Vấn đề môi trường trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá

VÊn ®Ò m«i tr−êng... 25<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> VÊN §Ò M¤I TR¦êNG TRONG QU¸ TR×NH<br /> C¤NG NGHIÖP HãA, HIÖN §¹I HãA<br /> <br /> Vò Hy Ch−¬ng (chñ biªn). VÊn ®Ò m«i<br /> tr−êng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa,<br /> hiÖn ®¹i hãa. H.: Khoa häc x· héi, 2007, 226 tr.<br /> <br /> <br /> Tïng Kh¸nh<br /> l−îc thuËt<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> n gµy nay, m«i tr−êng ®ang cã<br /> nh÷ng biÕn ®æi to lín, nguån<br /> lîi cho sù tån t¹i ®a d¹ng cña<br /> tù nhiªn vµ lµ nguån sèng cña loµi<br /> Cuèn s¸ch “VÊn ®Ò m«i tr−êng<br /> trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn<br /> ®¹i hãa” ®−îc tæng hîp tõ kÕt qu¶<br /> nghiªn cøu cña ®Ò tµi nghiªn cøu khoa<br /> ng−êi ®ang bÞ c¹n kiÖt dÇn, m«i tr−êng häc x· héi cÊp nh− n−íc m· sè<br /> sinh th¸i bÞ hñy ho¹i. VÊn ®Ò b¶o vÖ KX.02.10 “C¸c vÊn ®Ò x· héi vµ m«i<br /> m«i tr−êng ngµy cµng trë nªn bøc xóc tr−êng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp<br /> gay g¾t h¬n v− ®ang lµ vÊn ®Ò thêi sù ho¸, hiÖn ®¹i ho¸” thùc hiÖn trong giai<br /> mang tÝnh toµn cÇu. ë ViÖt Nam, trªn ®o¹n 2001-2005, do GS., TSKH. Vò Hy<br /> thùc tÕ cã rÊt nhiÒu dù ¸n, c«ng tr×nh Ch−¬ng lµm chñ biªn vµ mét tËp thÓ<br /> kinh tÕ ®ang ®−îc xem xÐt quyÕt ®Þnh c¸c nh− khoa häc tham gia, víi mong<br /> cho tiÕn hµnh ë c¸c ®Þa ph−¬ng nh−ng<br /> muèn cung cÊp nh÷ng luËn gi¶i khoa<br /> thiÕu sù c©n nh¾c ®Çy ®ñ ®Õn yªu cÇu<br /> häc - nh÷ng quan ®iÓm vµ chÝnh s¸ch<br /> b¶o vÖ m«i tr−êng, ®· béc lé nh÷ng<br /> b¶o vÖ m«i tr−êng, gãp phÇn vµo viÖc<br /> m©u thuÉn th−êng cã gi÷a yªu cÇu<br /> xem xÐt xö lý kh¾c phôc nh÷ng m©u<br /> ph¸t triÓn ®Ó t¨ng tr−ëng kinh tÕ víi<br /> thuÉn nÈy sinh gi÷a t¨ng tr−ëng kinh<br /> yªu cÇu b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i<br /> tÕ víi yªu cÇu b¶o vÖ m«i tr−êng, nh»m<br /> trong môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng. V×<br /> phôc vô tÝch cùc chñ tr−¬ng ph¸t triÓn<br /> vËy, c¸c néi dung ph©n tÝch, c¸c quan<br /> ®iÓm vµ ph−¬ng h−íng cho chÝnh s¸ch, bÒn v÷ng kinh tÕ-x· héi ®Êt n−íc trong<br /> gi¶i ph¸p xö lý vÊn ®Ò m«i tr−êng trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng cuéc c«ng<br /> qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ trong nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam.<br /> qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i<br /> ho¸ ®Êt n−íc ®ang lµ nh÷ng vÊn ®Ò Néi dung cuèn s¸ch ®−îc tr×nh bµy<br /> ®−îc quan t©m hµng ®Çu. trong 03 ch−¬ng:<br /> 26 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2008<br /> <br /> Ch−¬ng I: B¶o vÖ m«i tr−êng trong VÒ vÊn ®Ò ph¸t triÓn bÒn v÷ng,<br /> qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i theo c¸c t¸c gi¶, tïy vµo quan ®iÓm vµ<br /> ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi bÒn v÷ng. ph−¬ng ph¸p g¾n víi m«i tr−êng nªn cã<br /> Ch−¬ng II: §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau. Song ®Þnh<br /> c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng trong qu¸ nghÜa ®−îc sö dông nhiÒu h¬n c¶ trong<br /> tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn c¸c nghiªn cøu vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng<br /> ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam. lµ ®Þnh nghÜa cña ñy ban thÕ giíi vÒ<br /> Ch−¬ng III: §Ò xuÊt nh÷ng chÝnh M«i tr−êng vµ Ph¸t triÓn (WCED), ®−a<br /> s¸ch vµ gi¶i ph¸p cÇn thiÕt vÒ b¶o vÖ ra n¨m 1987: “Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ<br /> m«i tr−êng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp sù ph¸t triÓn ®¸p øng nhu cÇu hiÖn t¹i<br /> ho¸, mµ kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn kh¶ n¨ng<br /> hiÖn ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c thÕ hÖ t−¬ng<br /> ®¹i lai” (tr. 20). C¸c t¸c gi¶ cho r»ng ®Ó x©y<br /> ho¸ dùng m« h×nh ph¸t triÓn bÒn v÷ng, cã<br /> ®Êt thÓ ®Ò ra mét sè nguyªn t¾c chung,<br /> n−íc nh−: mét, ph¶i ®Æt con ng−êi vµo trung<br /> ph¸t t©m cña mäi suy nghÜ, mäi sù c©n nh¾c;<br /> triÓn hai, dï ë c¸c møc ®é, ®iÒu kiÖn, kh¶<br /> kinh n¨ng kh¸c nhau, c¸c n−íc ®Òu ph¶i<br /> tÕ-x· h−íng tíi viÖc sö dông c¸c c«ng nghÖ<br /> héi th©n m«i tr−êng; ba, trong c¸c quyÕt<br /> theo ®Þnh, nhÊt lµ ®èi víi c¸c chñ tr−¬ng<br /> yªu ®Çu t− quan träng, c¸c chÝnh s¸ch chñ<br /> cÇu yÕu vÒ sö dông tµi nguyªn, ph¶i t×m<br /> ph¸t c¸ch ph¶n ¸nh ®−îc gi¸ trÞ cña m«i<br /> triÓn bÒn v÷ng. tr−êng, kÓ c¶ c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho sù<br /> hoµn phôc vµ c¶i thiÖn m«i tr−êng; bèn,<br /> Trªn c¬ së lµm râ c¸c kh¸i niÖm<br /> m« h×nh ph¸t triÓn bÒn v÷ng ph¶i<br /> m«i tr−êng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ë<br /> mang tÝnh x· héi s©u s¾c, ph¶i cã sù<br /> Ch−¬ng I c¸c t¸c gi¶ ®· ®i s©u ph©n<br /> tham gia cña nh©n d©n trong mäi kh©u<br /> tÝch mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a vÊn ®Ò<br /> cña qu¸ tr×nh quyÕt ®Þnh vµ thùc<br /> b¶o vÖ m«i tr−êng víi t¨ng tr−ëng<br /> hiÖn… Vµ nhÊn m¹nh “Tr¸i ®Êt nµy<br /> nhanh vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c t¸c<br /> kh«ng thÓ trë thµnh trong lµnh vµ an<br /> gi¶ cho r»ng kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th×<br /> toµn cho mçi ng−êi, nÕu kh«ng cã ý chÝ<br /> cµng ph¶i tÝnh ®Õn vÊn ®Ò m«i tr−êng.<br /> hîp t¸c cña tÊt c¶ mäi ng−êi” (tr. 25).<br /> Ho¹t ®éng kinh tÕ ph¶i ®èi mÆt kh«ng<br /> chØ víi viÖc t«n träng logic ph¸t triÓn VÒ vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn<br /> kinh tÕ riªng cña nã, mµ cßn ph¶i tÝnh ®¹i ho¸ víi ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi<br /> ®Õn c¸c quy luËt h×nh thµnh, tån t¹i vµ bÒn v÷ng, c¸c t¸c gi¶ nhÊn m¹nh, c«ng<br /> ph¸t triÓn cña m«i tr−êng, bao gåm c¶ nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng chØ<br /> m«i tr−êng tù nhiªn vµ m«i tr−êng x· gióp chóng ta gi¶i quyÕt c¸c môc tiªu<br /> héi. NÕu nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn g©y ra vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi trong ph¸t<br /> hñy diÖt m«i tr−êng th× chÝnh nÒn kinh triÓn mµ cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn<br /> tÕ còng bÞ diÖt vong. ®−îc yªu cÇu cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng.<br /> VÊn ®Ò m«i tr−êng... 27<br /> <br /> Thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ Rio vµ Ch−¬ng tr×nh NghÞ sù 21, cã thÓ<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi lµ con ®−êng tÊt nãi ng¾n gän lµ: tÊt c¶ c¸c n−íc ®Òu cã<br /> yÕu cña mäi quèc gia ®Ó t¨ng tr−ëng vµ tr¸ch nhiÖm lµm sao cho sù ph¸t triÓn<br /> ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §ång thêi víi viÖc cña m×nh lµ l©u bÒn, kh«ng g©y tæn h¹i<br /> ph¸t triÓn nh÷ng c«ng nghÖ míi trong cho n−íc kh¸c; c¸c n−íc ®Òu cã tr¸ch<br /> khai th¸c vµ sö dông c¸c lo¹i tµi nguyªn, nhiÖm lµm cho sù ph¸t triÓn chung lµ<br /> còng ph¸t triÓn theo nh÷ng c«ng nghÖ xö l©u bÒn, trong ®ã c¸c n−íc ph¸t triÓn<br /> lý m«i tr−êng do ¸p dông c¸c c«ng nghÖ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm nhiÒu h¬n vµ ph¶i<br /> khai th¸c tµi nguyªn ®ã g©y ra. Bªn c¹nh gióp ®ì c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vÒ<br /> nh÷ng ph¸t kiÕn khoa häc ®Ó tËn dông mÆt c«ng nghÖ vµ tµi chÝnh (tr.45).<br /> mäi tÝnh n¨ng cã ®−îc cña c¸c lo¹i tµi Ngoµi ra, c¸c t¸c gi¶ còng giíi thiÖu<br /> nguyªn thiªn nhiªn phôc vô cho lîi Ých kinh nghiÖm cña mét sè quèc gia vÒ xö<br /> cña m×nh, con ng−êi còng t¹o ra ®−îc lý nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng trong ph¸t<br /> nh÷ng ph¸t kiÕn khoa häc nh»m b¶o vÖ triÓn bÒn v÷ng (tr.50-53).<br /> vµ phôc håi m«i tr−êng sinh th¸i tù nhiªn Sau khi ®iÓm l¹i mét sè ®Æc ®iÓm<br /> ®¶m b¶o cho sù tån t¹i l©u bÒn cña cuéc chñ yÕu còng nh− c¸c thÓ chÕ, chÝnh<br /> sèng con ng−êi trong thiªn nhiªn. s¸ch cña §¶ng ®èi víi viÖc ®¶m b¶o<br /> ViÖc nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tÝnh bÒn v÷ng cña sù ph¸t triÓn ë n−íc<br /> tr−êng, theo dâi diÔn biÕn vµ ®¸nh gi¸ ta, c¸c t¸c gi¶ cho r»ng §¶ng vµ Nhµ<br /> t×nh tr¹ng suy gi¶m cña c¸c yÕu tè m«i n−íc ViÖt Nam rÊt quan t©m ®Õn viÖc<br /> tr−êng, t×m c¸c gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc b¶o vÖ m«i tr−êng trong thùc hiÖn c«ng<br /> n¹n « nhiÔm vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ph¸t triÓn<br /> th¸i tù nhiªn, lu«n ®−îc c¸c n−íc trªn kinh tÕ-x· héi. §iÒu nµy ®· ®−îc kh¼ng<br /> thÕ giíi hÕt søc chó ý. Dï lµ n−íc giµu ®Þnh trong ChiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh<br /> hay ë c¸c n−íc cßn nghÌo, c¸c ho¹t ®éng tÕ-x· héi giai ®o¹n 2001-2010 cña ViÖt<br /> cña con ng−êi ®· ®¹t tíi møc mµ c¸c t¸c Nam, lµ: “Ph¸t triÓn nhanh, hiÖu qu¶<br /> ®éng cña chóng ®èi víi m«i tr−êng kh«ng vµ bÒn v÷ng, t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®i ®«i<br /> chØ h¹n chÕ trong l·nh thæ tõng quèc gia, víi thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi<br /> mµ cßn lan ra c¸c n−íc kh¸c, lµm cho c¸c vµ b¶o vÖ m«i tr−êng”. §Æc biÖt, NghÞ<br /> vÊn ®Ò m«i tr−êng trë thµnh vÊn ®Ò toµn quyÕt sè 41-NQ-TW ngµy 15/11/2004<br /> cÇu. Cã thÓ nãi, sù quan t©m cña nh©n cña Bé ChÝnh trÞ BCH TW §¶ng (khãa<br /> lo¹i ®Õn c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng ngµy cµng IX) nªu râ 5 quan ®iÓm cña §¶ng ta, vµ<br /> t¨ng lªn theo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña còng lµ nh÷ng quan ®iÓm chØ ®¹o<br /> thÕ giíi. chung cña n−íc ta vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i<br /> Theo c¸c t¸c gi¶, ë nhiÒu diÔn ®µn tr−êng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp<br /> toµn cÇu, trong ®ã cã Héi nghÞ Th−îng ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ (tr.54-66).