Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế" nhằm hệ thống hóa lý luận quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất, phân tích đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, luận văn đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………./………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ DIỆU HẰNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI QUỸ HƯU TRÍ VÀ TỬ TUẤT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2023
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. DOÃN THỊ MAI HƯƠNG Phản biện 1: TS. Ngô Văn Trân Phản biện 2: TS. Hồ Thắng Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế. Địa điểm: Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế. Số 201 - Đường Phan Bội Châu - Phường Trường An - TP Huế Thời gian: ....................................................... Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
DANH MỤC NHỮNG CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ Cơ quan Năm TT Tác giả Tên công trình ban hành/ xuất nghiệm thu bản Nguyễn Thị Công tác thanh tra, Diệu Hằng kiểm tra của cơ Tạp chí Kinh tế 1. quan Bảo hiểm xã và Quản lý. 2023 hội tỉnh Thừa Số 56/4-2023 Thiên Huế
PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội ở mỗi quốc gia. Hơn thế nữa, ở nước ta BHXH còn là công cụ chính sách của Đảng, Nhà nước nhằm định hướng xã hội chủ nghĩa đối với các hoạt động kinh tế - xã hội trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Hệ thống chính sách BHXH bao gồm các chế độ: Hưu trí, tử tuất, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và bảo hiểm thất nghiệp (gọi chung là chế độ BHXH). Quỹ BHXH được hình thành để đảm bảo nguồn lực cho việc thực hiện các chính sách này, góp phần quan trọng thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm ổn định chính trị - xã hội, đời sống nhân dân, phát triển bền vững đất nước. Quỹ bao gồm các quỹ thành phần là: quỹ hưu trí và tử tuất; quỹ ốm đau - thai sản; quỹ tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp và quỹ bảo hiểm thất nghiệp (gọi chung là các quỹ BHXH). Quỹ hưu trí và tử tuất là một quỹ thành phần của quỹ bảo hiểm xã hội được hình thành từ nguồn thu đóng của người lao động và chủ sử dụng lao động khi tham gia BHXH bắt buộc và từ nguồn thu đóng của người tham gia BHXH tự nguyện. Quỹ hưu trí và tử tuất dùng chi trả chế độ hưu trí, chi trả chế độ BHXH một lần và chế độ tử tuất. Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13 ban hành ngày 20/11/2014 cụ thể như sau: quy định mức đóng vào Quỹ hưu trí và tử tuất bằng 22% mức lương hoặc nguồn thu nhập của người tham gia BHXH. Do đó, Quỹ hưu trí và tử tuất là quỹ thành phần lớn nhất trong quỹ bảo hiểm xã hội được hình thành từ việc thu BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện với mục đích sử dụng để chi trả chế độ hưu trí khi người tham gia BHXH đủ điều kiện hưởng lương hưu; chi trả chế độ tử tuất khi người đang tham gia BHXH, người đang hưởng chế độ BHXH hàng tháng qua đời. Do đó, Quỹ hưu trí và tử tuất có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh thu nhập tuổi già, góp phần to lớn trong mục tiêu thực hiện chính sách an sinh xã hội mà Đảng và Nhà nước đã đề ra. Tỉnh Thừa Thiên Huế triển khai thực hiện Luật BHXH trong điều kiện tình hình kinh tế - xã hội trong nước, trong tỉnh tiếp tục 1
