Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích thực trạng quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương; Đề xuất các giải pháp góp phần tăng cường công tác quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ........................./...................... ......./........ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ MINH PHÚC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẾN CÁT, TỈNH BÌNH DƯƠNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2024
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hà Phản biện 1: PGS.TS Huỳnh Văn Thới, Học viện Hành chính Quốc gia........................................................................................ Phản biện 2: TS. Quách Thị Minh Phượng, Học viện Chính trị Quốc gia khu vực II ...................................................................... Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng 201, nhà B bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Số: 10 - Đường 3/2 - Quận 10 - TP Hồ Chí Minh Thời gian: vào hồi 16 giờ 30 phút, ngày 17 tháng 3 năm 2024. Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng trên tất cả lĩnh vực như hiện nay, muốn phát triển được đất nước đòi hỏi các quốc gia trong nhóm đang phát triển, trong đó có Việt Nam phải tích cực thực hiện công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước để có thể được tham gia vào “sân chơi chung” của thế giới. Để thực hiện được mục tiêu này, cần phải thu hút và tận dụng được nguồn vốn dồi dào từ các nhà đầu tư lớn cả trong nước lẫn quốc tế đến đầu tư, làm ăn, sinh sống, từ đó, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống vật chất và đời sống tinh thần của nhân dân trên cả nước nói chung và của từng địa phương nói riêng. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, Đảng và Nhà nước đã đưa ra nhiều chủ trương, chính sách về công tác giải phóng mặt bằng khi nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án vì mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và vì lợi ích quốc gia, công cộng. Thực tiễn việc thu hồi đất để thực hiện các công trình, dự án đầu tư để phát triển kinh tế - xã hội có ảnh hưởng rất lớn đến các đối tượng có đất thuộc phạm vi thu hồi xét ở góc độ kinh tế và an sinh xã hội. Do đó, công tác này luôn được cả hệ thống chính trị ở mỗi cấp vào cuộc thực hiện. Thời gian qua, Nhà nước ta không ngừng hoàn thiện chính sách, pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo hướng vừa đảm bảo thực hiện được các công trình, dự án để phát triển kinh tế - xã hội vừa đảm bảo cuộc sống tốt hơn cho đối tượng có đất thu hồi. Tuy nhiên chính sách, pháp luật hiện hành cũng còn nhiều bất cập, chồng chéo dẫn đến công tác này có phát sinh nhiều thắc mắc, khiếu kiện, tố cáo, nhiều trường hợp bất hợp tác, chống đối cơ quan chức năng dẫn đến
2 kéo dài thời gian thực hiện dự án, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân vốn bồi thường, làm tăng vốn đầu tư công... Bến Cát là một đô thị trẻ của tỉnh Bình Dương, được định hướng quy hoạch và xác định “đến năm 2030 là đô thị Công nghiệp - Dịch vụ; đến năm 2040 là Trung tâm đô thị Công nghiệp - Dịch vụ - Đầu mối giao thông; trong đó công nghiệp theo hướng phát triển công nghiệp sạch, có công nghệ cao” [17]. Do đó, Bến Cát được đầu tư với nhiều dự án lớn, trọng điểm của tỉnh. Song nhìn chung, khi các dự án, công trình đầu tư xây dựng vì mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và vì lợi ích quốc gia, công cộng có liên quan đến thu hồi đất được triển khai, thông báo đến người dân thì đa số người dân có đất trong khu vực thu hồi của thị xã đồng tình, ủng hộ và tự giác thực hiện tốt các chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật nhà nước; thậm chí một số người dân vì lợi ích chung sẵn sàng chịu thiệt thòi, hy sinh lợi ích riêng vì mục đích chung như tự nguyện hiến thêm đất cho nhà nước để mở rộng các tuyến đường hẻm,... Nhưng vẫn có hiện tượng một số người dân không hợp