Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc

Chia sẻ: Dilysstran Dilysstran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:49

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở lý luận và thực tiễn, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC VŨ VĂN HIỂN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG SÁNG SƠN - HUYỆN SÔNG LÔ – TỈNH VĨNH PHÚC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2017
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC VŨ VĂN HIỂN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG SÁNG SƠN - HUYỆN SÔNG LÔ – TỈNH VĨNH PHÚC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Vũ Quang Hải HÀ NỘI - 2017
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội, tập thể các thầy giáo, cô giáo trường Đại học Giáo dục đã tận tình giảng dạy, cung cấp những kiến thức cơ bản, giúp đỡ tôi hoàn thành chương trình học tập và có được những kiến thức, kĩ năng cần thiết để nghiên cứu, thực hiện luận văn này. Với tình cảm của mình, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS Vũ Quang Hải, người trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Vĩnh Phúc, Ban Giám hiệu cùng tập thể cán bộ, giáo viên, học sinh các Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc đã tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, cung cấp thông tin, số liệu và tham gia đóng góp ý kiến cho tác giả trong quá trình nghiên cứu, hoàn thiện luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn các bạn đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã cổ vũ, động viên, giúp đỡ tác giả trong thời gian học tập, nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu, thực hiện đề tài, mặc dù đã cố gắng song luận văn không thể tránh khỏi những khiếm khuyết, hạn chế. Kính mong các nhà khoa học trong Hội đồng khoa học, quý thầy cô, cùng các bạn đồng nghiệp đóng góp, chỉ dẫn, để luận văn hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 09 tháng 11 năm 2016 Tác giả Vũ Văn Hiển i
MỤC LỤC Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục bảng................................................................................................. vi Danh mục biểu đồ ........................................................................................... vii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.......................... 7 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................................... 7 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ......................................................... 7 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam .......................................................... 10 1.2. Các khái niệm cơ bản............................................................................. 15 1.2.1. Khái niệm quản lý ......................................................................... 15 1.2.2. Khái niệm quản lý trường học và quản lý hoạt động dạy học ...... 19 1.2.3. Khái niệm ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học........................................................................................... 21 1.2.4. Khái niệm quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ở trường trung học phổ thông ............................... 25 1.3. Nội dung quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ở trƣờng trung học phổ thông ...................... 26 1.3.1. Quản lý việc xây dựng kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ........................................................... 26 1.3.2. Tổ chức hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ................................................................................ 27 1.3.3. Quản lý cơ sở vật chất phục vụ ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ................................................................ 28 1.3.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ................................................................ 30 ii
1.4. Các yếu tố ảnh hƣớng tới quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ở trƣờng trung học phổ thông ........ 31 1.4.1. Yếu tố thuộc về cán bộ quản lý nhà trường .................................. 31 1.4.2. Yếu tố thuộc về giáo viên và học sinh ........................................... 32 1.4.3. Yếu tố vật chất ............................................................................... 34 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG SÁNG SƠN - HUYỆN SÔNG LÔ - TỈNH VĨNH PHÚC............................. Error! Bookmark not defined. 2.1. Đặc điểm kinh tế, xã hội và giáo dục huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh PhúcError! Bookmar 2.1.1. Vị trí địa lý, dân số, lao động huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh PhúcError! Bookma 2.1.2. Tình hình giáo dục của huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh PhúcError! Bookmark n 2.1.3. Khái quát về Trường Trung học phổ thông Sáng SơnError! Bookmark not d 2.2. Thực trạng hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại Trƣờng Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô ............................................... Error! Bookmark not defined. 