chuyển biến theo hướng tích cực; các lĩnh vực văn hóa – xã hội có nhiều tiến bộ, an sinh xã hội được bảo đảm, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ngày càng được nâng cao. Các cấp ủy Đảng, chính quyền ngày càng quan tâm đối với sự ghiệp an sinh xã hội. Tỉnh ủy đã triển khai thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) giai đoạn 2012 – 2020, Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về cải cách chính sách BHXH. UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo công tác BHXH; các cơ quan, ban ngành, đơn vị tăng cường phối hợp với BHXH tỉnh trong việc thực hiện chủ trương, chính sách BHXH trên địa bàn tỉnh. Hệ thống chính sách, pháp luật về BHXH tiếp tục được hoàn thiện, tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện nhiệm vụ. Luật BHXH năm 2014 tiếp tục được triển khai thực hiện. Bộ Luật Hình sự 2015 với các quy định về xử lý hình sự đối với tội gian lận, trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho người lao động đã tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan chức năng thực thi pháp luật, góp phần quan trọng hạn chế được tình trạng vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BHYT. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, việc thực hiện chủ trương, chính sách BHXH trên địa bàn tỉnh vẫn còn gặp nhiều khó khăn, thách thức: - Thừa Thiên Huế là tỉnh có cơ cấu kinh tế chủ yếu tập trung trong lĩnh vực nông nghiệp, các doanh nghiệp trong tỉnh phần lớn có quy mô vừa và nhỏ, hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, dịch vụ, sử dụng ít lao động; nhiều doanh nghiệp hoạt động mang tính cầm chừng, nên khó phát triển lao động. Một số doanh nghiệp chưa tham gia BHXH do nhận thức của chủ sử dụng lao động và người lao động còn hạn chế. Một số doanh nghiệp gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, đứng trước nguy cơ phá sản, giải thể, dẫn đến tình trạng nợ lương người lao động, nợ đóng, chậm đóng BHXH cho cơ quan BHXH. Bên cạnh đó, một số đơn vị cố tình trốn đóng, thường 2
xuyên nợ đọng, chiếm dụng tiền đóng BHXH dẫn đến nợ kéo dài, số tiền nợ lớn làm ảnh đến quyền lợi của người lao động. - Yêu cầu cải cách hành chính nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo điều kiện tối đa cho người dân và doanh nghiệp đặt ra một khối lượng công việc khá lớn với yêu cầu ngày càng cao, là một thách thức không nhỏ đối với BHXH tỉnh Thừa Thiên Huế trong việc thực thi nhiệm vụ. Quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội cụ thể là vấn đề quản lý nhà nước về Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay đang là vấn đề cấp bách và cần thiết phải tìm ra các giải pháp hạn chế việc nhận Bảo hiểm xã hội một lần, thực hiện tốt công tác thu BHXH như tăng số lượng người tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc và Bảo hiểm xã hội tự nguyện để tăng thu nguồn cho Quỹ hưu trí và tử tuất để đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh. Thực hiện quản lý nhà nước về Quỹ hưu trí và tử tuất nhằm xác định rõ vai trò và trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương chính là UBND các cấp và Sở Lao động -Thương binh và Xã hội tỉnh trong việc nâng cao nhận thức và trách nhiệm của người sử dụng lao động và người lao động trong việc tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc, xác định trách nhiệm của người dân với bản thân mình trong việc tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện và trách nhiệm của nhà nước đối với ngành Bảo hiểm xã hội và đối với các bên tham gia Bảo hiểm xã hội. Việc thực hiện tốt quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng của người tham gia, bảo tồn Quỹ hưu trí và tử tuất góp phần đảm bảo sự nghiệp an sinh xã hội mà Đảng và Nhà nước đã đề ra. Xuất phát từ thực tiễn, với mong muốn góp một phần tri thức nhỏ của mình vào việc tìm ra những giải pháp để góp phần nâng cao hiệu quả của việc thực hiện các chính sách về bảo hiểm xã hội, nhất là quản lý quỹ và tăng trưởng Quỹ hưu trí và tử tuất, với sự giúp đỡ tận tình của các thầy, cô, đồng nghiệp, tác giả đã chọn đề tài "Quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế" để làm luận văn thạc sĩ. 3
