Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Sư phạm: Phát triển năng lực giải quyết vấn đề thông qua dạy học chương hóa học và vấn đề phát triển, kinh tế, xã hội, môi trường - Hóa học lớp 12

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC<br /> ------------ o0o -------------<br /> <br /> VŨ THỊ MINH THÚY<br /> <br /> PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ THÔNG QUA DẠY<br /> HỌC CHƢƠNG HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN<br /> KINH TẾ XÃ HỘI MÔI TRƢỜNG - HÓA HỌC LỚP 12<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM HÓA HỌC<br /> <br /> Hà Nội, 2016<br /> MỤC LỤC<br /> Lời cảm ơn ................................................................................................................... i<br /> <br /> i<br /> <br /> Danh mu ̣c chƣ̃ viế t tắ t ................................................................................................. ii<br /> Mục lục ....................................................................................................................... iii<br /> Danh mu ̣c bảng ......................................................................................................... vi<br /> Danh mu ̣c hình .......................................................................................................... vii<br /> MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1<br /> 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... ......1<br /> 2. Mục đích nghiên cứu. ............ ................................................................................2<br /> 3. Đối tƣợng, khách thể nghiên cứu ........................................................................... 2<br /> 4. Phạm vi nghiên cứu ............................................................. ...................................2<br /> 5. Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................... ...... 2<br /> 6. Giả thuyết nghiên cứu .................................................................................... ....... 2<br /> 7. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................... . 2<br /> 8. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................... ... 3<br /> 9. Những đóng góp của đề tài . .................................................................................. 3<br /> 10. Cấu trúc đề tài ............................................................................................... ........3<br /> CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA PHÁT TRIỂN NĂNG<br /> LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ........ .........................................................................4<br /> 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................. ..................4<br /> 1.1.1. Nghiên cứu nƣớc ngoài .......... ...........................................................................4<br /> 1.1.2. Nghiên cứu trong nƣớc.......... ............................................................................4<br /> 1.2. Định hƣớng đổi mới giáo dục phổ thông ....... ......................................................6<br /> 1.2.1. Một số quan điểm chỉ đạo đổi mới giáo dục trung học phổ thông ........ ...........6<br /> 1.2.2. Những định hƣớng đổi mới chƣơng trình giáo dục trung học phổ thông ... ..... 6<br /> 1.3. Phát triển năng lực trong dạy học .................................................................... ... 9<br /> 1.3.1. Khái niệm năng lực .................................................................................... ...... 9<br /> 1.3.2. Cấu trúc năng lực ........................................................................ ....................11<br /> 1.3.3. Các năng lực chung cần hình thành và phát triển cho học sinh trung học phổ<br /> thông ...................................................................... ....................................................13<br /> 1.3.4. Các năng lực chuyên biệt cần hình thành và phát triển cho học sinh trung học<br /> phổ thông trong dạy học hóa học ........................................................................ ….14<br /> 1.4. Năng lực giải quyết vấn đề ............................................................................. …14<br /> 1.4.1. Khái niệm năng lực giải quyết vấn đề ......................................................... …14<br /> <br /> ii<br /> <br /> 1.4.2. Cấu trúc năng lực giải quyết vấn đề ............................................................ …15<br /> 1.4.3. Biểu hiện năng lực giải quyết vấn đề ....................................................... …...15<br /> 1.4.4. Các phƣơng pháp đánh giá năng lực giải quyết vấn đề ............................. …16<br /> 1.5. Dạy học nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề ........................................ 18<br /> 1.5.1. Bản chất của dạy học giải quyết vấn đề .................................................... ….18<br /> 1.5.2. Quy trình tổ chức dạy học giải quyết vấn đề ............................................. ….19<br /> 1.5.3. Các mức độ của dạy học giải quyết vấn đề ............................................. ……20<br /> 1.5.4. Ƣu điểm và nhƣợc điểm của dạy học giải quyết vấn đề ................................. 21<br /> 1.6. Thực trạng phát triển năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trong quá trình<br /> dạy học hóa học ở trƣờng trung học phổ thông hiện nay .................................... …..21<br /> 1.6.1. Mục đích điều tra ........................................................................................ …21<br /> 1.6.2. Nội dung điều tra ......................................................................................... …22<br /> 1.6.3. Phƣơng pháp điều tra ...................................................................................... 22<br /> 1.6.4. Đối tƣợng điều tra ........................................................................................... 22<br /> 1.6.5. Kết quả điều tra ........................................................................................... …22<br /> Tiểu kêt chƣơng 1..................................................................................................... .23<br /> CHƢƠNG 2: PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ KHI DẠY<br /> HỌC CHƢƠNG HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI<br /> MÔI TRƢỜNG........................................................................................................ 24<br /> 2.1. Mục tiêu dạy học ................................................................................................ 24<br /> 2.1.1. Kiến thức ......................................................................................................... 24<br /> 2.1.2. Kĩ năng ........................................................................................................ …24<br /> 2.1.3. Thái độ ........................................................................................................ …24<br /> 2.1.4. Định hƣớng phát triển năng lực .................................................................... . 25<br /> 2.2. Cấu trúc chƣơng Hóa học và vấn đề phát triển kinh tế, xã hội , môi trƣờng ..... 26<br /> 2.2.1. Vị trí chƣơng Hóa học và vấn đề phát triển kinh tế, xã hội, môi trƣờng ........ 26<br /> 2.2.2. Nội dung và các phƣơng pháp kỹ thuật tổ chức hoạt động dạy học ........ ….26<br /> 2.2.3. Các mức độ yêu cầu cần đạt của chƣơng ................................................... …28<br /> 2.2.4. Phƣơng tiện dạy học ........................................................................................ 29<br /> 2.3. Một số biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trong quá<br /> trình dạy học hóa học ............................................................................................ …30<br /> 2.3.1. Tích hợp các nội dung môn học tạo tình huống có vấn đề ......................... …30<br /> <br /> iii<br /> <br /> 2.3.2. Tăng cƣờng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học .................... …31<br /> 2.3.3. Phối hợp linh hoạt các phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học tích cực …………31<br /> 2.3.4. Sử dụng các bài tập gắn với bối cảnh thực tiễn và tình huống có vấn đề ....... 32<br /> 2.3.5. Tổ chức trò chơi và hoạt động ngoại khóa .................................................... ..32<br /> 2.4. Thiết kế giáo án cách tổ chức các hoạt động nhằm phát triển năng lực giải quyết<br /> vấn đề của học sinh ............................................................................................. ….33<br /> 2.4.1.Thiết kế giáo án ...................................................................................... ……33<br /> 2.4.2. Hoạt động ngoại khóa với chủ đề Trái đất xanh ..................................... ……62<br /> 2.5. Kiểm tra đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh............................. ..69<br /> 2.5.1. Nguyên tắc đánh giá năng lực ............................................................ ……….69<br /> 2.5.2. Thiết kế công cụ đánh giá năng lực ......................................................... …...70<br /> 2.5.3. Mục tiêu đánh giá... ........................................................................................ 75<br /> 2.5.4. Hình thức kiểm tra đánh giá .................................................................. …… .75<br /> Tiểu kêt chƣơng 2................................................................................................ …..76<br /> CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ......................................................... 77<br /> 3.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm .................................................................... … 77<br /> 3.2. Kế hoạch tiến hành thực nghiệm sƣ phạm ..................................................... …77<br /> 3.3. Nhiệm vụ và nội dung thực nghiệm sƣ phạm ............................................... ….78<br /> 3.4. Kết quả và xử lí kết quả thực nghiệm sƣ phạm .............................................. …80<br /> 3.5. Phân tích kết quả thực nghiệm sƣ phạm ............................................................ 83<br /> Tiểu kết chƣơng 3................................................................................................. ….86<br /> KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 87<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 89<br /> PHỤ LỤC ................................................................................................................. 92<br /> <br /> iv<br /> <br /> DANH MỤC CÁC BẢNG<br /> Bảng 1.1. So sánh một số đặc trƣng cơ bản của chƣơng trình định hƣớng nội dung<br /> và chƣơng trình định hƣớng năng lực ......................................................................... 7<br /> Bảng 1.2.Bảng mô tả năng lực GQVĐ và ST ........................................................... 16<br /> Bảng 1.3. Các mức độ của phƣơng pháp dạy học giải quyết vấn đề ........................ 20<br /> Bảng 1.4. Bảng kế hoạch thực hiện phát phiếu điều tra ............................................ 22<br /> Bảng 2.1. Nội dung của chƣơng Hóa học và vấn đề phát triển kinh tế, xã hội, môi<br /> trƣờng ........................................................................................................................ 27<br /> Bảng 2.2. Bảng mô tả các mức độ yêu cầu cần đạt ............................................ …..28<br /> Bảng 2.3. Bảng tổng hợp phân loại các nguồn năng lƣợng ...................................... 39<br /> Bảng 2.4. Bảng tổng hợp tác động tiêu cực và tác động tích cực của quá trình phát<br /> triển các lĩnh vực kinh tế , xã hội tới môi trƣờng .................................................. ...45<br /> Bảng 2.5. Bảng tổng hợp các ô nhiễm môi trƣờng .............................................. ….47<br /> Bảng 2.6. Một số chất gây ô nhiễm khí quyển và nguy hại cho con ngƣời .............. 48<br /> Bảng 2.7. Một số chất gây ô nhiễm nguồn nƣớc và nguy hại cho con ngƣời .......... .49<br /> Bảng 2.8. Một số tác nhân gây ô nhiễm đất và nguy hại cho con ngƣời ............ …..50<br /> Bảng 2.9. Tổng hợp một số dấu hiệu khác biệt cơ bản giữa đánh giá năng lực ngƣời<br /> học và đánh giá kiến thức, kỹ năng của ngƣời học .................................................. 69<br /> Bảng 2.10. Các biểu hiện và mức độ đánh giá của năng lực GQVĐ . .......................71<br /> Bảng 2.11. Các biểu hiện và mức độ đánh giá của năng lực GQVĐ (dành cho GV)73<br /> Bảng 2.12. Các biểu hiện và mức độ đánh giá của năng lực GQVĐ (dành cho HS).74<br /> Bảng 3.1. Đối tƣợng và địa bàn TNSP ...... …………………………………………77<br /> Bảng 3.2. Bảng phân phối điểm - Bài kiểm tra số 1 ................................................ 80<br /> Bảng 3.3. Bảng xếp loại học lực- Bài kiểm tra số 1 ................................................. 80<br /> Bảng 3.4. Bảng phân phối điểm - Bài kiểm tra số 2 ................................................. 80<br /> Bảng 3.5. Bảng xếp loại học lực- Bài kiểm tra số 2 ................................................ .81<br /> Bảng 3.6. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần số luỹ tích bài kiểm tra sau thực<br /> nghiệm ....................................................................................................................... 81<br /> Bảng 3.7. Bảng tổng hợp xếp loại năng lực GQVĐ của học sinh ............................ 83<br /> Bảng 3.8. Bảng tổng hợp xếp loại năng lực GQVĐ của giáo viên ........................... 83<br /> <br /> v<br /> <br />