2.2.1. Nhận thức của cán bộ, giáo viên về ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học . Error! Bookmark not defined. 2.2.2. Hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học của giáo viên Trường Trung học phổ thông Sáng SơnError! Bookma 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ở Trƣờng Trung học phổ thông Sáng SơnError! Bookmark 2.3.1. Vai trò của cán bộ, giáo viên trong quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ở Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn ............... Error! Bookmark not defined. 2.3.2. Quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ở Trường Trung học phổ thông Sáng SơnError! Bookmark no 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ở Trƣờng Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh PhúcError! Bookmark not defined. 2.4.1. Ưu điểm ......................................... Error! Bookmark not defined. iii
2.4.2. Hạn chế, thiếu sót.......................... Error! Bookmark not defined. 2.4.3. Nguyên nhân hạn chế .................... Error! Bookmark not defined. CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG SÁNG SƠN - HUYỆN SÔNG LÔ - TỈNH VĨNH PHÚC................................ Error! Bookmark not defined. 3.1. Yêu cầu đề xuất các biện pháp .............. Error! Bookmark not defined. 3.1.1. Các biện pháp quản lý phải đảm bảo tính toàn diện, đạt hiệu quả thiết thực........................................... Error! Bookmark not defined. 3.1.2. Các biện pháp quản lý phải đảm bảo tính thực tiễnError! Bookmark not de 3.1.3. Các biện pháp đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ và khả thiError! Bookmark n 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ở Trƣờng Trung học phổ thông Sáng SơnError! Bookmark 3.2.1. Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học cho cán bộ, giáo viên nhà trường .................. Error! Bookmark not defined. 3.2.2. Xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện nghiêm các bước quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học cho cán bộ, giáo viên Trường Trung học phổ thông Sáng SơnError! Bookmark n 3.2.3. Chỉ đạo giáo viên tích cực đổi mới phương pháp dạy học theo hướng ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào dạy họcError! Bookmar 3.2.4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, làm tốt công tác xã hội hóa, đảm bảo các điều kiện hỗ trợ cho việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học . Error! Bookmark not defined. 3.2.5. Thanh tra, kiểm tra hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ................ Error! Bookmark not defined. 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện phápError! Bookmark 3.3.1. Mục đích khảo nghiệm .................. Error! Bookmark not defined. 3.3.2. Nội dung khảo nghiệm .................. Error! Bookmark not defined. iv
3.3.3. Phương pháp khảo nghiệm ........... Error! Bookmark not defined. 3.3.4. Kết quả khảo nghiệm..................... Error! Bookmark not defined. 3.3.5. Đánh giá mức độ cần thiết và khả thi của các biện phápError! Bookmark no KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............... Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 37 PHỤ LỤC ....................................................... Error! Bookmark not defined. v
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Cơ cấu, trình độ của cán bộ quản lý, giáo viên Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn hiện nayError! Bookmark not defined. Bảng 2.2. Thống kê nhận thức của cán bộ, chuyên viên, giáo viên về mức độ cần thiết của công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ............................. Error! Bookmark not defined. Bảng 2.3. Thống kê nhận thức của cán bộ, chuyên viên, giáo viên về tác dụng của công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy họcError! Bookmar Bảng 2.4. Thống kê nhận thức của cán bộ, chuyên viên, giáo viên về hạn chế của công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy họcError! Bookmark no Bảng 2.5. Thống kê về khả năng ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào dạy học của giáo viênError! Bookmark not defined. Bảng 2.6. Thống kê hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào dạy học ở Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn ................................... Error! Bookmark not defined. Bảng 2.7. Tổng hợp kết quả đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên chuyên viên về vai trò của quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy họcError! Bookmark not d Bảng 2.8. Tổng hợp kết quả đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên, chuyên