Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Sư phạm Hóa học: Phát triển năng lực tự học của học sinh trung học phổ thông thông qua dạy học chương Nitơ- photpho

Chia sẻ: Elfredatran Elfredatran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu chung của luận văn là tổng hợp cơ sở lý luận và thực tiễn về việc hình thành và phát triển năng lực tự học của học sinh. Xây dựng bảng kiểm quan sát đánh giá các mức độ của năng lực tự học của học sinh. Đề xuất một số biện pháp rèn luyện và phát triển năng lực tự học của học sinh THPT thông qua dạy học môn Hóa học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Sư phạm Hóa học: Phát triển năng lực tự học của học sinh trung học phổ thông thông qua dạy học chương Nitơ- photpho

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ---------- VŨ THỊ THẢO PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÔNG QUA DẠY HỌC CHƢƠNG NITƠ - PHOTPHO LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM HÓA HỌC HÀ NỘI – 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ---------- VŨ THỊ THẢO PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÔNG QUA DẠY HỌC CHƢƠNG NITƠ - PHOTPHO LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM HÓA HỌC Chuyên ngành: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MÔN HÓA HỌC Mã số: 60 14 01 11 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐẶNG THỊ OANH HÀ NỘI – 2015
LỜI CẢM ƠN Sau thời gian nghiên cứu và thực hiện, tôi đã hoàn thành xong luận văn thạc sĩ với đề tài “Phát triển năng lực tự học của học sinh trung học phổ thông thông qua dạy học chương Nitơ- photpho”. Tôi vui mừng với thành quả đạt được và rất biết ơn đến các thầy cô giáo, gia đình, bạn bè cùng các em học sinh đã giúp đỡ tôi khi thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn đến: - PGS.TS. Đặng Thị Oanh đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình viết và thực hiện đề tài. - Các Giảng viên trường Đại học Giáo Dục – Đại học Quốc Gia Hà Nội, Đại học sư phạm Hà Nội đã giảng dạy, xây dựng cho tôi nền tảng kiến thức lí luận vững chắc. - Tập thể thầy cô, cán bộ công nhân viên phòng sau đại học đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi được học tập, hoàn thành các khóa học. - Tập thể các thầy cô giáo, các em học sinh của trường THPT Kinh Môn và THPT Phúc Thành thuộc huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đã tạo điều kiện cho tôi tiến hành thực nghiệm đề tài. - Gia đình, bạn bè đã tiếp sức, động viên tôi hoàn thành tốt luận văn. Cuối cùng tôi xin kính chúc quý Thầy, Cô dồi dào sức khỏe và thành công trong sự nghiệp cao quý. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 18 tháng 11 năm 2015 Tác giả Vũ Thị Thảo i
DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT SỬ DỤNG TRONG ĐỀ TÀI Từ viết tắt Ý nghĩa CĐSP : Cao đẳng sư phạm ĐHSP : Đại học sư phạm ĐC : Đối chứng GV : Giáo viên HS : Học sinh KT-ĐG : Kiểm tra - đánh giá ND : Nội dung NL : Năng lực NLTH : Năng lực tự học NXB : Nhà xuất bản PP : Phương pháp PPDH : Phương pháp dạy học PTHH : Phương trình hóa học TH : Tự học THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông TN : Thực nghiệm TNSP : Thực nghiệm sư phạm SGK : Sách giáo khoa VNEN : Mô hình trường học mới Việt Nam (Viet Nam Escuela Nueva) ii
MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn i Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt ii Danh mục các bảng vii Danh mục các hình viii MỞ ĐẦU Error! Bookmark not defined. 1 1. Lý do chọn đề tài Error! Bookmark not defined. 1 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu 2 3. Mục đích nghiên cứu đề tài Error! Bookmark not defined. 4 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4 5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu Error! Bookmark not defined. 4 6. Phạm vi nghiên cứu Error! Bookmark not defined. 4 7.Giả thuyết khoa học Error! Bookmark not defined. 4 8.Các phương pháp nghiên cứu Error! Bookmark not defined. 4 9. Điểm mới của đề tài Error! Bookmark not defined. 5 10. Cấu trúc luận văn 5 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ TỰ HỌC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG. 6 1.1. Cơ sở lý luận về tự học 6 1.1.1. Quan niệm về tự học 6 1.1.2. Vị trí, vai trò của tự học 7 1.1.3. Các yếu tố của tự học 8 1.1.3.1. Động cơ tự học 8 1.1.3.2. Thái độ tự học 9 1.1.3.3. Chu trình tự học 9 1.1.3.4. Các hình thức tự học 10 1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình tự học 11 1.2. Cơ sở lý luận về năng lực tự học 12 1.2.1. Khái niệm về năng lực, năng lực chung của học sinh THPT 12 1.2.1.1. Khái niệm về năng lực 12 iii
1.2.1.2. Phẩm chất, năng lực cần phát triển cho học sinh trung học phổ thông 14 1.2.2. Năng lực tự học của học sinh trung học phổ thông 15 1.2.2.1. Khái niệm về năng lực tự học. 15 1.2.2.2. Cấu trúc của năng lực tự học 15 1.3. Cơ sở lý luận về việc tổ chức cho HS học tập theo tài liệu tự học có hƣớng dẫn và mô hình VNEN. 18 1.3.1. Xây dựng và tổ chức cho HS học tập theo tài liệu tự học có hướng dẫn 18 1.3.1.1. Thế nào là tài liệu tự học có hướng dẫn 18 1.3.1.2. Tài liệu tự học có hướng dẫn với nội dung lý thuyết 18 1.3.1.3. Tài liệu tự học có hướng dẫn với nội dung theo chủ đề bài tập 19 1.3.1.4. Hướng dẫn học sinh học theo tài liệu tự học có hướng dẫn 20 1.3.1.5. Ưu và nhược điểm của phương pháp tự học theo tài liệu tự học có hướng dẫn 20 1.3.2. Mô hình trường học mới Việt Nam VNEN 21 1.3.2.1. Tổng quan, lý luận về mô hình trường học mới Việt Nam VNEN 21 1.3.2.2. Cấu trúc một bài học được thiết kế theo mô hình VNEN 23 1.3.2.3. Đánh giá năng lực của học sinh theo mô hình VNEN 27 1.3.2.4. Ưu, nhược điểm của mô hình VNEN với dạy học ở trường phổ thông 27 1.4. Thực trạng về năng lực tự học của học sinh phổ thôngError! Bookmark 29 not defined. TIỂU KẾT CHƢƠNG I 32 CHƢƠNG 2. PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÔNG QUA DẠY HỌC CHƢƠNG NITƠ- PHOTPHO 33 2.1. Mục tiêu, chƣơng trình và đặc điểm dạy học chƣơng nitơ - photpho- Hóa học lớp 11 33 2.1.1. Mục tiêu, yêu cầu của chương nitơ – photpho 33 2.1.2. Cấu trúc chương trình của chương nitơ – photpho 34 2.1.3. Đặc điểm về phương pháp dạy học chương nitơ – photpho 35 2.2. Đề xuất một số biện pháp áp dụng trong dạy học chƣơng nitơ – iv
photpho nhằm phát triển năng lực tự học của học sinh trung học phổ thông. 36 2.2.1. Biện pháp 1: Thiết kế tài liệu tự học có hướng dẫn cho học sinh 36 2.2.1.1. Tổng quan về tài liệu tự học có hướng dẫn 36 2.2.1.2. Tài liệu 1. Tài liệu tự học có hướng dẫn với nội dung lý thuyết 37 2.2.1.3. Tài liệu 2: Tài liệu tự học có hướng dẫn với nội dung bài tập 51 2.2.2. Biện pháp 2. Thiết kế tài liệu hướng dẫn học theo mô hình trường 71 học mới VNEN 87 2.3. Thiết kế giáo án thực hiện dạy học theo 2 biện pháp trên 2.3.1. Giáo án tổ chức dạy học theo biện pháp sử dụng tài liệu tự học có 87 hướng dẫn 2.3.2. Giáo án tổ chức dạy học theo biện pháp sử dụng bài học theo mô 89 hình VNEN 90 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2. 91 CHƢƠNG 3.THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 91 3.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm 91 3.1.1. Mục đích thực nghiệm 91 3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm Error! Bookmark not defined. 91 3.2. Thời gian, đối tƣợng thực nghiệm 91 3.2.1. Thời gian thực nghiệm 91 3.2.2. Đối tượng thực nghiệm 3.3. Tiến hành thực nghiệm đánh giá hiệu quả của việc sử dụng các dạng 92 tƣ liệu đến việc nâng cao năng lực tự học 3.3.1. Thực nghiệm đánh giá hiệu quả của việc sử dụng tài liệu tự học có 92 hướng dẫn 3.3.2. Thực nghiệm đánh giá hiệu quả của việc áp dụng giảng dạy theo mô 93 hình trường học mới Việt Nam VNEN 93 3.3.3. Xử lý thống kê kết quả thực nghiệm thu được 93 3.4. Kết quả thực nghiệm 93 3.4.1. Đánh giá về tinh thần, thái độ và hứng thú của HS 94 3.4.2. Đánh giá năng lực tự học của HS theo bộ công cụ đã xây dựng 94 v
3.4.2.1. Kết quả các bài kiểm tra của các lớp thực nghiệm và đối chứng 3.4.2.2. Đánh giá về các tài liệu sử dụng trong dạy học nhằm hình 98 thành phát triển năng lực tự học của học sinh 3.4.2.3. Đánh giá năng lực tự học của học sinh thông qua bảng kiểm 103 quan sát 105 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 106 KẾT LUẬN CHUNG 107 TÀI LIỆU THAM KHẢO 109 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1. Bảng mô tả cấu trúc của năng lực tự học……………………………. 15 Bảng 1.2. Bảng mô tả các chỉ số hành vi của các năng lực thành tố…………. 16 Bảng 1.3. Bảng mô tả các hoạt động chính trong bài học theo mô hình trường học mới Việt Nam…………………………………………………………… 26 Bảng 1.4. Kết quả điều tra năng lực tự học của học sinh …………………… 29 Bảng 3.1. Bảng thống kê điểm kiểm tra sau tác động lớp 11B,11E (ĐC) – 11A, 11D (TN) THPT Kinh Môn…………………………………………………... 94 Bảng 3.2. Bảng tham số thống kê đặc trưng lớp 11B,11E (ĐC) – 11A, 11D (TN)THPT Kinh Môn………………………………………………………………… 95 Bảng 3.3. Bảng thống kê điểm kiểm tra sau tác động lớp 11B(ĐC) và 11A (TN) THPT Phúc Thành…………………………………………………………… 95 Bảng 3.4. Bảng tham số thống kê đặc trưng lớp 11B(ĐC) và 11A (TN) THPT Phúc Thành…………………………………………………………………… 96 Bảng 3.5. Bảng thống kê điểm kiểm tra sau tác động lớp 11B(ĐC) và 11A (TN) THPT Kinh Môn……………………………………………………………….. 96 Bảng 3.6. Bảng tham số thống kê đặc trưng lớp 11B(ĐC) và 11A (TN) THPT Kinh Môn……………………………………………………………………… 97 Bảng 3.7. Tổng hợp ý kiến đánh giá tài liệu giảng dạy tự học có hướng dẫn……………………………………………………………………………………… 98 Bảng 3.8. Tổng hợp ý kiến đánh giá tài liệu giảng dạy biên soạn theo mô hình trường học mới Việt Nam (VNEN)………………………………………….. 100 Bảng 3.9. Bảng kết quả đánh giá năng lực tự học của học sinh………………. 103 vii
DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 1.1. Sơ đồ các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình tự học………………….. 12 Hình 2.1. Sơ đồ mối liên hệ giữa các nội dung nghiên cứu các chất………….. 35 Hình 3.1. Đường lũy tích điểm kiểm tra bài amoniac lớp 11B,11E (ĐC) – 11A, 11D (TN)………………………………………………………………………… 95 Hình 3.2. Đường lũy tích điểm kiểm tra bài amoniac lớp 11B (ĐC) – 11A (TN) trường THPT Phúc Thành…………………………………………………….. 96 Hình 3.3. Đường lũy tích điểm kiểm tra bài axit nitric lớp 11B (ĐC) – 11A (TN) trường THPT Kinh Môn……………………………………………………….. 97 Hình 3.4. Biểu đồ đánh giá mức độ đạt được các tiêu chí chỉ báo năng lực tự học khi sử dụng tài liệu tự học có hướng dẫn trong dạy học…………………… 104 Hình 3.5. Biểu đồ đánh giá mức độ đạt được các tiêu chí chỉ báo năng lực tự học khi dạy học theo mô hình trường học mới Việt Nam (VNEN) …………….. 104 viii