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn: Liên quan đến quỹ BHXH tự nguyện đã có nhiều công trình và bài viết liên quan đến vấn đề này, cụ thể: - Luận văn thạc sĩ Quản lý công của tác giả Nguyễn Lưu Tuyết Sương (2019), với tiêu đề “Phát triển đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị”. Đề tài nêu lên những điểm còn hạn chế, nguyên nhân, trở ngại trong tiến trình thực hiện việc phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện và từ đó đề xuất những giải pháp nhằm tăng thêm đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị, hướng tới mọi người dân đều có “lương hưu”, đảm bảo an sinh, xã hội công bằng và phát triển.[39] - Luận văn thạc sĩ Quản lý công của tác giả Bùi Thị Hải Hòa (2020), với tiêu đề “Quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị”. Đề tài nêu lên cơ sở lý luận QLNN về thu BHXH tự nguyện và kết quả đánh giá thực trạng QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, luận văn đề xuất định hướng và giải pháp hoàn thiện QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn.[27] - Đề tài nghiên cứu khoa học của nhóm tác giả, chủ nhiệm đề tài: TS. Bùi Sỹ Lợi (2019) với tiêu đề “Nghiên cứu giải pháp mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội đối với lao động khu vực phi chính thức ở Việt Nam” đề tài đã hệ thống cơ sở lý luận về phát triển BHXH tự nguyện khu vực phi chính thức, học tập kinh nghiệm của Trung Quốc để rút ra bài học cho Việt Nam. Đồng thời, nghiên cứu đã phân tích khá cụ thể những kết quả đạt được cũng như những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong phát triển BHXH tự nguyện đối với khu vực phi chính thức trong thời gian qua ở nước ta để từ đó để ra các giải pháp, chủ yếu tập trung vào công tác; tuyên truyền tính ưu việt của chính sách BHXH tự nguyện, mở rộng linh hoạt các gói BHXH tự nguyện về chế độ hưởng sẽ hấp dẫn người dân tham gia BHXH, hơn nữa là khuyến nghị tăng mức hỗ trợ của ngân sách, đặc biệt là người nghèo, cận nghèo, người dân tộc thiểu số, người sống ở 4
vùng đặc biệt khó khăn có thể lên tới mức 70% để thu hút sự tham gia tốt hơn… Bên cạnh đó, đề tài đã nêu ra các khuyến nghị cụ thể đối với các cơ quan nhưu: Chính phủ, Quốc hội... nhằm đảm bảo điều kiện để thục hiện các nhóm giải pháp nêu trên để mở rộng BHXH tự nguyện đối với khu vực phi chính thức, một biện pháp an sinh xã hội chủ động, tích cực và đảm bảo an sinh xã hội bền vững nhất.[30] Đề tài của nhóm tác giả và chủ nhiệm đề tài: Hồ Phương (2019) với tiêu đề: “Giải pháp phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện khu vực phi chính thức trên địa bàn tỉnh Phú Yên” Đề tài đã hệ thống hóa và xác lập cơ sơ sở lý luận về phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, trên cơ sở đó khảo sát, đánh giá thực trạng thực hiện trên địa bàn tỉnh Phú Yên, chỉ rõ hạn chế, khó khăn, vướng mức, vấn đề đặt ra và đề xuất các giải pháp phát triển trong thời gian tới.[35] - Cuốn sách “Đổi mới và phát triển Bảo hiểm xã hội Việt Nam”, TS. Dương Văn Thắng (2014). Nội dung của Cuốc sách này đã tập hợp các sự kiện có giá trị, biên tập và hệ thống khá đầy đủ quả trình hình thành các chính sách ASXH của Việt Nam cả về lý luận, cũng như thực tiễn phát triển của các chính sách ASXH hiện hành.[36] - Luận văn Thạc sĩ “Quản lý nhà nước về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi”, Hồ Tấn Tiên (2017). Nội dung luận văn đã đánh giá được thực trạng hoạt động và QLNN về BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, tác giã đã nêu ra được những kết quản đạt được và những khó khăn, tồn tại trong công tác QLNN về BHXH, BHYT. Để từ đó, tác giả đã đưa ra một số nhóm giải pháp nhằm tăng cường công tác QLNN về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn tới.[41] - Luận văn Thạc sĩ “QLNN về thu BHXH bắt buộc trên địa bàn quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh”, Phạm Quốc Thuật (2018). Nội dung đề tài nghiên cứu thực tiễn hoạt động QLNNđối với lĩnh vực thu về BHXH bắt buộc trên địa bàn quận Gò Vấp, 5
