Trách nhiệm pháp lý của đối tượng nộp thuế<br />
đối với các hành vi vi phạm pháp luật hải quan<br />
về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu<br />
Đào Thịnh Vinh<br />
Khoa Luật<br />
Luận văn ThS. ngành: Luật kinh tế; Mã số: 60 38 50<br />
Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Anh Sơn<br />
Năm bảo vệ: 2011<br />
Abstract. Những vấn đề lý luận về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, trách nhiệm<br />
pháp lý của đối tượng nộp thuế với hành vi vi phạm pháp luật hải quan về thuế xuất<br />
khẩu, thuế nhập khẩu. Nghiên cứu thực trạng vấn đề trách nhiệm pháp lý của đối<br />
tượng nộp thuế do vi phạm pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu ở Việt Nam.<br />
Đưa ra một số giải pháp hoàn thiện trách nhiệm pháp lý của đối tượng nộp thuế do vi<br />
phạm pháp luật hải quan về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.<br />
Keywords. Luật kinh tế; Thuế quan; Pháp luật Việt Nam; Luật Hải quan<br />
<br />
Content<br />
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài<br />
Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là loại thuế có vị trí, vai trò rất quan trọng trong việc<br />
đảm bảo thực hiện nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Vì vậy, để tăng cường nguồn thu, nhà<br />
nước cần có những biện pháp đẩy mạnh việc quản lý nguồn thu từ TXK, TNK tránh thất thu<br />
cho ngân sách.<br />
Theo Nghị quyết số 07-NQ/TW ngày 27/11/2001 của Trung ương Đảng về hội nhập<br />
kinh tế quốc tế, chính sách quản lý nhà nước về hải quan được định hướng phát triển theo xu<br />
hướng hội nhập quốc tế nhưng phải giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa.<br />
Thời gian qua, Việt Nam đã tham gia vào nhiều tổ chức kinh tế, thương mại quốc tế<br />
như: Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN), Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á - Thái<br />
Bình Dương (APEC), Tổ chức Thương mại thế giới (WTO)… quá trình tham gia vào các tổ<br />
chức này, đã từng bước tháo gỡ những cản trở đối với các hoạt động sản xuất kinh doanh, xây<br />
dựng cơ chế kinh tế mới dựa trên những nguyên tắc của thị trường có định hướng xã hội chủ<br />
nghĩa. Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài, giảm thiểu và dần xóa<br />
bỏ các hàng rào thuế quan, phi thuế quan và các rào cản khác để việc trao đổi hàng hóa, dịch<br />
vụ giữa Việt Nam và các nước trên thế giới phù hợp với những cam kết quốc tế mà Việt Nam<br />
tham gia. Trong xu hướng chung đó, Hải quan Việt Nam đã gia nhập Tổ chức Hải quan thế<br />
giới (WCO), từng bước đẩy mạnh cải cách thủ tục HQ, hiện đại hóa các hoạt động của mình<br />
nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới nền kinh tế, phục vụ tốt cho phát triển xuất nhập khẩu, đầu tư<br />
...<br />
<br />
Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, ban đầu nguồn thu từ TXK, TNK có thể<br />
giảm xuống, nhưng sẽ làm tăng lên số lượng các đối tượng tham gia hoạt động xuất nhập<br />
khẩu, các loại mặt hàng xuất nhập khẩu cũng được khuyến khích phát triển đa dạng về mặt<br />
hàng và loại hình. Chính vì lẽ đó các hành vi vi phạm pháp luật về TXK, TNK ngày càng<br />
tăng cả về số lượng, quy mô, tính chất và mức độ. Vì vậy, yêu cầu đặt ra là phải có một hệ<br />
thống pháp luật hoàn chỉnh, thống nhất để điều chỉnh, ngăn chặn và chống lại những vi phạm<br />
pháp luật phát sinh, đây là một yêu cầu bức thiết đang được đặt ra với BTC, Tổng cục Hải<br />
quan và các bộ, ngành trong việc quản lý TXK, TNK.<br />
Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu năm 2005, Luật Quản lý thuế năm 2006 ra đời<br />
