Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài về “Phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương” là góp phần cung cấp các luận cứ khoa học và thực tiễn cho các giải pháp phát triển nông nghiệp công nghệ cao tại huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH ISO 9001:2015 TÀI LIỆU SỐ HÓA PHỤC VỤ TRUY CẬP NỘI BỘ TÔ CẨM NHUNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH QUẢN LÝ KINH TẾ TRÀ VINH, NĂM 2021
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH TÔ CẨM NHUNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƯƠNG Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã ngành: 8310110 LUẬN VĂN THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. DIỆP THANH TÙNG TRÀ VINH, NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn này với đề tài “Phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương” là đề tài nghiên cứu là của chính tác giả. Ngoài trừ, những tài liệu tham khảo đã được trích dẫn trong đề tài này, tôi cam đoan rằng những phần nhỏ hay toàn phần của luận văn này chưa từng được được sử dụng hoặc công bố để nhận bằng cấp ở những nơi khác. Không có nội dung, kết quả nghiên cứu nào của các tác giả khác được sử dụng trong luận văn này mà không được trích dẫn theo quy định của nhà trường. Chưa bao giờ luận văn này được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các cơ sở đào tạo hoặc trường đại học khác. Trà Vinh, ngày … tháng …. năm 2021 TÀI LIỆU SỐ HÓA PHỤC VỤ TRUY CẬP NỘI BỘ TÁC GIẢ Tô Cẩm Nhung i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp này, ngoài sự cố gắng nổ lực phấn đấu của bản thân, em đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, động viên, chia sẽ của rất nhiều cá nhân và tập thể. Lời đầu tiên, em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Quý thầy/cô trường Đại học Trà Vinh, Khoa đào tạo Sau Đại học, Giảng viên tham gia giảng dạy đã giúp đỡ và tạo điều kiện tốt cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn tốt nghiệp. Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy PGS.TS. Diệp Thanh Tùng, người đã hướng dẫn tận tình, đầy trách nhiệm cũng như đã đưa ra những lời khuyên kịp thời, bổ ích cho em trong suốt thời gian thực hiện nghiên cứu này. Em cũng xin gửi lời cám ơn đến Lãnh đạo Phòng kinh tế, Trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương đã quan tâm giúp đỡ, chia sẽ kinh nghiệm giúp em có thêm kiến thức, kỹ năng thực tế và thông tin cần thiết tạo điều kiện thuận lợi để em hoàn thành nghiên cứu này. Các anh chị học viên ngành Quản lý Kinh tế khóa 08 và gia đình đã động viên, giúp đỡ, cung cấp cho tôi những thông tin, tài liệu có liên quan trong quá trình hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Cuối cùng, em xin kính chúc Quý thầy cô luôn mạnh khỏe, hạnh phúc và thành công trong cuộc sống. Xin chân thành cám ơn! ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................ii MỤC LỤC ......................................................................................................................iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT...................................................................................... vi DANH MỤC BẢNG ..................................................................................................... vii DANH MỤC HÌNH .....................................................................................................viii TÓM TẮT ...................................................................................................................... ix PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................. 1 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU........................................................................................ 3 TÀI LIỆU SỐ HÓA PHỤC VỤ TRUY CẬP NỘI BỘ 3. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ..................... 3 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................................... 8 5. PHẠM VI GIỚI HẠN ĐỀ TÀI ................................................................................. 11 6. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT ............................... 12 7. KẾT CẤU LUẬN VĂN ............................................................................................ 12 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO ................................................................................................................. 