Thành phố Hồ Chí Minh; đánh giá được thực trạng QLNN về thu BHXH bắt buộc trên địa bàn quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó tác giả cũng đã rút ra được những kết quả đạt được, những mặt còn hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. Từ đó tác giả cũng đưa ra 6 giải pháp để tăng cường QLNN về thu BHXH bắt buộc và Kiến nghị với Quốc hội, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Bảo hiểm xã hội thành phố Hồ Chí Minh và và cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về thu BHXH bắt buộc; công tác khai thác, phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc; về công tác tuyên truyền chính sách về thu BHXH bắt buộc, và quan trọng là bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho người lao động khi tham gia BHXH bắt buộc.[44] - Luận văn Thạc sĩ “QLNN về chi trả BHXH trên địa bàn Quận 9, thành phố Hồ Chí Minh”, Ngô Thị Minh Hòa (2018). Nội dung của đề tài nghiên cứu đã đánh giá được thực trạng QLNN về chi trả BHXH trên địa bàn quận 9, thành phố Hồ Chí Minh, tác giã cũng đã nêu ra được các nhân tố tác động đến quá trình QLNN về chi trả BHXH và từ đó đã đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả QLNN về chi trả BHXH trên địa bàn Quận 9, thành phố Hồ Chí Minh.[29] - Luận văn Thạc sĩ “QLNN đối với hoạt động BHXH trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế”, Nguyễn Thanh Tuấn (2018). Nội dung của Luận văn, tác giả đã nêu ra được thực trạng QLNN đối với hoạt động BHXH trên địa bàn huyện Phú Vang. Đồng thời, tác giả cũng đánh giá được một số kết quả đạt được và những hạn chế trong QLNN đối với hoạt động BHXH trên địa bàn. Qua đó, tác giả đã đưa ra một số phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện QLNN đối với hoạt động BHXH trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế.[42] - Phương Hiền ( 2021) “Vai trò của BHXH trong đảm bảo an sinh xã hội”. Tạp chí Báo điện tử Quảng Nam . Tác giả đưa ra quan điểm hệ thống an sinh xã hội phải đa dạng, toàn diện, có tính chia sẻ giữa nhà nước, xã hội và người dân, đảm bảo sự bền vững và công 6
bằng, vai trò, sứ mệnh của BHXH trong giai đoạn hiện nay rất quan trọng, hướng tới tăng cường, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế chưa có đề tài nào nghiên cứu về công tác QLNN về Quỹ hưu trí và tử tuất cũng như chưa đề xuất được những giải pháp tập trung, cụ thể và đột phá để thực hiện công tác quản lý nhà nước này một cách chủ động hơn, hiệu quả hơn cho địa phương. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1.Mục đích: Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất, phân tích đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, luận văn đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. 3.2. Nhiệm vụ: + Làm rõ cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất. + Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, từ đó, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. + Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1.Đối tượng nghiên cứu: Quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. 4.2. Phạm vi nghiên cứu: + Không gian: Nghiên cứu trên địa tỉnh Thừa Thiên Huế. + Thời gian: Giai đoạn năm 2019 – 2021, đề xuất giải pháp đến năm 2030 + Nội dung: Quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. 7