tác, gây mất an ninh trật tự, an toàn xã hội, số vụ việc khiếu nại, khiếu kiện (vượt cấp) kéo dài và ngày càng tăng và phức tạp. Nguyên nhân chủ yếu là do trình tự thủ tục thực hiện qua bước, nhiều ngành và nhiều cấp; giá bồi thường đất chưa tương xứng với giá giao dịch thực tế; giá bồi thường tài sản chưa phù hợp với giá tại thời điểm thu hồi đất; không có quỹ đất tái định hoặc khu tái định cư có vị trí không thuận lợi; cán bộ trực tiếp làm công tác bồi thường chưa đủ kinh nghiệm. Trên cơ sở về lý luận và thực tiễn nêu trên trong bối cảnh Bến Cát đang đẩy mạnh công nghiệp hóa và đô thị hóa, học viên quyết định lựa chọn đề tài “Quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái
3 định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương” để thực hiện nghiên cứu, bảo vệ. 2. Tình hình nghiên cứu Qua tìm hiểu về nội dung đề tài, đã có một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất như sau: - Phan Trung Hiền: Những điều cần biết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, NXB Chính trị quốc gia - Sự thật, 2014. - Nguyễn Chí Cường, Đại học Cần Thơ, 2016, Luận văn cao học Quản lý Đất đai: “Đánh giá mức độ hài lòng của người dân và các vấn đề bất cập trong giải tỏa, bồi thường và tái định cư trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long”. - Lê Ngọc Thạnh, Đại học Luật, 2017, Luận án tiến sĩ: “Pháp luật về thu hồi đất nông nghiệp ở Việt Nam”. - Nguyễn Vinh Diện, Đại học Huế, 2019, Luận án tiến sĩ: “Pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất”. - Nhóm tác giả Đào Chung Chính, Đặng Hùng Võ, Nguyễn Thanh Trà với bài nghiên cứu “Đánh giá thực trạng triển khai công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của pháp luật” đăng trên Tạp chí Khoa học và Phát triển Số 03/2013. - Bài viết của Phạm Phương Nam “Hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất”, đăng trên Tạp chí Tài nguyên và Môi trường, 2016. - Nhóm tác giả Nguyễn Thị Thanh Thủy và Trần Long Đại với bài viết “Chế độ sở hữu toàn dân về đất đai và việc thực hiện bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, thực tiễn từ các tỉnh Đông Nam Bộ” đăng trên Tạp chí Công Thương, Số 23, tháng 10 năm 2022.
4 Qua tìm hiểu các công trình nghiên cứu trên đã cung cấp cho tác giả các cách tiếp cận với nhiều giác độ khác nhau liên quan đến công tác BT, HT, TĐC. Tuy nhiên, vẫn chưa có công trình nào đi sâu phân tích cụ thể tình hình quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận, thực trạng quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương, đề tài nhằm đưa ra các giải pháp góp phần tăng cường quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa, phân tích và làm rõ những vấn đề lý luận quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. - Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. - Đề xuất các giải pháp góp phần tăng cường công tác quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong thời gian tới. 4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại thị
5 xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Thời gian nghiên cứu: từ năm 2018 đến năm 2022. - Không gian nghiên cứu: trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. - Nội dung: Hoạt động quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất là vấn đề có phạm vi rộng, phức tạp, vì vậy, trong khuôn khổ của luận văn thạc sĩ, tác giả tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước của UBND thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất để thực hiện các dự án hạ tầng công cộng. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Đề tài chủ yếu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lê Nin; tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. 5.2. Các phương pháp cụ thể Để giải quyết những vấn đề cụ thể mà nội dung của đề tài hướng đến, các phương pháp nghiên cứu chuyên ngành đều được áp dụng như: - Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp - Phương pháp khác: phương pháp nghiên cứu quy nạp; phương pháp thống kê; phương pháp so sánh. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng phương pháp quan sát thực tiễn để có được các thông tin, tài liệu cụ thể và trực quan, sinh động về vấn đề nghiên cứu. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa lý luận
