau g n 10 năm thu nh p bình quân tăng lên x p xĩ 4 l n, năm 2002 thu nh p bình quân ñ u ngư i là 250,2 nghìn ñ ng/tháng vào ñ n năm 2010 là 100,4 nghìn ñ ng/tháng. B ng 2.3: Ch s phát tri n thu nh p bình quân qua các năm ĐVT: % Chung Thành th Nông thôn 2002 100,0 100,0 100,0 2004/2002 131,4 119,5 134,0 2006/2004 140,6 152,4 136,5 2008/2006 150,1 148,9 150,1 2010/2008 139,7 143,3 144,2 2010/2002 387,5 387,5 399,8 Ngu n: Kh o sát m c s ng h gia ñình 2002-2010, TCTK Khu v c thành th tăng nhanh hơn khu v c nông thôn. 2.3.1.1. Thu nh p bình quân c a khu v c thành th , nông thôn S li u b ng 2.4 cho th y, thu nh p khu v c thành th và nông thôn ñ u tăng qua các năm. B ng 2.4: Thu nh p bình quân c a thành th , nông thôn ĐVT: 1000 ñ ng Thành Nông Chênh l ch thành Chung th thôn th /nông thôn (l n) 2002 250,2 346,5 233,5 1,5 2004 328,8 414,0 312,8 1,3 2006 462,3 630,9 427,0 1,5 2008 693,7 939,3 641,1 1,5 2010 1000,4 1346,4 875,6 1,6 Ngu n: Kh o sát m c s ng h gia ñình 2002-2010, TCTK
12 M c chênh l ch gi a thành th và nông thôn ph n nh ñư c th c t Qu ng Nam là có s cách bi t v thu nh p và m c s ng c a hai khu v c nhưng không quá sâu s c. 2.3.1.2. Thu nh p bình quân c a ch h nam, ch h n Theo b ng 2.5, n u ch h là nam, thu nh p bình quân 1 ngư i 1 tháng tăng t 250,9 nghìn ñ ng (2002) lên 1002,4 nghìn ñ ng (2010); ñ i v i ch h là n , thu nh p bình quân 1 ngư i 1 tháng tăng t 247,9 nghìn ñ ng (2002) lên 994,1 nghìn ñ ng (2010). Như v y thu nh p bình quân theo lo i ch h ñ u tăng theo th i gian, ch h là n thì thu nh p bình quân ñ u ngư i trong h cũng x p xĩ b ng h có ch h là nam. 2.3.1.3. Thu nh p bình quân c a ch h ngư i Kinh, ch h ngư i dân t c thi u s Thu nh p bình quân h ng tháng c a ch h là ngư i Kinh và Hoa có t c ñ tăng thu nh p nhanh hơn ch h là ngư i dân t c thi u s . B ng 2.6 cho th y, ch h là ngư i Kinh và Hoa có thu nh p bình quân cao g p 1,9 l n ch h là ngư i dân t c thi u s , riêng năm 2008 cao g p 2,5 l n. 2.3.1.4. Thu nh p bình quân theo ngành s n xu t chính Thu nh p bình quân c a t t c các ngành ñ u tăng, các ngành phi nông lâm th y s n có m c ñ tăng nhanh hơn các ngành nông lâm th y s n. M t s ngành có thu nh p bình quân cao như ngành công nghi p, xây d ng, thương nghi p và ngành d ch v . Ngành có thu nh p bình quân th p là ngành nông nghi p. 2.3.1.5. Thu nh p bình quân theo s ngư i ho t ñ ng kinh t Lo i tr trư ng h p h không có ngư i nào tham gia ho t ñ ng kinh t , ta th y r ng thu nh p bình quân ngày càng tăng, h càng nhi u ngư i tham gia ho t ñ ng kinh t thì thu nh p bình quân c a càng cao.