13 1.1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO .... 13 1.1.1 Một số khái niệm cơ bản ...................................................................................... 13 1.2 PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO ........................................... 18 1.2.1 Sự cần thiết phải phát triển nền nông nghiệp công nghệ cao ............................... 18 1.2.2 Nội dung và tiêu chí đánh giá sự phát triển nông nghiệp công nghệ cao ............ 22 1.2.3 Các yếu tố tác động đến sự phát triển nông nghiệp công nghệ cao ..................... 31 1.3 KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN NỀN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC ........................................................................................ 35 1.3.1 Kinh nghiệm tại một số địa phương trong nước .................................................. 35 1.3.2 Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới ......................................................... 38 1.3.3 Bài học kinh nghiệm ............................................................................................ 41 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO TẠI HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƯƠNG ......................................... 42 2.1 ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, XÃ HỘI HUYỆN PHÚ GIÁO ...................................... 42 iii
2.1.1 Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên ...................................... 42 2.1.2 Điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên .......................................................... 44 2.1.3 Điều kiện kinh tế và xã hội .................................................................................. 47 2.1.4 Đánh giá chung đặc điểm huyện Phú Giáo .......................................................... 51 2.2 THỰC TRẠNG ÁP DỤNG CÔNG NGHỆ CAO TRONG SẢN XUẤT TRỒNG TRỌT TẠI HUYỆN PHÚ GIÁO .................................................................................. 52 2.2.1 Tình hình áp dụng công nghệ cao trong trồng trọt ............................................... 52 2.2.2 Thực trạng áp dụng công nghệ cao trong trồng trọt của các hộ nông nông tại huyện Phú Giáo ............................................................................................................. 54 2.2.3 Đánh giá chung thực trạng áp dụng công nghệ cao trong trồng trọt của các nông hộ tại huyện Phú Giáo ................................................................................................... 60 2.3 ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ TRONG VIỆC ÁP DỤNG CÔNG NGHỆ CAO TRONG TRỒNG TRỌT CỦA CÁC NÔNG HỘ TẠI HUYỆN PHÚ GIÁO 60 2.3.1 Hiệu quả kinh tế áp dụng công nghệ cao trong trồng trọt .................................... 60 2.3.2 Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế ........................................................................ 66 2.3.3 Các nhân tố tác động đến phát triển nông nghiệp công nghệ cao trong trồng trọt trên địa bàn huyện Phú Giáo ......................................................................................... 68 2.4 ĐÁNH GIÁ CHUNG HIỆU QUẢ ÁP DỤNG CÔNG NGHỆ CAO TRONG TRỒNG TRỌT .............................................................................................................. 70 2.4.1 Ưu điểm ................................................................................................................ 70 2.4.2 Hạn chế ................................................................................................................. 70 2.4.3 Nguyên nhân hạn chế ........................................................................................... 71 CHƯƠNG 3. CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƯƠNG ........................................................................................................................ 72 3.1 QUAN ĐIỂM VÀ CÁC PHÁT HIỆN TỪ KẾT QUẢ PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ CỦA HUYỆN PHÚ GIÁO ................................... 72 3.1.1 Quan điểm phát triển ............................................................................................ 72 3.1.2 Các phát hiện từ kết quả phân tích thực trạng ...................................................... 72 3.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƯƠNG ............................................................... 74 3.2.1 Giải pháp về khoa học công nghệ ........................................................................ 74 3.2.2 Giải pháp về phát triển nguồn nhân lực ............................................................... 75 iv