viên về việc xây dựng kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy họcError! Bookmark not define Bảng 2.9. Tổng hợp kết quả đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên, chuyên viên về tổ chức hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy họcError! Bookmark not defined. Bảng 2.10. Tổng hợp kết quả đánh giá của cán bộ, giáo viên, chuyên viên về quản lý sử dụng cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy họcError! Bookmark n Bảng 2.11. Tổng hợp kết quả đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên, chuyên viên về kiểm tra, đánh giá hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy họcError! Bookmark not d Bảng 3.1. Bảng tổng hợp ý kiến của cán bộ quản lý, chuyên viên và giáo viên về tính cần thiết của các biện phápError! Bookmark not defined Bảng 3.2. Mức độ khả thi của các biện phápError! Bookmark not defined. Bảng 3.3. Tính tương quan của các biện pháp đã đề xuấtError! Bookmark not defin vi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Vai trò của quản lý trong hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy họcError! Bookmark not defined. Biểu đồ 3.1. Mức độ cần thiết của các biện phápError! Bookmark not defined. Biểu đồ 3.2. Mức độ khả thi của các biện phápError! Bookmark not defined. Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện phápError! Bookma vii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Những thành tựu của khoa học kỹ thuật, đặc biệt là sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và truyền thông đã xâm nhập và tác động mạnh mẽ đến kinh tế, văn hoá, giáo dục và đời sống xã hội, đặt ra cho giáo dục, đào tạo phải nhanh chóng: “Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn” [14, tr. 114]. Nắm bắt xu thế phát triển tất yếu của giáo dục, đào tạo từ những năm 90 của thế kỷ XX cho đến nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xác định rõ trọng tâm của ngành là đào tạo nguồn nhân lực về công nghệ thông tin và đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong giáo dục và dạy học ở trường trung học phổ thông. Chỉ thị 29/2001/CT-BGDĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu rõ: “Đối với giáo dục và đào tạo, công nghệ thông tin có tác động mạnh mẽ, làm thay đổi phương pháp, phương thức dạy học. Công nghệ thông tin là phương tiện để tiến tới một xã hội học tập” [2]. Mục tiêu giáo dục của nhà trường trung học phổ thông hiện nay không chỉ nhằm cung cấp kiến thức, mà còn hướng đến việc phát triển những kỹ năng cần thiết cho học sinh để đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập của đất nước. Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ở trường trung học phổ thông là nâng cao một bước cơ bản chất lượng học tập, tạo môi trường giáo dục mang tính tương tác cao, học sinh được khuyến khích, tạo điều kiện để chủ động tìm kiếm kiến thức, sắp xếp hợp lý quá trình tự học tập, tự rèn luyện và phát huy năng lực của mình. Những năm gần đây, nhiều trường trung học phổ thông đã được trang bị máy chiếu, bảng tương tác, phòng học đa chức năng, mạng Internet, loa, máy ghi âm, máy ảnh, quay phim…, tạo cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông để giáo viên sử dụng trong quá trình dạy học. Giáo viên đã khai thác và sử dụng các phần mềm tin học để xây dựng bài giảng điện tử 1
nhằm đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực. Nhìn chung, việc sử dụng các phần mềm tin học trong dạy học bước đầu đã khắc phục những hạn chế nhất định về phương tiện, thiết bị dạy học, gây được hứng thú, hấp dẫn học sinh học tập ở mức độ nhất định. Đối với Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc, trong những năm gần đây việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học, bước đầu đã mang lại những kết quả nhất định, tạo được bước đột phá trong đổi mới phương pháp dạy học, tạo nên không khí tích cực trong dạy học của giáo viên và học sinh. Quá trình ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào dạy học hiện nay vẫn là vấn đề khó khăn, thách thức đối với giáo viên như khả năng khai thác phần mềm tin học (Excel, Power Point, MapInfo, Encarta…), việc sử dụng các phương tiện, thiết bị dạy học hiện đại (máy vi tính, projector, bảng tương tác…), hay việc lạm dụng kỹ thuật trong quá trình lên lớp, nó đã làm hạn chế việc đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học phổ thông. Những hạn chế trong ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học hiện nay ở trường trung học phổ thông xuất phát từ nhiều nguyên nhân, như giáo viên tự tìm hiểu hay học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp để khai thác tính năng của các phần mềm tin học, thiếu các tài liệu tham khảo về mặt lý luận cũng như các hướng dẫn cơ bản, phù hợp với yêu cầu để xây dựng bài giảng điện tử; công tác quản lý việc sử dụng các phương tiện công nghệ thông tin và truyền thông chưa đạt hiệu quả thiết thực; điều kiện bảo đảm cho việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào dạy học còn những mặt bất cập nhất định. Xuất phát từ những cơ sở lý luận và thực tiễn trên, với tư cách là giáo viên và là cán bộ phụ trách công nghệ thông tin và truyền thông nhà trường, tác giả chọn đề tài “Quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc”, làm luận văn tốt nghiệp. 2