6 Xây dựng được khung lý thuyết quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn cấp huyện; theo đó, luận văn làm rõ được nội hàm của các khái niệm chính như khái niệm thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, làm rõ đặc điểm, nội dung, ý nghĩa của quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Những nghiên cứu về lý luận của đề tài luận văn có thể góp phần hoàn thiện hơn khung lý luận về quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn cấp huyện. 6.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn Luận văn phân tích, làm rõ thực trạng quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương, từ đó, chỉ ra những hạn chế, bất cập và đề xuất các giải pháp đồng bộ để hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương nói riêng và trên địa bàn cấp huyện nói chung. Kết quả của đề tài có thể trở thành tài liệu tham khảo hữu ích cho cấp ủy đảng, chính quyền cấp huyện nói chung và cho chính quyền thị xã Bến Cát nói riêng, cho các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu đến lĩnh vực này. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được thiết kế thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. Chương 3: Quan điểm, giải pháp tăng cường quản lý nhà nước
7 về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT 1.1. Khái quát về quản lý nhà nước đối với bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất 1.1.1. Khái niệm - Thu hồi đất: là việc chủ sở hữu đất, cụ thể là Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là đại diện chủ sở hữu thực hiện việc thu lại quyền sử dụng đất của người sử dụng đất khi Nhà nước có nhu cầu hoặc vì mục đích phát triển kinh tế - xã hội. - Bồi thường: Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước hoặc tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao đất, cho thuê đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, hoặc phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng (tức các chủ đầu tư) phải bù đắp những tổn hại về đất và tài sản trên đất do hành vi thu hồi đất gây ra cho người sử dụng đất theo những quy định của pháp luật đất đai. - Hỗ trợ, tái định cư: Hỗ trợ, tái định cư sau khi thu hồi đất là một hình thức hỗ trợ, giúp đỡ một phần cho giai đoạn đầu khi người bị thu hồi đất ở, phải di chuyển nơi ở, chuyển đổi công việc đang có hoặc đang bị biến động quá trình sinh sống và làm việc của gia đình do bị Nhà nước thu hồi đất. Tái định cư chỉ áp dụng với những hộ gia đình, cá nhân bị Nhà nước thu hồi đất ở, phải chuyển đi nơi khác để sinh sống và nhà nước có phương án bố trí quỹ đất tái định cư đối với dự án, công trình đầu tư. - Quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà
8 nước thu hồi đất: là tổng hợp các hoạt động, các bước của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong việc thực hiện theo quy trình, quy định pháp luật về BT, HT, TĐC giúp cho người sử dụng đất có đất bị thu hồi sớm ổn định lại cuộc sống. 1.1.2. Đặc điểm quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Thứ nhất, tính pháp quyền Thứ hai, tính công khai, minh bạch Thứ ba, tính khách quan, chính xác Thứ tư, tính đồng bộ, chặt chẽ, nhất quán Thứ năm, đảm bảo hài hòa lợi ích của xã hội và quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân 1.1.3. Ý nghĩa của quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư - Về phương diện chính trị: Hoạt động thu hồi đất được đánh giá là một trong những vấn đề hết sức nhạy cảm, tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến những xung đột về lợi ích giữa Nhà nước, người bị thu hồi đất, người được hưởng lợi từ việc thu hồi đất; có nguy cơ tạo ra những điểm nóng, gây mất ổn định