3.2.3 Giải pháp về ứng dụng cơ giới hóa nông nghiệp và phát triển công nghiệp chế biến nông sản ................................................................................................................. 76 3.2.4 Giải pháp về thị trường ........................................................................................ 77 3.2.5 Giải pháp về vốn .................................................................................................. 77 KẾT LUẬN ................................................................................................................... 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 82 PHỤ LỤC ........................................................................................................................ 1 TÀI LIỆU SỐ HÓA PHỤC VỤ TRUY CẬP NỘI BỘ v
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BVTV: Bảo vệ thực vật CNTT: Công nghệ thông tin GAP: Thực hành nông nghiệp tốt IPM: Quản lý dịch hại tổng hợp KHCN: Khoa học công nghệ KT-XH: Kinh tế - Xã hội NN: Nông nghiệp NNCNC: Nông nghiệp công nghệ cao NNKTC: Nông nghiệp kỹ thuật cao SX: Sản xuất SXNN: Sản xuất nông nghiệp UBND: Ủy ban nhân dân vi
DANH MỤC BẢNG Số hiệu bảng Tên bảng Trang Bảng 2.1. Tổng hợp khả năng tưới trên địa bàn huyện Phú Giáo ................................. 46 Bảng 2.2. Diễn biến sử dụng đất huyện Phú Giáo giai đoạn 2015 – 2018 ................... 46 Bảng 2.3. Một số chỉ tiêu kinh tế huyện Phú Giáo qua các năm .................................. 47 Bảng 2.4. Dân số của huyện Phú Giáo giai đoạn 2015-2018 ....................................... 48 Bảng 2.5. Thông tin về chủ hộ huyện Phú Giáo ........................................................... 62 Bảng 2.6. Chi phí sản xuất trên 1 ha ............................................................................. 64 Bảng 2.7. Kết quả sản xuất nông nghiệp trên 1 ha theo phương thức canh tác ............ 65 Bảng 2.8. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế theo phương thức canh tác .............. 66 Bảng 3.1. Dự kiến vùng nông nghiệp áp dụng công nghệ cao đến năm 2025 .............. 73 TÀI LIỆU SỐ HÓA PHỤC VỤ TRUY CẬP NỘI BỘ vii
DANH MỤC HÌNH Số hiệu hình Tên hình Trang Hình 2.1. Sơ đồ hành chính Huyện Phú Giáo ............................................................... 43 Hình 2.2. Diện tích nông nghiệp áp dụng công nghệ cao tại huyện Phú Giáo từ năm 2015-2018...................................................................................................................... 54 Hình 2.3. Thống kê tỷ lệ diện tích đất sản xuất nông nghiệp theo hai phương thức canh tác tại huyện Phú Giáo .................................................................................................. 54 Hình 2.4. Tỷ lệ diện tích đất sản xuất nông nghiệp áp dụng công nghệ cao theo từng loại cây trồng ................................................................................................................. 55 Hình 2.5. Năng suất gieo trồng rau các loại tại huyện Phú Giáo từ năm 2015- 2018 .. 56 Hình 2.6. Mô hình trồng rau thủy canh trong nhà lưới ở thị trấn Phước Vĩnh. ............ 57 Hình 2.7. Sản xuất rau an toàn trong nhà lưới hở kết hợp với tưới phun ở xã Vĩnh Hòa ................................................................................................................................ 58 Hình 2.8. Mô hình trồng hoa lan trong nhà lưới ở thị Trấn Phước Vĩnh ...................... 59 Hình 2.9. Mô hình trồng bưởi da xanh ở xã Tam Lập .................................................. 60 Hình 2.10. Mô hình trồng dưa lưới trong nhà lưới ở xã An Bình ................................. 60 Hình 2.11. Tỷ lệ về trình độ học vấn của nông hộ sản xuất trồng trọt ứng dụng công nghệ cao......................................................................................................................... 63 Hình 2.12. Lý do tham gia sản xuất áp dụng công nghệ cao ........................................ 63 viii