2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại trường trung học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại trường trung học. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học. - Khảo sát làm rõ thực trạng và nguyên nhân ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học và thực trạng quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc; - Đề xuất một số biện pháp quản lý quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc. 5. Giả thuyết khoa học Hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc, đã và đang được thực hiện nhưng còn thiếu sự đồng bộ, chưa có được nhiều sự quan tâm và định hướng chỉ đạo của các nhà quản lý. Nếu nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên về ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học và áp dụng một số biện pháp quản lý phù hợp từ lập kế 3
hoạch, tổ chức chỉ đạo và kiểm tra đánh giá sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học, góp phần nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục của Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu - Đề tài nghiên cứu một số biện pháp quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại trường trung học phổ thông. - Đề tài chỉ nghiên cứu quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc. 6.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu Đề tài chỉ giới hạn nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc. 6.3. Giới hạn về khách thể điều tra Đề tài tập trung khảo sát các khách thể sau: cán bộ quản lý nhà trường, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên và một số chuyên viên của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Vĩnh Phúc. Các số liệu, tài liệu nghiên cứu được sử dụng từ năm học 2011-2012 đến nay. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập, nghiên cứu tài liệu; phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu về giáo dục và đào tạo, đặc biệt là những tài liệu có liên quan đến quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại trường trung học phổ thông; nghiên cứu các báo cáo tổng kết năm học của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Vĩnh Phúc. 4
Phương pháp nghiên cứu từ các sản phẩm, công cụ quản lý như chương trình, quy trình ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại trường trung học phổ thông. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: tiến hành điều tra 60 người, gồm 16 người là cán bộ quản lý, chuyên viên giáo dục của Sở Giáo dục và Đào tạo Vĩnh Phúc, 44 giáo viên của Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô. - Phương pháp tọa đàm (trò chuyện, phỏng vấn): thông qua trao đổi trực tiếp với cán bộ quản lý, giáo viên để nắm bắt thông tin phục vụ cho công tác nghiên cứu của đề tài. - Phương pháp quan sát: tiến hành dự giờ, quan sát hoạt động dạy học có sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông của giáo viên - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: thu thập phân tích, khái quát hóa, hệ thống hóa thực tiễn rút ra kết luận từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả cao hơn. - Phương pháp chuyên gia: phương pháp này được tiến hành thông qua việc tác động trực tiếp giữa người hỏi và được hỏi nhằm thu thập thông tin phục vụ nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài - Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học: nhằm phân tích so sánh các đánh giá của các đối tượng, để rút ra kết luận cần thiết. 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1. Ý nghĩa lý luận Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học ở trường trung học phổ thông. 8.2. Ý nghĩa thực tiễn - Phát hiện được thực trạng quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc. 5
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc. - Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu nghiên cứu cho các cấp quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học ở các trường trung học phổ thông. 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được trình bày theo 3 chương: Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại trường trung học phổ thông. Chƣơng 2. Thực trạng quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc. Chƣơng 3. Biện pháp quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học tại Trường Trung học phổ thông Sáng Sơn - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc. 6