về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. - Về phương diện kinh tế - xã hội: Thu hồi đất là phương án hữu hiệu để Nhà nước điều chỉnh/điều hướng sự phát triển kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, đối với người sử dụng đất nhất là người nông dân, đất nông nghiệp đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống, kế sinh nhai của họ. Do đó, việc thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước về BT, HT, TĐC sẽ góp phần giảm gánh nặng cho người dân góp phần ổn định kinh tế - xã hội. 1.2. Chủ thể, đối tượng quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
9 1.2.1. Chủ thể quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Chủ thể quản lý quản lý Nhà nước về Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất ở cấp huyện bao gồm Ủy ban nhân dân cấp huyện, Phòng Tài nguyên và Môi trường (là cơ quan giúp Ủy ban nhân dân cấp huyện quản lý Nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn) và Trung tâm Phát triển quỹ đất cấp huyện là tổ chức dịch vụ công về đất đai có chức năng tổ chức thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư và Hội đồng bồi thường thị xã. 1.2.2. Đối tượng quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Khách thể của quản lý Nhà nước về Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất là những hoạt động được chủ thể quản lý triển khai, thực hiện về Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, bao gồm: lập danh mục đầu tư công; lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; xây dựng các chính sách Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; xây dựng quyết định thu hồi đất, xây dựng phương án bồi thường; tổ chức thực hiện Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; kiểm tra, giám sát việc thực hiện công tác Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư,... Trong quản lý Nhà nước về Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất thì đối tượng của quản lý được xác định là các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi và có thể tiếp nhận bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Đồng thời, là các nhà đầu tư, doanh nghiệp, đơn vị tư vấn, đơn vị giám sát,… để hiện thực hóa mục tiêu thu hồi đất và có thể được hưởng lợi từ việc này. 1.3. Nội dung quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
10 - Bao gồm 5 nội dung sau đây: Thứ nhất, Ban hành văn bản pháp luật về việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Thứ hai, Tổ chức bộ máy, nguồn nhân lực thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Thứ ba, Tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Thứ tư, Triển khai thực hiện các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Thứ năm, Thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. 1.4. Các điều kiện đảm bảo hoạt động quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất - Về sự lãnh đạo của Đảng: quan điểm, đường lối của Đảng ảnh hưởng trực tiếp quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Trong đó, việc xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp luật đất đai nói chung và pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất nói riêng phải được vận dụng một cách khoa học và sáng tạo nhưng phải tuân thủ cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và Nhân dân làm chủ”. - Về thể chế, chính sách: Việc ban hành chính sách, pháp luật đất đai có ảnh hưởng rất lớn đến công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Tuy nhiên, do tính chưa ổn định, chưa thống nhất của chính sách, pháp luật đất đai qua các thời kỳ và các quy định của pháp luật khác tác động mà công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đã gặp khá nhiều khó khăn. - Về nguồn lực tài chính, nguồn nhân lực: Để hoạt động thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được diễn ra một cách