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu khoa học của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh trên cơ sở vận dụng quan điểm của Đảng và Nhà nước về Bảo hiểm xã hội. 5.2. Phương pháp nghiên cứu + Phương pháp thu thập thông tin; Thu thập từ các báo cáo tổng kết về quản lý nhà nước Quỹ hưu trí và tử tuất của Bảo hiểm xã hội tỉnh, tỉnh Thừa Thiên Huế. Tham khảo từ Luật Bảo hiểm xã hội, các Nghị định, thông tư, quy định của Chính phủ, Bộ- Ban- Ngành có liên quan; Tin bài trên các trang Website của BHXH Việt Nam, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Tổng cục Thống kê và các giáo trình, bài viết trên tạp chí liên quan... + Phương pháp xử lý số liệu: Phương pháp này được sử dụng để tổng hợp và hệ thống hoá số liệu thu thập được làm cơ sở cho việc phân tích, đánh giá thực trạng quản lý Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn nghiên cứu theo các nội dung của công tác này. Các số liệu được xử lý, tính toán ở Microsft Excel. + Phương pháp điều tra: Xây dựng bảng hỏi khảo sát các nhóm đối tượng để thu thập các thông tin liên quan đến đề tài nghiên cứu. Chọn các đối tượng là công chức tại BHXH tỉnh Thừa thiên Huế. Chọn các đối tượng là viên chức tại BHXH tỉnh Thừa thiên Huế (gồm 75 phiếu phát ra và thu về 75 phiếu hợp lệ) + Phương pháp phân tích tổng hợp: Trên cơ sở hệ thống số liệu đã được phân tổ thống kê, luận văn phân tích thực trạng quản lý Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Trên cơ sở đó, luận văn thực hiện phương pháp tổng hợp để đưa ra những nhận xét, đánh giá công tác quản lý Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế và xác định các vấn đề đặt ra. 6. Ý nghĩa thực tiễn của Luận văn 8
Luận văn là nguồn tài liệu có ích cho các nhà nghiên cứu và các nhà quản lý thực tiễn trong các cơ quan quản lý hành chính nhà nước. Việc phân tích thực trạng quản lý Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế sẽ làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế trong giai đoạn tới. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. 9
PHẦN 2. NỘI DUNG Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI QUỸ HƯU TRÍ VÀ TỬ TUẤT 1.1. Các khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài 1.1.1. Khái niệm quản lý nhà nước Quản lý: Là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm chỉ huy, điều hành, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi của cá nhân hướng đến mục đích hoạt động chung và phù hợp với quy luật khách quan. Quản lý nhà nước: Là sự chỉ huy, điều hành xã hội của các cơ quan nhànước (lập pháp, hành pháp và tư pháp) để thực thi quyền lực Nhà nước, thông qua các văn bản quy phạm pháp luật. Quản lý hành chính nhà nước: Là một hình thức hoạt động của nhà nước được thực hiện trước hết và chủ yếu bởi các cơ quan hành chính nhà nước, có nội dung là bảo đảm sự chấp hành luật, pháp lệnh và các nghị quyết của cơ quan quyền lực nhà nước, nhằm tổ chức và chỉ đạo thực hiện một cách trực tiếp và thường xuyên công cuộc xây dựng kinh tế, văn hoá, xã hội và hành chính - chính trị của nước ta. Hay nói một cách khác, quản lý hành chính nhà nước là hoạt động chấp hành, điều hành của nhà nước.[25] 1.1.2. Khái niệm Quỹ hưu trí và tử tuất Quỹ hưu trí và tử tuất là một quỹ thành phần của quỹ bảo hiểm xã hội được hình thành từ nguồn thu đóng của người lao động và chủ sử dụng lao động khi tham gia BHXH bắt buộc và từ nguồn thu đóng của người tham gia BHXH tự nguyện. Quỹ hưu trí và tử tuất dùng chi trả chế độ hưu trí, chi trả chế độ BHXH một lần và chế độ tử tuất 1.1.3. Khái niệm quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất Trong hệ thống lý luận về QLNN hiện nay, chưa có khái niệm “Quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất”. Tuy nhiên, trên cơ sở tiếp cận với một số khái niệm về quản lý trên và từ hoạt động thực tiễn hoạt động QLNN gắn liền với các đặc điểm của hoạt động 10