TÓM TẮT Hiện nay, nền nông nghiệp Việt Nam đã hình thành các vùng lãnh thổ sinh thái. Mỗi vùng có tiềm năng, lợi thế về điều kiện tự nhiên, khí hậu và nhân văn khác nhau. Do đó, để phát huy vai trò trong cơ cấu lại ngành nông nghiệp, cần phải phát triển nông nghiệp công nghệ cao theo các nhóm sản phẩm có tác dụng khai thác, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế so sánh của mỗi vùng lãnh thổ sinh thái, thích ứng với điều kiện biến đổi khí hậu cực đoan và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng để tăng cao thu nhập ròng trên một đơn vị diện tích canh tác, đem lại đời sống ngày càng cải thiện cho nhân dân. Trong thời gian qua, việc áp dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp của huyện Phú Giáo có bước chuyển biến rõ rệt. Các trang trại sản xuất nông nghiệp công TÀI LIỆU SỐ HÓA PHỤC VỤ TRUY CẬP NỘI BỘ nghệ cao với quy mô lớn, áp dụng công nghệ tiên tiến được người dân mạnh dạn đầu tư, nhất là trong lĩnh vực chăn nuôi và trồng cây ăn trái, bước đầu đã mang lại hiệu quả kinh tế cao và từng bước góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, thúc đẩy kinh tế huyện tiếp tục tăng trưởng ổn định trong nhiều năm liền; cơ cấu kinh tế chuyển dịch hợp lý, cho phép khai thác hiệu quả hơn các tiềm năng, lợi thế so sánh của huyện; sản xuất nông nghiệp theo hướng thâm canh, ứng dụng công nghệ cao được đẩy mạnh, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế, tăng thu nhập cho nhân dân. Để phát triển các Khu nông nghiệp công nghệ cao tại huyện Phú Giáo nói riêng và Tỉnh Bình Dương nói chung nhà nước đóng vai trò quan trọng và quyết định như: Nhà nước phải làm tốt vai trò kiến tạo, hỗ trợ, tạo môi trường thuận lợi thúc đẩy các thành phần kinh tế phát triển nông nghiệp công nghệ cao trong cơ cấu lại ngành nông nghiệp nước ta. Nhà nước phải có chính sách đầu tư và giao trách nhiệm cho các bộ, ngành hữu quan phối, kết hợp chặt chẽ với nhau tạo ra đội ngũ nông dân và doanh nhân chuyên nghiệp cùng một số điều kiện thiết yếu khác nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển nông nghiệp công nghệ cao. Nông nghiệp công nghệ cao muốn hình thành và phát triển nhanh cần sớm thể chế hóa các chính sách tích tụ, tập trung ruộng đất, tăng cường tuyên truyền đến người dân chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật Nhà nước về phát triển, nông nghiệp công nghệ cao, tiềm năng của việc áp dụng công nghệ cao, hiệu quả từ ix
các mô hình phát triển công nghệ cao và sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao; đồng thời giới thiệu các chính sách hỗ trợ người nông dân trong việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, kỹ thuật hiện đại vào sản xuất. Dựa trên quy hoạch phát triển nông nghiệp công nghệ cao cho từng khu vực, từng địa phương, cần sớm xác định các tiêu chí cho từng mô hình, những công nghệ cần thiết, từ đó xây dựng các chương trình, các lớp tập huấn, đào tạo về công nghệ, kỹ thuật mới, để người nông dân sẵn sàng tiếp nhận khi triển khai dự án theo phương thức sản xuất mới. x
PHẦN MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Phát triển nông nghiệp công nghệ cao là xu hướng chính, là chìa khóa thành công của các nước muốn có nền nông nghiệp phát triển và cũng là tính tất yếu của sản xuất nông nghiệp trên thế giới hiện nay. Ở nước ta, sản xuất nông nghiệp công nghệ cao là đòi hỏi khách quan của nền nông nghiệp trước ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đồng thời là một trong những giải pháp rất quan trọng trong đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế, tái cơ cấu lại ngành nông nghiệp. Nông nghiệp công nghệ cao là nền nông nghiệp ứng dụng những công nghệ mới vào trong sản xuất như “tự động hóa, cơ giới hóa, công nghệ vật liệu mới, công nghệ TÀI LIỆU SỐ HÓA PHỤC VỤ TRUY CẬP NỘI BỘ thông tin, công nghệ sinh học, các giống vật nuôi, cây trồng mới có năng suất và chất lượng cao”, phát triển bền vững trên cơ sở canh tác hữu cơ. Ở các nước phát triển, từ giữa thế kỷ XX đã quan tâm đến xây dựng các khu nông nghiệp công nghệ cao nhằm thúc đẩy việc sáng tạo khoa học - công nghệ giúp cho nền kinh tế phát triển. Tính đến giữa những năm 80, Israel là nước đã xây dựng đến 10 khu nông nghiệp công nghệ cao đầu tiên, với yêu cầu là xuất phát điểm rất cao về tri thức hóa và tự động hóa. Tại các nước Châu Á, tiêu biểu như các nước Đông Nam Á và Đông Á như Đài Loan, Trung Quốc và Thái Lan (Dương Hoa Xô và Phạm Hữu Nhượng, 2006). Ở nước ta, từ thập niên 90 của thế kỷ trước việc phát triển nông nghiệp áp dụng công nghệ cao đã bắt đầu, điển hình đầu tiên là ở tỉnh Lâm Đồng với việc áp dụng công nghệ cao cho trồng hoa, rau. Tiếp đó là các vùng, tổ chức, khu sản xuất áp dụng công nghệ cao trong nông nghiệp được hình thành ở các địa phương khác. Tại Việt Nam ngành Nông nghiệp & Phát triển nông thôn đang phối hợp với các Sở, Ban, Ngành, Đơn vị và Doanh nghiệp có liên quan tập trung tổ chức triển khai thực hiện, theo hướng ưu tiên đẩy mạnh áp dụng nông nghiệp công nghệ cao, phát triển ngành nông nghiệp theo hướng đô thị sinh thái hiện đại, sản xuất xanh, bảo vệ môi trường, gắn với du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu. Đây là bước ngoặt quan trọng đánh dấu cho sự phát triển nông nghiệp hiện đại ở nước ta. Phú Giáo là huyện nằm về phía Đông Bắc tỉnh Bình Dương, có tiềm năng và thế mạnh phát triển nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Do vậy, phát triển nông nghiệp được định hướng là yếu tố then chốt, ảnh hưởng đến sự thành 1
