Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Sư phạm Hóa học: Sử dụng hệ thống bài tập định hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học chương Halogen Hóa học lớp 10 trung học phổ thông

Chia sẻ: Dilysstran Dilysstran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu và sử dụng hệ thống bài tập hóa học (BTHH) trong dạy học hóa học nhằm phát triển năng lực GQVĐ, nâng cao hứng thú học tập bộ môn góp phần nâng cao chất lượng dạy học hóa học ở trường THPT. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Sư phạm Hóa học: Sử dụng hệ thống bài tập định hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học chương Halogen Hóa học lớp 10 trung học phổ thông

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ------------ o0o ------------- TRẦN THỊ KIM DUNG SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG HALOGEN HÓA HỌC LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM HÓA HỌC Hà Nội – 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ------------ o0o ------------- TRẦN THỊ KIM DUNG SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG HALOGEN HÓA HỌC LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM HÓA HỌC Chuyên ngành: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC (BỘ MÔN HÓA HỌC) Mã số: 60 14 01 11 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Sửu Hà Nội - 2015
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................... ....1 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................. ....1 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ............................................................................. ...2 3. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................... ...3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................... ...3 5. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ............................................................... ...4 6. Vấn đề nghiên cứu.......................................................................................... ...4 7. Giả thuyết khoa học ....................................................................................... ...4 8. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .................................................................... ...4 9. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................ ...4 10. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... ..5 11. Cấu trúc luận văn .......................................................................................... ..5 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ................... ...6 1.1. Đổi mới phƣơng pháp dạy học hóa học ở trƣờng THPT ..................................... ...6 1.1.1. Xu hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học ................................................ ...6 1.1.1.1. Các quan điểm chỉ đạo ............................................................... ...6 1.1.1.2. Mục tiêu ..................................................................................... ...7 1.1.1.3. Đổi mới nội dung chƣơng trình và SGK phổ thông................... ...8 1.1.2. Đổi mới phƣơng pháp dạy học hóa học ở trƣờng THPT ......................... ...8 1.2. Năng lực và phát triển năng lực trong dạy học hóa học ...................................... ...9 1.2.1. Khái niệm năng lực .................................................................................. ...9 1.2.2. Đặc điểm và cấu trúc của năng lực ......................................................... ...10 1.2.2.1. Đặc điểm chung của năng lực .................................................... ..10 1.2.2.2. Cấu trúc của năng lực................................................................. ..10 1.2.3. Các năng lực cần hình thành và phát triển cho HS phổ thông ................. ..13 1.2.3.1. Các năng lực chung .................................................................... ..13 1.2.3.2. Các năng lực chuyên biệt của môn hóa học trong nhà trƣờng THPT .......................................................................................... ..13 1.3. Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS trong dạy học .............................. ..13 1.3.1. Khái niệm năng lực GQVĐ...................................................................... ..13 1.3.2 Cấu trúc của năng lực GQVĐ ................................................................... ..14 1.3.3. Biểu hiện của năng lực GQVĐ ................................................................ ..15 1.3.4. Biện pháp phát triển năng lực GQVĐ ...................................................... ..16 1.3.5. Đánh giá năng lực GQVĐ ........................................................................ ..18 1