Quỹ hưu trí và tử tuất, có thể đưa ra khái niệm “Quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất” như sau: Quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất: “Là Nhà nước định ra chính sách quốc gia và các quy định pháp luật Quỹ hưu trí và tử tuất, xác định các loại chế độ hưu trí và tử tuất phù hợp với trình độ kinh tế, văn hóa, xã hội từng thời kỳ đặt ra. Nhà nước thông qua chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp, xây dựng chính sách, pháp luật đối với Quỹ hưu trí và tử tuất, tổ chức, quản lý việc thực hiện các chính sách pháp luật đối với Quỹ hưu trí và tử tuất trong khuôn khổ pháp luật quy định nhằm đáp ứng nhu cầu, quyền được tham gia và quyền được thụ hưởng Bảo hiểm của người lao động, góp phần bảo đảm sự ổn định, công bằng và phát triển xã hội”.[25] 1.2. Chức năng, đặc điểm và sự cần thiết phải tăng cường quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất 1.2.1. Về chức năng quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất Thứ nhất, chức năng lập pháp Thứ hai, chức năng hành pháp Thứ ba, chức năng tư pháp 1.2.2. Về đặc điểm quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất Một số đặc điểm riêng của QLNN đối với Quỹ HTTT như sau: - Nhà nước là chủ thể tổ chức và quản lý đối với Quỹ HTTT trong nền kinh tế thị trường. - Pháp luật là cơ sở và là công cụ quản lý hàng đầu, công cụ không thể thay thế do xuất phát từ nhu cầu khách quan trong nền kinh tế thị trường để Nhà nước tổ chức và quản lý đối với Quỹ HTTT nói riêng và hoạt động kinh tế - xã hội nói chung. - Sự quản lý của Nhà nước đối với Quỹ HTTT đòi hỏi có một bộ máy thực hiện các hoạt động BHXH nói chung và đối với Quỹ HTTT nói riêng mạnh, có hiệu lực và hiệu quả và một hệ thống pháp 11
luật về BHXH đồng bộ, hoàn chỉnh.[30] 1.2.3. Sự cần thiết phải tăng cường quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất 1.2.3.1. Yêu cầu khách quan a. Chủ trương, quan điểm của Đảng b. Xuất phát từ yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân c. Xuất phát từ sự phát triển của nền KT thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế 1.2.3.2. Yêu cầu chủ quan a. Quỹ HTTT là một loại quỹ dùng để thực hiện dịch vụ công, mà trong đó cơ quan BHXH là chủ thể cung cấp dịch vụ. Vì thế, BHXH cần phải tuân thủ các nguyên tắc của nền KT dưới sự điều tiết của Nhà nước. b. Xuất phát từ năng lực làm việc của cơ quan Bảo hiểm xã hội c. Xuất phát từ đặc thù người sử dụng lao động và người lao động - các chủ thể đồng thời là “khách hàng” của hoạt động bảo hiểm xã hội d. Xuất phát từ thực trạng nợ đọng khó đòi cũng như các kẽ hở pháp lý hiện hành của Bảo hiểm xã hội 1.2.4. Các tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước về Quỹ hưu trí và tử tuất Thứ nhất, số đối tượng tham gia Quỹ HTTT là tổng số NLĐ đóng Quỹ HTTT trong một năm tài chính. Số đối tượng tham gia Quỹ HTTT cao sẽ mang lại nguồn thu cho Quỹ HTTT, tăng khả năng hỗ trợ cho các cá nhân gặp rủi ro không may. Thứ hai, tốc độ phát triển số người tham gia Quỹ HTTT: chỉ tiêu này phản ánh sự phát triển số người tham gia Quỹ HTTT giữa hai kỳ liền nhau. Thứ ba, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch phát triển đối tượng tham gia Quỹ HTTT là tỷ lệ phần trăm của tổng số đối tượng tham gia Quỹ HTTT thực tế so với số đối tượng tham gia Quỹ HTTT được 12