11 thông suốt, quyền và nghĩa vụ pháp lý của các bên được đảm bảo, từ đó góp phần ổn định và phát triển, kinh tế - xã hội thì yếu tố đảm bảo không thể thiếu là yếu tố về Tài chính và yếu tố tổ chức vận hành hoạt động có hiệu quả của bộ máy quản lý nhà nước có liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Do đó, để nâng cao được hiệu quả của hoạt động quản lý hành chính nhà nước thì việc đào tạo cho người cán bộ, công chức về kiến thức chuyên môn, trang bị cho họ những phẩm chất đạo đức tốt và luôn tính toán phân bổ đủ nguồn lực để bồi thường, hỗ trợ,tái định cư cho người bị thu hồi đất là điều rất quan trọng. - Về nhận thức của người dân: Vấn đề tiếp cận đất đai luôn đòi hỏi có sự nghiên cứu chuyên sâu về các lĩnh vực xã hội. Trên thực tế, chính các yếu tố tự nhiên (vị trí địa lý, khí hậu, đất đai,...) có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thu nhập, trình độ dân trí, phong tục, tập quán của người dân. Sự tin tưởng của người dân trong các dự án có nguồn vốn đầu tư công rất quan trọng, khi có được sự đồng thuận, tin vào nhà nước, chính quyền; tin vào dự án sẽ góp phần phát triển đất nước, cải thiện cuộc sống hơn thì người dân chắc chắn sẵn sàng đồng ý bàn giao mặt bằng trước để thi công. Để đạt được dự đồng thuận và niềm tin của người dân. Nhà nước, nhất là cán bộ, công chức, người thực hiện nhiệm vụ này phải thực sự am hiểu, thực sự đi vào dân để tuyên truyền, vận động. Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ,TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẾN CÁT, TỈNH BÌNH DƯƠNG 2.1. Công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước
12 thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương 2.1.1. Các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương - Đặc điểm tự nhiên: Trên địa bàn tỉnh Bình Dương có 09 đơn vị cấp huyện (04 huyện, 01 thị xã, 04 thành phố thuộc tỉnh). Hiện nay, Bến Cát là thị xã duy nhất trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Về vị trí địa lý, Bến Cát nằm ở phía Bắc của tỉnh, cách trung tâm hành chính tỉnh khoảng 15 đến 19 Km về hướng Đông - Nam với tổng diện tích tự nhiên là 23.442,24 ha, khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm. Có hai con sông lớn là sông Sài Gòn, sông Thị Tính chảy qua. Vùng đất ven sông Sài Gòn, sông Thị tính có nhiều lợi thế về mặt kinh tế, đặc biệt là phát triển công, nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản. - Điều kiện kinh tế - xã hội: Dân số: toàn thị xã dân số 364.578 người (thường trú là 141.586 người và tạm trú quy đổi là 222.992 người), trong đó có 2/3 là dân từ nơi khác đến làm ăn sinh sống. Bên cạnh đó, có 3.621 người nước ngoài (có khai báo trên internet). Đơn vị hành chính cấp xã với 08 xã, phường (bao gồm 05 phường: phường Mỹ Phước, phường Thới Hòa, phường Tân Định, phường Hòa Lợi, phường Chánh Phú Hòa; và 03 xã: xã An Điền, xã An Tây và xã Phú An) với 44 ấp, khu phố. Có 08 khu công nghiệp diện tích 4.030 ha, gồm: KCN Mỹ Phước I, II, III; KCN Thới Hòa; KCN Ascendas Protrade; KCN Rạch Bắp; KCN Việt Hương 2; KCN Riverside ISC và 01 khu sản xuất tập trung 47,7 ha (tại phường Tân Định). 2.1.2. Cơ quan thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương Trung tâm Phát triển quỹ đất thị xã Bến Cát được xây dựng theo
13 mô hình: Ban giám đốc Trung tâm là cấp cao nhất, Tổ Bồi thường và Giải phóng mặt bằng chịu trách nhiệm về nghiệp vụ chuyên môn; Tổ Hành chính - Tổng hợp là bộ phận tham mưu, giúp việc cho Ban Giám đốc Trung tâm về công tác kế hoạch đào tạo, chỉ đạo, công tác quản lý tài chính và các mặt quản lý khác. 2.1.3. Tình hình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương - Về tình hình thu hồi đất trên địa bàn: Số lượng dự án, công trình đầu tư công triển khai từ năm 2018 đến năm 2022 tương đối nhiều (kể cả các công trình chuyển tiếp và không tính các công trình chưa thực hiện bước thu hồi đất). Bình quân trong 5 năm cần thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và giải quyết khiếu nại, khiếu kiện khi nhà nước thu hồi đất là khoảng 10 công trình, trong đó, số lượng công trình mới là 3 công trình. Tuy nhiên