là một quá trình pháp điển hóa rất lớn các quy phạm pháp luật về TXK, TNK, tạo tiền đề cho<br />
việc quản lý HQ với các loại hàng hóa trong lĩnh vực xuất khẩu, nhập khẩu. Quá trình thực<br />
hiện các luật này thực sự đã tạo ra một hành lang pháp lý hiệu quả cho việc thu thuế và thực<br />
hiện các nội dung liên quan đến chính sách xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa của nước ta.<br />
Tác giả chọn đề tài: “Trách nhiệm pháp lý của đối tượng nộp thuế đối với các hành<br />
vi vi phạm pháp luật hải quan về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu” làm đề tài luận văn thạc<br />
sĩ vì những lý do sau đây:<br />
- Trong thời gian qua, vi phạm pháp luật về TXK, TNK xảy ra càng nhiều, quy mô<br />
càng lớn với những hành vi tinh vi, phức tạp, có hiện tượng câu kết để trốn thuế nhằm trục<br />
lợi. Vì vậy, nhu cầu cấp thiết hiện nay của xã hội là cần hoàn thiện pháp luật HQ về TNPL<br />
liên quan đến TXK, TNK. Tác giả mong muốn nghiên cứu, phân tích và làm rõ những quy<br />
định của pháp luật Việt Nam nói chung và pháp luật trong lĩnh vực HQ nói riêng về TNPL<br />
của đối tượng nộp thuế do vi phạm về TXK, TNK.<br />
- Bản thân hiện đang công tác tại Vụ Pháp chế thuộc Tổng cục Hải quan, là đơn vị<br />
tham mưu cho ngành Hải quan về xây dựng, thực hiện chính sách pháp luật về TXK, TNK<br />
nên có thể tiếp cận nhiều vấn đề liên quan đến TXK, TNK, tác giả có thể tham khảo được<br />
kinh nghiệm pháp luật nước ngoài về vấn đề TNPL khi vi phạm về TXK, TNK từ đó có sự so<br />
sánh với pháp luật trong nước, nhằm chỉ ra những bất cập, vướng mắc trong quá trình áp<br />
dụng TNPL của đối tượng nộp thuế do vi phạm pháp luật về TXK, TNK tại Việt Nam và đề<br />
xuất một số biện pháp nhằm góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật này.<br />
2. Tình hình nghiên cứu đề tài và ý nghĩa của việc nghiên cứu<br />
Hiện nay, tại Việt Nam có một số công trình nghiên cứu về pháp luật HQ và xử phạt<br />
vi phạm hành chính, có những bài viết theo quan niệm khoa học pháp lý có đề cập đến vấn đề<br />
xử phạt vi phạm hành chính nhưng cũng chỉ ở mức độ khái lược. Ví dụ: “Tìm hiểu về xử phạt<br />
vi phạm hành chính” của tác giả Phạm Dũng - Hoàng Sao hay luận án “Đổi mới và hoàn<br />
thiện pháp luật về hải quan ở nước ta hiện nay” của tiến sĩ Vũ Ngọc Anh, luận án “Tiếp tục<br />
cải cách, hiện đại hóa hải quan Việt Nam đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế” hay một<br />
số bài nghiên cứu trên Tạp chí Luật học, cũng như một số chuyên đề giảng dạy môn xử lý vi<br />
phạm pháp luật, đấu tranh chống tội phạm trong lĩnh vực HQ của Tổng cục Hải quan có đề<br />
cập đến việc xử lý do vi phạm pháp luật HQ về TXK, TNK nhưng ở mức độ sơ lược, chưa<br />
tập trung vào TNPL của đối tượng nộp thuế do vi phạm pháp luật HQ về TXK, TNK.<br />
Chính vì vậy, luận văn này là công trình nghiên cứu đầu tiên, tương đối đầy đủ và<br />
toàn diện về vấn đề TNPL của đối tượng nộp thuế khi vi phạm pháp luật về TXK, TNK, Luận<br />
văn thực hiện các nội dung sau:<br />
- Phân tích và đánh giá thực trạng pháp luật hải quan Việt Nam về vấn đề TNPL của<br />
đối tượng nộp thuế do vi phạm pháp luật hải quan về TXK, TNK để đưa ra các luận cứ khoa<br />
học và những lý giải mang tính lý luận nhằm góp phần định hướng hoàn thiện về TNPL nói<br />
chung.<br />
- Đưa ra một số đề xuất, giải pháp hoàn thiện pháp luật về TNPL của đối tượng nộp<br />
thuế do vi phạm pháp luật hải quan về TXK, TNK nói riêng.<br />
<br />
- Kết quả nghiên cứu có thể được dùng như tài liệu tham khảo trong nghiên cứu khoa<br />
học và thực tiễn áp dụng vấn đề này với ngành Hải quan và với mỗi cán bộ, công chức Hải<br />
quan.<br />
3. Mục đích nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu.<br />
Mục đích nghiên cứu của luận văn là để làm rõ một số nội dung pháp lý, cơ sở lý luận<br />
và thực tiễn về vấn đề TNPL của đối tượng nộp thuế do vi phạm pháp luật HQ về TXK,<br />
TNK. Qua đó, đánh giá tổng thể thực trạng áp dụng trong những năm qua, chỉ ra những tồn<br />
tại, đồng thời có sự so sánh quy định này với quy định của một số nước trên thế giới để kiến<br />
nghị việc hoàn thiện pháp luật về HQ khi thực hiện việc quản lý TXK, TNK trước yêu cầu<br />
đổi mới và hoàn thiện các quy định pháp luật này tại Việt Nam.<br />
Với phạm vi của một luận văn thạc sỹ Luật học, cũng như kinh nghiệm có hạn, người<br />
viết luận văn không đi sâu tìm hiểu hết các quy định về TNPL nói chung như: TNPL hình sự,<br />
TNPL dân sự, TNPL kỷ luật…mà chỉ đi sâu tìm hiểu, làm rõ một số vấn đề có tính chất cơ<br />
bản, cốt lõi và còn nhiều bất cập xung quanh vấn đề TNPL hành chính của đối tượng nộp<br />
thuế khi vi phạm pháp luật về TXK, TNK.<br />
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu<br />
Luận văn được nghiên cứu, hoàn thiện trên cơ sở sử dụng phương pháp luận của chủ<br />
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về nhà<br />
nước và pháp luật trong việc xây dựng và hoàn thiện chế định về hành vi vi phạm pháp luật<br />
hải quan về TXK, TNK.<br />
Việc nghiên cứu được sử dụng kết hợp từ lý luận đến thực tiễn, giữa các phương pháp<br />
như: phương pháp tổng hợp, so sánh, phân tích, thống kê, đối chiếu và dự đoán để giải quyết<br />
những vấn đề đã được xác định trong luận văn.<br />
5. Kết cấu của luận văn.<br />
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu<br />
thành 3 chương:<br />
Chương 1: Những vấn đề lý luận về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, trách nhiệm pháp<br />
lý của đối tượng nộp thuế với hành vi vi phạm pháp luật hải quan về thuế xuất khẩu, thuế<br />
nhập khẩu;<br />
Chương 2: Thực trạng vấn đề trách nhiệm pháp lý của đối tượng nộp thuế do vi phạm<br />
pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu ở Việt Nam;<br />
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện trách nhiệm pháp lý của đối tượng nộp thuế<br />
do vi phạm pháp luật hải quan về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.<br />
<br />
References<br />
Tiếng Việt<br />
Các văn kiện và nghị quyết của Đảng<br />
1. Bộ chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa IX (2005), Nghị<br />
quyết số 48 - NQ/TW ngày 24/5/2005, “về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống<br />
pháp luật việt nam đến năm 2010, định hướng đến 2020”, Hà Nội.<br />
2. Bộ chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa IX (2005), Nghị<br />
quyết số 49 - NQ/ TW ngày 02/6/2005 “về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020”, Hà<br />
Nội.<br />
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội, đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB<br />
chính trị quốc gia, Hà Nội.<br />
Văn bản pháp qui<br />
4. Bộ Tài chính (2007), Quyết định số 52/2007/QĐ-BTC ngày 22/6/2007 về việc Ban hành<br />
Quy định về thí điểm thủ tục hải quan điện tử.<br />
<br />
5. Bộ Tài chính (2007), Quyết định số 107/2007/QĐ-BTC ngày 25/12/2007 Về việc ban<br />
<br />
hành Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam.<br />
6. Bộ Tài chính (2003), Thông tư số 85/2003/TT-BTC ngày 29/8/2003 Hướng dẫn việc phân<br />
loại hàng hóa theo Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu và Biểu thuế nhập khẩu ưu<br />
đãi, Biểu thuế xuất khẩu.<br />
7. Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước (2006), Thông tư liên tịch số 01/2006/TTLT-BTCNHNN ngày 04/01/2006 Hướng dẫn trao đổi, cung cấp thông tin giữa cơ quan thuế với<br />
ngân hàng và tổ chức tín dụng.<br />
8. Bộ Tài chính (2007), Thông tư số 59/2007/TT-BTC ngày 14/6/2007 Hướng dẫn thi hành<br />
thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, quản lý thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.<br />
9. Bộ Tài chính (2009), Thông tư số 79/2009/TT-BTC ngày 20/4/2009 Hướng dẫn về thủ<br />
tục hải quan; kiểm tra, giám sát hải quan; thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu và quản lý thuế<br />
đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.<br />
10. Bộ Tài chính (2009), Thông tư số 193/2009/TT-BTC ngày 01/10/2009 Quy định chi tiết<br />
thi hành Nghị định số 97/2007/NĐ-CP ngày 07/6/2007 của Chính phủ quy định việc xử lý<br />
vi phạm hành chính và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính trong lĩnh vực hải quan<br />
và Nghị định số 18/2009/NĐ-CP ngày 18/02/2009 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số<br />
điều của Nghị định số 97/2007/NĐ-CP.<br />
11. Chính phủ (1977), Nghị định số 143/CP ngày 27/5/1977 ban hành Điều lệ xử phạt vi<br />
cảnh.<br />
12. Chính phủ (1996), Nghị định số 16/CP ngày 20/3/1996 quy định việc xử phạt vi phạm<br />
hành chính trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về hải quan.<br />
13. Chính phủ (1998), Nghị định số 54/1998/NĐ-CP ngày 21/7/1998 quy định về xử phạt vi<br />
phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về hải quan.<br />
14. Chính phủ (2000), Nghị định số 58/2000/NĐ-CP ngày 24/10/2000 quy định về xử phạt vi<br />
phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về hải quan.<br />
15. Chính phủ (2003), Nghị định số 134/2003/NĐ- CP ngày14/11/2003 hướng dẫn chi tiết<br />
một số điều của Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính.<br />
16. Chính phủ (2004), Nghị định số 138/2004/NĐ- CP ngày 17/6/2004 quy định về xử phạt<br />
vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan.<br />
17. Chính phủ (2005), Nghị định số 154/2005/NĐ-CP ngày 15/12/2005 Quy định chi tiết<br />
một số điều của Luật Hải quan về thủ tục hải quan, kiểm tra, giát sát hải quan.<br />
18. Chính phủ (2006), Nghị định số 12/2006/NĐ-CP ngày 23/01/2006 Quy định chi tiết thi<br />
hành Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế và các hoạt động đại lý<br />
mua, bán, gia công và quá cảnh hàng hóa với nước ngoài.<br />
19. Chính phủ (2007), Nghị định số 40/2007/NĐ-CP ngày 16/3/2007 quy định về việc xác<br />
định trị giá hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.<br />
20. Chính phủ (2007), Nghị định số 85/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 Quy định chi tiết thi<br />
hành một số điều của Luật Quản lý thuế.<br />
21. Chính phủ (2007), Nghị định số 97/2007/NĐ-CP ngày 07/6/2007 của Chính phủ quy<br />
định việc xử lý vi phạm hành chính và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính trong<br />
lĩnh vực hải quan.<br />
22. Chính phủ (2008), Nghị định số 128/2008/NĐ-CP ngày 16/12/2008 quy định chi tiết và<br />
hướng dẫn thi hành một số điều của Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính năm 2002 và<br />
Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm<br />
2008.<br />
23. Chính phủ (2009), Nghị định số 18/2009/NĐ-CP ngày 18/02/2009 sửa đổi, bổ sung một<br />
số điều của Nghị định số 97/2007/NĐ-CP.<br />
<br />
24. Chính phủ (2010), Nghị định số 87/2010/NĐ-CP ngày 13/8/2010 quy định chi tiết thi<br />
<br />
hành một số điều của Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.<br />
25. Chính phủ (1948), Sắc lệnh 218/SL ngày 20/8/1948 ấn định tạm thời thuế nhập nội đối<br />
với hàng hóa từ vùng tạm chiếm mang vào vùng tự do.<br />
26. Hội đồng Bộ trưởng (1992), Nghị định số 232/HĐBT ngày 25/6/1992 quy định xử phạt<br />
vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về hải quan.<br />
27. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (1992), Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa<br />
Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.<br />
28. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (1999), Bộ luật hình sự, NXB Chính trị quốc gia,<br />
Hà Nội.<br />
29. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (2001), Luật HQ số 29/2001/QH10 ngày 29/6/2001.<br />
30. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (2005), Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật<br />
Hải quan số 42/2005/QH11 ngày 14/6/2005.<br />
31. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (2005), Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu số<br />
45/2005/QH11 ngày 14/6/2005.<br />
32. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (2006), Luật Quản lý thuế số 78/2006/QH11 ngày<br />
29/11/2006.<br />
33. Thủ tướng Chính phủ (2003), Quyết định số 121/2003/QĐ-TTg ngày17/1/2003 kèm theo<br />
Chương trình phổ biến giáo dục pháp luật từ 2003 đến 2007.<br />
34. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (1995), Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính ban hành ngày<br />
06/7 /1995.<br />
35. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (2002), Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính ban hành ngày<br />
02/7/2002.<br />
36. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (2008), Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp<br />
lệnh Xử lý vi phạm hành chính năm 2008.<br />
Sách, giáo trình<br />
37. Bộ Tư pháp, Vụ Pháp luật Hình sự Hành chính (2002), Các quy định pháp luật hiện hành<br />
về xử phạt vi phạm hành chính, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội<br />
38. Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội (1998), Giáo trình Luật Hành chính, NXB Giáo<br />
dục, Hà Nội.<br />
39. Hoàng Phê - Chủ biên (2005), Từ điển Tiếng việt, NXB Từ điển bách khoa, Hà Nội.<br />
40. Trường Đại học Luật Hà Nội (1998), Giáo trình Luật Hành chính, NXB Công an nhân<br />
dân, Hà Nội.<br />
41. Trường Đại học Ngoại thương (2006), Giáo trình Kinh tế ngoại thương, NXB Lao động Xã hội, Hà Nội.<br />
Tài liệu, công trình nghiên cứu khoa học<br />
42. Vũ Ngọc Anh (1996), Đổi mới và hoàn thiện pháp luật về hải quan ở nước ta hiện nay,<br />
Luận án tiến sĩ Luật học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.<br />
43. Bộ Tài chính Tổng cục Hải quan (2003), Nghiên cứu tổng quan về địa vị pháp lý, thẩm<br />
quyền của HQ trong hoạt động quản lý nhà nước giai đoạn đến năm 2010, Đề tài khoa<br />
học, Mã số 06-N2003, Hà Nội.<br />
44. Bộ Tài chính Tổng cục Hải quan (2005), Nghiên cứu một số giải pháp nhằm hoàn thiện<br />
pháp luật xử lý vi phạm hành chính về hải quan theo yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc<br />
tế, Đề tài khoa học, Mã số 02-N2004, Hà Nội.<br />
45. Bộ Tư pháp Vụ Pháp luật Hình sự Hành chính (2001), Bộ luật Hình sự năm 1999 và các<br />
văn bản hướng dẫn thi hành, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.<br />
46. Phạm Dũng - Hoàng Sao (1988), Tìm hiểu về xử phạt vi phạm hành chính, NXB Pháp lý,<br />
Hà Nội.<br />
<br />