giao theo kế hoạch. Chỉ tiêu này phản ánh mức độ hoàn thành kế hoạch phát triển đối tượng trong năm của Quỹ HTTT. Thứ tư, số thu Quỹ HTTT là số tiền thu được của NLĐ đóng Quỹ HTTT đóng góp vào quỹ BHXH tính trong một năm tài chính. Số thu càng cao thì Quỹ HTTT tích lũy càng lớn, tăng khả năng chi trả các chế độ HTTT và ngược lại. Thứ năm, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch thu Quỹ HTTT là tỷ lệ phần trăm của tổng số tiền tham gia Quỹ HTTT thu thực tế so với số thu được giao theo kế hoạch. Chỉ tiêu này phản ánh mức độ hoàn thành kế hoạch thu trong năm của Quỹ HTTT. Thứ sáu, mức độ bao phủ Quỹ HTTT, hay được hiểu là tỷ lệ NLĐ tham gia Quỹ HTTT, phản ánh mức độ tham gia và hưởng lợi của người dân vào hệ thống Quỹ HTTT. Mức độ bao phủ Quỹ HTTT càng cao thì mức độ an toàn cho NLĐ khi gặp rủi ro càng cao. Chỉ tiêu này phản ánh sự tiến bộ xã hội về mặt an sinh xã hội, hướng tới mục tiêu mọi thành viên trong xã hội đều được phòng ngừa giảm thiểu, chia sẻ và khắc phục rủi ro. Mức độ bao phủ Quỹ HTTT là tỷ lệ tính theo phần trăm giữa số NLĐ tham gia Quỹ HTTT với tổng số NLĐ trong độ tuổi. Thứ bảy, tỷ lệ NLĐ tham gia vào hệ thống Quỹ HTTT cao cũng thể hiện khả năng phòng ngừa rủi ro của dân số cao, người dân chủ động tiết kiệm thu nhập để phòng ngừa rủi ro cho bản thân. Bên cạnh đó, tỷ lệ NLĐ tham gia Quỹ HTTT cao cũng góp phần tăng nguồn thu cho quỹ Quỹ HTTT, đảm bảo chi trả các khoản trợ cấp HTTT. Thứ tám, hiệu quả hoạt động của đại lý thu Quỹ HTTT được xem xét căn cứ vào số đối tượng tham gia, số thu Quỹ HTTT, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch thu Quỹ HTTT của đại lý trong một năm. Các tiêu chí này giúp đánh giá đại lý hoạt động hiệu quả hay không hiệu quả trong một năm, làm cơ sở để khen thưởng và xem xét gia hạn hợp đồng đại lý, gián tiếp đánh giá hiệu quả quản lý của cơ quan BHXH đối với các đại lý thu Quỹ HTTT. Để đánh giá hiệu quả QLNN về Quỹ HTTT của năm sau so 13
với năm trước ta có thể sử dụng phương pháp so sánh các chỉ tiêu này. Như phân tích ở trên, nợ đọng và trốn nghĩa vụ BHXH nói chung và Quỹ HTTT nói riêng là tình trạng phổ biến hầu hết với các doanh nghiệp, kể cả doanh nghiệp có 100% vốn của nhà nước. Do đó, để đảm bảo sự cân bằng và ổn định trong hoạt động tham gia Quỹ HTTT, Nhà nước cần phải tăng cường quản lý các quan hệ BHXH trong khuôn khổ pháp luật. 1.3. Nội dung quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất 1.3.1. Ban hành văn bản cụ thể hóa và hướng dẫn thực hiện pháp luật, chính sách đối với Quỹ hưu trí và tử tuất Một trong những hoạt động cơ bản của QLNN đối với Quỹ HTTT là công tác xây dựng ban hành các văn bản pháp luật. 1.3.2. Tổ chức bộ máy và nhân sự thực hiện Theo quy định của Hiến pháp và Luật BHXH số 58/2014 thì hệ thống cơ quan QLNN về BHXH ở Việt Nam khái quát theo mô hình sau: QUỐC HỘI Cơ quan ban hành Luật và giám sát việc thực hiện BHXH CHÍNH PHỦ Cơ quan thống nhất quản lý nhà nước về BHXH CƠ QUAN QLNN Về BHXH: Bộ LĐTB&XH BẢO HIỂM XÃ HỘI Về Chế độ tài chính: Bộ Tài chính VIỆT NAM CƠ QUAN QLNN VỀ BHXH BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI ĐỊA PHƯƠNG TẠI ĐỊA PHƯƠNG Báo cáo kết quả định kỳ 14
Chỉ đạo trực tiếp Sơ đồ 1.1 Sơ đồ hệ thống cơ quan QLNN về BHXH 1.3.3. Tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về Quỹ hưu trí và tử tuất Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật QLNN đối với Quỹ HTTT được xem là nhân tố quan trọng góp phần thực hiện thành công chính sách BHXH cho NLĐ. 1.3.4. Thực hiện công tác thống kê, thông tin về Quỹ hưu trí và tử tuất Bất kể hoạt động quản lý nào, dù là lớn hay nhỏ đều cần có hoạt động thống kê, thông tin. Ở cấp độ quản lý, chỉ trên cơ sở các thống kê, thông tin, các nhà quản lý mới ra được quyết định quản lý phù hợp. Vì vậy, thống kê , thông tin được coi là một trong những công cụ không thể thiếu của quản lý. 1.3.5. Quản lý về thu, chi, bảo toàn, phát triển và cân đối Quỹ hưu trí và tử tuất. Để bảo đảm nguồn lực cho việc thực hiện chính sách HTTT góp phần quan trọng thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm ổn định chính trị - xã hội, đời sống của nhân dân, phát triển bền vững đất nước, pháp luật hiện hành về BHXH quy định rõ việc quản lý và sử dụng các Quỹ BHXH phải đúng quy định, đúng mục đích, an toàn, hiệu quả. Ngày 22-11-2012, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế giai đoạn 2012 - 2020”, trong đó nêu rõ: “Sử dụng an toàn và bảo đảm cân đối quỹ BHXH trong dài hạn”. 