13 Trong m t h mà s ngư i tham gia ho t ñ ng kinh t càng nhi u có nghĩa là s ngư i ph thu c kinh t c a h s th p. M t th c t hi n nay ñang di n ra không ch riêng Qu ng Nam mà h u h t các ñ a phương trong c nư c, ñó là nh ng ngư i ngoài ñ tu i lao ñ ng (ngư i ph thu c) nhưng còn kh năng lao ñ ng v n tham gia làm vi c ñ t o ra thu nh p cho b n thân và gia ñình. Đi u này làm cho s ngư i th c t tham gia vào ho t ñ ng kinh t ngày càng cao. Tuy nhiên, s li u này cũng cho th y s chênh l ch v thu nh p bình quân gi a h có nhi u ngư i ho t ñ ng kinh t và h ít ngư i ho t ñ ng kinh t là không l n. Vì h u h t các gia ñình thư ng có t 1 ñ n 2 ngư i là lao ñ ng chính t o ra thu nh p chi m t trong l n c a h , trong khi ñó các lao ñ ng còn l i ch là lao ñ ng gia ñình, ch y u tham gia vào các ngành nông nghi p t o ra thu nh p không ñáng k . Đi u này cũng ñ ng nghĩa v i vi c thu nh p bình quân c a h có t 3- 5 ngư i tham gia lao ñ ng th p hơn nh ng h có t 1-2 lao ñ ng. 2.3.1.6. Thu nh p bình quân theo ngh nghi p Ngh nghi p c a ngư i làm thuê, làm công ñư c chia theo nhóm tay ngh và trình ñ c a h . S li u cho th y, thu nh p bình quân c a ngư i làm vi c ñư c tr công tr lương ngày càng cao, cao hơn 2 l n so v i m c thu nh p bình quân chung. Thu nh p c a nh ng ngư i làm công tác lãnh ñ o các c p, các nhà chuyên môn k thu t b c cao, b c trung và th có k thu t có m c thu nh p tương ñ i cao, cao hơn các nhóm khác. Nhóm có thu nh p m c trung bình là nhóm nhân viên văn phòng, nhân viên d ch v và th th công có k thu t, nhóm này thư ng có trình ñ sơ c p hay tương ñương. Thu nh p bình quân c a các nhóm ngh này năm 2002 t 600-660 nghìn ñ ng/ngư i/tháng, năm 2010 là 1.700-1.800 nghìn ñ ng/ngư i/tháng.
14 2.3.1.7. Thu nh p bình quân c a nhóm tu i Thu nh p bình quân c a nh ng ngư i làm thuê cũng có s khác bi t khi ñ tu i làm vi c thay ñ i. Thu nh p bình quân c a m t ngư i ñi làm thuê có xu hư ng tăng d n ñ n m t ñ tu i nh t ñ nh (ñ tu i 45-49), qua ñ tu i này thu nh p l i có xu hư ng gi m. Nguyên nhân ch y u là do t ñ tu i 50 tr lên ngư i lao làm vi c kém hi u qu , tr m t b ph n là ngư i ñ m ñương các ch c v l n doanh nghi p ngoài nhà nư c ho c cán b công ch c nhà nư c, còn l i h u h t nh ng ngư i lao ñ ng ñ tu i này tham gia vào các ho t ñ ng kinh t gi n ñơn nên thu nh p không cao. Như v y, dù cách phân t có khác nhau nhưng nhìn chung thu nh p bình quân ñ u ngư i giai ño n 2002-2010 Qu ng Nam có tăng trư ng. 2.3.2. Phân tích cơ c u thu nh p Đ ñánh giá ñư c y u t nào là ch y u trong t ng thu nh p thì ph i xét ñ n cơ c u ngu n thu nh p ñó. S bi n ñ ng c a các ngu n hình thành thu nh p là m t trong các y u t ñánh giá vi c d ch chuy n cơ c u kinh t phù h p hay không. Theo k t qu kh o sát, cơ c u thu nh p bình quân ñang thay ñ i d n qua các năm theo xu hư ng tăng t tr ng ti n công ti n lương và n ñ nh t tr ng thu t ngành ngh , ñ ng th i gi m t tr ng trong nhóm nông lâm thu s n và thu khác. Ngu n thu nh p c a ngư i lao ñ ng thành th t p trung vào ngu n ti n lương ti n công và s n xu t ngành ngh phi nông lâm th y s n. Trong khi ñó ngu n thu nh p chính c a ngư i lao ñ ng khu v c nông thôn là t ngu n ti n lương ti n công và s n xu t nông lâm th y s n.