được sự quan tâm của Tỉnh cũng như cấp ủy, chính quyền thị xã Bến Cát, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất được diễn ra khá tốt. Tỷ lệ người sử dụng đất bàn giao mặt bằng khi nhà nước thực hiện thu hồi đất để xây dựng các công trình, dự án để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, cộng đồng tương đối cao (đa số trên 80%). - Về thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương: Nhìn chung, mặc dù số lượng dự án, công trình được triển khai trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương từ năm 2018 - 2022 tương đối nhiều tuy nhiên công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi UBND thị xã Bến Cát tiến hành thu hồi đất nhằm phục vụ kinh tế - xã hội vì lợi ích chung của xã hội, cộng đồng và phục vụ nhân dân được tiến hành bài bản. Trong đó, đa số người dân đồng thuận với chủ trương
14 của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Tuy nhiên, xuất hiện tình trạng một số người dân, do không đồng thuận với giá bồi thường về đất do UBND tỉnh ban hành tại thời điểm thu hồi đất, đã khiếu nại, khiếu kiện nhiều cấp, vượt cấp dẫn đến việc thực hiện dự án, công trình đầu tư công kéo dài. 2.2. Thực tiễn quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương 2.2.1. Ban hành văn bản pháp luật về việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Để có thể đưa các quy định pháp luật về đất đai, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất áp dụng vào cuộc sống, bên cạnh việc triển khai đầy đủ các quy định của Trung ương, chính quyền địa phương, cụ thể là UBND tỉnh Bình Dương và UBND thị xã Bến Cát cũng cần ban hành một hệ thống các văn bản hành chính như Quyết định, Thông báo, Tờ trình, Báo cáo, Công văn để cụ thể hóa và trao đổi thông tin, ý kiến kết luận, chỉ đạo về việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 2.2.2. Tổ chức bộ máy, nguồn nhân lực thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Bên cạnh Trung tâm phát triển quỹ đất thị xã, tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư trên địa bàn là Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thị xã Bến Cát với các thành viên hoạt động kiêm nhiệm. Ngoài ra, tùy thuộc vào tình hình thực tế của địa phương có thể thành lập một số Ban mang tính "thời vụ" để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, công trình đầu tư công như: Ban vận động, Ban thực hiện
15 cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc đất và tài sản trên đất, Ban thực hiện cưỡng chế thu hồi đất,… 2.2.3. Tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Xác định công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là một nhiệm vụ chính trị, là công tác khó khăn, phức tạp, đa ngành, có tác động sâu sắc đến đời sống của người có đất bị thu hồi. Do đó, nhìn chung công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương được thực hiện tốt với nhiều hình thức đa dạng góp phần nâng cao nhận thức pháp luật của nhân dân trên địa bàn, trước nhất là của cán bộ, đảng viên, công chức và người lao động, hội viên của các cơ quan, tổ chức, đơn vị góp phần tăng và củng cố hơn nữa lòng tin của nhân dân vào hoạt động quản lý nhà nước nói chung và Quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất nói riêng. 2.2.4. Triển khai thực hiện các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Trong phạm vi luận văn này, từ năm 2018 đến năm 2022, tác giả chọn 02 dự án điển hình cho tình hình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Đây cũng là 02 dự án có tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội, diện mạo của thị xã Bến Cát và có nhiều vướng mắc trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, cụ thể là: - Dự án công trình Nâng cấp, mở rộng đường từ Kho bạc Bến Cát đến Cầu Quan; đã thu hồi 7.600 ha đất để phục vụ cho mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Tổng kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là 189.107.992.522 đồng với 11 hộ được tái định cư.