1.3.6. Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành chính sách, pháp luật về Quỹ hưu trí và tử tuất BHXH đã được ban hành thành luật và là một phần quan trọng về quyền lợi của người lao động và nghĩa vụ của người sử dụng lao động. 15
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về Quỹ hưu trí và tử tuất 1.4.1.Yếu tố chủ quan Thứ nhất, năng lực đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thực hiện QLNN đối với Quỹ HTTT Thứ hai, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật chính sách HTTT Thứ ba, quy trình thu Quỹ HTTT Thứ tư, thủ tục thu - chi trả HTTT 1.4.2. Yếu tố khách quan Thứ nhất, môi trường Chính trị - Pháp luật Thứ hai, môi trường kinh tế và xu hướng hội nhập Quốc tế Thứ ba, môi trường văn hóa, truyền thống, phong tục, tập quán Thứ tư, trình độ dân trí 1.5. Kinh nghiệm của một số địa phương về quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Thừa thiên Huế 1.5.1. Kinh nghiệm của một số địa phương về quản lý nhà nước đối với Quỹ hưu trí và tử tuất *Tỉnh Lâm Đồng *Tỉnh Quảng Bình 1.5.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Thừa thiên Huế Tiểu kết Chương 1 Tóm lại, Nhà nước quản lý đối với Quỹ HTTT để bảo đảm cho hoạt động BHXH thực sự có lợi ích cho toàn xã hội ở mức cao nhất. Đồng thời, đảm bảo cho hoạt động đối với Quỹ HTTT đi đúng hướng và nhất quán theo chính sách xã hội, phục vụ cho sự nghiệp phát triển và an sinh xã hội của quốc gia. 16
Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI QUỸ HƯU TRÍ VÀ TỬ TUẤT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ 2.1. Những đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Thừa Thiên Huế tác động đến quản lý nhà nước về Quỹ hưu trí và tử tuất 2.1.1. Về đặc diểm tự nhiên Thừa Thiên Huế là một trong năm tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm của Miền Trung, nằm ở duyên hải miền trung bao gồm phần đất liền và phần lãnh hải thuộc thềm lục địa thuộc Biển Đông. Có chung ranh giới đất liền với các tỉnh Quảng Trị, Quảng Nam, Thành phố Đà Nẵng, Nước Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân Lào Có bờ biển dài 120km, có các cảng Thuận An và Vịnh Chân Mây - Lăng Cô, cảng Hàng không Quốc tế Phú Bài, quốc lộ 1A, đường sắt Bắc Nam. Là trục giao thông quan trọng nối liền hai miền đất nước. 2.1.2. Về kinh tế - xã hội - Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2020 tiếp tục tăng nhưng giá trị gia tăng thấp, ước đạt 2,06%, không đạt kế hoạch đề ra do ảnh hưởng trực tiếp của đại dịch Covid-19 và thiên tai trong năm gây ra. 2.1.3.Cơ sở vật chất, hạ tầng, nguồn huy động Quần thể di tích Huế trải dài trên diện rộng, nhiều công trình đang bị xuống cấp, hư hỏng nhưng nguồn vốn đầu tư tu bổ vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Đặc biệt là việc đền bù, di dời các hộ dân đang sinh sống trong khu vực di sản đòi hỏi cần phải có nguồn lực rất lớn. 2.2. Giới thiệu về cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế 2.2.1.Vị trí và chức năng - BHXH tỉnh Thừa Thiên Huế là cơ quan trực thuộc BHXH Việt Nam đặt tại tỉnh Thừa Thiên Huế, có chức năng giúp Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam tổ chức thực hiện các chế độ, chính sách BHXH, BHYT; tổ chức thu, chi chế độ BHTN; quản lý và sử dụng các quỹ: BHXH, BHTN, BHYT; thanh tra chuyên ngành việc đóng BHXH, BHTN, BHYT trên địa bàn tỉnh theo quy định của pháp luật và quy định của BHXH Việt Nam. 17