1.4. Phƣơng pháp dạy học GQVĐ .............................................................................. ..21 1.4.1. Khái niệm, bản chất phƣơng pháp dạy học giải quyết vấn đề ................. ..21 1.4.2. Tình huống có vấn đề ............................................................................... ..21 1.4.2.1. Khái niệm ................................................................................... ..21 1.4.2.2. Cơ chế phát sinh tình huống có vấn đề ...................................... ..22 1.4.3. Qui trình tổ chức dạy học theo phƣơng pháp giải quyết vấn đề .............. ..22 1.4.4. Các mức độ của việc áp dụng dạy học giải quyết vấn đề ........................ ..23 1.4.5. Ƣu điểm, nhƣợc điểm của phƣơng pháp giải quyết vấn đề ..................... ..24 1.4.5.1. Ƣu điểm...................................................................................... ..24 1.4.5.2. Nhƣợc điểm ................................................................................ ..24 1.5. Bài tập hóa học – Một phƣơng pháp dạy học hiệu quả để phát triển năng lực GQVĐ cho HS ................................................................................................... ..24 1.5.1. Khái niệm ................................................................................................. ..24 1.5.2. Tác dụng của bài tập hóa học trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS ......................................................................................... ..25 1.5.3. Phân loại bài tập hóa học ......................................................................... ..25 1.5.4. Xu hƣớng phát triển của bài tập hóa học ................................................ ..27 1.5.5. Bài tập định hƣớng phát triển năng lực .................................................... ..27 1.5.5.1. Những đặc điểmcủa bài tập định hƣớng phát triển năng lực ..... ..28 1.5.5.2. Các bậc trình độ trong bài tập định hƣớng phát triển năng lực . ..28 1.6. Thực trạng sử dụng bài tập hóa học và phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học hóa học ở trƣớng THPT................................................... ..30 1.6.1. Mục đích điều tra ..................................................................................... ..30 1.6.2. Xây dựng phiếu điều tra ........................................................................... ..30 1.6.2.1. Phƣơng pháp điều tra .............................................................. ..30 1.6.2.2. Đối tƣợng điều tra ................................................................... ..30 1.6.3. Tiến hành điều tra..................................................................................... ..30 1.6.4. Đánh giá kết quả điều tra ......................................................................... ..30 1.6.4.1. Kết quả điều tra GV ................................................................ ..30 1.6.4.2. Kết quả điều tra học sinh ......................................................... ..31 Tiểu kết chƣơng 1 ..................................................................................................... ..32 CHƢƠNG 2: TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP HÓA HỌC CHƢƠNG HALOGEN – HÓA HỌC 10 TRONG DẠY HỌC NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH ................................................................................................. ..33 2
2.1. Phân tích mục tiêu, cấu trúc nội dung chƣơng halogen – Hóa học 10 THPT ..... ..33 2.1.1. Mục tiêu chƣơng halogen ......................................................................... ..33 2.1.2. Cấu trúc nội dung chƣơng halogen .......................................................... ..34 2.1.3. Những điểm cần chú ý về nội dung và phƣơng pháp dạy học ................. ..34 2.1.3.1. Những điểm cần chú ý về nội dung dạy học ........................... ..34 2.1.3.2. Những điểm cần chú ý về PPDH ............................................ ..35 2.2. Tuyển chọn, xây dựng hệ thống bài tập hóa học chƣơng halogen hóa 10 THPT .................................................................................................................. ..36 2.2.1. Nguyên tắc lựa chọn, xây dựng hệ thống bài tập hóa học để phát triển năng lực GQVĐ cho HS ......................................................................... ..36 2.2.2. Qui trình xây dựng bài tập hóa học để phát triển năng lực GQVĐ cho HS ..................................................................................................... ..36 2.2.3. Hệ thống bài tập ....................................................................................... ..37 2.2.3.1. Nguyên tắc sắp xếp hệ thống bài tập..................................................... ..37 2.2.3.2. Bài tập vận dụng.................................................................................... ..38 2.2.3.3. Bài tập giải quyết vấn đề ....................................................................... ..42 2.2.3.4. Bài tập gắn với bối cảnh, tình huống thực tiễn ..................................... ..51 2.3. Một số biện pháp sử dụng hệ thống bài tập hóa học nhằm phát triển năng lực GQVĐ cho HS ................................................................................................... .. ..55 2.3.1. Sử dụng bài tập trong bài dạy hình thành kiến thức mới (tạo tình huống có vấn đề, vận dụng kiến thức GQVĐ học tập, thực tiễn) ....................... ..55 2.3.2. Sử dụng bài tập trong bài dạy hoàn thiện kiến thức (vận dụng kiến thức GQVĐ phức hợp, các vấn đề thực tiễn mang tính tích hợp, gắn với bối cảnh ...) ..................................................................................................... ..56 2.3.3. Sử dụng bài tập tổ chức các hoạt động nâng cao hứng thú học tập bộ môn (trò chơi đố vui, giải ô chữ ...) ........................................................ ..56 2.4. Thiết kế giáo án bài dạy và bộ công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh ........................................................................................................ ..57 2.4.1. Thiết kế một số giáo án bài dạy ............................................................... ..57 2.4.2. Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh (Phiếu kiểm quan sát đánh giá của GV; phiếu tự đánh giá của học sinh; Đề bài kiểm tra đánh giá ) ................................................................... ..69 2.4.2.1. Tiêu chí đánh giá năng lực GQVĐ......................................... 69 2.4.2.2. Thiết kế bảng kiểm quan sát (dành cho GV).......................... 70 2.4.2.3. Thiết kế phiếu hỏi HS về mức độ phát triển năng lực GQVĐ........72 3
2.4.2.4. Thiết kế bài kiểm tra............................................................... 73 Tiểu kết chƣơng 2 ................................................................................................ ..73 CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM...................................................... ..74 3.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm .......................................................................... ..74 3.2. Nhiệm vụ và nội dung thực nghiệm sƣ phạm...................................................... ..74 3.3. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm .................................................................... ..74 3.3.1. Chuẩn bị cho quá trình thực nghiệm ........................................................ ..74 3.3.2. Nội dung thực nghiệm sƣ phạm ............................................................... ..75 3.3.3. Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm .............................................................. ..75 3.4. Kết quả và xử lí kết quả thực nghiệm sƣ phạm ................................................... ..76 3.4.1. Phƣơng pháp xử lí kết quả thực nghiệm sƣ phạm .................................... ..76 3.4.2. Kết quả TNSP – Xử lí và đánh giá số liệu ............................................... ..77 3.4.3. Phân tích kết quả thực nghiệm sƣ phạm .................................................. ..85 3.4.3.1. Phân tích định tính.................................................................... 85 3.4.3.2. Phân tích định lƣợng ............................................................... ..85 Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................................... ..86 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ ..87 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... ..89 PHỤ LỤC..................................................................................................................... 4
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Chúng ta đang sống trong thế kỉ XXI - thế kỉ của tri thức và phát triển năng lực con ngƣời. Hội nhập quốc tế, cách mạng khoa học công nghệ, thông tin truyền thông, kinh tế tri thức... đã tạo nên cơ hội cũng nhƣ thách thức đòi hỏi ngành Giáo dục (GD) phải đổi mới căn bản và toàn diện về mục tiêu, chƣơng trình đào tạo, phƣơng pháp dạy học ... để đáp ứng việc đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với sự phát triển của đất nƣớc. Định hƣớng đổi mới căn bản và toàn diện GD đã đƣợc xác định trong Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI: “ Đổi mới chƣơng trình, nội dung, phƣơng pháp dạy học, phƣơng pháp thi, kiểm tra theo hƣớng hiện đại, nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện, đặc biệt là coi trọng giáo dục lý tƣởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội ”, để thực hiện sứ mệnh của GD là “ nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dƣỡng nhân tài, góp phần quan trọng trong việc đổi mới đất nƣớc, xây dựng nền văn hóa và con ngƣời Việt Nam ” và đƣợc cụ thể hóa trong chiến lƣợc phát triển giáo dục 2011 – 2020. Định hƣớng này đã chỉ rõ việc “ thực hiện đổi mới chƣơng trình và sách giáo khoa từ sau năm 2015 theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh, vừa đảm bảo tính thống nhất trong toàn quốc, vừa phù hợp đặc thù mỗi địa phƣơng ”. GD theo định hƣớng phát triển năng lực nhằm phát triển những năng lực cần thiết để học sinh (HS) sống và phát triển đƣợc trong xã hội hiện đại, đặc biệt chú trọng đến năng lực giải quyết vấn đề (GQVĐ), năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực sáng tạo... cho HS. Nhiệm vụ phát triển những năng lực chung và năng lực chuyên biệt là một trong các nhiệm vụ quan trọng của giáo dục phổ thông (GDPT) cần đƣợc thực hiện thông qua các hoạt động DH ở các môn học và các cấp học. Thực tế giáo dục phổ thông hiện nay còn theo hƣớng tiếp cận nội dung, chú trọng trang bị kiến thức các môn học phục vụ cho thi cử, chƣa chú trọng đúng mức đến rèn luyện phƣơng pháp tự học, thực hành và ứng dụng thực tiễn cho HS; chƣa chú ý phát triển các năng lực cần thiết trong xã hội hiện đại, đặc biệt là năng lực GQVĐ, năng lực sáng tạo... trong quá trình dạy học các môn học. Theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học, GV cần phát triển những năng lực chung, năng lực chuyên biệt cho HS. Năng lực GQVĐ là một trong những năng lực quan trọng cần đƣợc chú trọng phát triển trong từng môn học ở mọi cấp học. Môn Hóa học Trung học phổ thông (THPT) có nhiều điều kiện để phát triển năng lực này cho HS, phƣơng pháp sử 5
dụng bài tập hóa học (BTHH) trong dạy học là một trong những phƣơng pháp hiệu quả để phát triển năng lực này. Với những lý do trên đây, nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng dạy và học hóa học ở trƣờng THPT tôi chọn đề tài: “ Sử dụng hệ thống bài tập định hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học chƣơng halogen hóa học lớp 10 trung học phổ thông ”. 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Trên thế giới Thuật ngữ “Dạy học nêu vấn đề” xuất phát từ thuật ngữ “Ơrixtic” còn đƣợc gọi là phƣơng pháp phát triển, tìm tòi. Điều này đã đƣợc nhiều nhà khoa học nghiên cứu nhƣ A.Ja Ghecđơ, B.E Raicop,... vào những năm 70 của thế kỉ XIX. Các nhà khoa học này đã nêu lên phƣơng án tìm tòi, phát kiến trong dạy học nhằm hình thành năng lực nhận thức của HS bằng cách đƣa HS vào hoạt động tìm kiếm tri thức, HS là chủ thể của hoạt động học, là ngƣời sáng tạo ra hoạt động học. Đây là một trong những cơ sở lí luận của phƣơng pháp dạy học giải quyết vấn đề (PPDH GQVĐ). Vào những năm 50 của thế kỉ XX, xã hội bắt đầu phát triển mạnh, đòi hỏi cao hơn ở con ngƣời và PPDH GQVĐ ra đời. Phƣơng pháp này đặc biệt đƣợc chú trọng ở Ba Lan. V.Okon – nhà giáo dục Ba Lan đã nghiên cứu và làm rõ phƣơng pháp GQVĐ thật sự là PPDH tích cực, tuy nhiên những nghiên cứu của V.Okon chỉ dừng lại ở các kết quả thực nghiệm từ việc sử dụng phƣơng pháp chứ chƣa có đầy đủ cơ sở lí luận cho PPDH này. Những năm 70 của thế kỉ XX, M.I. Mackmutov mới đƣa ra đầy đủ cơ sở lí luận của PPDH GQVĐ và nó đƣợc phát triển, hoàn thiện cho đến ngày nay. Ở Việt Nam Ngƣời có công đƣa PPDH này vào Việt Nam là dịch giả Phạm Tất Đắc với cuốn “ Dạy học nêu vấn đề “ của tác giả I.Ia.Lecne (ngƣời Nga) do NXBGD xuất bản năm 1977. Và sau đó đƣợc nhiều nhà khoa học nghiên cứu PPDH này nhƣ Vũ Văn Tảo, Nguyễn Bá Kim,... Tuy nhiên những nghiên cứu này chỉ nghiên cứu mức lý luận và có áp dụng cho môn Toán ở phổ thông và đại học. Đối với môn Hóa học, PPDH GQVĐ cũng đƣợc các tác giả Nguyễn Ngọc Quang, Dƣơng Xuân Trinh nghiên cứu và đƣợc vận dụng thông qua nghiên cứu các luận văn, luận án tiến sĩ trong thời gian qua. Nhƣ là: Luận án Tiến sĩ đầu tiên nghiên cứu dạy học nêu vấn đề là của tác giả Lê Văn Năm với đề tài: “ Sử dụng dạy học nêu vấn đề - Ơrixtic để nâng cao hiệu quả dạy 6
chƣơng trình hóa đại cƣơng và hóa vô cơ ở trƣờng THPT ”. Một số luận văn Thạc sĩ, khóa luận tốt nghiệp của sinh viên nghiên cứu về đổi mới PPDH theo hƣớng dạy học tích cực cũng đề cập đến PPDH này. Luận văn Thạc sĩ của Trƣơng Thị Mơ (2012) với đề tài : “ Áp dụng dạy học đám thoại gợi mở, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề nhằm tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh thông qua dạy học hóa học hữu cơ”, ĐHSP Hà Nội. Luận văn Thạc sĩ của Lê Vân Anh (2013) với đề tài: “Lựa chọn, xây dựng và sử dụng bài tập hóa học nhằm phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho học sinh trường Trung học Phổ thông” , ĐHSP Hà Nội. Ngoài ra còn có một số luận văn khác và các bài báo đề cập đến việc sử dụng PPDH trên trong DH môn Hóa học ở trƣờng phổ thông. Từ việc nghiên cứu nội dung các luận văn trên tôi nhận thấy : “Vấn đề học tập” hay “Bài toán nhận thức” mà mấu chốt là “Tình huống có vấn đề” là “ Hạt nhân” của dạy học đàm thoại, gợi mở, dạy học GQVĐ. Việc sử dụng nó nhƣ thế nào trong dạy học chính là mấu chốt của việc nghiên cứu sử dụng PPDH GQVĐ. 3. Mục đích nghiên cứu. Nghiên cứu và sử dụng hệ thống bài tập hóa học (BTHH) trong dạy học hóa học nhằm phát triển năng lực GQVĐ, nâng cao hứng thú học tập bộ môn góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học hóa học ở trƣờng THPT. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận có liên quan đến đề tài bao gồm các vấn đề: Đổi mới PPDH ở THPT theo định hƣớng phát triển năng lực HS; năng lực và phát triển năng lực cho HS. Trong đó chú trọng năng lực GQVĐ trong dạy học hóa học (khái niệm, biểu hiện, đánh giá); BTHH định hƣớng năng lực GQVĐ cho HS. - Nghiên cứu mục tiêu, cấu trúc nội dung chƣơng trình hóa học phổ thông, đi sâu vào chƣơng halogen - Hoá học lớp 10 THPT. - Tuyển chọn, xây dựng hệ thống BTHH chƣơng halogen hóa học 10 THPT và đề xuất PP sử dụng chúng trong dạy học để phát triển năng lực GQVĐ cho HS. - Điều tra thực trạng sử dụng hệ thống BTHH trong dạy học và việc phát triển năng lực GQVĐ ở 1 số trƣờng THPT. 7
- Thiết kế bài giảng có sử dụng hệ thống BTHH này để phát triển năng lực GQVĐ cho HS và bộ công cụ đánh giá sự phát triển năng lực này. - Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm ở một số trƣờng THPT để đánh giá tính phù hợp, khả thi và hiệu quả của các đề xuất đã đƣa ra. 5. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 5.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình dạy học Hóa học ở trƣờng Trung học phổ thông. 5.2. Đối tượng nghiên cứu Hệ thống bài tập chƣơng halogen - Hoá học lớp 10 THPT và biện pháp sử dụng để phát triển năng lực GQVĐ cho HS trong DHHH. 6. Vấn đề nghiên cứu Sử dụng hệ thống bài tập Chƣơng halogen - Hóa học 10 cơ bản nhƣ thế nào để nâng cao đƣợc năng lực GQVĐ của học sinh THPT ? 7. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng đƣợc hệ thống bài tập đa dạng, có chứa đựng những mâu thuẫn nhận thức, gắn với tình huống thực tế và sử dụng chúng phối hợp hợp lí với các PPDH tích cực thì sẽ phát triển đƣợc năng lực GQVĐ cho HS, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy – học hóa học ở trƣờng phổ thông. 8. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Giới hạn nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu việc tuyển chọn, xây dựng và sử dụng BTHH chƣơng halogen Hóa học 10 THPT trong dạy học để phát triển năng lực GQVĐ cho học sinh. - Địa bàn nghiên cứu: Các nghiên cứu khảo sát đƣợc tiến hành trên phạm vi trƣờng THPT Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên và trƣờng THPT Tạ Uyên Tỉnh Ninh Bình. - Thời gian nghiên cứu: Năm học 2014 – 2015 và 2015 - 2016. 9. Phƣơng pháp nghiên cứu Để chứng minh giả thuyết trên, đề tài sử dụng các nhóm phƣơng pháp nghiên cứu (PPNC) sau đây: 9.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận - Nghiên cứu, tổng quan các tài liệu về lý luận dạy học có liên quan đến đề tài. 8
- Sử dụng phối hợp các phƣơng pháp phân tích, đánh giá, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa… các tài liệu đã thu thập đƣợc. 9.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Điều tra bằng các phiếu hỏi về thực trạng sử dụng BTHH đề phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong dạy và học Hóa học ở trƣờng phổ thông hiện nay. - Quan sát quá trình học tập của HS qua các giờ học và phỏng vấn HS. - Thực nghiệm sƣ phạm đánh giá tính phù hợp của hệ thống bài tập và tính hiệu quả, khả thi các biện pháp đã đề xuất để bồi dƣỡng năng lực PH & GQVĐ. 9.3. Phương pháp xử lí thông tin Sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học để xử lí kết quả thực nghiệm sƣ phạm, phân tích định tính, định lƣợng từ đó rút ra kết luận cho đề tài. 10. Những điểm đóng góp mới của luận văn - Góp phần hệ thống hóa cơ sở lí luận về vấn đề định hƣớng đổi mới giáo dục theo hƣớng phát triển năng lực, các năng lực cần phát triển cho HS, đi sâu vào năng lực GQVĐ và việc sử dụng BTHH trong dạy học để phát triển năng lực GQVĐ cho HS. - Đánh giá thực trạng việc sử dụng bài tập trong dạy học và phát triển năng lực GQVĐ cho HS ở một số trƣờng THPT. - Lựa chọn, xây dựng, hệ thống bài tập định hƣớng phát triển năng lực GQVĐ cho HS trong dạy học chƣơng halogen – Hóa học 10 THPT. - Đề xuất một số biện pháp sử dụng BT đã tuyển chọn để phát triển năng lực GQVĐ cho HS. Các đề xuất đã đƣợc thể hiện qua kế hoạch bài dạy, công cụ đánh giá sự phát triển năng lực GQVĐ và thực nghiệm sƣ phạm để đánh giá phân tích hiệu quả của chúng. 11. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo, nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương: Chƣơng 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài Chƣơng 2. Tuyển chọn, xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập hóa học Chƣơng halogen - Hóa học 10 trong dạy học nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh Chƣơng 3. Thực nghiệm sƣ phạm 9
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo, vụ Giáo dục trung học, Chương trình phát triển giáo dục trung học (2014). Tài liệu tập huấn, dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh Môn Hóa học cấp trung học phổ thông (lưu hành nội bộ), Hà Nội tháng 8 năm 2014. 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo Dự án Việt – Bỉ (2010), Dạy và Học tích cực, một số phương pháp và kỹ thuật dạy học, NXB Đại học Sƣ phạm, Hà Nội. 3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng của chương trình giáo dục phổ thông môn Hóa học THPT, NXB Giáo dục, Hà Nội. 4. Bộ Giáo dục và Đào tạo – Dự án Việt Bỉ (2010), Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng, NXB Đại học Sƣ phạm, Hà Nội. 5. Bộ GD & ĐT (tháng 12 năm 2014), Tài liệu hội thảo xây dựng chương trình Giáo dục phổ thông theo định hướng phát triển năng lực HS, Hà Nội – Lƣu hành nội bộ. 6. Dự án PTGD THPT (2006), Đổi mới phương pháp dạy học trung học phổ thông, Hà Nội. 7. Nguyễn Đức Chính – Đinh Thị Kim Thoa – Đào Thị Mai Hoa – Lê Thái Hƣng, Đo lường và đánh giá trong giáo dục, NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội, 2009. 8. Nguyễn Cƣơng (2007), Phương pháp dạy học ở trường phổ thông và đại học, NXB Giáo dục. 9. Bernd Meier - Nguyễn Văn Cƣờng (2014), Lí luận dạy học hiện đại, NXB ĐHSP. 10. Nguyễn Công Khanh, Đổi mới kiểm tra đánh giá học sinh phổ thông theo cách tiếp cận năng lực. 11. Đặng Thị Oanh – Nguyễn Thị Sửu (2014), Phương pháp dạy học môn Hóa học ở trường phổ thông, NXB Đại học sƣ phạm Hà Nội. 12. Nguyễn Xuân Trƣờng (2005), Bài tập hóa học và thực hành giảng dạy bộ môn hóa học ở trường phổ thông, NXB Giáo dục. 13. Nguyễn Xuân Trƣờng (2006), Sử dụng bài tập trong dạy học hóa học ở trường phổ thông, NXB Đại học Sƣ phạm, Hà Nội. 14. Nguyễn Xuân Trƣờng (2006), 385 câu hỏi và đáp về hóa học với đời s ống. NXB Giáo dục, Hà Nội. 15. Viện Ngôn ngữ học (2000), Từ điển Tiếng Việt, NXB Từ điển Bách khoa. 10