công của quá trình kinh tế - xã hội và công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa tại huyện. Giá trị sản xuất nông nghiệp đến cuối năm 2019 đạt 4.459 tỷ đồng, bình quân tăng 5,5%/năm, tỷ trọng giữa chăn nuôi và trồng trọt là 69,6% - 30,4% Được sự quan tâm của lãnh đạo các cấp, Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương đã ban hành quyết định số 04/2016/QĐ-UBND tỉnh Bình Dương “Về việc khuyến khích để phát triển nông nghiệp theo hướng nông nghiệp đô thị, nông nghiệp áp dụng công nghệ cao” đã góp phần trong việc chuyển dịch cơ cấu vật nuôi, cây trồng, nhiều tiến bộ khoa học - kỹ thuật được ứng dụng rộng rãi, các mô hình nông nghiệp đô thị-nông nghiệp thông qua áp dụng công nghệ cao ngày càng phát triển cả về chất và lượng. Bên cạnh đó, huyện Phú Giáo cũng tổ chức các lớp học, các buổi tập huấn để hỗ trợ cho nông dân về kiến thức và kinh nghiệm trong việc sản xuất, nuôi trồng nông nghiệp áp dụng. công nghệ cao. Tính đến nay trên địa bàn huyện có 113 trang trại sản xuất nông nghiệp áp dụng công nghệ cao gồm 69 trang trại trồng trọt và 44 trang trại chăn nuôi trại lạnh. Tuy nhiên nông nghiệp huyện Phú Giáo còn chưa bền vững và toàn diện. Do nhu cầu sử dụng các sản phẩm nông nghiệp tiếp tục gia tăng cả về số lượng và chất lượng, trong khi đó do chuyển đổi để phát triển ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ nên diện tích đất dành cho nông nghiệp đang ngày càng thu hẹp; phương thức sản xuất thì còn manh mún, nhỏ lẻ; nên việc ứng dụng các tiến bộ khoa học – kỹ thuật vào sản xuất còn nhiều hạn chế, chưa mạnh dạn để ứng dụng các tiến bộ trong việc lựa chọn vật nuôi, giống cây trồng, áp dụng công nghệ sinh học nên năng suất vật nuôi, cây trồng còn thấp, chất lượng hàng nông sản chưa cao, dẫn đến khả năng về cạnh tranh trên thị trường còn thấp; chưa có sự gắn kết giữa sản xuất, chế biến và tiêu thụ, vẫn còn nhiều sản phẩm nông sản chưa bảo đảm an toàn thực phẩm, giá bán và giá trị gia tăng các mặt hàng nông sản của chúng ta không cao, và bấp bênh ... từ các vấn đề nêu trên đặt ra những khó khăn cho phát triển nông nghiệp công nghệ cao cả nước nói chung và huyện Phú Giáo nói riêng. Để làm cho nông sản cả nước nói chung và của huyện Phú Giáo nói riêng đủ sức cạnh tranh trên thị trường, dựa trên những lợi thế của vùng, không có con đường nào ngoài con đường phát triển nông nghiệp công nghệ cao, các nước trên thế giới đã làm và làm rất thành công. Do vậy, đây là xu thế tất yếu, là đòi hỏi khách quan, phải phát triển khu nông nghiệp công nghệ cao xứng với tầm cỡ khu vực và từng bước hoàn thiện quy chế – chính sách để khu nông nghiệp công nghệ cao huyện Phú Giáo phát huy tác dụng hiệu quả nhất. Chính vì vậy, tác giả chọn đề tài “Phát triển nông nghiệp công nghệ cao 2
trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương” để nghiên cứu, làm luận văn thạc sỹ ngành Quản lý kinh tế. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 2.1 Mục tiêu tổng quát Mục tiêu nghiên cứu của đề tài về“Phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương” là góp phần cung cấp các luận cứ khoa học và thực tiễn cho các giải pháp phát triển nông nghiệp công nghệ cao tại huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. 2.2 Mục tiêu cụ thể Để đạt được mục tiêu tổng quát như trên, luận văn có 3 mục tiêu cụ thể như sau: (1) Nghiên cứu khái quát tình hình nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương; TÀI LIỆU SỐ HÓA PHỤC VỤ TRUY CẬP NỘI BỘ (2) Phân tích thực trạng phát triển nông nghiệp công nghệ cao huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương; (3) Đề xuất hệ thống giải pháp phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. 3. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 3.1 Lược khảo các nghiên cứu có liên quan Liên quan đến nội dung nghiên cứu về phát triển nông nghiệp, có nhiều công trình trên thế giới đã tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau, trong đó cũng có nhiều công trình đã đi sâu nghiên cứu nông nghiệp công nghệ cao, cụ thể có một số công trình như sau: Nghiên cứu của D. Hallam (2009) chỉ ra xu hướng đầu tư vào các nước đang phát triển ngày càng tăng trong lĩnh vực nông nghiệp. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tính minh bạch trong việc lựa chọn nhà đầu tư của các nước đang phát triển ảnh hưởng rất lớn đến sự hài lòng của các nhà đầu tư nước ngoài vào đầu tư nông nghiệp. Nghiên cứu của MaJid (2010) chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến đầu tư, mở rộng phát triển ngành nông nghiệp. Kết quả chỉ ra rằng trong số nguồn vốn đầu tư vào nông nghiệp thì đầu tư công có ảnh hưởng đến năng suất nông sản hơn là đầu tư tư nhân. Ngoài ra khi đo lường các con số thống kê trong lĩnh vực nông nghiệp, biến giá trị gia tăng của ngành không có bất kỳ ảnh hưởng nào đến đầu tư vào nông nghiệp nhưng lại chịu tác động mạnh bởi biến thu nhập của chính phủ, vốn đầu tư của chính phủ để phát triển ngành và chính sách tiền tệ. 3
M. Kritikos (2017) đã nghiên cứu tính pháp lý, xã hội và đạo đức khi áp dụng kĩ thuật số để tối ưu hóa quy trình sản xuất nông nghiệp, có thể quan sát đo lường các yếu tố bên trong và bên ngoài khu vực sản xuất theo yêu cầu của Bộ Khoa học công nghệ liên minh châu Âu để phát triển nông nghiệp trong thời gian tới. Vì vậy, để phát triển nông nghiệp thông minh đòi hỏi cơ quan quản lý công quyền EU phải chủ động tổ chức và bảo đảm tiêu chuẩn hóa, đảm bảo an ninh và khả năng tương tác, tránh lạm dụng dữ liệu của các công ty đa quốc gia. Đồng thời, áp dụng công nghệ phải dựa vào quyền của người dân, nhu cầu, mối quan tâm, điều kiện địa phương nhưng phải đảm bảo chính sách phát triển nông nghiệp bền vững, cân bằng giữa kinh tế - xã hội và môi trường. M. Blanco (2018) chỉ ra tầm quan trọng của việc xây dựng chính sách. Chính sách có ảnh hưởng tiêu cực hoặc tích cực đến phát triển của thị trường sản phẩm nông nghiệp ở các nước đang phát triển. Việc xây dựng chính sách giai đoạn 2014 - 2020 có tác động đáng kể đến phát triển sản phẩm nông nghiệp. Hoạch định chính sách trong toàn khu vực các nước đang phát triển trong việc tình nguyện hay hỗ trợ của các thành viên cho các lĩnh vực sản xuất nông nghiệp đang gặp khó khăn cũng là giải pháp tích cực đáp ứng được yêu cầu của người tiêu dùng trong nước và quốc tế. Ở Việt Nam, việc xây dựng các khu nông nghiệp công nghệ cao cũng chính là thực hiện vai trò hỗ trợ của Nhà nước đối với nông dân, nông nghiệp và nông thôn theo tinh thần Nghị quyết số 26-NQ/TW tại Hội nghị Trung ương lần thứ 7 Đại hội X và các văn bản của Nhà nước như Luật Công nghệ cao, Đề án phát triển nông nghiệp công nghệ cao đến năm 2020 và tầm nhìn 2025, Nghị định số 61/2010/NĐ-CP Quy định một số ưu đãi và hỗ trợ đầu tư bổ sung của Nhà nước dành cho doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp nông thôn (Vũ Quang Huy, 2018). Năm 2011, Bộ Nông nghiệp & phát triển nông thôn ban hành “ Quy hoạch tổng thể phát triển ngành nông nghiệp cả nước đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030”, trên cơ sở phân tích bối cảnh tác động đến ngành nông nghiệp, trong đó tác động của biến đổi khí hậu và hội nhập kinh tế toàn cầu, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đưa ra các hoạt động để phát triển ngành nông nghiệp nước ta đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Tỉnh Lâm Đồng với hơn 49.000 ha đất danh cho lĩnh vực nông nghiệp theo định hướng ứng dụng hiện đại. Trong đó, với hơn 21.000 ha trồng hoa, rau và cây đặc sản áp dụng công nghệ phun tưới tự động; 50 ha trồng hoa, dâu tây áp dụng công nghệ cảm biến và tự động đồng bộ; 41 ha canh tác trên giá thể và 6,5 ha rau thủy canh; hơn 2.200 ha 4
trồng chè áp dụng hệ thống bón phân đồng bộ và tưới tự động; 18.781 ha trồng cà phê áp dụng công nghệ cao . Thu nhập bình quân hàng năm của nông hộ hiện nay trong ngành nông nghiệp đã đạt mức 145 triệu đồng/ha; ngoài ra trong lĩnh vực trồng hoa áp dụng công nghệ cao đã đạt con số 1,2 tỷ đồng/năm/ha. Đồng thời, có khá nhiều các doanh nghiệp/công ty lớn đã đạt doanh thu ở mức 3 tỷ đồng/năm/ha. Tỷ lệ xuất khẩu các nông sản chiếm 80% giá trị xuất khẩu của toàn tỉnh (Nguyễn Mạnh Hổ, 2017). TP. Hà Nội với diện tích đất dùng cho lĩnh vực nông nghiệp với hơn 157.200 ha, chiếm 46,8% tổng diện tích đất của Thành phố. Trong năm 2015, tổng giá trị sản xuất lâm nghiệp, nông nghiệp và thủy sản ướt đạt gần 32.900 tỷ VND, tăng 