Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần ở nước ta hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần ở nước ta hiện nay" được hoàn thành với mục tiêu nhằm lý luận và thực tiễn về phân tích, đánh giá thực trạng QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường vai trò QLNN đối với đội ngũ viên chức của ngành pháp y tâm thần ở nước ta hiện nay theo Luật Giám định tư pháp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần ở nước ta hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………./………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRƯƠNG THỊ HỒNG HẢI QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI ĐỘI NGŨ VIÊN CHỨC NGÀNH PHÁP Y TÂM THẦN Ở NƯỚC TA HIỆN NAY Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2023
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS.TRẦN XUÂN BÌNH Phản biện 1: TS. Ngô Văn Trân Phản biện 2: TS. Hồ Thắng Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia khu vực Miền Trung. Địa điểm: Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia khu vực Miền Trung. Số 201 - Đường Phan Bội Châu - Phường Trường An - TP Huế Thời gian: ....................................................... Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia khu vực Miền Trung hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Luận văn Nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực y tế luôn có vai trò quan trọng, quyết định đến việc thành công hay thất bại trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Bởi một trong những yếu tố quyết định đến vai trò của Nhà nước đối với quản lý phát triển y tế là đội ngũ nhân lực. Nguồn nhân lực y tế có đủ năng lực, chuyên môn, nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức… có vai trò quan trọng dẫn đến thành công hay thất bại trong việc nhà nước thực hiện vai trò chủ đạo của mình đối với công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Các chính sách của nhà nước trong lĩnh vực y tế có đáp ứng được nhu cầu của thực tiễn hay không, việc thực hiện các chính sách ấy có hiệu quả hay không, có phát huy được tác dụng hay không… phụ thuộc vào năng lực, phẩm chất, đạo đức của nguồn nhân lực y tế. Trong những năm qua, các bệnh lý liên quan đến bệnh tâm thần cũng như các đối tượng phạm tội có có liên quan đến thần kinh ngày càng tăng trong xã hội, tuy nhiên việc giám định, điều trị cho bệnh nhân tâm thần đang gặp nhiều khó khăn, đó là khó khăn trong việc thu hút nguồn nhân lực, chính sách thu hút nguồn nhân lực, thu nhập thấp trong khi phải làm việc vất vả nên việc tuyển dụng, sử dụng và đảm bảo duy trì viên chức y tế làm việc ở các cơ sở giám định pháp y tâm thần là một vấn đề hết sức khó khăn. Giám định pháp y tâm thần được đánh giá là công tác rất phức tạp, bệnh nhân của Trung tâm cũng rất đặc biệt. Kết quả giám định pháp y tâm thần không chỉ ảnh huởng trực tiếp đến đối tuợng giám định về tương lai, sinh mệnh của họ mà còn ảnh huởng trực tiếp đến gia đình và xã hội. Đồng thời, nó cũng ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả của các vụ việc liên quan đến hoạt động tố tụng, xét xử, truy tố để bảo vệ quyền lợi hợp pháp đuợc hưởng khoan hồng của những người phạm tội mắc bệnh tâm thần hay bỏ lọt tội phạm đối với những người vi phạm pháp luật giả bệnh tâm thần. Hiện nay, các tổ chức giám định pháp y tâm thần thuộc ngành Y tế có 07 đơn vị bao gồm 02 Viện và 05 Trung tâm: Viện Pháp y tâm thần Trung ương Hà Nội (năm 2019, Bộ Y tế thành lập Phân viện Pháp y tâm thần tại Nghệ An trực thuộc Viện Pháp y tâm thần Trung ương), Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa và 5 Trung tâm pháp y tâm thần khu vực đều trực thuộc Bộ Y tế (Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền núi phía Bắc, Trung tâm Pháp y 1
tâm thần khu vực Miền Trung, Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực thành phố Hồ Chí Minh, Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tây Nguyên, Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tây Nam Bộ). Thực hiện giám định pháp y tâm thần và các hoạt động liên quan khác trên cả nước.