15 2.4. Phân tích các nhân t nh hư ng ñ n thu nh p Đ ñánh giá m c ñ nh hư ng c a các nhân t ñ n thu nh p bình quân ñ tài xây d ng và s d ng mô h i quy tuy n tính ña bi n: + Bi n ph thu c: Bi n thu nh p bình quân ñ u ngư i c a h h ng tháng. + Bi n ñ c l p: bi n tu i c a ch h ; quy mô h ; h c v n c a ch h ; s ngư i ñi h c; s ngư i có vi c làm s ng trong h ; ñ a lý; gi i tính; dân t c c a ch h ; vi c làm c a ch h ; ngành làm vi c c a ch h . 2.4.1. Các nhân t nh hư ng ñ n thu nh p bình quân c a h gia ñình năm 2002 2.4.2. Các nhân t nh hư ng ñ n thu nh p bình quân c a h gia ñình năm 2004 2.4.3. Các nhân t nh hư ng ñ n thu nh p bình quân c a h gia ñình năm 2006 2.4.4. Các nhân t nh hư ng ñ n thu nh p bình quân c a h gia ñình năm 2008 2.4.5. Các nhân t nh hư ng ñ n thu nh p bình quân c a h gia ñình năm 2010 M c dù có s khác nhau v h s xác ñ nh R2 ñi u ch nh và các h s h i quy qua các năm nhưng k t qu c a các năm 2002-2008 cũng cho k t qu tương t năm 2010: Có 6 bi n ñ c l p có ý nghĩa th ng kê, h s ñi u ch nh cùng d u v i kỳ vong. H s xác ñ nh R2 ñi u ch nh = 32,7% cho bi t m c ñ % bi n ph thu c thu nh p bình quân gi i thích b i các bi n ñ c l p trong mô hình, có 32,7% s thay ñ i c a thu nh p bình quân 1 ngư i 1 tháng ñư c gi i thích b i 6 bi n còn l i trong mô hình:
16 quymo, hocvan, sncvl, dialy, vlchu, nganhchu và còn l i 67,3% ñư c gi i thích b i các y u t ñ c l p khác chưa ñưa vào mô hình. So sánh v i các năm trư c, năm 2010 các nhân t này v n tác ñ ng ñ n thu nh p bình quân nhưng m c ñ l n hơn. Như v y t các k t qu h i quy qua các năm, th y r ng thu nh p bình quân ch u nh hư ng t các y u t như quy mô h , trình ñ h c v n c a ch h , s ngư i tham gia làm vi c trong h , ch h có vi c làm hay không, khu v c h ñang sinh s ng, thành ph n dân t c, ngành s n xu t chính. Trong ñó các y u t s ngư i làm vi c, ch h có làm vi c và ngành s n xu t chính có tác ñ ng l n. Các nhân t v gi i tính, ñ tu i c a ch h và s con c a h ñang ñi h c không có tác ñ ng gì ñ n thu nh p bình quân. 2.5. Nh ng ñ c trưng thu nh p bình quân Qu ng Nam 2.5.1. Khu v c ñ a lý T k t qu phân tích xu th thu nh p có th th y r ng do Qu ng Nam có ñ c thù là ph n l n dân cư t p trung vùng nông thôn, thu nh p ch y u c a ngư i dân t ho t ñ ng s n xu t nông nghi p nên thu nh p khu v c nông thôn th p hơn khu v c thành th . Thu nh p bình quân c a các h thành th là 1452,9 nghìn ñ ng/tháng; nông thôn: 895,2 nghìn ñ ng/tháng. Như v y thu nh p bình quân c a các h thành th cao hơn 62,3% so v i các h nông thôn. Thu nh p bình quân thành th c a các nhóm thu nh p ñ u cao hơn nông thôn r t nhi u. 2.5.2. Gi i tính ch h K t qu VHLSS ñã cho th y không có s khác bi t ñáng k v thu nh p bình quân gi a ch h là nam và ch h là n . Ch h là nam có thu nh p bình quân là 1002,4 nghìn ñ ng/tháng/ngư i, trong khi ñó ch h là n có thu nh p bình quân là 994,1 nghìn
17 ñ ng/tháng/ngư i. Đi u này cho th y s ti n b c a ph n trong ho t ñ ng s n xu t kinh doanh nh ng năm g n ñây. 2.5.3. Thành ph n dân t c c a ch h V i m c ý nghĩa Sig. = 0,0029
18 2.6. Phân tích th c tr ng phân hoá giàu nghèo 2.6.1. Phân tích xu th phân hóa giàu nghèo S li u ñi u tra cho th y thu nh p bình quân c a các nhóm ñ u tăng lên, trong ñó nhóm 4 và nhóm 5 tăng nhanh hơn các nhóm còn l i. Khi so sánh s li u thu nh p bình quân c a nhóm h giàu nh t v i nhóm h nghèo nh t ta th y r ng xu hư ng phân hóa ngày càng gia tăng. Chênh l ch gi a nhóm 5/1 ngày càng tăng lên, năm 2002: 4,8 l n, năm 2010 cao g p 6,3 l n. So sánh v i m c chung c a c nư c, vùng Duyên h i Nam trung b và m t s t nh trong vùng th y r ng m c ñ PHGN c a Qu ng Nam ñang m c th p. M c ñ PHGN c a Qu ng Nam cũng x p xĩ v i m t s t nh lân c n trong vùng. Ngoài ra ñ ñánh giá, phân tích s PHGN, các t ch c qu c t và nhi u nư c s d ng h s Gini và tiêu chu n thu nh p c a 40% dân s thu nh p th p. T k t qu ñi u tra cho phép tính ñư c h s GINI và t l thu nh p c a 40% dân s có m c thu nh p th p nh t c a Qu ng. B ng 2.28: Các ch s ño lư ng phân hóa giàu Chênh l ch T l thu nh p 40% H s nhóm 5/1 dân s có m c thu GINI (l n) nh p th p nh t (%) 2002 4,8 24,4 0,30 2004 5,4 26,9 0,32 2006 5,7 26,3 0,33 2008 5,8 23,6 0,35 2010 6,3 24,0 0,36 Ngu n: Kh o sát m c s ng h gia ñình 2002-2010, TCTK
19 Theo k t qu này, so sánh tiêu chu n c a WB thì s phân b thu nh p c a dân cư c a Qu ng Nam ñang m c tương ñ i bình ñ ng (24%>17% là có s tương ñ i bình ñ ng). 2.6.2. Phân tích nh ng ñ c trưng phân hóa giàu nghèo c a h gia ñình Qu ng Nam S phân hóa giàu nghèo ñang ti p t c di n ra theo xu th tăng trong n n kinh t th trư ng. Tuy nhiên m c ñ phân hóa giàu nghèo t i Qu ng Nam th p hơn so v i c nư c và so v i các t nh trong vùng Duyên h i Nam trung b . K t qu cũng cho bi t s phân hoá giàu nghèo di n ra trong khu v c nông thôn sâu s c hơn trong khu v c thành th , nh t là trong s chuy n ñ i kinh t . Th c t trong nhi u năm qua s h nghèo nh t ch y u là nh ng h làm vi c trong lĩnh v c nông nghi p, nh ng ngư i có cơ h i tăng thêm thu nh p do các ch trương chính sách xã h i thích ñáng như d y ngh - t o vi c làm, tr v n, và do m t s l n l c lư ng lao ñ ng tr tham gia các cơ s công nghi p gia công, ch bi n trong và ngoài thành ph ...M t khác, quá trình qui ho ch xây d ng ñô th cũng như cơn s t ñ t ñai ñã t o ñi u ki n cho nhi u h gia ñình có ñư c ñ ng v n làm ăn t vi c chuy n như ng ph n ñ t ñai dư th a ho c di chuy n nơi t nơi có giá tr cao ñ n nơi có giá tr th p. 2.7. M i quan h gi a tăng trư ng kinh t và phân hóa giàu nghèo GDP c a Qu ng Nam năm 2010 ñã tăng 1,4 l n so v i năm 2002, t c ñ tăng trư ng trung bình ñ t g n 12%/năm. Trong khi ñó h s Gini năm 2010 tăng 1,2 l n so v i năm 2002. Vi c tăng trư ng nhanh cũng kèm theo chuy n d ch cơ c u kinh t theo hư ng tăng t tr ng các khu v c công nghi p và d ch v , gi m t tr ng khu v c nông nghi p trong GDP, t o ñư c nhi u vi c làm, gi i quy t n n th t nghi p, nâng cao ch t lư ng cu c s ng cho nhân dân. Qua vi c ch s Gini t i Qu ng Nam tăng t 0,30 (năm 2002) lên 0,35 (năm 2008) và 0,36 (năm 2010), có th th y s phân hóa giàu
20 nghèo ngày m t gia tăng, nhưng ñã b t ñ u ch m l i. Như v y, phân hóa giàu nghèo v a tr c ti p v a gián ti p góp ph n vào tăng trư ng GDP. Tuy nhiên, ñi u này s kéo theo vi c ban hành các chính sách ñ u tư công c ng ph c v cho ngư i nghèo. 2.8. Nh ng nhân t nh hư ng ñ n phân hoá giàu nghèo 2.8.1. Nhân t ch quan - khu v c nông thôn, ngư i giàu hi n nay ch y u do có kh năng thích ng nhanh v i vi c s n xu t kinh doanh. Ngoài th i gian làm nông nghi p nhi u ngư i dân làm thêm các ngh khác trong th i gian nông nhàn như làm d ch v , làm th công nghi p, công nghi p nh ... Đ i v i các h giàu, ph n thu t s n xu t nông nghi p thư ng dùng cho chi tiêu sinh ho t hàng ngày, còn ph n thu t các ngành ngh khác thì dùng cho vi c mua s m tài s n c ñ nh ñ nâng cao m c s ng ho c ñ tích lu m r ng s n xu t kinh doanh. - Khu v c thành th , ph n l n ngư i giàu là lĩnh v c buôn bán và làm các ngành d ch v , s h nghèo r t ít. Trong khi ñó nguyên nhân cơ b n c a nghèo là: thi u ki n th c làm ăn, thi u v n, không có ñi u ki n làm vi c và không ñ phương ti n s n xu t, không có kinh nghi m trong s n xu t kinh doanh nên d b phá s n. Ngoài ra, ñông con, thi u ngư i lao ñ ng, lư i nhác, m c các t n n xã h i, trình ñ dân trí th p...cũng là nguyên nhân d n ñ n nghèo. Nh ng nhân t ch quan này ñã làm ngư i nghèo ngày càng nghèo thêm và ngư i giàu thì giàu thêm, chính ñi u nay ñã t o ra h ngăn gi a ngư i giàu và ngư i nghèo ngày càng r ng. 2.8.2. Nhân t khách quan Kinh t c a Qu ng Nam có xu t phát ñi m th p, g p nhi u khó khăn khi tái l p t nh. Bên c nh m t thu n l i cho phát tri n kinh t thì v trí ñ a lí cũng gây nhi u khó khăn cho vi c ñi l i mi n núi và dân trí th p gây nên s cách bi t chênh l ch v phát tri n kinh t gi a các