25% so với 5 năm trước (năm 2010). Cũng trong năm 2015, hằng năm tổng sản lượng lương thực đạt mức trên 1,2 triệu tấn. Dự án do Trung tâm rau quả Hà Nội triển khai là cơ sở áp dụng sản xuất sản phẩm cây trồng và giống chất lượng cao cũng là dự án khu nông nghiệp công TÀI LIỆU SỐ HÓA PHỤC VỤ TRUY CẬP NỘI BỘ nghệ cao đầu tiên của Hà Nội. Dự án này triển khai trên diện tích đát 15 ha với tổng vốn đầu tư là 12 tỷ đồng. Đến nay, hầu hết các địa phương trên địa bàn thành phố Hà Nội đã triển khai xây dựng nông nghiệp công nghệ cao với các quy mô khác nhau và đã đạt được một số kết quả ban đầu. Còn ở thành phố Hồ Chí Minh, khu nông nghiệp công nghệ cao được xây dựng theo Quyết định số 3534/QĐ-UB của Uỷ ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh ngày 14/7/2004 ở xã Phạm Văn Cội, thuộc huyện Củ Chi có tổng diện tích đất là 88,17ha; và đến tháng 04/2010 dự án mới chính thức hoạt động có tổng chi phí đầu tư ban đầu là 152,63 tỷ đồng bằng vốn Ngân sách thành phố. Dự án nông nghiệp công nghệ cao này đã sử dụng hơn 56 ha dùng để kêu gọi các nhà đầu tư khác vào đầu tư; sau khi kiểm tra, xem xét, Thành phố đã đồng ý 14 dự án có nguồn vốn trong nước đầu tư có tổng diện tích đất 56,8ha với tổng mức chi phí đầu tư ban đầu hơn 452 tỷ đồng, với suất đầu tư bình quân khoảng 8 tỷ đồng/ha (Vũ Quang Huy, 2018). Nguyễn Danh Sơn (2010), “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam trong quá trình phát triển đất nước theo hướng hiện đại hoá”, Nhà xuất bản Khoa học Xã hội. Tác giả đã hệ thống các vấn đề lý luận cơ bản của bước chuyển biến từ một nước có nền nông nghiệp lạc hậu thành nước có nền công nghiệp hiện đại, đồng thời rút ra các kinh nghiệm của quốc tế về giải quyết vấn đề nông nghiệp trong quá trình phát triển theo hướng hiện đại. Tác giả cũng đã khẳng định công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, 5
nông thôn không chỉ nhằm mục đích tự thân mà còn là mục tiêu chính, cơ bản cho công cuộc CNH – HĐHcông nghiệp hóa, hiện đại hóa rút ngắn. Phạm Văn Hiển (2014), Phát triển nông nghiệp công nghệ cao ở Việt Nam: Kết quả ban đầu và những khó khăn cần tháo gỡ, Nghiên cứu Đông Nam Á, số 12. Tác giả trình bày khái quát tình hình phát triển và những khó khăn, bất cập trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao ở Việt Nam. Từ những khó khăn, bất cập trên đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao phát triển trong thời gian tới tại Việt Nam. Vũ Trọng khải (2015), “Phát triển nông nghiệp, nông thôn Việt Nam hiện nay: Những vấn đề trăn trở và suy ngẫm”, đề tài tổng hợp những nghiên cứu của các tác giả liên quan đến vấn đề nông thôn, nông nghiệp từ năm 2003 đến năm 2015. Tác giả giúp đọc giả tiếp cận các vấn đề nóng bỏng một thời trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đời sống nông thôn của nước ta và cả các vấn đề cho đến ngày nay vẫn còn mang tính thời sự cao như: làm gì để gia tăng giá trị hạt gạo nói riêng và nông sản nói chung và thu nhập của người nông dân ở Việt Nam, tái xây dựng lại hay cấu trúc nền nông nghiệp Việt Nam…. Cuốn sách này được chia làm 02 phần chính và trong mỗi chuyên mục, nội dung được sắp xếp theo thời gian của các vấn đề phát sinh trong thực tiễn quản lý nông nghiệp, nông thôn ở Việt Nam. Nguyễn Thị Miền (2018), “Phát triển nông nghiệp công nghệ cao: Những rào cản và giải pháp khắc phục”, Tạp chí Lý luận Chính trị. Đề tài đã khái quát quá tình phát triển công nghệ cao; phân tích những rào cản trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao ở nước ta, đó là những cản trở về vốn, nhân lực, đất đai, thị trường tiêu thụ, chuyển giao công nghệ... Từ việc phân tích này, tác giá đề xuất các giải pháp nhằm phát triển nông nghiệp công nghệ cao trong thời gian tới. Đề án "Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đến năm 2020" của Thủ tướng chính phủ theo Quyết định số 176/QĐ-TTg chỉ ra quan điểm phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phải gắn liền với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn và phát triển nông nghiệp công nghệ cao phải sử dụng, khai thác hiệu quả các nguồn lực hiện có, tiếp thu có sự chọn lựa những thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến trên thế giới nhằm làm chủ khoa học, công nghệ trong lĩnh vực nông nghiệp. 6