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Vào những năm 70 của thế kỷ XX, một số nước trên thế giới đã ứng dụng công nghệ thông tin như là một động lực thúc đẩy sự phát triển của kinh tế - xã hội. Cùng với việc ứng dụng ngày càng rộng rãi công nghệ thông tin, nhiều quốc gia đã xây dựng chiến lược ứng dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là ở các nước phát triển, mà một bộ phận quan trọng của chiến lược này là xác định cách thức đưa kiến thức tin học vào dạy trong nhà trường. Theo các tư liệu tổng hợp, đặc biệt là của UNESCO, hầu hết các nước đều đưa các kiến thức tin học, kỹ năng cơ bản của công nghệ thông tin vào giảng dạy ở trường phổ thông, thể hiện rõ hơn từ cấp trung học cơ sở theo nhiều hình thức tổ chức dạy học khác nhau. Ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học đã trở thành là một vấn đề quốc tế không chỉ được sự quan tâm của các nhà sản xuất thiết bị và cung cấp dịch vụ mà còn là vấn đề nghiên cứu quan trọng, có tính chiến lược đối với các nhà quản lý giáo dục trong những năm gần đây. Đã có nhiều Hội nghị quốc tế được tổ chức để trao đổi về vấn đề này, như các Hội nghị: “Thiết kế và sử dụng giáo án điện tử trong giáo dục phổ thông ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương” ở Bru-nây (2003, 2004); “Phát triển giáo án điện tử trong các trường trung học cơ sở” ở Xin-ga-po (2003, 2004); “Phát triển môi trường dạy học đa phương tiện” ở I-ta-li-a (2005); “Phát triển thiết bị dạy học và giáo án điện tử” ở Phi-lip-pin (2005) [38] Cuối tháng 9/2006 đã diễn ra Hội nghị cấp cao lần thứ 11 của Cộng đồng sử dụng tiếng Pháp, với chủ đề “Công nghệ thông tin trong giáo dục” tại Bu- 7
ca-rét (Ru-mani) với sự tham dự của 63 nước thành viên và quan sát viên của Tổ chức quốc tế Pháp ngữ. Trong diễn văn khai mạc, Thủ tướng nước chủ nhà cũng đã khẳng định ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong giáo dục là xu hướng tất yếu bởi hiện nay công nghệ thông tin đã đi vào mọi mặt của đời sống xã hội và sẽ còn phát triển hơn nữa trong tương lai. Ngày nay, vấn đề ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành giáo dục và đào tạo, được các nước trên thế giới quan tâm và đã trở nên một vấn đề toàn cầu. Công nghệ thông tin mang đến sự đổi mới về cách dạy và cách học cho mọi cấp học. Từ đó, các quốc gia đã nghiên cứu vai trò, lợi ích của công nghệ thông tin, ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác dạy học, đổi mới phương pháp dạy học và công tác quản lý giáo dục, xem công nghệ thông tin như là công cụ, phương tiện dạy học mới để nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục. Đặc biệt, với sự ra đời của các phần mềm dạy học đã hỗ trợ đắc lực cho việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học bộ môn như phần mềm Crocodile Physics, Crocodile Chemics, Geometer’s Sketchpad, Encarta... Công nghệ thông tin và truyền thông là một thành tựu lớn của cuộc cách mạng khoa học, kỹ thuật hiện nay. Việc nghiên cứu, ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong giáo dục và đào tạo đã được đề cập trong nhiều công trình nghiên cứu, đáng kể nhất là: Đề án “Tin học cho mọi người” của nước Pháp năm 1970; Chương trình MEP “Chương trình giáo dục vi điện tử” của nước Anh năm 1980; các chương trình và phần mềm các môn học cho trường trung học được cung cấp bởi NSCU - Australia, năm 1984; đề án CLASS “Máy tính và các nghiên cứu ở trường học” - Ấn Độ, 1985; Hội thảo về “Xây dựng phần mềm tin học”, các nước châu Á - Thái Bình Dương, tổ chức tại Malaysia năm 1985. Bên cạnh các đề tài nghiên cứu, một số tài liệu tiêu biểu như “Công nghệ day học” (Instructional Technology for Teaching and Learning) đã mô tả việc xây dựng kế hoạch tiến hành các hoạt động dạy học có sự hỗ trợ của phương tiện kỹ thuật theo hướng phát huy vai trò tích cực của người học; đề xuất các 8
biện pháp sử dụng phương tiện kỹ thuật phù hợp với những yêu cầu và hình thức dạy học cụ thể; đồng thời, nhấn mạnh vai trò của phương tiện kỹ thuật nói chung, đặc biệt là công nghệ thông tin và truyền thông như một công cụ hỗ trợ đắc lực cho các hoạt động dạy học. Cuốn “Dạy học với công nghệ: Tạo lớp học - học sinh làm trung tâm” của Judith H. Sandholtz (1997), cuốn sách đã trình bày về dự án ACOT, nhằm triển khai các hướng ứng dụng công nghệ máy tính trong giảng dạy theo hướng người học là trung tâm và những ảnh hưởng của nó đối với nền giáo dục hiện đại; cuốn sách “Học với công nghệ: Triển vọng kiến tạo”, của David H. Jonassen và các cộng sự (1999), cuốn sách tập trung trình bày những tác động tích cực của công nghệ máy tính đối với cách học của người học. Các tác giả đã làm rõ vai trò to lớn của các phương tiện đa truyền thông đối với việc kích thích một cách tích cực các giác quan của học sinh trong quá trình học tập trên lớp, giúp mỗi người học có thể phát huy tốt khả năng, sở thích, năng lực để khám phá, tìm kiếm tri thức… Những nghiên cứu và yêu cầu của việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học đã được đề cập cụ thể hơn trong một số tài liệu, như: William Clyde and Andrew Delohery (2005) “Sử dụng công nghệ trong dạy học”; George Cole (2006) “Danh sách 101 cần thiết cho việc sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong lớp học"; Alan M.Pritchard (2007) với cuốn sách “Dạy học hiệu quả với công nghệ thông tin và thực hành”; Helena Gillespie, Helen Boulton (2007) “Dạy và học với môi trường học tập ảo” và một số công trình nghiên cứu về xu hướng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy - học của S.Retalis, T.Leinonen, Maria Ranieri, Gerry White... Thông qua nghiên cứu, các tác giả đã đề xuất những ý tưởng, quan điểm khi nghiên cứu các ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào dạy học, đồng thời chỉ ra những điểm có lợi và bất lợi, nên và không nên khi sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông cùng một số dẫn chứng vào dạy học một 9
số môn cụ thể, chủ yếu là các bộ môn khoa học tự nhiên, trong những điều kiện dạy học khá lý tưởng. Qua nghiên cứu, tổng quan một số sách, tài liệu của các tác giả nước ngoài cho thấy vấn đề ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào giáo dục, đào tạo đã thực sự được các nước quan tâm nghiên cứu và ứng dụng có hiệu quả vào dạy học ở những mức độ khác nhau. Tuy nhiên, việc nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào dạy học ở nước ta cần có sự vận dụng linh hoạt, phù hợp với điều kiện dạy học cụ thể, khi điều kiện trang bị phương tiện kỹ thuật dạy học, hệ thống mạng Internet, năng lực và thói quen chủ động sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông của giáo viên, học sinh,… chưa trở nên phổ biến rộng, khắp như các nước công nghiệp phát triển mà các tác giả nước ngoài đã đề cập. Đây là những gợi mở quan trọng để tác giả xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào dạy học tại trường trung học phổ thông hiện nay. 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam Ở Việt Nam, vào đầu những năm 80 của thế kỷ XX, ngành giáo dục đã nhận thấy sự cần thiết của việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong giáo dục và đào tạo. Đến năm 1985, những kiến thức nhập môn tin học đã được triển khai dạy thí điểm ở một số địa phương và từ năm học 1990 - 1991, một số kiến thức tin học đã chính thức được đưa vào dạy trong chương trình của lớp 10 trung học phổ thông; bắt đầu từ năm học 1993 - 1994, tin học đã trở thành một môn học có giáo trình riêng. Bên cạnh đó, công nghệ thông tin được đưa vào nhà trường với tư cách là công cụ hỗ trợ công các quản lý như quản lý học sinh, quản lý nhân sự, quản lý thư viện, quản lý kết quả học tập, xếp thời khoá biểu, trao đổi dữ liệu tuyển sinh giữa các trường cao đẳng, đại học. Công nghệ thông tin và truyền thông là ngành khoa học ra đời muộn, nhưng phát triển với tốc độ rất nhanh. Theo Quyết định số 246/2005/QĐ-TTg 10
về “Chiến lược phát triển công nghệ thông tin và truyền thông Việt Nam đến năm 2010 và định hướng đến 2020” nội dung của chiến lược chỉ rõ là đến năm 2015, Việt Nam có khoảng 30% số lượng sinh viên công nghệ thông tin, điện tử, viễn thông sau khi tốt nghiệp ở các trường đại học có đủ khả năng chuyên môn và ngoại ngữ để tham gia thị trường lao động quốc tế; đảm bảo 100% học sinh trung cấp chuyên nghiệp và học nghề được đào tạo các kiến thức và kỹ năng ứng dụng về công nghệ thông tin; 100% học sinh trung học cơ sở và 80% học sinh tiểu học được học tin học. Cũng vào giai đoạn 2015, 65% số giáo viên có đủ khả năng ứng dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ cho công tác giảng dạy, bồi dưỡng. Đến cuối năm 2015, 100% giảng viên đại học, cao đẳng, giáo viên dạy nghề, sinh viên có máy tính dùng riêng [10]. Đáp ứng yêu cầu và xu thế phát triển chung, nhiều hội thảo khoa học cấp quốc gia và vùng miền đã được tổ chức với các báo cáo xoay quanh vấn đề ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong giáo dục, theo các chủ đề như: ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong giáo dục phổ thông - Công nghệ giáo dục” (Hà Nội, 12/2001); “Công nghệ thông tin và truyền thông trong giáo dục trong giáo dục và đào tạo (Hà Nội, 03/2004); “Đổi mới phương pháp dạy học với sự tham gia của thiết bị kỹ thuật” (Đại học Huế, 04/2004); “Ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong nghiên cứu, quản lý, dạy và học của tuổi trẻ các trường đại học sư phạm toàn quốc” (Hà Nội, 04/2005); “Nâng cao chất lượng dạy và học trong trường phổ thông nhờ sự hỗ trợ của thiết bị và phần mềm dạy học” (thành phố Hồ Chí Minh, 11/2005); “Ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong đổi mới phương pháp dạy học ở các trường phổ thông bậc trung học” (Vũng Tàu, 2/2006); “Các giải pháp công nghệ và quản lý trong ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào đổi mới dạy-học” (Hà Nội, 12/2006); “Công nghệ thông tin với công tác thiết bị dạy học ở trường trung học”, (thành phố Hồ Chí Minh, 06/2007)… Nhìn chung, các báo cáo trong các hội thảo này đã phản ánh kịp thời thực tế ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong 11