Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị

Chia sẻ: Nhumbien999 Nhumbien999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, đưa ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………./………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI THỊ HẢI HÒA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2020
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Lê Chi Mai Phản biện 1: TS. Lê Toàn Thắng Phản biện 2: PGS.TS. Trương Tấn Quân Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp 205, Nhà B - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại thành phố Huế Số:201 - Đường Phan Bội Châu – Phường Trường An – TP Huế Thời gian: vào hồi 16 giờ 00 tháng 06 năm 2020 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Bảo hiểm xã hội (BHXH) ra đời từ giữa thế kỷ XIX tại Đức, dần dần được hoàn thiện và phổ biến trên toàn thế giới, thể hiện nhu cầu tất yếu khách quan của mọi người dân lao động. BHXH được hiểu là sự đảm bảo thay thế được bù đắp một phần thu nhập cho người lao động (NLĐ) khi họ bị mất hoặc giảm thu nhập do bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, tử tuất, chính từ tính ưu việt này mà BHXH trở thành trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội ở mỗi quốc gia. Ở Việt Nam, BHXH là một trong những chính sách lớn được Đảng và Nhà nước quan tâm coi trọng, là một trụ cột của hệ thống an sinh xã hội, có ý nghĩa quan trọng đối với sự ổn định chính trị - xã hội và phát triển bền vững của đất nước. Từ những ngày đầu thành lập đất nước cho đến nay, chính sách BHXH không ngừng được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với từng thời kỳ phát triển của đất nước. Từ lúc ban đầu chỉ có BHXH bắt buộc cho NLĐ làm việc trong các cơ quan tổ chức, sau đó đã hình thành BHXH tự nguyện cho NLĐ tự do và ngày càng hoàn thiện hơn về thể chế cũng như chế độ thụ hưởng nhằm nâng cao tỷ lệ tham gia BHXH, đáp ứng ngày càng cao nhu cầu an sinh xã hội. Chính sách BHXH tự nguyện ra đời và áp dụng thưc hiện từ ngày 01/01/2007 là một chính sách ưu việt và đầy tính nhân văn cho lao động tự do làm việc ở khu vực phi chính thức được tham gia và hưởng chế độ lương hưu khi hết tuổi lao động. Tuy nhiên cho đến nay số lượng người lao động tham gia BHXH tự nguyện vẫn đang ở tỷ lệ rất thấp. Vậy, nguyên nhân cần nói đến ở đây là gì? Tại tỉnh Quảng Trị, qua hơn 10 năm triển khai, chính sách BHXH tự nguyện đã góp phần giúp lao động tự do giảm bớt khó khăn khi về già, tuy nhiên, tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện ở tỉnh Quảng Trị còn khá thấp. Đối với địa bàn huyện Gio Linh, là một huyện phát triển chủ yếu dựa vào nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ chưa phát triển, trình độ dân trí chưa cao, thu nhập bình quân đầu người còn thấp và bấp bênh, tỷ lệ người dân tham gia BHXH nói chung và BHXH tự nguyện nói riêng còn thấp nên những năm qua việc đảm bảo an sinh xã hội cho người dân còn nhiều hạn chế. Mặc dù công tác quản lý BHXH tự nguyện ngày càng được các cấp chính quyền quan tâm, số lượng người tham gia BHXH tự nguyện tăng qua các năm song vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cần được 1
tháo gỡ như số người dân tham gia chưa cao, người dân tham gia chủ yếu là người đã tham gia BHXH bắt buộc đóng tiếp để đủ điều kiện về hưu, người dân tham gia một thời gian ngắn rồi dừng đóng và hưởng chế độ trợ cấp BHXH một lần,... Để nhằm có giải pháp cho công tác phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tôi xin chọn đề tài “ Quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị” làm đề tài luận văn thạc sỹ. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn BHXH là chính sách lớn của Đảng và Nhà nước nên trong thời gian qua đề tài nghiên cứu về BHXH được nhiều người quan tâm và đã có nhiều công trình nghiên cứu về BHXH ở các khía cạnh khác nhau. Có thể kế đến một số công trình nghiên cứu đã được thực hiện như: - Nguyễn Thị Hào (2015), “ Đảm bảo tài chính cho BHXH Việt Nam”. - Hồ Tấn Tiên (2017), “ Quản lý nhà nước về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi”. - Nguyễn Văn Khánh (2010), “ Phát triển BHXH tự nguyện khu vực phi chính thức ở Việt Nam”. - Phạm Thanh Tùng (2017), “ Giải pháp phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh Quảng Bình”. - Phạm Quốc Thuật (2018), “Quản lý nhà nước về thu BHXH bắt buộc trên địa bàn quận Gò Vấp thành phố Hồ Chí Minh”. - Phạm Thị Lan Phương và Nguyễn Văn Song (2014), “Thực trạng tham gia BHXH tự nguyện của người lao động trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc”. Tuy nhiên, tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị chưa có đề tài nào nghiên cứu cụ thể vấn đề quản lý nhà nước (QLNN) về thu BHXH tự nguyện, vì vậy, hướng đề tài mà tôi lựa chọn sẽ là cần thiết cho lý luận cũng như thực tiễn ứng dụng trong công tác sau này. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận văn - Mục tiêu: Trên cơ sở lý luận QLNN về thu BHXH tự nguyện và kết quả đánh giá thực trạng QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, luận văn đề xuất định hướng và giải pháp hoàn thiện QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn. - Nhiệm vụ: + Làm rõ cơ sở lý luận QLNN về thu BHXH tự nguyện. 2
+ Phân tích, đánh giá thực trạng QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, đưa ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. + Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý nhà nước về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. - Phạm vi nghiên cứu: + Không gian: Nghiên cứu trên địa bàn huyện Gio Linh + Thời gian: Nghiên cứu phân tích số liệu trong 5 năm từ 2014 đến 2018 và đề xuất định hướng đến năm 2025. + Nội dung: Luận văn nghiên cứu hoạt động của các cơ quan QLNN về thu BHXH tự nguyện 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác – Lênin. - Phương pháp nghiên cứu: Luận văn được thực hiện trên các phương pháp cơ bản sau: + Phương pháp thu thập thông tin. + Phương pháp điều tra. + Phương pháp phân tích số liệu, phương pháp so sánh và phương pháp tổng hợp. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về lý thuyết: luận văn làm rõ lý luận QLNN về thu BHXH tự nguyện. - Về thực tiễn: luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể để hoàn thiện QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, nhằm thực hiện tốt chế độ an sinh xã hội cho người lao động tự do trên địa bàn huyện. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước về thu BHXH tự nguyện. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. 3
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN 1.1. Khái quát về Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.1.1. Một số khái niệm 1.1.1.1 Bảo hiểm xã hội, Quỹ Bảo hiểm xã hội, Đại lý thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện Theo Khoản 1 Điều 3 Luật BHXH số 58/2014 do Quốc hội Nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 20 tháng 11 năm 2014: BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH. Quỹ BHXH là quỹ tài chính độc lập với ngân sách nhà nước, được hình thành từ đóng góp của người lao động, người sử dụng lao động và có sự hỗ trợ của Nhà nước. Đại lý thu BHXH tự nguyện là tổ chức được cơ quan BHXH ký Hợp đồng Đại lý thu BHXH, BHYT, gồm: Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn; đơn vị sự nghiệp; tổ chức chính trị - xã hội; tổ chức xã hội - nghề nghiệp và tổ chức kinh tế. 1.1.1.2 Các loại hình Bảo hiểm xã hội và các chế độ Bảo hiểm xã hội 1.1.1.3 Đối tượng của Bảo hiểm xã hội tự nguyện và đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.1.2. Đặc điểm của Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.1.3. Vai trò của Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.1.4. Chức năng của Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.1.5. Nguyên tắc của Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.1.6. Mức đóng, phương thức đóng Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.1.6.1 Mức đóng Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.1.6.2 Phương thức đóng Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.2. Quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.2.1. Sự cần thiết phải quản lý nhà nước về Bảo hiểm xã hội 1.2.1.1 Chủ trương, quan điểm của Đảng 1.2.1.2 Xuất phát từ yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân 1.2.1.3 Xuất phát từ sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế 4