Như vậy, với các công trình nghiên cứu đã được đề cập tổng hợp ở trên, nhìn chung các đề tài nghiên cứu liên quan đến vấn đề của đề tài được các nhà nghiên cứu, được các tác giả trong và ngoài nước khá đa dạng về nội dung và cách thực tiếp cận. Qua đó, những nội dung nghiên cứu của tác giả đề cập trong nghiên cứu về phát triển nông nghiệp, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, các tiêu chí nội dung hình thức tổ thức …… cũng được luận giải rõ hơn. Mỗi nghiên cứu có những giá trị tham khảo nhất định đối với tác giả trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài. 3.2 Đánh giá các tài liệu đã được lược khảo Đánh giá khái quát kết quả các công trình đã công bố Qua việc nghiên cứu, tìm hiểu các công trình nghiên cứu liên quan đã được công bố của các học giả trong nước và ngoài nước, có thể nhận thấy các vần đề về phát triển nông nghiệp, sự phát triển theo hướng bền vững trong đó đặc biệt là nội dung nghiên TÀI LIỆU SỐ HÓA PHỤC VỤ TRUY CẬP NỘI BỘ cứu về phát triển nông nghiệp công nghệ cao đã thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, nhà quản lý. Có thể đánh giá những công trình mà tác giả đề cập ở trên như sau: Thứ nhất, các công trình đều khẳng định tầm quan trọng, vị trí, vai trò và tích cực của áp dụng khoa học công nghệ trong việc tăng năng suất, chất lượng đối với các sản phẩm nông nghiệp, qua đó hướng tới sự phát triển chung của ngành nông nghiệp trong đời sống xã hội của mỗi đất nước và mỗi địa phương trong cả nước. Thứ hai, các công trình đã nghiên cứu các vấn đề mang tính chất lý luận với những quan điểm, nhận định khác nhau về phát triển nền nông nghiệp, nông nghiệp bền vững, nông nghiệp công nghệ cao, nghiên cứu về hệ thống tiêu chí, mô hình, hoạt động…. về cơ bản, các nghiên cứu đã đáp ứng yêu cầu đặt ra theo nội dung, cách tiếp cận của các tác giả. Các nội dung này được tác giả nghiên cứu tham khảo, sử dụng trong phần nghiên cứu về các cơ sở lý luận có liên quan cho đề tài. Thứ ba, đối với các công trình nghiên cứu về nông nghiệp công nghệ cao đã tập trung luận giải các tính pháp lý, xã hội và đạo đức, đặc điểm, đặc trưng, yếu tố cấu thành, các điều kiện, tiêu chí trong đánh giá…. trong đó nghiên cứu thực tế được cụ thể hóa thông qua việc đánh giá thực trạng, hiệu quả, thành tựu cũng như những hạn chế, tồn tại trong nông nghiệp công nghệ cao trên cơ sở việc phân tích các đặc điểm và điều kiện của địa phương, thể hiện phần lớn qua các nghiên cứu của học giả, tác giả trong và ngoài nước. 7
Thứ tư, đã có nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến giải pháp nâng cao hiệu quả trong tổ chức, cơ cấu ngành nông nghiệp, trong sản xuất nông nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao. Các giải pháp đó trong thực tế đã là những giải pháp cơ bản và thiết thực nhất góp phần thúc đẩy sự phát triển nền nông nghiệp công nghệ cao. Có thể nhận thấy, đề tài về nông nghiệp, phát triển nông nghiệp bền vững và đặc biệt là nông nghiệp công nghệ cao không chỉ nhận được sự quan tâm mà đây còn là đề tài có sức hấp dẫn, cần được tiếp tục nghiên cứu của các học giả, các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước góp phần giải quyết các vấn đề cả về mặt lý luận cũng như thực tiễn cho mỗi quốc gia và mỗi địa phương. Các vấn đề đặt ra cần phải tiếp tục nghiên cứu trong đề tài Hoàn thiện cơ sở lý luận về phát triển nông nghiệp công nghệ cao Phân tích kinh nghiệm phát triển nông nghiệp công nghệ cao trong và ngoài nước để rút ra bài học kinh nghiệm cho huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. Đánh giá thực trạng việc thực hiện phát triển nông nghiệp công nghệ cao ở huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương chỉ ra những thành tựu và tồn tại cũng như nguyên nhân của những tồn tại đó. Đánh giá vai trò của nền nông nghiệp công nghệ cao đối với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trên các nội dung đã xác định và từ đó đề xuất các giải pháp cơ bản phát triển nông nghiệp công nghệ cao. 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 4.1. Quy trình nghiên cứu Bước 1: Hệ thống hóa cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. Bước 2: Phân tích thực trạng phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương giai đoạn 2015 – 2019 gồm Thu thập thông tin, dữ liệu, số liệu về phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương giai đoạn 2015 – 2019; Thống kê, mô tả, so sánh các thông tin, dữ liệu, số liệu thu thập được. Bước 3: Đánh giá thực trạng phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương giai đoạn 2015 – 2019. Bước 4: Xác định hạn chế và nguyên nhân của hạn chế Bước 5: Đề xuất giải pháp phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương giai đoạn 2015 – 2019 trong thời gian tới 8