[58] Vì thế, công tác quản lý nhà nước (QLNN) đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần luôn được Lãnh đạo Bộ Y tế và các ban ngành quan tâm. Trong những năm qua, ngành pháp y tâm thần cũng đã nỗ lực xây dựng đội ngũ viên chức y tế đủ về số lượng, vững về chất lượng. Nghiên cứu và ban hành nhiều cơ chế, chính sách nhằm thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao đến công tác, thường xuyên cử viên chức y tế ngành tham gia đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Tuy nhiên, công tác QLNN đội ngũ viên chức ngành còn nhiều bất cập như: đội ngũ y bác sĩ còn thiếu so với nhu cầu, chất lượng đội ngũ viên chức y tế chưa đồng đều, thái độ nghề nghiệp và hiệu quả làm việc của các viên chức chưa cao, chưa có cơ chế chính sách thu hút nguồn nhân lực ngành, chế độ đãi ngộ cho viên chức, cơ chế tự chủ đơn vị sự nghiệp y tế còn nhiều bất cập. Theo tìm hiểu của bản thân, hiện nay có nhiều công trình, bài báo, luận văn, nghiên cứu đề cập đến cũng như tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau về công tác QLNN đối với đội ngũ viên chức tại các Bệnh viện, các cơ quan hành chính Nhà nước, trong đó có công tác QLNN đội ngũ viên chức ngành y tế tại các bệnh viện trong khắp cả nước. Tuy nhiên, chưa có một công trình nghiên cứu nào được công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng, trên các trang thông tin điện tử ở Việt Nam nói chung cũng như ở các đơn vị ngành pháp y tâm thần nói riêng về công tác QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. Tình hình trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có công tác QLNN đội ngũ viên chức của ngành còn nhiều hạn chế như: công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, chế độ đãi ngộ, công tác kiểm tra, đánh giá viên chức, cơ chế chính sách đãi ngộ với đội ngũ cán bộ chuyên ngành pháp y hiện chưa phù hợp và tương xứng với đặc thù công việc, chưa thu hút được cán bộ đặc biệt là đội ngũ bác sĩ, giám định viên pháp y… Đặc biệt, kiến thức và kỹ năng quản lý của bộ phận chuyên trách về công tác tổ chức còn nhiều hạn chế, thiếu tính khoa học. Xuất phát từ yêu cầu nêu trên, học viên chọn đề tài “Quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm 2
thần ở nước ta hiện nay” làm luận văn tốt nghiệp chương trình đào tạo thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công. Kết quả nghiên cứu của luận văn, ở một mức độ nhất định, sẽ góp phần hoàn thiện công tác QLNN đối với đội ngũ viên chức của ngành pháp y tâm thần trên cả nước nói chung và của Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung nói riêng. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài QLNN đội ngũ viên chức không còn là một vấn đề mới, nhưng luôn là đề tài có tính thời sự và cũng không kém phần phức tạp. Đã có nhiều công trình nghiên cứu tiếp cận vấn đề này ở các khía cạnh khác nhau. Các công trình nghiên cứu đã công bố chủ yếu là những vấn đề có liên quan đến nội dung của luận văn trong đó có thể kể đến một số bài viết, công trình nghiên cứu như sau: - Bùi Huy Khiên (2013), giáo trình “ Quản lý công”. Nxb Chính trị Hành chính, Hà Nội.[16] - Nguyễn Thị Hồng Hải, Nguyễn Thị Thanh Thủy (2015), giáo trình “Quản lý nguồn nhân lực trong khu vực công - Lý luận và kinh nghiệm một số nước” Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội.[14] - Lê Minh Hương (2012), “Một số vấn đề về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức theo Nghị định số 29/NĐ-CP của Chính phủ”, Tạp chí Tổ chức nhà nước, (số 5).[13] - Thanh Qúy, Tạp chí Cộng sản (2019), Phát triển nguồn nhân lực: Thực trạng và giải pháp.[39] - Hà Kiều Linh (2014), đề tài “Quản lý nhà nước đối với phát triển nguồn nhân lực ngành y tế trên địa bàn thành phố Đà Nẵng”, luận văn thạc sỹ Quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia..[18] - Phạm Thu Hà (2016), Đề tài “Quản lý nhà nước viên chức ngành y tế thành phố Hà Nội”, Luận văn Thạc sỹ Quản lý kinh tế, Trường Đại học Kinh tế Hà Nội. [15] - Trần Văn Long (2018), đề tài “Quản lý nhà nước về viên chức giáo dục từ thực tiễn Quận Lê Chân, Thành phố Hải Phòng”, Luận văn Thạc sỹ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. [19] - Vũ Hoàng Quỳnh (2016), đề tài “Quản lý nhà nước đối với viên chức ĐVSNCL ngành y tế - từ thực tiễn Bệnh viện Phổi Trung ương”, luận văn thạc sỹ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, Học viện Hành chính quốc gia. [40] 3
- Nguyễn Huỳnh Nhật Quang (2019), đề tài “Quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức Bệnh viện Tâm thần Huế”, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia.[38] - Lâm Đình Tuấn Hải (2022), đề tài “Quản lý nhà nước đối với nguồn nhân lực y tế dự phòng tại Thành phố Hồ Chí Minh”, Luận án tiến sĩ, Học viện Hành chính quốc gia.[12] - Chu Tuấn Anh (2022), đề tài “Tạo động lực cho người lao động tại các cơ sở y tế dịch vụ Việt Nam”, Luận án tiến sĩ, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương.[1] Các luận văn, luận án, bài báo nói trên đã tập trung nghiên cứu sâu về một mảng của nội dung QLNN đội ngũ viên chức y tế theo nhiều khía cạnh khác nhau và phần lớn các luận văn chủ yếu xoay quanh đối tượng viên chức y tế ở các Bệnh viện đa khoa công lập, chưa có luận văn đi sâu nguyên cứu về QLNN đội ngũ viên chức trong các đơn vị ngành pháp y tâm thần nói riêng. Mặc dù vậy, trước yêu cầu đổi mới của sự nghiệp xây dựng công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước thì việc nghiên cứu một cách toàn diện về quản lý cán bộ, công chức nói chung, quản lý viên chức nói riêng là vấn đề mang tính thời sự cấp thiết cần được tiếp tục nghiên cứu, bổ sung và hoàn thiện. Vì vậy, việc chọn nghiên cứu đề tài này mang ý nghĩa lý luận và thực tiễn, góp phần nhằm hoàn thiện công tác QLNN đối với đội ngũ viên chức làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập ngành Pháp y, pháp y tâm thần. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở những vấn đề lý luận và thực tiễn về phân tích, đánh giá thực trạng QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường vai trò QLNN đối với đội ngũ viên chức của ngành pháp y tâm thần ở nước ta hiện nay theo Luật Giám định tư pháp. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài tập trung thực hiện các nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. - Phân tích và đánh giá thực trạng công tác QLNN đối với đội ngũ viên chức một số đơn vị ngành pháp y tâm thần; chỉ ra những ưu điểm, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong công tác QLNN đối với 4
đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. - Đề xuất giải pháp nhằm tăng cường vai trò QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1.Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu công tác Quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần ở nước ta hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: hiện nay ở Việt Nam, ngành pháp y tâm thần gồm có 02 Viện và 05 Trung tâm. Trong nghiên cứu này, Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu công tác QLNN đối với đội ngũ viên chức của một số đơn vị ngành pháp y tâm thần ở nước ta hiện nay gồm: Viện pháp y tâm thần Trung ương, Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung, Trung tâm Pháp Y tâm thần khu vực Tây Nam Bộ. Vì ở các đơn vị này thể hiện tính điển hình, cụ thể đại diện cho 02 Viện và 05 Trung tâm đó. - Phạm vi thời gian: Nghiên cứu phân tích dữ liệu thông qua số liệu được thống kê và tổng hợp trong giai đoạn từ tháng 01/2020 - 12/2022; đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2023 - 2025. Các đơn vị ngành pháp y tâm thần ở nước ta đa số mới thành lập và triển khai hoạt động dần ổn định những năm gần đây. Vì vậy, Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu trong giai đoạn đó. Thời điểm tiến hành nghiên cứu từ tháng 9, 10/2022. 5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta thông qua hệ thống văn bản pháp quy quản lý nhà nước liên quan về quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. Sử dụng các phương pháp tiếp cận hệ thống, phương pháp phân tích, so sánh, thống kê, phương pháp chuyên gia và tổng hợp, dựa trên những tài liệu thực tiễn của các ban ngành có liên quan đến phạm vi nghiên cứu để làm rõ mục tiêu và nội dung đề tài đặt ra. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: Thứ nhất, phương pháp thu thập thông tin Sử dụng 3 phương pháp chủ yếu:  Phân tích tài liệu 5
 Phương pháp thảo luận nhóm  Phỏng vấn sâu - Cơ cấu mẫu phỏng vấn sâu được thể hiện trong “bảng mã hóa danh sách phỏng vấn sâu” ở phần phụ lục của luận văn. Thứ hai, phương pháp xử lý thông tin 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần hệ thống hóa, bổ sung và làm rõ hơn những cơ sở lý luận về QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần nói chung và đội ngũ viên chức của Viện pháp y tâm thần Trung ương, Trung tâm Pháp Y tâm thần khu vực Tây Nam Bộ, Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung nói riêng; Luận văn đã chỉ ra được những khái niệm, công cụ, đặc điểm, nhiệm vụ của đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. Qua đó, luận văn đã phân tích, đánh giá và xác định được những nguyên nhân hạn chế của hoạt động QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần ở nước ta hiện nay. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện hoạt động QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. Qua đó cung cấp các luận cứ thực tế cho việc QLNN đối với đội ngũ viên chức của ngành nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của các cơ quan trưng cầu, các cá nhân về chất lượng giám định pháp y tâm thần, khám chữa bệnh và các mục tiêu, kế hoạch mà ngành đã đề ra trong ngắn hạn và dài hạn. Kết quả nghiên cứu có thể làm tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu, các cơ quan quản lý của Bộ Y tế trong hoạt động QLNN đội ngũ viên chức cho các đơn vị ngành pháp y tâm thần. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. Chương 2: Thực trạng công tác quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức của một số đơn vị thuộc ngành pháp y tâm thần. Chương 3: Định hướng và giải pháp tăng cường vai trò quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức của một số đơn vị thuộc ngành pháp y tâm thần. 6
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI ĐỘI NGŨ VIÊN CHỨC NGÀNH PHÁP Y TÂM THẦN 1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài 1.1.1. Khái niệm quản lý và quản lý nhà nước 1.1.1.1. Khái niệm quản lý Quản lý là một phạm trù tồn tại khách quan, được ra đời một cách tất yếu do nhu cầu của mọi chế độ xã hội, mọi tổ chức, mọi quốc gia, mọi thời đại. Lao động quản lý là một lĩnh vực lao động trí tuệ và thực tiễn phức tạp nhất của con người, nhằm điều khiển lao động thúc đẩy xã hội phát triển trên tất cả các bình diện. Khoa học quản lý cũng như nhiều khoa học xã hội, nhân văn khắc gắn với tiến trình phát triển của xã hội loài người, nó luôn mang tính lịch sử, tính giai cấp, tính dân tộc, tính thời đại. Ngày nay quản lý đã trở thành một khoa học, một nghệ thuật, một nghề phức tạp nhất trong xã hội hiện đại. Có nhiều cách giải thích thuật ngữ “quản lý” tùy thuộc vào cách tiếp cận khác nhau. Các nhà lý luận quốc tế như: Frederich Wiliam Taylor (0856- 1915), Mỹ; Henri Fayol (1841-1925), Pháp; Max Weber (1864- 1920), Đức đều khẳng định: “Quản lý là khoa học và đồng thời là nghệ thuật thúc đẩy sự phát triển xã hội”.[58]… 1.1.1.2. Khái niệm quản lý nhà nước Hiện nay, có rất nhiều cách hiểu về quản lý. Có quan niệm cho rằng, quản lý là hành chính, là cai trị; hay quản lý là điều hành, điều khiển, chỉ huy… Theo từ điển Tiếng Việt thông dụng, quản lý được định nghĩa là: “Tổ chức, điều khiển hoạt động của một đơn vị, cơ quan”.[57] 1.1.2. Khái niệm viên chức và viên chức ngành pháp y tâm thần 1.1.2.1. Khái niện viên chức Trong nhiều xã hội, bộ phận lao động thực hiện những công việc về chăm sóc sức khỏe, giáo dục, y tế... thường nhận được sự quan tâm, tôn trọng đặc biệt của cộng đồng. Cùng với sự phát triển của xã hội, lực lượng lao động này ngày càng chiếm số lượng lớn, chất lượng ngày càng được nâng cao và mang tính chất chuyên nghiệp, nhằm phục vụ nhu cầu, lợi ích của nhân dân và đáp ứng các quy luật của nền kinh tế. Để gọi tên lực lượng lao động này, ở nhiều nước có những thuật ngữ khác nhau, như “công chức”, “công chức bình thường”, “công chức sự nghiệp” hay “viên chức”, song họ đều 7
được xác định là những người hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ công, đơn vị sự nghiệp công lập. 1.2.2.2. Khái niệm viên chức ngành pháp y tâm thần  Khái niệm pháp y tâm thần  Khái niệm viên chức ngành pháp y tâm thần  1.1.2.3. Phân loại viên chức ngành pháp y tâm thần Nhóm chức danh Bác sĩ bao gồm: Chức danh nghề nghiệp Kế toán viên Chức danh nghề nghiệp Chuyên viên 1.1.3. Đặc điểm, vai trò của quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần 1.1.3.1. Đặc điểm quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần là việc cơ quan có thẩm quyền QLNN ban hành các VBQPPL; tổ chức thực hiện VBQPPL; thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, khen thưởng, kỷ luật; báo cáo tổng kết, đánh giá công tác QLNN về lĩnh vực y tế; quản lý đối với nguồn nhân lực, tổ chức bộ máy, nguồn tài chính, cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ trong lĩnh vực giám định pháp y tâm thần. QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần là một bộ phận cấu thành hoạt động QLNN đối với đội ngũ viên chức nói chung bảo đảm cho hoạt động thực thi quyền hành pháp của nhà nước có hiệu lực và hiệu quả.[23] QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần có những đặc điểm sau: - "QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần mang tính quyền lực đặc biệt, tính tổ chức cao và tính mệnh lệnh đơn phương của cơ quan có thẩm quyền QLNN đối với lĩnh vực y tế. - QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần có mục tiêu, chiến lược, chương trình kế hoạch để thực hiện mục tiêu. - QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần mang tính chủ động, sáng tạo, liên tục và chuyên môn hóa nghề nghiệp cao, linh hoạt trong việc điều hành, phối hợp, huy động mọi lực lượng để đạt được mục tiêu, kế thừa những thành tựu và tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa trong hoạt động quản lý để áp dụng QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần cho phù hợp.[38] 8
1.1.3.2. Vai trò quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần QLNN đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần có ý nghĩa quyết định đến chất lượng hoạt động, đến sự vận hành của cơ sở pháp y tâm thần, cung cấp môi trường làm việc lành mạnh, minh bạch và hiệu quả đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. 1.2. Chủ thể quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. Trong hệ thống các chủ thể quản lý xã hội, Nhà nước là chủ thể duy nhất quản lý xã hội toàn dân, toàn diện bằng pháp luật. Cụ thể như sau: - Nhà nước quản lý toàn dân là nhà nước quản lý toàn bộ những người sống và làm việc trên lãnh thổ Quốc gia, bao gồm công dân và những người không phải là công dân. [21] Chủ thể QLNN về viên chức nói chung và viên chức ngành pháp y tâm thần nói riêng là các cơ quan quyền lực nhà nước gồm: Thứ nhất, Bộ Nội vụ chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về viên chức có nhiệm vụ và quyền hạn sau; Thứ hai, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, tổ chức do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thành lập mà không phải là đơn vị sự nghiệp công lập. Thứ ba, Bộ Y tế là cơ quan ban hành những văn bản quy định riêng về quản lý đội ngũ viên chức trong các đơn vị nghiệp công lập thuộc và trực thuộc Bộ; cũng là cơ quan giám sát trực tiếp việc thực hiện các văn bản ban hành trong quản lý đội ngũ viên chức tại các đơn vị nghiệp công lập ở trung ương và địa phương. 1.3. Nội dung quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. Quản lý viên chức tuy được điều chỉnh bởi nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác nhau quy định về các hoạt động như: xây dựng vị trí việc làm, tuyển dụng, sử dụng, quản lý, quyền, nghĩa vụ của viên chức, đánh giá, khen thưởng, kỷ luật viên chức, đào tạo bồi dưỡng, thực hiện các chế độ, chính sách đối với viên chức,… trong đơn vị sự nghiệp công lập. Nhưng các nhóm hoạt động này có mối quan hệ biện chứng với nhau, cùng bổ trợ cho nhau, có khi đan xen lẫn nhau. 9
Đối với quản lý nhà nước về viên chức ngành pháp y tâm thần là nhà nước sử dụng các phương pháp, biện pháp, những phương tiện, công cụ quản lý, thông qua hoạt động của bộ máy quản lý để thực hiện chức năng quản lý nhà nước về viên chức ngành pháp y tâm thần, nhằm đạt được những mục tiêu đã đề ra; được quy định Theo Điều 61, NĐ 115/2020 nội dung quản lý viên chức bao gồm [30]: 1.3.1. Xây dựng, ban hành chính sách pháp luật 1.3.2. Chiến lược, kế hoạch phát triển đội ngũ viên chức 1.3.3. Xây dựng kế hoạch, quy hoạch viên chức 1.3.4. Tổ chức thực hiện việc tuyển dụng, ký hợp đồng làm việc 1.3.5. Tổ chức thực hiện chế độ tiền lương và các chế độ phụ cấp 1.3.6. Tổ chức thực hiện chế độ đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ viên chức 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. 1.4.1. Hệ thống thể chế quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. 1.4.2. Năng lực thực hiện pháp luật của bộ máy quản lý nhà nước đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần. Tiểu kết Chương 1 Trong Chương 1 của Luận văn, đã được tổng quan các khía cạnh lý luận cơ bản liên quan đến công tác QLNN. Được đề cập trong chương này là các khái niệm và vai trò cơ bản của công tác QLNN đối với đội ngũ viên chức và viên chức ngành pháp y tâm thần. Chương cũng tập trung vào chủ thể thực hiện QLNN đối với đội ngũ viên chức và viên chức trong ngành pháp y tâm thần. Mô tả nội dung QLNN liên quan đến đội ngũ viên chức trong ngành pháp y tâm thần cũng là một phần quan trọng của chương này. Những cơ sở lý luận được trình bày trong Chương 1 là cơ sở kiến thức cần thiết để tác giả của luận văn tiến hành nghiên cứu thực tế về công tác QLNN đối với đội ngũ viên chức trong ngành pháp y tâm thần tại Việt Nam. Các nội dung này sẽ được thể hiện chi tiết trong Chương 2, trong đó tác giả trình bày tình hình hiện tại và thực trạng của công tác QLNN đối với đội ngũ viên chức trong ngành pháp y tâm thần. Cuối cùng, Chương 3 sẽ đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện và hoàn thiện công tác Quản lý Nhân nguồn (QLNN) đối với đội ngũ viên chức trong lĩnh vực pháp y tâm thần. 10
Chương 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỘI NGŨ ĐỘI NGŨ VIÊN CHỨC NGÀNH PHÁP Y TÂM THẦN 2.1. Tổng quan ngành pháp y tâm thần ở nước ta hiện nay 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ngành pháp y tâm thần Pháp y tâm thần là một bộ phận của Tâm thần học, phát triển cùng với sự phát triển chung của ngành Tâm thần học. Nếu như Tâm thần bệnh học chỉ chú ý nghiên cứu vấn đề chẩn đoán, tìm nguyên nhân và tính chất bệnh với mục đích chữa bệnh và phòng bệnh thì PYTT chủ yếu nghiên cứu mối liên hệ đặc biệt của các trạng thái rối loạn tâm thần đối với những vấn đề dân sự và hình sự. Công tác giám định PYTT có mối liên quan mật thiết giữa các ngành Y tế, Công an, Viện kiểm sát, Toà án. 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ Hiện nay, các tổ chức giám định pháp y tâm thần trên cả nước có tất cả 02 Viện, 05 Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực và 01 Phân viện. Mỗi tổ chức đều được quy định chức năng, nhiệm vụ riêng. Cụ thể: 2.1.2.1. Chức năng, nhiệm vụ của Viện pháp y tâm thần Trung ương thuộc Bộ Y tế 2.1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm pháp y tâm thần khu vực thuộc Bộ Y tế 2.1.3. Tình hình hoạt động Thực hiện Luật Giám định tư pháp năm 2012; Nghị định số 85/2013/NĐ-CP ngày 29/7/2013 của Thủ tướng Chính phủ về Quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Giám định tư pháp; Nghị định số 64/NĐ-CP ngày 28/7/2011 của Chính phủ về “Hướng dẫn quy định việc thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh”.[20] 11
2.1.4. Tổ chức bộ máy và nhân sự Sơ đồ 2.1. Hệ thống quản lý nhà nước ngành pháp y tâm thần Nguồn: Tác giả 2.1.4.1. Viện Pháp y tâm thần Trung ương Sơ đồ 2.2. Sơ đồ cơ cấu tổ chức Viện Pháp y Tâm thần Trung ương (Nguồn: Viện Pháp y tâm thần Trung ương) 2.1.4.2.Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung * Cơ cấu tổ chức bộ máy của Trung tâm bao gồm: Sơ đồ 2.3. Cơ cấu tổ chức Trung tâm Pháp y tâm thần Khu vực Miền Trung (Nguồn: Trung tâm Pháp y tâm thần Khu vực Miền Trung) 12
2.1.4.3. Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tây Nam Bộ Sơ đồ 2.4. Cơ cấu tổ chức Trung tâm Pháp y tâm thần Khu vực Tây Nam Bộ (Nguồn: Trung tâm Pháp y tâm thần Khu vực Tây Nam Bộ) Qua các sơ đồ 2.1,2.2,2.3,2.4. Cơ cấu tổ chức của Viện PYTT trung ương và các Trung tâm PYTT được thực hiện theo các Quyết định hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trung ương 2.2. Thực trạng công tác quản lý nhà nước đội ngũ viên chức ngành Pháp y tâm thần 2.2.1. Tổ chức xây dựng, ban hành chính sách của ngành pháp y tâm thần Trong thời gian qua, trên cơ sở các chính sách của Đảng và Nhà nước và của Bộ Y tế trong việc phát triển đội ngũ viên chức; ngành pháp y tâm thần trong đó có 02 Viện và 05 Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực đã xây dựng các chương trình, kế hoạch, Nội quy, quy chế, hướng dẫn phù hợp với điều kiện và tình hình phát triển của từng đơn vị để tổ chức thực hiện chính sách phát triển đội ngũ viên chức của từng đơn vị, cụ thể như sau: 2.2.1.1. Đối với Viện Pháp y tâm thần Trung ương - Quyết định số 6015/QĐ-BYT ngày 27 tháng 12 năm 2019 của Bộ Y tế về việc ban hành Quy chế Tổ chức và Hoạt động của Viện Pháp y tâm thần Trung ương… 2.2.1.2. Đối với Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung - Quyết định số 2340/QĐ-BYT ngày 15 tháng 6 năm 2015 của Bộ Y tế về việc ban hành Quy chế Tổ chức và Hoạt động của Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung;... 13
2.2.1.3. Đối với Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tây Nam Bộ - Quyết định số 2345/QĐ-BYT ngày 15/6/2015 của Bộ Y tế về việc ban hành Quy chế Tổ chức và hoạt động của Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tây Nam Bộ.... Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế cho thấy công tác xây dựng chính sách, ban hành chính sách pháp luật vẫn còn nhiều hạn chế đó là: Hộp số 1. Xây dựng chính sách, ban hành chính sách “Cơ chế chính sách đãi ngộ với đội ngũ cán bộ chuyên ngành pháp y hiện chưa phù hợp và tương xứng với đặc thù công việc, chưa thu hút được cán bộ đặc biệt là đội ngũ bác sĩ, giám định viên pháp y..” “Luật tố tụng hình sự và Quy trình giám định pháp y quy định thời hạn giám định rất chặt chẽ nên đã tạo áp lực không nhỏ cho viên chức khi thực hiện giám định pháp y. Các vụ việc giám định pháp y, pháp y tâm thần ngày một phức tạp ảnh hưởng đến đời sống tinh thần của giám định pháp y.” Bất cập ban hành các quyền giám định của các tổ chức chưa đầy đủ; thời hạn giám định; quy trình giám định tư pháp; vấn đề quyền giám định lại của Tòa án; vấn đề giám định lại mức độ thương tật được thực hiện mấy lần và do cơ quan nào quyết định; chưa quy định rõ cơ chế phối hợp của các cơ quan tiến hành tố tụng; chưa có sự đồng bộ, liên thông giữa các quy định của pháp luật tố tụng hình sự, dân sự, hành chính và các văn bản pháp luật về giám định tư pháp. [Tác giả TLN] 2.2.2. Thực hiện chiến lược, kế hoạch phát triển đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần - Căn cứ Quyết định số 5151/QĐ-BYT ngày 12 tháng 12 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc phê duyệt Quy hoạch mạng lưới các tổ chức pháp y tâm thần đến năm 2020; - Căn cứ Quyết định số 250/QĐ-TTg ngày 28 tháng 02 năm 2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp; Theo Kế hoạch phát triển 05 năm 2021 - 2025 của Viện và 02 Trung tâm cho thấy: Về số lượng và chất lượng nhân lực: 2.2.2.1. Viện Pháp y tâm thần Trung ương: Về số lượng: Viện Pháp y Tâm thần Trung ương tính đến tháng 30/10/2022 có tổng số 192 viên chức, người lao động, trong đó có 157 lao động 14
là biên chế (chiếm 81,7%), có 35 lao động hợp đồng (chiếm 18,3%). Lao động nhiều nhất, tập trung ở khối chuyên môn y tế, có 128/192 viên chức thuộc lĩnh vực y dược chiếm 66,6%. Về Tổ chức bộ máy và nhân lực: Thành lập Khoa Điều trị bắt buộc nữ; Tách Khoa Điều trị bắt buộc Nam thành Khoa Điều trị bắt buộc Nam cấp tính và Khoa Điều trị bắt buộc Nam bán cấp tính; Tách Khoa Giám định thành Khoa Giám định Nam và Khoa Giám định Nữ. Tách Tổ Dinh dưỡng ra khỏi Phòng Hành chính - Quản trị thành lập Khoa Dinh dưỡng. Thành lập Khoa Điều trị theo yêu cầu. Nâng Tổ Kiểm soát nhiễm khuẩn lên thành Khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn. 2.2.2.2.Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung Tính đến 31/12/2022, Trung tâm có 50 viên chức và người lao động, trong đó 32 biên chế là viên chức (chiếm 64%), có 18 lao động hợp đồng (chiếm 36%). Bảng 2.1. Kế hoạch nâng cao số lượng và chất lượng đội ngũ viên chức giai đoạn 2021 - 2025 Năm 2021 Năm 2025 Số cần STT Cơ cấu Số Tỷ Số Tỷ lệ bổ lượng lệ lượng sung I Nhóm quản lý, lãnh đạo 05 10% 17 14,8% 12 Nhóm chức danh nghề nghiệp I 27 59 32 y tế 1 Bác sĩ 06 12% 18 15,56% 12 2 Điều dưỡng, kỹ thuật y, dược 20 40% 33 28,69% 13 Chức danh nghiệp vụ chuyên 3 01 2% 08 6,95% 07 môn khác Nhóm chức danh nghề nghiệp II 08 16% 18 15,65% 10 chuyên môn dùng chung Nhóm hỗ trợ phục vụ (gồm cả III 10 20% 21 18,26% 11 Hợp đồng lao động) Tổng cộng: 50 115 65 (Nguồn: Văn phòng Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung) Tác giả nhận thấy kế hoạch nâng cao số lượng và chất lượng đội ngũ viên chức giai đoạn 2021 – 2025 khá cao, nhưng để đạt được tỉ lệ về chất lượng và số lượng như trên cần có những chính sách phù hợp để thu hút đội ngũ viên chức PYTT giai đoạn 2021-2025. 15
Tập trung phát triển số lượng cán bộ y tế có trình độ đại học và sau đại học dự kiến đến năm 2025 đạt các chỉ tiêu sau: Bảng 2.2. Kế hoạch các chỉ tiêu liên quan đến trình độ viên chức Liệt kê Chỉ tiêu thực hiện + Tỷ lệ viên chức đại học và sau đại học 75% + Tỷ lệ Bs Trưởng, phó khoa lâm sàng, cận lâm sàng có 100% trình độ sau đại học trên tổng số bác sĩ trưởng, phó khoa lâm sàng + Tỷ lệ bác sĩ có trình độ sau đại học/Tổng số bác sĩ 65% + Tỷ lệ Điều dưỡng/ kỹ thuật viên trưởng khoa có trình 100% độ đại học + Có từ 50% viên chức y tế trở lên được đào tạo liên tục 100% ít nhất 12 tiết học trở lên trong năm (Nguồn: Văn phòng Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung) 2.2.2.3.Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tây Nam Bộ Đến năm 2025, Trung tâm Pháp y Tâm thần khu vực Tây Nam Bộ đạt tiêu chuẩn đơn vị sự nghiệp y tế với quy mô có 200 giường bệnh với 09 khoa phòng. Đáp ứng 100% các trường hợp trưng cầu giám định tố tụng; 5.000 trường hợp giám định ngoài tố tụng; đáp ứng nhu cầu điều trị theo yêu cầu của cá nhân tổ chức. Quản lý Trung tâm toàn diện bằng phần mềm công nghệ thông tin. Công tác xử lý rác thải y tế đúng quy định. Quản lý tốt về vệ sinh môi trường trong Trung tâm. Phối hợp với các cơ sở đào tạo khối ngành sức khỏe để đào tạo thực hành chuyên ngành pháp y tâm thần (khi Trung tâm đáp ứng công bố đủ điều kiện là cơ sở đào tạo thực hành theo quy định). Đến năm 2025, dự kiến tổng số người làm việc của Trung tâm là 70 người (Trong đó: 58 viên chức và 12 lao động hợp đồng theo NĐ68), chia theo 03 nhóm VTVL như sau: Bảng 2.3. Kế hoạch nâng cao số lượng và chất lượng đội ngũ viên chức giai đoạn 2021 - 2025 Năm 2021 Năm 2025 Số cần STT Cơ cấu Số Số Tỷ lệ Tỷ lệ bổ lượng lượng sung I Nhóm quản lý, lãnh đạo 05 14% 14 20% 09 I Nhóm chức danh nghề 20 37 17 16
nghiệp y tế 1 Bác sĩ 06 17,14% 08 11,42% 12 Điều dưỡng, kỹ thuật y, 2 14 40% 27 38,57% 13 dược Chức danh nghiệp vụ 3 00 0% 02 5,71% 02 chuyên môn khác Nhóm chức danh nghề II nghiệp chuyên môn 03 8,57% 07 10% 04 dùng chung Nhóm hỗ trợ phục vụ III (gồm cả Hợp đồng lao 07 20% 12 17,14% 04 động) Tổng cộng: 35 70 35 (Nguồn: Văn phòng Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tây Nam Bộ) Theo bảng 2.3 cho thấy sự tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đồng bộ các Kế hoạch nâng cao số lượng và chất lượng đội ngũ viên chức giai đoạn 2021 - 2025, nhiệt huyết và trách nhiệm với công việc; có năng lực chuyên môn tốt theo từng lĩnh vực chuyên sâu; có kỹ năng nghiên cứu khoa học, làm chủ các kỹ thuật điều trị chuyên ngành, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao của TT PYTT tây Nam Bộ. Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế cho thấy công tác Thực hiện chiến lược, kế hoạch phát triển đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần còn nhiều hạn chế đó là: Hộp số 2. Chiến lược, kế hoạch phát triển đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần Bố trí chỉ tiêu tuyển dụng bổ sung nhân lực, nâng số người làm việc rất ít, trong đó khối lượng công việc thì nhiều tạo áp lực lớn đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y Tâm thần. Việc thực hiện chi trả phụ cấp cho đội ngũ viên chức ngành pháp y Tâm thần còn chậm hoặc chi trả không đầy đủ. Chế độ đãi ngộ đối với đội ngũ viên chức ngành pháp y Tâm thần chưa tương xứng với công việc. Tình trạng thiếu viên chức ngành pháp y Tâm thần kéo dài làm ảnh đến việc điều hành, sắp xếp chuyên môn, cử viên chức đi học nâng cao... Mặt khác, việc xây dựng quy hoạch, kế hoạch đối với viên chức ngành pháp y Tâm thần các Trung tâm, Viện chưa được 17
thường xuyên tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm và điều chỉnh cho phù hợp với thực tiễn phát triển của các Trung tâm, Viện. [Tác giả TLN] 2.2.3.Thực hiện xây dựng kế hoạch, quy hoạch đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần Xây dựng kế hoạch, quy hoạch đội ngũ viên chức của ngành pháp y tâm thần là nội dung quản lý quan trọng nhằm xây dựng đội ngũ viên chức có số lượng, chất lượng đáp ứng yêu cầu sự nghiệp chăm sóc sức khỏe tâm thần cho nhân dân trong tỉnh và các tỉnh lân cận cũng như đáp ứng yêu cầu đề ra trong thực hiện giám định pháp y tâm thần. Hộp số 3. Quy hoạch đội ngũ viên chức ngành pháp y tâm thần Có một số viên chức được quy hoạch vào vị trí quản lý, lãnh đạo hoặc chuẩn bị bổ nhiệm, bổ nhiệm lại vẫn chưa có đầy đủ tiêu chuẩn theo quy định. Một số viên chức ngành pháp y Tâm thần phụ trách công tác bổ nhiệm, bổ nhiệm lại chưa nắm được hết các văn bản hướng dẫn mới về tiêu chuẩn, quy trình quy hoạch, bổ nhiệm do Bộ ban hành. [Tác giả TLN] 2.2.4. Tổ chức thực hiện việc tuyển dụng, ký hợp đồng làm việc viên chức ngành pháp y tâm thần Hiện nay, 02 Viện và 05 Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực là những đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ Y tế. Hộp số 4. Tuyển dụng, ký hợp đồng làm việc viên chức ngành pháp y tâm thần Chính sách thu hút viên chức ngành pháp y tâm thần chưa đủ mạnh nên công tác tuyển dụng gặp nhiều khó khăn tại các Trung tâm Pháp y Tâm thần. Người có thẩm quyền tuyển dụng không phải là chuyên gia trong lĩnh vực cần tuyển, điều này có thể dẫn đến hạn chế trong việc đánh giá chính xác được năng lực, khả năng thực sự của người dự tuyển. Thông báo tuyển dụng viên chức ngành pháp y Tâm thần là yêu cầu mang tính bắt buộc, được quy định rõ trong Luật Viên chức và Nghị định số 115 nhằm bảo đảm tính công khai, công bằng trong công tác tuyển dụng. Cơ quan, đơn vị có thẩm quyền tuyển dụng viên chức đều phải đăng thông báo tuyển dụng trên các phương tiện thông tin đại chúng, trang thông tin điện tử của cơ quan, đơn vị (nếu 18