1.2.2. Khái niệm và vai trò quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.2.2.1 Một số khái niệm “QLNN về BHXH là việc Nhà nước thông qua chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp, xây dựng chính sách, pháp luật về BHXH và tổ chức, quản lý việc thực hiện các chính sách pháp luật về BHXH trong khuôn khổ pháp luật quy định nhằm đáp ứng nhu cầu, quyền được tham gia và quyền được thụ hưởng BHXH của người lao động, góp phần bảo đảm sự ổn định, công bằng và phát triển xã hội”. QLNN về thu BHXH tự nguyện là việc Nhà nước thông qua các chức năng lập pháp, hành pháp, tư pháp xây dựng chính sách, pháp luật về thu BHXH tự nguyện và tổ chức, quản lý việc thực hiện các chính sách pháp luật về thu BHXH tự nguyện trong khuôn khổ pháp luật quy định nhằm đáp ứng nhu cầu, quyền được tham gia và quyền được thụ hưởng BHXH tự nguyện của NLĐ, góp phần bảo đảm sự ổn định, công bằng và phát triển xã hội. 1.2.2.2 Vai trò quản lý nhà nước về thu BHXH tự nguyện 1.2.3. Nội dung quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.2.3.1 Ban hành văn bản cụ thể hóa và hướng dẫn thực hiện pháp luật, chiến lược, chính sách về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện. 1.2.3.2 Tổ chức bộ máy và nhân sự thực hiện thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.2.3.3 Tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.2.3.4 Lập kế hoạch thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn 1.2.3.5 Triển khai các hoạt động thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.2.3.6 Kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện. 1.2.4. Các chỉ tiêu cơ bản để đánh giá công tác quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.2.4.1 Số đối tượng tham gia, số thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.2.4.2 Mức độ bao phủ Bảo hiểm xã hội tự nguyện Mức độ bao phủ BHXH tự nguyện, hay được hiểu là tỷ lệ NLĐ tham gia BHXH tự nguyện, phản ánh mức độ tham gia và hưởng lợi của người dân vào hệ thống BHXH tự nguyện. Công thức: Trong đó: C: Tỷ lệ NLĐ tham gia BHXH tự nguyện 5
: Số NLĐ tham gia BHXH tự nguyện : Tổng số NLĐ trong độ tuổi 1.2.4.3 Hiệu quả hoạt động của hệ thống đại lý thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.2.5. Các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.2.5.1 Yếu tố khách quan 1.2.5.2 Yếu tố chủ quan 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện ở một số địa phương trên toàn quốc. 1.3.2. Bài học rút ra cho huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị Tiểu kết chương 1 Trong chương 1, luận văn đã làm rõ nội hàm những khái niệm chủ chốt liên quan đến đề tài như: BHXH tự nguyện, Quản lý nhà nước về BHXH tự nguyện. Từ đó, luận văn đưa ra quan niệm Quản lý nhà nước về thu BHXH tự nguyện. Trên cơ sở đó, luận văn phân tích vai trò, nội dung, các yếu tố ảnh hưởng và các chỉ tiêu cơ bản đánh giá công tác QLNN về thu BHXH tự nguyện. Luận văn nghiên cứu kinh nghiệm quản lý nhà nước về thu BHXH tự nguyện ở một số địa phương từ đó rút ra một số kinh nghiệm cho huyện Gio Linh. 6
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ 2.1. Khái quát chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Gio Linh và Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh 2.1.1. Khái quát chung về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị 2.1.2. Giới thiệu chung về Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. 2.2. Thực trạng quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio linh 2.2.1. Ban hành văn bản cụ thể hóa và hướng dẫn thực hiện pháp luật, chiến lược, chính sách về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện. Các văn bản chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH tự nguyện trên địa bàn: + Chương trình hành động số 07/CTHĐ-HU ngày 09/09/2013 của Huyện ủy Gio Linh về việc thực hiện Nghị quyết 21-NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH giai đoạn 2012-2020”; + Công văn số 659/UBND-VX ngày 12/06/2018 của UBND huyện Gio Linh về việc tăng cường triển khai thực hiện BHXH tự nguyện; + Kế hoạch số 1381/KH-UBND ngày 07/11/2018 của UBND huyện Gio Linh về việc Tổ chức tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện; + Chương trình hành động số 10/CTHĐ-HU ngày 15/02/2019 của Huyện ủy Gio Linh về thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/05/2018 của Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành trung ương khóa XII về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội. 2.2.2 Hệ thống tổ chức cơ quan Quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện 7
Bộ LĐTB&XH BHXH Việt Nam Bộ Y tế, Bộ Tài Chính UBND Tỉnh Quảng Trị BHXH Tỉnh Quảng Trị Sở LĐTB&XH Sở Y tế, Sở Tài chính UBND Huyện Gio Linh BHXH Huyện Gio Linh Phòng LĐTB&XH Phòng Tài chính Ghi chú: Chỉ đạo trực tiếp Báo cáo kết quả định kỳ Sơ đồ 2.2: Sơ đồ hệ thống tổ chức cơ quan QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh 2.2.3. Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện. Các hoạt động tuyên truyền về BHXH tự nguyện được tổ chức không thường xuyên, liên tục. Từ cuối năm 2018, công tác tuyên truyền được tăng cường về số lượng, đổi mới nội dung và hình thức, BHXH huyện dưới sự chủ trì của UBND huyện đã phối hợp với UBND xã, thị trấn và Bưu điện huyện Gio Linh tổ chức Hội nghị tuyên truyền, đối thoại trực tiếp đến người dân trên từng địa bàn xã. Một kênh tuyên truyền khác mang lại hiệu quả cao là thông qua nhân viên các đại lý BHXH, BHYT. 2.2.4. Xây dựng kế hoạch, triển khai, phối hợp tổ chức các hoạt động thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn - Công tác xây dựng kế hoạch; 8
- Công tác triển khai, phối hợp tổ chức các hoạt động thu BHXH tự nguyện: BHXH huyện Gio Linh là cơ quan chịu trách nhiệm chính, nội dung triển khai bao gồm: + Tổ chức thu BHXH tự nguyện trực tiếp từ NLĐ được ngân sách nhà nước hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần kinh phí đóng BHXH tự nguyện và tổ chức hệ thống đại lý thực hiện thu BHXH tự nguyện; + Phối hợp với Đài truyền thanh, Ủy ban mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội như Hội nông dân, Hội Liên hiệp phụ nữ, … tổ chức tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về thu BHXH tự nguyện; + Thực hiện cung cấp mẫu biểu, tập huấn quy trình tổ chức thực hiện thu BHXH tự nguyện; + Tổ chức giao chỉ tiêu kế hoạch thu cho các Đại lý thu BHXH và đánh giá, khen thưởng; + Công tác ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách thủ tục hành chính trong thu nộp BHXH tự nguyện; + Thực hiện thông tin, thống kê, báo cáo về thu BHXH tự nguyện; + Thực hiện đánh giá kết quả thu BHXH tự nguyện và đề xuất biện pháp điều chỉnh cần thiết; 2.2.5. Kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện. BHXH huyện đã bám sát quy định của pháp luật, quy định hướng dẫn của BHXH Việt Nam, BHXH tỉnh Quảng Trị về công tác thanh tra, kiểm tra và công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, tiếp công dân. Ban hành kế hoạch và tổ chức kiểm tra đại lý thu BHXH tự nguyện; tham gia phối hợp đoàn thanh tra, kiểm tra do BHXH tỉnh chủ trì và phối hợp. Kết quả thực hiện công tác kiểm tra Đại lý thu BHXH tự nguyện qua các năm như sau: năm 2018 tham gia đoàn kiểm tra do BHXH tỉnh chủ trì và tổ chức kiểm tra đối với 05 Đại lý thu BHXH tự nguyện. 2.2.6. Kết quả thực hiện các chỉ tiêu chủ yếu về Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh 2.2.6.1 Số đối tượng tham gia, số thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện a) Công tác phát triển số đối tượng tham gia Bảng 2.4: Công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh giai đoạn 2014 - 2019 9
Năm d 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Nội dung Số người tham gia BHXH 111 141 127 159 389 675 tự nguyện ( ĐVT: người) Tốc độ phát triển số người tham gia BHXH tự 103,74 127,03 90,07 125,2 244,65 173,52 nguyện so với năm trước ( ĐVT: %) Số người tham gia BHXH tự nguyện kế 100 150 188 166 237 595 hoạch ( ĐVT: người) Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch phát triển đối tượng 111 94 67,55 96 164 113 (ĐVT: %) Nguồn: Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh Tổng số người tham gia BHXH tự nguyện năm 2019 đạt 675 người, tăng 564 người (508,10%) so với cùng kỳ năm 2014. b) Kết quả thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện Bảng 2.8: Kết quả thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh giai đoạn 2014 - 2019 Năm d 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Nội dung Số thu BHXH tự nguyện 358 505 801 546 778 2.297 ( ĐVT: triệu đồng) Tốc độ phát triển số thu BHXH tự nguyện 112,23 141,06 158,61 68,16 142,49 295,24 so với năm trước ( ĐVT:%) Số thu BHXH tự nguyện kế hoạch 353 516 740 555 1459 1.839 ( ĐVT: triệu đồng) Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch thu BHXH 101,42 97,87 108,2 98,38 53,32 125 (ĐVT: %) Nguồn: Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh Tổng số thu BHXH tự nguyện năm 2019 đạt 2.297 triệu đồng, tăng 1.939 triệu đồng (541,62%) so với cùng kỳ năm 2014, đạt 125% 10
kế hoạch BHXH tỉnh giao. Mặc dù số thu BHXH tự nguyện trong giai đoạn 2014-2019 tăng, năm 2014 và 2019 vượt kế hoạch đề ra nhưng các năm từ 2015 đến 2018 đều không hoàn thành kế hoạch thu. 2.2.6.2 Mức độ bao phủ Bảo hiểm xã hội tự nguyện tại huyện Gio Linh Bảng 2.9: Mức độ bao phủ BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh giai đoạn 2014 - 2018 Năm d 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Nội dung Số người tham gia BHXH tự 111 141 127 159 389 675 nguyện ( ĐVT: người) Số người trong độ tuổi lao 35.603 37.441 37.525 42.189 41.504 42.170 động ( ĐVT: người) Mức độ bao phủ Bảo hiểm xã hội tự 0,31 0,38 0,34 0,38 0,94 1,60 nguyện ( ĐVT: %) Nguồn: Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh Qua số liệu tổng hợp được ở bảng 2.9 mức độ bao phủ BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh có xu hướng tăng qua các năm. Tuy nhiên, mức độ bao phủ BHXH tự nguyện vẫn rất thấp so với tổng số lao động trong độ tuổi, số NLĐ được chia sẻ rủi ro còn rất thấp, bên cạnh đó NLĐ trên địa bàn huyện chủ yếu là làm việc trong các ngành nông – lâm – ngư nghiệp, lao động tự do không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Do đó, trong thời gian tới, cần đẩy mạnh các giải pháp phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn, gia tăng mức độ bao phủ BHXH tự nguyện. 2.2.6.3 Hiệu quả hoạt động của hệ thống đại lý thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện Số lượng 05 đại lý thu BHXH tự nguyện và 28 nhân viên thu đã qua đào tạo là một con số khá khiêm tốn so với địa bàn của huyện, ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả thu BHXH tự nguyện trên địa bàn. Xét số người tham gia BHXH tự nguyện theo các đại lý: các đại lý thu BHXH tự nguyện hoạt động không đồng đều, công tác phát triển 11
số người tham gia BHXH tự nguyện ở một số nhân viên thu của các đại lý chưa thực sự hiệu quả. Xét số thu BHXH tự nguyện theo các đại lý: số thu BHXH tự nguyện theo các đại lý tăng lên hàng năm nhưng chưa thể hiện hết tiềm năng của huyện. Trung bình mức đóng BHXH tự nguyện người tham gia đóng tại các đại lý có sự chênh lệch khá lớn cũng thể hiện khả năng tư vấn của nhân viên các đại lý thu BHXH tự nguyện. Bên cạnh những đại lý thu hoạt động tốt, hiệu quả cao như đại lý Bưu điện huyện Gio Linh, đại lý UBND TT Gio Linh, đại lý UBND xã Trung Sơn thì vẫn có các đại lý hoạt động hiệu quả không cao như đại lý Gio Sơn, Gio Bình. 2.3. Đánh giá chung thực trạng quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio linh 2.3.1. Những kết quả đạt được của công tác quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện Một là, năng lực, hiệu quả QLNN về thu BHXH tự nguyện từng bước được nâng lên. Các văn bản luật, văn bản quy phạm pháp luật về BHXH tự nguyện ngày càng rõ ràng, cụ thể, quy định rõ quyền, trách nhiệm của các cơ quan QLNN về BHXH tự nguyện tạo hành lang cơ sở pháp lý trong việc thực hiện chính sách BHXH tự nguyện. Vai trò, trách nhiệm của các cơ quan QLNN về thu BHXH tự nguyện ngày càng được phân định rõ ràng. Công tác tổ chức thực hiện các nội dung hoạt động QLNN về thu BHXH tự nguyện của các cấp ủy, chính quyền ngày càng được chú trọng triển khai thực hiện, đạt được những kết quả khả quan. Hai là, sự phối hợp trong các cơ quan QLNN về thu BHXH tự nguyện và với các đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội, các cơ quan truyền thông trong các hoạt động QLNN về thu BHXH tự nguyện được triển khai thực hiện. Ba là, tổ chức bộ máy cơ quan BHXH huyện được củng cố, kiện toàn, cơ bản đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Nhân lực thực hiện thu BHXH tự nguyện trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm công tác lâu năm đủ năng lực đáp ứng yêu cầu chuyên môn nghiệp vụ. Bốn là, công tác cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực BHXH đạt được nhiều thành tựu; ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và quản lý đối tượng đóng BHXH tự nguyện: thông báo nhắc nhở đóng BHXH tự nguyện qua tin nhắn SMS, tra cứu kết quả đóng BHXH tự nguyện trên trang web, xây dựng quy trình giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH tự nguyện; xây 12
dựng cơ sở dữ liệu liên thông toàn quốc, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức cá nhân tham gia giao dịch. Năm là, công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện đạt được kết quả khả quan, BHXH huyện đã cơ bản hoàn thành các chỉ tiêu về phát triển đối tượng, kế hoạch thu BHXH tự nguyện. Đặc biệt trong năm 2018, BHXH huyện đứng thứ 2 trong toàn tỉnh về tỷ lệ hoàn thành kế hoạch phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. Những kết quả đạt được của công tác quản lý nhà nước về thu BHXH tự nguyện giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018 là nhờ: - Hệ thống pháp luật dần hoàn thiện, đặc biệt Luật BHXH sửa đổi (2014) cùng với các Nghị định, Thông tư hướng dẫn của các Bộ, ngành được ban hành kịp thời, sửa đổi bổ sung phù hợp với từng giai đoạn phát triển tạo hành lang cơ sở pháp lý và tạo thuận lợi hơn trong quá trình triển khai thực hiện chính sách lớn của Đảng và Nhà nước về BHXH, trong đó có BHXH tự nguyện; - Sự lãnh đạo, chỉ đạo của Huyện ủy, Hội đồng nhân dân, UBND huyện Gio linh, UBND xã, thị trấn trên địa bàn; sự phối hợp chặt chẽ của Ủy ban mặt trận Tổ Quốc và các đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội trên địa bàn; - Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về BHXH tự nguyện được chú trọng, các hình thức tổ chức tuyên truyền đa dạng, phong phú để đảm bảo đến được với người dân; - Quy trình, thủ tục hồ sơ thuộc lĩnh vực thu BHXH tự nguyện thường xuyên được rà soát, sửa đổi theo hướng đơn giản, tạo điều kiện cho NLĐ tham gia BHXH tự nguyện; - BHXH huyện luôn được Lãnh đạo BHXH tỉnh Quảng Trị quan tâm và chỉ đạo, điều hành; luôn được các đơn vị trực thuộc BHXH Việt Nam tạo mọi điều kiện thuận lợi và kịp thời tháo gỡ những khó khăn trong quá trình thực hiện; - Sự chủ động tham mưu Huyện ủy, UBND huyện ban hành các văn bản chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH tự nguyện trên địa bàn của BHXH huyện; - Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong thu BHXH tự nguyện; - Hệ thống mạng lưới đại lý ngày càng mở rộng, bao phủ, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho NLĐ. Đội ngũ nhân viên thu BHXH tự nguyện được đào tạo, tập huấn đáp ứng yêu cầu công việc và ngày càng 13
có trách nhiệm hơn trong công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. 2.3.2. Những hạn chế trong công tác quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý nhà nước về thu BHXH tự nguyện ở huyện trong thời gian qua vẫn còn nhiều hạn chế như: Thứ nhất, việc mở rộng và phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện còn ở mức thấp, nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện tính hết năm 2018 chỉ chiếm 0,94% lực lượng lao động trong độ tuổi, chưa khai thác hết tiềm năng của huyện. Huyện Gio Linh là một huyện thuần nông, NLĐ làm việc trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp và lao động tự do chiếm tỷ lệ lớn nên số lao động chưa tham gia BHXH tự nguyện còn chiếm tỷ lệ rất lớn. Số người tham gia BHXH tự nguyện Số người trong độ tuổi lao động Biểu đồ 2.5: Biểu đồ thể hiện mức độ bao phủ BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh năm 2019 Mức độ bao phủ BHXH tự nguyện còn thấp, tỷ lệ NLĐ được đảm bảo rủi ro khi hết tuổi lao động, tử tuất thấp, sẽ làm tăng gánh nặng ngân sách khi dân số già hóa và người dân không được hưởng tối đa các phúc lợi xã hội. Thứ hai, công tác ban hành văn bản chỉ đạo và kế hoạch về thu BHXH tự nguyện hiệu quả chưa cao. Công tác ban hành văn bản chỉ đạo thực hiện thu BHXH tự nguyện của UBND huyện chưa thường xuyên, chưa đạt hiệu quả. 14
Công tác ban hành kế hoạch phát triển đối tượng BHXH tự nguyện hàng năm chưa được chú trọng thực hiện; Công tác giao chỉ tiêu phát triển đối tượng BHXH tự nguyện hàng năm cho UBND các xã, thị trấn chưa được thực hiện nên không có cơ sở đánh giá tính hiệu lực, hiệu quả trong công tác phát triển đối tượng BHXH tự nguyện. Thứ ba, công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH tự nguyện hiệu quả chưa cao, tỷ lệ người dân được tuyên truyền về chính sách, pháp luật BHXH tự nguyện còn thấp. Thứ tư, công tác phối hợp giữa cơ quan QLNN về BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện là Phòng LĐTB&XH huyện với cơ quan tổ chức thực hiện BHXH là BHXH huyện về BHXH tự nguyện chưa được thực hiện. Phòng Lao động Thương binh và xã hội là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện, có chức năng tham mưu, giúp UBND cấp huyện thực hiện chức năng QLNN về BHXH trong đó có BHXH tự nguyện. Nhưng cho đến nay, Phòng LĐTB&XH vẫn chưa thực sự chú trọng thực hiện công tác QLNN về BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện. Do đó, công tác phối hợp giữa Phòng LĐTB&XH huyện với BHXH huyện về BHXH tự nguyện chưa được thực hiện. Thứ năm, công tác kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về thu BHXH tự nguyện của các cơ quan QLNN hiệu quả thấp. Trong thời gian nghiên cứu, chỉ có các cuộc kiểm tra do cơ quan BHXH tổ chức đối với các đại lý thu BHXH tự nguyện. 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế a, Hệ thống pháp luật, chính sách BHXH tự nguyện chưa hoàn chỉnh, chế độ BHXH tự nguyện chưa thực sự đáp ứng được mong muốn, nguyện vọng của người dân; Chính sách BHXH tự nguyện chưa gắn kết chặt chẽ với các chính sách an sinh xã hội (việc làm, thu nhập, giảm nghèo bền vững, trợ giúp xã hội và các dịch vụ xã hội tối thiểu). b, Một số cấp ủy, chính quyền chưa chú trọng công tác lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện chính sách, pháp luật về thu BHXH tự nguyện. Một số Đảng ủy, UBND xã, thị trấn chưa chú trọng công tác lập kế hoạch phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện; Không thực hiện giới thiệu cán bộ, công chức thuộc UBND xã quản lý làm đại lý thu BHXH tự nguyện, mới chỉ có 4/21 UBND xã, thị trấn quan tâm giới thiệu nhân viên làm đại lý thu BHXH tự nguyện trên địa bàn. 15
c, Công tác tuyên truyền, phổ biến và vận động thực hiện chính sách BHXH chưa thường xuyên, số lượng thấp, thiếu đổi mới hình thức và nội dung tuyên truyền, chưa lấy người lao động làm trung tâm nên các hoạt động tuyên truyền còn xa rời, chưa đến được với người lao động. d, Một bộ phận nhân dân chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của chính sách BHXH tự nguyện, còn trông chờ vào chính sách hỗ trợ của nhà nước. e, Công tác phối hợp giữa các ngành chức năng trong thực hiện công tác BHXH tự nguyện chưa đồng bộ, công tác triển khai, phối hợp tổ chức các hoạt động thu BHXH tự nguyện trên địa bàn chủ yếu do cơ quan BHXH huyện tổ chức. Công tác kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về thu BHXH tự nguyện của các cơ quan QLNN chưa được thực hiện. f, Công tác phát triển số người tham gia BHXH tự nguyện vẫn đang được tiến hành theo các chỉ tiêu cấp trên giao cho, chưa thực sự có động lực gắn liền với lợi ích của cán bộ, công chức,viên chức làm công tác BHXH. Do đó, tốc độ tăng trưởng số người tham gia BHXH tự nguyện còn thấp và không khai thác hết tiềm năng về lao động trên địa bàn huyện. Tiểu kết chương 2 Trong chương này, tác giả giới thiệu vài nét về điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của huyện Gio Linh; đặc điểm của cơ quan BHXH huyện Gio Linh và thực trạng QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio linh. Công tác QLNN về thu BHXH tự nguyện trong những năm qua ở huyện Gio Linh đã đạt được những kết quả khả quan song vẫn còn một số hạn chế như: công tác lập kế hoạch thu BHXH tự nguyện chưa được chú trọng; công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH tự nguyện chưa thực sự hiệu quả; công tác phối hợp giữa cơ quan QLNN về thu BHXH tự nguyện chưa thường xuyên, liên tục; công tác kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về thu BHXH tự nguyện của các cơ quan QLNN hiệu quả thấp. Phân tích và đánh giá thực trạng QLNN về thu BHXH tự nguyện tại huyện Gio Linh và chỉ ra những kết quả đạt được, hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế là cơ sở để tác giả đề xuất các giải pháp hoàn thiện QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh ở chương 3. 16
CHƯƠNG 3 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ 3.1. Phương hướng phát triển thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trong những năm tới 3.1.1. Chiến lược phát triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện trong những năm tới 3.1.2. Mục tiêu phát triển thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh - Mục tiêu chung: Giữ vững và từng bước mở rộng diện bao phủ BHXH tự nguyện, hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân. Phát triển hệ thống BHXH linh hoạt, đa dạng, đa tầng, hiện đại và hội nhập theo nguyên tắc đóng - hưởng công bằng, bình đẳng, chia sẻ và bền vững. Nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả QLNN và phát triển hệ thống thực hiện chính sách BHXH tinh gọn, chuyên nghiệp, tin cậy và minh bạch. - Mục tiêu cụ thể: + Giai đoạn từ năm 2019 đến năm 2021: + Giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2025: + Giai đoạn từ năm 2026 đến năm 2030: 3.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh 3.2.1. Tăng cường công tác ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện pháp luật, chiến lược, chính sách về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện. - Ban hành văn bản giao chỉ tiêu phát triển BHXH tự nguyện cho các địa phương, xây dựng cơ chế đánh giá, khen thưởng phù hợp, kịp thời, công khai, minh bạch cho các địa phương làm tốt công tác phát triển BHXH tự nguyện; - Đẩy mạnh thực hiện các chính sách an sinh xã hội về việc làm, thu nhập, giảm nghèo bền vững, trợ giúp xã hội và các dịch vụ xã hội tối thiểu. Tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân, tạo điều kiện cho người dân tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH tự nguyện; 17
- Có cơ chế khuyến khích, tạo lập quỹ hỗ trợ NLĐ tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn từ các nguồn đóng góp xã hội nhằm tạo tính hấp dẫn, động lực cho NLĐ tham gia BHXH tự nguyện. 3.2.2. Hoàn thiện bộ máy quản lý, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chất lượng tổ chức các hoạt động thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện - Nhóm giải pháp nhằm hoàn thiện bộ máy quản lý, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: + Phát huy vai trò, trách nhiệm cùa phòng LĐTB&XH huyện trong bộ máy QLNN về thu BHXH tự nguyện; nâng cao trách nhiệm đội ngũ cán bộ, công chức LĐTB&XH huyện và ở cơ sở trong công tác QLNN về thu BHXH tự nguyện; + Tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ, viên chức BHXH huyện có phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên sâu về chuyên môn nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao; + Tập trung xây dựng một đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền có đầy đủ năng lực, trình độ chuyên môn và tâm huyết. Trong đó, bên cạnh đội ngũ cán bộ tuyên truyền trong ngành BHXH cần xây dựng, mở rộng đội ngũ cộng tác viên ngoài ngành là thành viên của các tổ chức chính trị xã hội từ cấp huyện đến cấp xã; + Tập huấn kỹ năng tuyên truyền cho đội ngũ cán bộ, viên chức làm công tác tuyên truyền chính sách, pháp luật về BHXH tự nguyện; + Hoàn thiện, mở rộng hệ thống đại lý thu BHXH tự nguyện: - Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng tổ chức các hoạt động thu BHXH tự nguyện + Tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng đối với công tác BHXH tự nguyện, xem đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng cần tập trung thực hiện. + Phát huy mạnh mẽ vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt chính sách, pháp luật về BHXH tự nguyện; đồng thời tổ chức thực hiện tốt hoạt động giám sát, phản biện xã hội việc thực hiện các chế độ chính sách về BHXH tự nguyện đối với NLĐ; + BHXH tỉnh tham mưu UBND tỉnh ban hành văn bản chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH tự nguyện, trong đó giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ban, ngành, UBND cấp huyện; giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện cho UBND cấp huyện; BHXH huyện căn cứ kế hoạch UBND tỉnh giao tham mưu UBND cấp huyện ban 18