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ngô Ngọc An (2007), Rèn luyện kĩ năng giải toán hóa học 11, T1. NXB Giáo dục 2. Phạm Đức Bình (2007), Phương pháp giải bài tập hóa phi kim, NXB Giáo dục 3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (8/2015), Dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể trong chương trình giáo dục phổ thông mới. 4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014), Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn hóa học lớp 11. NXB Giáo dục Việt Nam. 5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014), Tài liệu tập huấn dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Hóa Học cấp THPT 6. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014), Tài liệu tập huấn xây dựng các chuyên đề dạy học và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Hóa học. 7. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Vụ giáo dục trung học, Tài liệu tập huấn cán bộ quản lý, giáo viên triển khai mô hình trường học mới Việt Nam môn khoa học tự nhiên lớp 6. 8. GS.TS Nguyễn Hữu Đĩnh, PGS.TS Đặng Thị Oanh, TS. Đặng Xuân Thƣ (2008), Dạy và học hóa học 11 theo hướng đổi mới- Sách kèm đĩa CD, NXB Giáo dục. 9. TS. Cao Cự Giác. Bài giảng trọng tâm chương trình chuẩn hóa học 11- NXB Đại học Quốc Gia HN 10. Cao Cự Giác (2006), Hướng dẫn giải nhanh bài tập hóa học tập ba, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội 11. Trần Bá Hoành, Tháng 7/1998, “Vị trí của tự học tự đào tạo trong quá trình dạy học giáo dục và đào tạo”, Tạp chí Nghiên cứu giáo dục. 12. Nguyễn Thúy Hồng, Dƣơng Quang Ngọc, Nguyễn Thị Thanh Mai, Đặng Thị Thu Thủy, Nguyễn Thị Thanh, Vũ Thị Minh Nguyệt, Tài liệu hướng dẫn tự học, Dự án phát triển giáo dục THPT giai đoạn 2. 13. Nguyễn Hiền Hoàng, Nguyễn Cửu Phúc, Lê Ngọc Tứ (2008), Phương pháp làm bài tập trắc nghiệm hóa học phần đại cương và vô cơ, NXB Giáo dục 14. Nguyễn Kì ( 1998), Tạp chí Nghiên cứu giáo dục số 7/ 1998. 9
15. Nguyễn Thị Ngà (2010) “Xây dựng và sử dụng tài liệu tự học có hướng dẫn theo môđun phần kiến thức cơ sở hóa học chung - chương trình THPT chuyên hóa học góp phần nâng cao năng lực tự học cho học sinh”, Luận án tiến sĩ khoa học. 16. Đặng Thị Oanh, Nguyễn Thị Sửu (2014), Phương pháp dạy học môn Hóa học ở trường phổ thông, NXB ĐHSP. 17. Nghị quyết Hội nghị Trung ƣơng 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo (2013) 18. Quốc hội nƣớc CHXHCN Việt Nam (2005), Luật Giáo dục số 38/2005/QH11. 19. Thủ tƣớng Chính phủ (2012), Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020 ban hành kèm theo Quyết định 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 . 20. GS Nguyễn Cảnh Toàn, 1960, Sách Dạy và Học 21. Nguyễn Cảnh Toàn (chủ biên 1997), Nguyễn Kì – Vũ Văn Tảo – Bùi Tường, Quá trình dạy – tự học , NXB GD Hà Nội. 22. GS-TSKH Thái Duy Tuyên, 2003, Dạy tự học cho sinh viên trong các nhà trường Cao đẳng Đại học chuyên nghiệp, Chuyên đề Phương pháp dạy học cho học viên Cao học, ĐH Huế. 23. Nguyễn Xuân Trƣờng (Tổng chủ biên), Lê Mậu Quyền ( chủ biên), Phạm Văn Hoan, Lê Chí Kiên ( 2006), Hóa học 11, NXB Giáo dục. 24. Nguyễn Xuân Trƣờng (chủ biên), Từ Ngọc Ánh, Lê chí Kiên, Lê Mậu Quyền , Bài tập Hóa học 11. NXB Giáo dục Việt Nam. 25. PGS.TS. Nguyễn Xuân Trƣờng – TS. Trần Trung Ninh - Lê Văn Năm - Quách Văn Long – Hồ Thị Hƣơng Trà (2007), 1080 Câu hỏi trắc nghiệm hóa học. NXB Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh. 26. PGS. Đào Hữu Vinh (1997), 500 Bài toán hóa học (Lý thuyết và bài toán), NXB Giáo dục 27. Từ điển Tiếng Việt (2000), NXB KHKT Một số trang web 28. Website: http://dethi.violet.vn/ 29. Website: http://dayvahochoa.com/ 30. Website: http://hoahocngaynay.com/ 31. Website: http://xahoihoctap.net.vn/tailieu/thamkhao/de-tai-nghien-cuu-van-de-tu-hoc/ 10