16 - Dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đường Mỹ Phước - Tân Vạn nối dài về hướng Khu công nghiệp Mỹ Phước II và III; đã thu hồi 20.301,20 ha đất để phục vụ cho mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Tổng kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là 203.538.935.115 đồng với 08 hộ được tái định cư. 2.2.5. Thực tiễn thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Hằng năm, UBND thị xã luôn quan tâm chỉ đạo thành lập các Đoàn thanh tra, kiểm tra về trách nhiệm chấp hành pháp luật đối với công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Theo đó, đã phát hiện những trường hợp do chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được áp dụng có thiếu sót, chưa phù hợp và kịp thời giải quyết, điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp, tạo sự đồng thuận cao nên người dân thống nhất chấp thuận, không tiếp khiếu vượt cấp góp phần hạn chế phát sinh vụ việc phản ứng gay gắt, tụ tập đông người gây mất an ninh trật tự. 2.3. Đánh giá chung 2.3.1. Kết quả đạt được Thứ nhất, về công tác ban hành các văn bản pháp luật về việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất luôn mang tính cụ thể hóa, hướng dẫn chi tiết các quy định của pháp luật, các chỉ đạo, hướng dẫn của UBND tỉnh và các cơ quan chuyên môn cấp trên vào tình hình cụ thể. Thứ hai, về tổ chức bộ máy, nguồn nhân lực thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất luôn được quan tâm, bố trí, lựa chọn đầy đủ theo tiêu chí được đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ; có kinh nghiệm công tác Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
17 Thứ ba, về tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được triển khai với hình thức đa dạng và thiết thực, theo đó, kiến thức và hiểu biết về quyền lợi của người dân, người sử dụng đất trên địa bàn thị xã liên tục được nâng lên. Thứ tư, về triển khai thực hiện các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất luôn được quan tâm về mọi mặt góp phần quan trọng trong việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, công trình đầu tư công, sớm đưa công trình vào khai thác sử dụng, phục vụ người dân. Thứ năm, về thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Trong những năm gần đây, được tăng cường, quyết liệt chỉ đạo thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các quy định. Chính vì lẽ đó, từ năm 2018-2022 có rất ít đơn khiếu nại, tố cáo về việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của người dân gửi đến. 2.3.2. Hạn chế - Hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã được triển khai đồng bộ, cũng như, đã được thông tin và tuyên truyền rộng rãi đến sâu rộng quần chúng nhân dân trên địa bàn, tuy nhiên, vẫn còn một số quy định mới thay thế chưa kịp thời phổ biến, chưa phù hợp với tình hình của địa phương; nhất là về đơn giá bồi thường, hỗ trợ chưa phù hợp với tình hình thực tế. - Hồ sơ tổng thể dự án, hồ sơ từng cá nhân của dự án nhiều, đan xen nhau và tình hình biến động đất đai lớn, cơ sở dữ liệu về đất đai qua từng thời kỳ mặc dù đã được chỉnh lý nhưng chưa hoàn chỉnh ảnh hưởng đến công tác thẩm định hồ sơ. - Trình tự và thủ tục có lúc chậm tiến độ nên không đáp ứng
18 được yêu cầu của người dân do phải được xem xét phê duyệt qua nhiều cơ quan. - Chất lượng và số lượng cán bộ, công chức, viên chức và người được giao thực hiện nhiệm vụ Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn thị xã Bến Cát nhìn chung còn yếu và còn thiếu, chưa đáp ứng được yêu cầu thực hiện nhiệm vụ được giao. - Khu tái định cư chưa phù hợp hoặc chưa tương xứng với vị trí đất bị thu hồi, nên khi giải tỏa không chủ động được việc bố trí tái định cư và nhu cầu cần đất ở của người dân. - Đối với công tác tuyên truyền, vận động nhân dân có nơi gặp không ít khó khăn và đạt hiệu quả chưa cao. Do công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền ở một số địa phương chưa thực sự tích cực, quyết liệt, chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành. Một số trường hợp, do nhận thức và áp dụng pháp luật bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất từng thời điểm khác nhau nên xuất hiện một số trường hợp còn lúng túng trong việc giải quyết các thắc mắc, kiến nghị của nhân dân. - Hiểu biết về pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế do đó chưa chấp hành chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước về bồi thường, giải phóng mặt bằng. Đồng thời, có một số người vì lợi ích cá nhân nên chưa chấp hành việc bàn giao đất thu hồi dẫn đến chậm tiến độ dự án. Những hạn chế trên đã làm cho công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã Bến Cát chậm trễ, kéo dài làm ảnh hưởng đến tiến độ phát triển kinh tế - xã hội của thị xã. 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế - Nguyên nhân khách quan: