Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đánh giá thực trạng công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp để từ đó tìm ra những hạn chế, bất cập, yếu kém và nguyên nhân của những hạn chế, bất cập, yếu kém đó trong giai đoạn hiện nay; Đề xuất giải pháp nhằm đổi mới tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ............./............. ......./....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA MAI XUÂN THÀNH TỔ CHỨC TUYÊN TRUYỀN, PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT VỀ HẢI QUAN CHO DOANH NGHIỆP Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 34 30 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2023
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. LƯƠNG THANH CƯỜNG Phản biện 1:………………………………………………………………. ……………………………………………………………….. Phản biện 2:………………………………………………………………. ……………………………………………………………….. Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp …....., Nhà...... - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Số:… - Đường…………… - Quận……………… - TP……………… Thời gian: vào hồi …… giờ …… tháng …… năm 2023 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Ban QLĐT Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Trong thời gian qua, công tác tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp đã có những chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của doanh nghiệp, hạn chế vi phạm pháp luật về hải quan, tạo lập môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng. Trước yêu cầu ngày càng cao về tính kịp thời, đầy đủ, chính xác của thông tin pháp luật về hải quan, đồng thời việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật cần thực hiện mọi lúc, mọi nơi, trên mọi phương tiện mà doanh nghiệp có thể tiếp cận dễ dàng, thuận lợi đòi hỏi cơ quan Hải quan phải nỗ lực hơn nữa trong thực hiện công tác này cho các doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất nhập khẩu. Vì vậy, đề tài “Tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp” được lựa chọn nhằm làm rõ thêm những vấn đề lý luận, thực tiễn, để từ đó đề xuất những giải pháp nhằm đổi mới tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu tình hình hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận văn Vấn đề tuyên truyền, phổ biến pháp luật qua các giai đoạn đã được nhiều nhà khoa học, nhiều tác giả tìm hiểu, nghiên cứu với nhiều góc độ khác nhau, ở nhiều địa bàn khác nhau với các hình thức khác nhau. Các đề tài, công trình nghiên cứu khoa học đã đề cập và giải quyết nhiều nội dung lý luận và thực tiễn về tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Tuy nhiên, cho tới nay chưa có đề tài luận văn nào nghiên cứu thực sự chuyên sâu về cách thức, phương pháp cũng như đánh giá cụ thể thực trạng công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho cộng đồng doanh nghiệp để đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan hiện đại trong bối cảnh hiện nay. Nội dung luận văn nghiên cứu “Tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp” là đề tài luận văn mới trong lĩnh vực nghiên cứu của cơ quan Hải quan. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Đưa ra các khuyến nghị khoa học nhằm góp phần đổi mới tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu về cơ sở lý luận của tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp; - Đánh giá thực trạng công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp để từ đó tìm ra những hạn chế, bất cập, yếu kém và nguyên nhân của những hạn chế, bất cập, yếu kém đó trong giai đoạn hiện nay; - Đề xuất giải pháp nhằm đổi mới tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp.
2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn của tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian: Nghiên cứu đánh giá thực trạng, phương thức tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp từ năm 2017 đến năm 2022. - Về không gian: Hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan đối với doanh nghiệp hoạt động XK, NK, quá cảnh hàng hóa. - Về chủ thể tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật: Các cơ quan hải quan Việt Nam. 5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Quá trình thực hiện đề tài luận văn dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về tuyên truyền, phổ biến pháp luật. 5.2. Phương pháp điều tra thu thập số liệu Các số liệu và thông tin về nhân sự tham gia tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp, các quy định và nội dung tuyên truyền, phổ biến pháp luật nói chung, cũng như đánh giá của doanh nghiệp về chất lượng tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp được thu thập từ số liệu từ báo cáo tổng kết các năm từ 2017 đến năm 2022 của Tổng cục Hải quan và thu thập qua điều tra khảo sát doanh nghiệp. Phương pháp này được sử dụng chủ yếu ở Chương 2. 5.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu Tổng hợp, phân tích, hệ thống hoá để làm rõ cơ sở lý luận về tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp, từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng lượng tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp. Phương pháp này được sử dụng chủ yếu ở Chương 3. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần làm rõ thêm lý luận về tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan do đơn vị cấp Tổng cục Hải quan trực tiếp thực hiện. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn là tài liệu tham khảo, hướng dẫn các đơn vị thuộc và trực thuộc Tổng cục Hải quan triển khai thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mục lục, Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục thì luận văn gồm các phần chính sau:
3 Chương 1: Những vấn đề lý luận về tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Chương 2: Thực trạng tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Chương 3: Phương hướng, giải pháp đổi mới tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC TUYÊN TRUYỀN, PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT VỀ HẢI QUAN CHO DOANH NGHIỆP 1.1. Tổng quan pháp luật về hải quan 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của pháp luật về hải quan Là một thuật ngữ tại Công ước Kyoto thì “Pháp luật về hải quan” được hiểu “là các quy định pháp luật hoặc pháp quy liên quan đến NK, XK, vận chuyển hay lưu giữ hàng hoá mà việc thực thi đã được giao cụ thể cho cơ quan Hải quan đảm trách và tất cả các quy chế khác do cơ quan Hải quan ban hành trên cơ sở thẩm quyền luật định của mình”. 1.1.2. Vai trò của pháp luật về hải quan gắn với doanh nghiệp Thứ nhất, vai trò chính trị: Thể chế hoá chính sách, chủ trương, đường lối của Đảng về định hướng phát triển, đồng thời quy định khung pháp lý về tổ chức cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực XNK hàng hoá. Thứ hai, vai trò kinh tế: Xây dựng hành lang pháp lý để các cá nhân, doanh nghiệp có thể thực hiện và bảo vệ quyền tự chủ trong hoạt động XNK hàng hoá, hạn chế các hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Thứ ba, vai trò xã hội: Thông qua pháp luật về hải quan, nhà nước có thể chủ động khuyến khích hay hạn chế XK, NK đối với một số loại hàng hoá nhất định. Bên cạnh đó, pháp luật về hải quan còn có vai trò quan trọng là công cụ pháp lý đảm bảo cho cơ quan Hải quan thực hiện đầy đủ nhiệm vụ, chức năng của ngành, quản lý có hiệu quả các hoạt động hải quan. 1.2. Khái quát về tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp 1.2.1.1. Khái niệm tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Theo Sổ tay báo cáo viên 1999-2000 của Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương thì: “Tuyên truyền là truyền bá, giáo dục, giải thích nhằm chuyển biến và nâng cao về nhận thức; bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, xây dựng thành niềm tin; thúc đẩy mọi người hành động một cách tự giác, nhằm thực hiện thắng lợi những mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra”.
4 Tuyên truyền pháp luật về hải quan là truyền bá, giáo dục các quy định pháp luật về hải quan và nâng cao nhận thức chấp hành pháp luật về hải quan của doanh nghiệp. Theo Từ điển Tiếng Việt năm 1992 - Viện Khoa học xã hội Việt Nam thì: “Phổ biến là làm cho đông đảo người biết bằng cách truyền đạt trực tiếp hay thông qua hình thức, phương tiện nào đó”. Phổ biến pháp luật về hải quan hoạt động bằng hình thức truyền đạt trực tiếp hay thông qua hình thức, phương tiện nào đó làm cho cộng đồng doanh nghiệp biết các quy định pháp luật về hải quan. Từ những cơ sở nêu trên, có thể hiểu tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan là việc cơ quan Hải quan sử dụng các hình thức, phương tiện để cung cấp, truyền bá thông tin về pháp luật về hải quan đến với các doanh nghiệp nhằm giúp họ hiểu rõ các quy định của pháp luật về hải quan nhanh chóng, chính xác, kịp thời trong quá trình thực hiện các hoạt động XNK hàng hóa. 1.2.1.2. Đặc điểm tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Chức năng, nhiệm vụ của cơ quan Hải quan được quy định trong Luật Hải quan và hệ thống tổ chức bộ máy từ trung ương đến địa phương. Do đó, việc thực thi các nhiệm vụ được quy định trong hệ thống pháp luật đòi hỏi phải có những biện pháp đặc thù riêng biệt. Đối tượng tham gia trong quan hệ pháp luật về hải quan đa dạng gồm nhiều thành phần kinh tế, trình độ hiểu biết pháp luật cũng rất khác nhau. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật về hải quan phong phú, đa dạng có liên quan đến nhiều ngành Luật: kinh tế, quốc tế, hành chính, tố tụng hành chính, hình sự, các điều ước quốc tế… Từ đó, để đưa pháp luật về hải quan đi vào cuộc sống, đòi hỏi công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật phải tiến hành thường xuyên, liên tục bằng nhiều hình thức phong phú với những kỹ năng vừa thể hiện tính đặc trưng, vừa có tính phổ thông nhằm nâng cao nhận thức, ý thức pháp luật cho các đối tượng tham gia trong quan hệ pháp luật về hải quan để việc thực thi pháp luật về hải quan đạt hiệu quả cao nhất. 1.2.2. Mục đích, yêu cầu, nguyên tắc tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp 1.2.2.1. Mục đích, yêu cầu - Về mục đích: Giúp doanh nghiệp kịp thời nắm bắt các quy định và nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật về hải quan. - Về yêu cầu: Thứ nhất, thống nhất và chuẩn hóa công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp; Thứ hai, đảm bảo chế độ phân công, phân cấp rõ ràng trách nhiệm của cán bộ, công chức hải quan ở các cấp trong việc tổ chức thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp; Thứ ba, việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp phải kịp thời, đầy đủ, chính xác, thiết thực và dễ hiểu.
5 1.2.2.2. Nguyên tắc tổ chức thực hiện Một là: Các văn bản pháp luật về hải quan với phạm vi điều chỉnh rộng, do đó cần cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ quy định của pháp luật về hải quan để doanh nghiệp kịp thời nắm bắt, thực hiện. Hai là: Các văn bản pháp luật về hải quan thường xuyên được sửa đổi, bổ sung, ban hành mới, do đó việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật phải được thực hiện thường xuyên, kịp thời, để cán bộ, công chức hải quan và doanh nghiệp kịp thời cập nhật nội dung mới. Ba là: Đa dạng, thống nhất và chuẩn hoá các hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp trong toàn cơ quan Hải quan. 1.2.3. Hình thức tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan thời gian qua được thực hiện theo một số hình thức chủ yếu sau: Hỗ trợ, cung cấp thông tin tại trụ sở cơ quan Hải quan; Hỗ trợ, cung cấp thông tin qua điện thoại; Tuyên truyền, phổ biến pháp luật bằng văn bản; Hướng dẫn, giải đáp tại trụ sở doanh nghiệp; Thông qua tổ chức hội nghị, hội thảo, tập huấn; Đối thoại với doanh nghiệp; Cung cấp thông tin trên trang thông tin điện tử; Phát hành tờ rơi, ấn phẩm và một số hình thức khác. 1.2.4. Nội dung tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Hàng năm, Tổng cục Hải quan xây dựng kế hoạch tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp, trong đó xác định rõ những nội dung sẽ thực hiện tuyên truyền, phổ biến như: - Các quy định về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan; quy định kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa NK; các quy định pháp luật về quản lý thuế, thuế XNK ... - Các điều ước quốc tế lĩnh vực hải quan mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký kết, gia nhập. - Bộ thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan, các thủ tục hành chính được triển khai trên cơ chế một cửa quốc gia. 1.2.5. Chủ thể tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Cơ quan Hải quan giữ vai trò nòng cốt, bảo đảm nguồn lực cần thiết cho công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố và các cơ quan truyền thông, báo, đài cũng tham gia phối hợp tích cực hoạt động này. 1.3. Các yếu tố tác động đến tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp 1.3.1. Năng lực tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp
6 Những yêu cầu đối với cán bộ, công chức hải quan thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cũng cần có chuyên môn nghiệp vụ chuyên sâu, nắm bắt tốt nhu cầu của doanh nghiệp; phải kỹ năng giao tiếp tốt, thành thạo CNTT. 1.3.2. Nguồn lực phục vụ tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Hiện nay cơ quan Hải quan chưa có bộ phận, cán bộ công chức chuyên trách thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp mà đều thực hiện kiêm nhiệm với nhiệm vụ chuyên môn khác, dẫn đến việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật của cơ quan Hải quan chưa thực sự hiệu quả, việc tuyên truyền, phổ biến những chính sách mới đến doanh nghiệp đôi khi còn chưa kịp thời. 1.3.3. Sự tham gia của doanh nghiệp trong quá trình tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Doanh nghiệp cần có trình độ nhất định về nghiệp vụ hải quan để có thể hiểu những quy định trong các văn bản pháp luật về hải quan, tiếp nhận thông tin hướng dẫn từ phía cơ quan Hải quan và cũng để truyền đạt tốt hơn nhu cầu, vướng mắc về hải quan của đơn vị mình. 1.3.4. Các yếu tố khác Sự quan tâm, ủng hộ của các cấp lãnh đạo, các ban ngành có liên quan, sự chú ý của công chúng là chất xúc tác quan trọng đảm bảo thực hiện có hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật của cơ quan Hải quan. Bên cạnh đó, còn phải kể đến điều kiện cơ sở vật chất vì nó góp phần hỗ trợ hoạt động được tốt hơn. 1.4. Kinh nghiệm của hải quan một số nước trên thế giới và cơ quan, đơn vị trong nước về công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và giá trị tham khảo 1.4.1. Kinh nghiệm của hải quan một số nước trên thế giới và cơ quan, đơn vị trong nước về công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và giá trị tham khảo Qua nghiên cứu, tham khảo trên website, các trang mạng xã hội của hải quan một số nước trên thế giới và tài liệu thu thập kết hợp khảo sát thực tế tại cơ quan, đơn vị trong nước, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm về công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật như sau: 1.4.1.1. Kinh nghiệm của Hải quan Nhật Bản Hải quan Nhật Bản rất coi trọng công tác quan hệ với công chúng. Điều này thể hiện ở mỗi Hải quan vùng đều có bộ phận PR nằm trong Vụ điều phối, một số Chi nhánh Hải quan cũng có nhân viên PR. Bộ phận này thực hiện tất cả các công việc từ trực tiếp tổ chức tuyên truyền, vận động, phổ biến, quảng bá công tác, quy định, luật lệ Hải quan đến việc tiếp xúc với các phương tiện thông tin đại chúng... Đặc biệt, Hải quan Nhật thường xuyên tổ chức các cuộc vận động hoặc chiến dịch tuyên truyền để dân chúng hiểu biết về Hải quan, công tác Hải quan.
7 Hải quan Nhật Bản coi việc quan hệ với công chúng là nhiệm vụ không thể tách rời các mảng nghiệp vụ. Qua các cuộc vận động, tuyên truyền như này, dân chúng có thêm những hiểu biết về công tác Hải quan. 1.4.1.2. Kinh nghiệm của Hải quan Singapore Phòng Hợp tác truyền thông là một trong 34 chi nhánh và văn phòng của Hải quan Singapore, chuyên trách về công tác truyền thông. Phòng thuộc Vụ Chính sách và Dự án, thực hiện 4 chức năng chính: Theo dõi các phương tiện truyền thông; Phối kết hợp với các phương tiện truyền thông; Quảng bá hình ảnh Hải quan Singapore trên các mạng xã hội và xử lý khủng hoảng truyền thông. Mục đích chính hoạt động truyền thông của Hải quan Singapore là cung cấp thông tin đến các độc giả, bao gồm 6 đối tượng chính: người dân Singapore, người nước ngoài sinh sống tại Singapore, các đối tượng tội phạm, doanh nghiệp, khách du lịch và người bán hàng rong. Với chức năng làm cầu nối tuyên truyền, Phòng Hợp tác truyền thông của Hải quan Singapore thường xuyên phối kết hợp thực hiện công tác tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông đại chúng, từ báo in đến báo điện tử. Để công tác truyền thông có hiệu quả, thông tin đến được với người dân, Phòng thường xuyên nắm số lượng người truy cập của từng cơ quan báo chí để điều chỉnh thông tin tuyên truyền cho phù hợp. 1.4.1.3. Kinh nghiệm của Tổng cục Thuế Tại cơ quan Thuế, hoạt động tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế đều do các đơn vị chuyên trách thực hiện từ cấp Tổng cục đến các Chi cục Thuế, đồng thời đẩy mạnh phối hợp với các cơ quan thông tấn báo chí, đài phát thanh truyền hình để tuyên truyền, thông tin kịp thời chính sách thuế đến người nộp thuế. Bên cạnh đó, ngành Thuế cũng áp dụng đa dạng kênh tuyên truyền để pháp luật thuế đi vào cuộc sống. Thay vì mở các lớp tập huấn trực tiếp, ngành Thuế đã chuyển sang tập huấn trực tuyến, xây dựng các clip hướng dẫn để đăng tải trên Cổng Thông tin điện tử của ngành Thuế, trên các phương tiện thông tin đại chúng. Không chỉ tuyên truyền trên các kênh chính thống, nhiều Cục Thuế còn tuyên truyền qua các trang mạng xã hội như: Facebook, Zalo, YouTube… 1.4.2. Một số giá trị tham khảo Qua kinh nghiệm thực tế công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật nêu trên, tác giả nhận thấy rằng các cơ quan trong và ngoài nước đều chú trọng công tác tuyên truyền pháp luật đến người dân, doanh nghiệp, coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của đơn vị. Áp dụng CNTT, tập trung vào các phương tiện truyền thông đại chúng, các trang mạng xã hội và quan trọng hơn là chú trọng vào nhân lực làm công tác tuyên truyền. Đối với công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan, chủ lực là Vụ Pháp chế; Tạp chí Hải quan; bộ phận truyền thông thuộc Văn phòng Tổng cục Hải quan thực hiện việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật qua báo, đài; hệ thống website của Tổng cục Hải quan và các Cục hải quan tỉnh, thành phố, Bản tin Hải quan (Viện Nghiên cứu Hải quan).
8 Chương 2 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC TUYÊN TRUYỀN, PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT VỀ HẢI QUAN CHO DOANH NGHIỆP 2.1. Phân tích thực trạng tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp 2.1.1. Khái quát tình hình hoạt động của cơ quan Hải quan 2.1.1.1. Tình hình hoạt động của cơ quan Hải quan Với vai trò là “người gác cửa nền kinh tế”, trải qua 77 năm xây dựng và phát triển, Hải quan Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh và trưởng thành về mọi mặt, hướng tới phát triển chính quy, hiện đại, ngang tầm hải quan các nước trong khu vực và trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện Chính phủ số với mô hình Hải quan thông minh. Luật Hải quan năm 2014 đã đặt nền tảng cho việc đổi mới toàn diện hoạt động hải quan, tạo cơ sở pháp lý để thực hiện phương pháp quản lý hải quan hiện đại, thủ tục hải quan được đơn giản hóa, các chế độ quản lý hải quan được chuẩn hóa phù hợp với Công ước Kyoto; phương thức thực hiện thủ tục hải quan được thay đổi căn bản, chuyển từ phương thức thủ công sang phương thức điện tử, thủ tục hải quan điện tử. 2.1.1.2. Một số kết quả đạt được Một số kết quả cụ thể đã đạt được của cơ quan Hải quan: Biểu 2.1. Một số kết quả cụ thể đạt được ĐVT 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Kim ngạch XNK Tỷ 425,12 480,16 517,26 543,35 688,54 730,28 USD Tờ khai XK, NK Triệu 10,92 12,05 13,13 14,10 14,47 14.55 tờ Số thu NSNN Tỷ 297.082 314.907 348.721 317.090 378.889 437.531 đồng Xử phạt VPHC Vụ 19.297 20.703 21.893 16.744 17.261 19.110 (*Nguồn: Báo cáo tổng kết công tác các năm 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022 của Tổng cục Hải quan) Qua biểu số liệu trên có thể thấy trong những năm qua, kim ngạch XNK, số lượng tờ khai hải quan XK, NK và số thu nộp NSNN năm sau đều cao hơn năm trước từ 12% đến 15%. Tuy nhiên số vụ việc vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan vẫn còn rất cao do cả nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan. Do đó, cần phải có nhiều biện pháp đổi mới để càng nhiều doanh nghiệp kịp thời nắm bắt, tiếp cận được các quy định của pháp luật thông qua các hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp của cơ quan Hải quan.
9 2.1.2. Thực trạng công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan 2.1.2.1. Các quy định về tuyên truyền, phổ biến pháp luật (i) Chủ trương, chính sách của Đảng, Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật Trong rất nhiều văn kiện của Đảng và pháp luật của nhà nước đã đề cập đến công tác phổ biến, phổ biến pháp luật như: - Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới; - Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 09/12/2003 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân; - Nghị quyết Đại hội lần thứ VIII của Đảng đã cũng khẳng định: “Triển khai mạnh mẽ công tác tuyên truyền và giáo dục pháp luật; huy động lực lượng của các đoàn thể chính trị, xã hội, nghề nghiệp, các phương tiện thông tin đại chúng tham gia các đợt vận động thiết lập trật tự, kỷ cương và các hoạt động thường xuyên xây dựng nếp sống và làm việc theo pháp luật trong cơ quan nhà nước và trong xã hội”. - Đặc biệt, tại Kết luận số 80-KL/TW ngày 20/6/2020 của Ban Chấp hành Trung ương về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân cũng đã chỉ ra một số nội dung về nhận thức; thực hiện thể chế chính sách; triển khai đa dạng hóa hình thức, cách thức công tác phổ biến, giáo dục pháp luật các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền và toàn thể nhân dân. - Bên cạnh đó, nhiều văn bản pháp luật của Thủ tướng Chính phủ đã đề cập đến việc tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật như: Quyết định số 407/QĐ-TTg ngày 30/3/2022 phê duyệt đề án “Tổ chức truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật giai đoạn 2022 – 2027”; Quyết định số 345/QĐ-TTg ngày 05/4/2023 phê duyệt Đề án “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp giai đoạn 2021-2030”… (ii) Các văn bản quy định về công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật và Luật Tiếp cận thông tin; Nghị định số 28/2013/NĐ-CP ngày 04/4/2013 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật; (iii) Các quy định trong lĩnh vực hải quan về công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật Điều 18 Luật Hải quan quy định về quyền của người khai hải quan đã chỉ rõ: “Được cơ quan Hải quan cung cấp thông tin liên quan đến việc khai Hải
10 quan đối với hàng hóa, phương tiện vận tải, hướng dẫn làm thủ tục hải quan, phổ biến pháp luật về Hải quan;…” Quyết định số 628/QĐ-TTg ngày 20/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển hải quan đến năm 2030, trong đó một trong các nội dung của Chiến lược là: “Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền cho cán bộ, công chức trong cơ quan Hải quan, các tổ chức, cá nhân và cộng đồng doanh nghiệp về chính sách pháp luật, các quy trình thủ tục hải quan; tranh thủ sự phối hợp, đồng tình ủng hộ của các tổ chức, cá nhân trong thực thi pháp luật về hải quan. Sử dụng cổng, trang thông tin điện tử và mạng xã hội để thực hiện tuyên truyền, phổ biến cung cấp thông tin, tiếp nhận và phản hồi ý kiến của người dân, doanh nghiệp về công tác quản lý hải quan”. Quyết định số 1243/QĐ-TCHQ ngày 30/6/2022 của Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan về Quy chế tuyên truyền, phổ biến pháp luật và hỗ trợ pháp lý cho người khai hải quan, doanh nghiệp trong lĩnh vực hải quan. 2.1.2.2. Tổ chức bộ máy tuyên truyền của cơ quan Hải quan Tại Tổng cục Hải quan, Vụ Pháp chế là đơn vị đầu mối chủ trì, phối hợp với các đơn vị trực thuộc cơ quan Tổng cục triển khai các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp. Tại các Cục Hải quan tỉnh, thành phố, Phòng Chống buôn lậu và xử lý vi phạm hoặc Phòng Nghiệp vụ là đơn vị giúp Cục trưởng Cục Hải quan tổ chức triển khai thực hiện, kiểm tra, tổng kết đánh giá công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong phạm vi toàn Cục. Tại các Chi cục Hải quan và tương đương, việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật do Tổ giải quyết vướng mắc của Chi cục tổ chức thực hiện. 2.2. Phân tích thực trạng các yếu tố tác động đến tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp 2.2.1. Thực trạng năng lực tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Cán bộ, công chức hải quan được phân công thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp của cơ quan Hải quan cơ bản đều có trình độ từ đại học trở lên, có kiến thức chuyên môn nghiệp vụ về hải quan sâu rộng và có trách nhiệm với công việc, có trách nhiệm với công việc được giao. Tuy nhiên, do hiện nay cơ quan Hải quan không có đơn vị, bộ phận và cán bộ công chức chuyên trách tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp, mà được phân công cho các đơn vị và các nhân thực hiện kiêm nhiệm với những nhiệm vụ chuyên môn khác. 2.2.2. Thực trạng nguồn lực phục vụ tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Do không có đơn vị chuyên trách thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp trong toàn ngành, vì vậy việc phân công đầu
11 mối thực hiện cho bất cứ đơn vị, cá nhân nào đều có những khó khăn nhất định, đòi hỏi việc thực hiện phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị, đặc biệt là vai trò chỉ đạo của Lãnh đạo phụ trách công tác này. Bên cạnh đó, cán bộ, công chức hải quan kỹ năng thuyết trình, tuyên truyền, phổ biến pháp luật còn yếu, chưa được đào tạo bài bản. 2.2.3. Thực trạng sự tham gia của doanh nghiệp trong quá trình tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Quá trình tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan không thể không nói đến sự phối hợp tham gia, đồng hành của doanh nghiệp. Hiện nay, hoạt động tương tác trong công tác phổ biến pháp luật giữa cơ quan hải quan và doanh nghiệp thường qua các hình thức truyền thống, khi doanh nghiệp có khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi pháp luật về hải quan sẽ gửi văn bản trực tiếp đến cơ quan hải quan xin ý kiến, hoặc thông qua các Hiệp hội doanh nghiệp, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam gửi văn bản vướng mắc đến cơ quan Hải quan để được hướng dẫn, giải đáp. 2.3. Nhận xét về tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp 2.3.1. Kết quả đạt được và nguyên nhân Các hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật nêu trên đã góp phần tích cực hỗ trợ cho doanh nghiệp kịp thời nắm bắt, hiểu rõ các quy định mới của pháp luật, từ đó có ý thức hơn trong việc chấp hành pháp luật về hải quan. Một số kết quả đạt được như sau: Biểu 2.2. Kết quả cụ thể một số hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp của cơ quan Hải quan Hình thức ĐVT 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Tại trụ sở cơ quan Hải quan Vướng 12.439 8.395 5.735 10.103 9.651 7.940 mắc Qua điện thoại Cuộc 69.231 47.073 8.588 15.901 15.896 13.250 gọi Bằng văn bản Văn 37.241 3.036 3.450 5.808 1.225 2.500 bản Tại trụ sở của NKHQ, NNT Vướng 103 135 177 159 20 130 mắc Hội nghị, hội thảo, tập huấn Hội 53 97 83 65 3 55 nghị Đối thoại với NKHQ, NNT Hội 89 109 105 53 19 222 nghị Trên trang thông tin điện tử Văn 2.196 2.970 2.712 4.312 7.451 7.970 bản Phát hành tờ rơi, ấn phẩm Tờ 15.000 10.000 15.000 11.000 15.000 1.900 (*Số liệu trích từ báo cáo công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp của Tổng cục Hải quan các năm: 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022).
12 Thứ nhất, nâng cao nhận thức của Lãnh đạo đơn vị hải quan các cấp đối với công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Thứ hai, công tác tổ chức và cán bộ làm công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan chuyển biến rõ nét, tích cực về nhận thức, các đơn vị đã tổ chức triển khai công tác này một cách nghiêm túc. Thứ ba, cơ sở vật chất phục vụ công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật được đầu tư. Thứ tư, nội dung được tuyên truyền đầy đủ, kịp thời, hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật đa dạng, phong phú 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân 2.3.2.1. Việc thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan chưa đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp Nhiều văn bản QPPL mới được sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chưa được kịp thời phổ biến sâu, rộng đến doanh nghiệp. Hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật chủ yếu là các hình thức truyền thống và thủ công nên số lượng doanh nghiệp cập nhật thông tin còn hạn chế. 2.3.2.2. Hình thức và biện pháp tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp chưa bảo đảm tính kịp thời Mặc dù đã nỗ lực và có nhiều thành tựu, song cơ quan Hải quan vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thông tin của doanh nghiệp. Hầu hết doanh nghiệp muốn được tiếp cận thông tin về sự thay đổi, điều chỉnh của hệ thống pháp luật có liên quan đến hoạt động XNK trong thời gian sớm nhất, nhưng cơ quan Hải quan chưa đáp ứng được yêu cầu này, vì vậy đôi khi gây ra những tranh chấp hoặc những vi phạm pháp luật đáng tiếc. 2.3.2.3. Xây dựng kế hoạch, chương trình tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp tính khả thi chưa cao Nhiều đơn vị Hải quan khi xây dựng kế hoạch chung chung, chưa cụ thể, không chỉ rõ phương thức, nội dung cách thức thực hiện và tiến độ, chưa chủ động hỗ trợ theo mảng/nhóm vấn đề chuyên sâu một cách hệ thống. Thêm vào đó, việc xây dựng kế hoạch của các đơn vị chưa sát với thực tế dẫn đến việc tổ chức triển khai thực hiện thiếu hiệu quả. 2.3.2.4. Việc phối hợp giữa các đơn vị trong ngành chưa thường xuyên, nội dung chưa sát với yêu cầu thực tế Tại Tổng cục Hải quan, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật được giao cho Vụ Pháp chế chủ trì, đầu mối triển khai thực hiện, nhưng một số hoạt động tuyên truyền lại do các đơn vị khác thực hiện, thiếu sự phối hợp. Cụ thể: - Ban Cải cách hiện đại hóa đầu mối triển khai hội nghị đối thoại doanh nghiệp Nhật Bản và hoạt động hợp tác Hải quan – Doanh nghiệp. - Văn phòng Tổng cục Hải quan đầu mối thực hiện hoạt động tuyên truyền trên báo, đài.
13 2.3.2.5. Tổ chức bộ máy, nguồn nhân lực thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn Do không có đơn vị chuyên trách công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong toàn ngành nên việc phân công đầu mối thực hiện cho bất cứ đơn vị nào đều có những khó khăn nhất định, đòi hỏi việc thực hiện phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị, đặc biệt là vai trò chỉ đạo của Lãnh đạo phụ trách công tác này. 2.3.2.6. Chưa thực sự đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật Hiện nay, hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong cơ quan Hải quan vẫn chủ yếu bằng các hình thức truyền thống và thủ công tuy đã đem lại những hiệu quả nhất định, có đóng góp không nhỏ trong việc giải đáp vướng mắc, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp nhưng độ bao phủ chưa cao. Cơ quan Hải quan chủ yếu tuyên truyền thông qua trang thông tin điện tử mà chưa có phần mềm chuyên biệt, cài đặt tự động, sử dụng chủ yếu để cung cấp thông tin cho doanh nghiệp. Trước sự phát triển mạnh mẽ của CNTT, Việt Nam trở thành quốc gia có số lượng người dùng internet thuộc loại cao trên thế giới. Các hoạt động của doanh nghiệp đều sử dụng mạng internet trên nền tảng kết nối khác nhau thì hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật cũng cần được đẩy mạnh hơn nữa ứng dụng CNTT, nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của công tác này. 2.3.3. Kinh nghiệm rút ra từ hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan Qua thực tiễn triển khai thực hiện cũng như những thành tựu và hạn chế cần khắc phục, có thể rút ra một số kinh nghiệm sau: Thứ nhất, thực tế cho thấy ở đâu có sự quan tâm chỉ đạo đúng mức của cấp ủy Đảng, chính quyền thì ở đó mọi công tác đều đạt được kết quả tích cực, trong đó có công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Thứ hai, hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật là hoạt động đòi hỏi phải có sự liên kết chặt chẽ với cơ chế phối hợp nhịp nhàng, phân công trách nhiệm cụ thể giữa các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể. Thứ ba, chú trọng xây dựng và đào tạo, tập huấn kiến thức pháp luật, từng bước nâng cao kỹ năng, trình độ nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ, công chức hải quan làm công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Thứ tư, bố trí kinh phí thỏa đáng đáp ứng yêu cầu. Thứ năm, gắn liền với công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống, văn hóa truyền thống, cần có quá trình giáo dục lâu dài, thường xuyên và phải kết hợp với hệ thống các biện pháp khác như xử lý vi phạm pháp luật, răn đe, cưỡng chế thì mới có thể tiến dần tới hình thành ý thức pháp luật.
14 Những kinh nghiệm trên có giá trị tham khảo cho công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác này trong những năm tiếp theo của cơ quan Hải quan, đặc biệt trong bối cảnh quản lý hải quan hướng tới mô hình hải quan thông minh. Chương 3 PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP ĐỐI MỚI TỔ CHỨC TUYÊN TRUYỀN, PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT VỀ HẢI QUAN CHO DOANH NGHIỆP 3.1. Phương hướng đổi mới tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp 3.1.1. Đổi mới tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp phù hợp với bối cảnh hội nhập toàn cầu, tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 Nhận thức được vai trò của hải quan đối với nền kinh tế có độ mở lớn như nước ta, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cần bắt kịp các xu hướng thời đại, việc tuyên truyền không chỉ hướng tới các đối tượng truyền thống là cá nhân, tổ chức có hoạt động XK, NK trong nước mà mở rộng hơn đến các tổ chức, cá nhân có hoạt động mua bán trên các sàn thương mại điện tử. Phương pháp tuyên truyền, phổ biến pháp luật cần phát triển dựa trên nền tảng số, phát triển kên tuyên truyền, phổ biến đa chiều có sự tương tác thông qua các nền tảng CNTT gắn liền với hoạt động nghiệp vụ hải quan. 3.1.2. Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp trong bối cảnh hướng tới mô hình hải quan thông minh Trong bối cảnh cơ quan Hải quan đang nỗ lực chuyển đổi công tác quản lý hải quan hướng tới mô hình hải quan thông minh thì yêu cầu phải đổi mới phương thức phổ biến, giáo dục pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp để họ nhanh chóng nắm bắt thời cơ thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, hạn chế rủi ro trong môi trường hội nhập. Cụ thể như sau: Thứ nhất, tăng cường ứng dụng CNTT, xây dựng, hoàn thiện phần mềm tuyên truyền, phổ biến pháp lý kết nối phần mềm khác của hệ thống điện tử hải quan, kết nối với Cổng thông tin điện tử phổ biến, giáo dục pháp luật dùng chung trên toàn quốc; Thứ hai, phân công công việc và trách nhiệm rõ ràng, cụ thể, hoạt động khép kín và gắn kết với nhau, kịp thời cung cấp thông tin pháp luật chính xác, đầy đủ. Thứ ba, xây dựng cơ sở dữ liệu pháp luật về hải quan điện tử, tủ sách pháp luật về hải quan điện tử, các sản phẩm có nội dung số hoá, gia tăng sự
15 tương tác, trao đổi, chia sẻ thông tin đa chiều giữa cơ quan hải quan với doanh nghiệp thông qua đối thoại trực tuyến. Thứ tư, xây dựng lực lượng cán bộ, công chức hải quan làm công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng, có tinh thần trách nhiệm và ý thức khi thi hành công vụ. Thứ năm, sử dụng có hiệu quả và kiểm soát được thông tin về pháp luật về hải quan trên các mạng xã hội trở thành kênh tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan thân thiện và hiệu quả. 3.1.3. Thu hút sự tham gia rộng rãi của xã hội vào công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp Xã hội hóa công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật là một trong những chủ trương, chính sách lớn của Đảng và nhà nước ta. Quan điểm của Đảng về vai trò của các tổ chức xã hội trong hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật đã được thể chế hóa thành các chế định pháp luật tạo cơ sở pháp lý cho việc xã hội hóa hoạt động này. Cơ quan Hải quan cần đẩy mạnh phối hợp tốt với các cơ quan, đơn vị ngoài ngành trong hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan như Đài phát thanh - truyền hình, cơ quan thông tấn báo chí… Bên cạnh đó, việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cũng được thực hiện qua các trường đại học như Học viện Tài chính, Đại học Kinh tế quốc dân, Đại học Ngoại thương … và được xã hội hóa thông qua một số công ty có hoạt động đào tạo cho nhân viên đại lý hải quan. 3.2. Giải pháp đổi mới tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp 3.2.1. Hoàn thiện cơ sở pháp luật để nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan Để các giải pháp nêu trên có tính khả thi, có cơ sở thực hiện cần hoàn thiện cơ sở pháp luật. 3.2.1.1. Hoàn thiện cơ sở pháp luật để đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số vào công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan Xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật về hải quan hiện đại, đồng bộ, thống nhất, minh bạch, phù hợp với với các cam kết quốc tế; trọng tâm là xây dựng Luật Hải quan sửa đổi, bổ sung, thay thế Luật Hải quan hiện hành, đảm bảo cơ sở pháp lý đầy đủ. 3.2.1.2. Hoàn thiện cơ sở pháp luật về tổ chức bộ máy cán bộ tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan Sửa đổi, bổ sung các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan về chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan và các Chi cục Hải quan theo hướng thành lập đơn vị chuyên trách công tác tuyên tuyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp. Cụ thể, tại Tổng cục Hải quan thành lập Vụ tuyên
16 truyền, phổ biến và hỗ trợ pháp luật; tại Cục Hải quan tỉnh, thành phố lập Phòng tuyên truyền, phổ biến và hỗ trợ pháp luật; tại Chi cục Hải quan thành lập Đội tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan, sẽ giúp công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan ngày càng được đẩy mạnh, chuyên môn hóa, chuyên nghiệp hóa và hoạt động hiệu quả. 3.2.2. Đa dạng hoá hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan trên cơ sở tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số vào công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan Ngoài các hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật như đã nêu tại Chương 2 đang được cơ quan Hải quan triển khai áp dụng trong những năm qua, cần đa dạng hoá các hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật trên cơ sở ứng dụng CNTT, chuyển đổi số, cụ thể: 3.2.2.1. Thiết kế, tích hợp, vận hành các phần mềm ứng dụng phục vụ tuyên truyền, phổ biến pháp luật Thiết kế, tích hợp, vận hành các ứng dụng, phần mềm cho phép tra cứu, tìm kiếm thông tin về pháp luật về hải quan, phần mềm hỏi đáp pháp luật về hải quan, trong đó có tính năng cho phép người sử dụng có quyền truy cập, tìm kiếm thông tin pháp luật về hải quan mọi lúc, mọi nơi; có quyền đặt câu hỏi liên quan đến lĩnh vực hải quan trên phần mềm ứng dụng, các câu hỏi này đều được giải đáp ngay trên các phần mềm ứng dụng. Đối với các vướng mắc liên quan đến thủ tục hải quan có thể tự động giải đáp thông qua dữ liệu cài đặt sẵn. Phần mềm ứng dụng được cài đặt trên thiết bị di động thông minh như: máy tính bảng, điện thoại thông minh, máy tính xách tay … 3.2.2.2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền văn bản quy phạm pháp luật mới Tổ chức tuyên truyền, phổ biến văn bản QPPL về hải quan cần thực hiện soạn thảo, biên tập nội dung các bài viết chuyên sâu, thực hiện bài giảng trực tuyến giới thiệu nội dung mới của văn bản và đăng tải trên Cổng Thông tin điện tử Hải quan, website hải quan, Tạp chí Hải quan điện tử, các phần mềm ứng dụng. Ngoài ra, hoạt động đối thoại với doanh nghiệp cũng cần đẩy mạnh bằng hình thức trực tiếp kết hợp với trực tuyến. Chương trình hội nghị có thể được phát trực tuyến trên website của cơ quan Hải quan hoặc phát trực tiếp trên các phương tiện thông tin đại chúng tại địa phương như Đài phát thanh, truyền hình; Cổng thông tin điện tử, báo điện tử … nhằm mở rộng mức độ bao phủ và nhiều đối tượng doanh nghiệp có thể theo dõi, nắm bắt được. 3.2.3. Xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử pháp luật về hải quan Việc đăng tải toàn văn văn bản QPPL trên các trang thông tin điện tử mà không có sự sắp xếp theo chủ đề, theo nội dung sẽ dẫn đến khó khăn trong việc tra cứu, áp dụng đối với một vấn đề cụ thể. Do đó, cần xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử pháp luật về hải quan, trong đó:
17 * Nội dung cơ sở dữ liệu điện tử pháp luật về hải quan bao gồm: - Tập hợp quy định pháp luật về hải quan, các quy định của pháp luật liên quan đến hải quan; - Tập hợp các công văn hướng dẫn nghiệp vụ của Bộ Tài chính, công văn hướng dẫn của Tổng cục Hải quan, công văn của các Bộ, ngành phục vụ đầy đủ cho các hoạt động nghiệp vụ hải quan. - Các văn bản được phân loại, sắp xếp theo từng chủ đề, mảng lĩnh vực hải quan, xuyên suốt một vấn đề theo trật tự pháp lý từ cao đến thấp, từ Luật đến Nghị định, Thông tư đến các công văn hướng dẫn. * Yêu cầu của cơ sở dữ liệu điện tử pháp luật về hải quan - Cơ sở dữ liệu sẽ cập nhập, thông tin đầy đủ, kịp thời tới công chức hải quan để áp dụng trong quá trình thực thi công vụ; - Cơ sở dữ liệu đảm bảo tính xuyên suốt của hệ thống cơ sở dữ liệu văn bản pháp quy theo mảng, lĩnh vực nghiệp vụ; - Cơ sở dữ liệu pháp luật điện tử này được kết nối với hệ thống hải quan điện tử giúp quá trình thực hiện thủ tục hải quan được thuận tiện. * Nguyên tắc xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử pháp luật: - Không làm thay đổi nội dung của văn bản QPPL, nội dung quy trình, quy chế, văn bản hướng dẫn nghiệp vụ; - Sắp xếp cùng một nội dung theo trật tự pháp lý từ hiệu lực pháp lý cao đến thấp, từ văn bản QPPL hải quan đến văn bản có liên quan; - Thường xuyên rà soát, cập nhật văn bản mới ban hành có nội dung liên quan vào cơ sở dữ liệu và loại bỏ những nội dung văn bản đã hết hiệu lực ra khỏi cơ sở dữ liệu. * Tính năng của cơ sở dữ liệu điện tử pháp luật về hải quan: Cho phép tra cứu, tìm kiếm đa chiều theo mục đích công việc, như: - Tìm kiếm, tra cứu theo từng vấn đề (một vấn đề được quy định tại các văn bản nào? nội dung quy định); - Tìm kiếm, tra cứu theo từng thủ tục hành chính, tra cứu theo từng mặt hàng (một mặt hàng chịu sự điều chỉnh của chính sách mặt hàng nào/ giấy phép/ điều kiện/ kiểm tra chuyên ngành/ chính sách thuế, ...); - Tìm kiếm, tra cứu theo nội dung có vướng mắc … Các thông tin được tra cứu thể hiện được tính lịch sử và nội dung có liên quan, cảnh báo đối với thông tin tra cứu đã hết hiệu lực. 3.2.4. Đổi mới phương pháp, cách thức, nội dung thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan, phân loại đối tượng để cung cấp dịch vụ tuyên truyền, hỗ trợ cho phù hợp Nâng cao chất lượng xây dựng kế hoạch hàng năm về công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp. Thực hiện toàn diện các hình thức hỗ trợ đã được quy định trong văn bản QPPL, quy định của
18 ngành; chú trọng đến nội dung hỗ trợ mang tính chuyên đề, nghiệp vụ sâu với phạm vi và đối tượng cụ thể; đa dạng hoá các hình thức thực hiện như: - Kết nối Cổng thông tin điện tử; - Xây dựng một hệ thống (link) kết nối website của Tổng cục Hải quan và website của các Cục Hải quan địa phương, bảo đảm thuận tiện trong việc tra cứu và kiểm soát nội dung trả lời của các đơn vị; - Thường xuyên cập nhật văn bản mới để cán bộ, công chức Hải quan cũng như doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức có liên quan nhanh chóng tiếp cận được thông tin mới; - Những trường hợp vướng mắc về pháp luật mang tính chất điển hình, cần phải kịp thời bổ sung, đưa lên website để cán bộ, công chức Hải quan, cá nhân, tổ chức có liên quan có thể tham khảo. - Chủ động phân loại loại hình hoạt động của các doanh nghiệp để thực hiện việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho phù hợp. - Dịch thuật các văn bản pháp luật liên quan đến lĩnh vực hải quan sang tiếng Anh. Các nước láng giềng có chung biên giới đường bộ với Việt Nam (Trung Quốc, Lào, Campuchia) xem xét có thể dịch ra tiếng của nước này để tuyên truyền, phổ biến trên website, tờ rơi cho phù hợp. - Đổi mới về hình thức, nội dung tuyên truyền, phổ biến pháp luật trên các tờ rơi, tờ gấp tạo cảm giác thu hút, hấp dẫn sự quan tâm chú ý của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có liên quan. 3.2.5. Hoàn thiện bộ máy, cán bộ thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan * Về bộ máy Thống nhất đầu mối tổ chức thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan cho doanh nghiệp theo hướng chuyên biệt, thành lập một đơn vị chuyên trách thực ở cả 3 cấp: Tổng cục Hải quan – Cục Hải quan - Chi cục Hải quan. Việc thống nhất và chuyên môn hóa công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp sẽ từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác này tại các đơn vị trong cơ quan Hải quan. * Về cán bộ, công chức Cán bộ, công chức Hải quan phải là người có kiến thức sâu về chuyên môn nghiệp vụ. Bên cạnh đó, mỗi công chức Hải quan cần biết sử dụng thành thạo các chương trình ứng dụng tin học của ngành để hỗ trợ công tác và doanh nghiệp tốt hơn và mỗi công chức Hải quan phải cố gắng rèn luyện kỹ năng giao tiếp. Về lâu dài: Xây dựng, phát triển đội ngũ công chức hải quan các cấp làm công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hải quan có trình độ chuyên môn sâu, hoạt động liêm chính, có tác phong làm việc chuyên nghiệp, làm chủ được