<br /> ®Ønh Tr¸i ®Êt vÒ M«i tr−êng vµ Ph¸t Nh− vËy, kh¸i niÖm ph¸t triÓn bÒn<br /> triÓn t¹i Rio de Janeiro (Brazil, 1992), v÷ng kh«ng chØ dõng l¹i ë møc lý<br /> ®Æc biÖt lµ Héi nghÞ Th−îng ®Ønh thÕ thuyÕt, mµ cßn mang ý nghÜa thùc tiÔn,<br /> giíi vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng t¹i bëi nã gãp phÇn vµo viÖc ®Þnh h−íng<br /> Johannesburg (Nam Phi, 2002), ®· cho hµnh ®éng vµ kiÓm tra hµnh ®éng.<br /> chän m«i tr−êng lµ vÊn ®Ò trung t©m. Theo ®ã, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi<br /> Theo tinh thÇn cña B¶n Tuyªn ng«n lu«n lu«n ®−îc ®iÒu chØnh thÝch hîp, ®Ó<br /> 28 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2008<br /> <br /> cuèi cïng b¶o ®¶m ®−îc cuéc sèng lµnh Hai lµ, c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng ®«<br /> m¹nh vµ h¹nh phóc cña con ng−êi. thÞ, m«i tr−êng n«ng th«n; c¸c vÊn ®Ò<br /> Chung quy th× dï t¨ng tr−ëng hay b¶o vÖ m«i tr−êng khu c«ng nghiÖp ®ang x©y<br /> m«i tr−êng còng ®Òu chØ lµ ph−¬ng tiÖn, dùng vµ ph¸t triÓn; c¸c vÊn ®Ò m«i<br /> ph¸t triÓn con ng−êi míi chÝnh lµ môc tr−êng sinh th¸i b¶o ®¶m ph¸t triÓn<br /> tiªu trung t©m cña sù ph¸t triÓn (tr.67). bÒn v÷ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn<br /> Ch−¬ng 2, c¸c t¸c gi¶ ®−a ra c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt<br /> nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng c«ng t¸c n−íc... (tr. 86-152).<br /> b¶o vÖ m«i tr−êng trong qu¸ tr×nh thùc<br /> Sau khi ph©n tÝch nh÷ng mÆt ®−îc<br /> hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña<br /> còng nh− nh÷ng mÆt tån t¹i cña vÊn ®Ò<br /> ViÖt Nam, giai ®o¹n 10 n¨m trë l¹i ®©y.<br /> m«i tr−êng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn<br /> C¸c t¸c gi¶ cho r»ng ViÖt Nam hiÖn<br /> c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc,<br /> ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh<br /> c¸c t¸c gi¶ cho r»ng cho ®Õn nay nhiÒu<br /> tÕ-x· héi vµ cã nh÷ng yªu cÇu t¨ng<br /> vÊn ®Ò trong c«ng t¸c b¶o vÖ m«i<br /> tr−ëng nhanh ®Ó c¶i thiÖn vµ n©ng cao<br /> tr−êng cßn bÊt cËp, nh−: vÊn ®Ò ®¸nh<br /> ®êi sèng, nh−ng còng næi cém lªn rÊt<br /> gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng hoÆc luËn cø<br /> nhiÒu vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng. D−êng<br /> kinh tÕ m«i tr−êng tuy cã ®−îc ®Ò cËp<br /> nh− cµng ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi,<br /> ®Õn nh−ng cßn mang tÝnh chiÕu lÖ,<br /> cµng thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn<br /> h×nh thøc víi néi dung rÊt ®¬n gi¶n…<br /> ®¹i ho¸, th× vÊn ®Ò m«i tr−êng cµng trë<br /> trong quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn<br /> nªn bøc xóc, gay g¾t h¬n. Mét ®ßi hái<br /> kinh tÕ-x· héi dµi h¹n, ng¾n h¹n, kÓ c¶<br /> tÊt yÕu cho ViÖt Nam lµ ph¶i gi¶i quyÕt<br /> c¸c dù ¸n cô thÓ; T− t−ëng ch¹y ®ua<br /> hµi hoµ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr−êng víi<br /> thËm chÝ tranh giµnh nhau trong ph¸t<br /> yªu cÇu t¨ng tr−ëng trong thùc hiÖn<br /> triÓn gi÷a c¸c ngµnh, gi÷a c¸c ®Þa<br /> c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t<br /> ph−¬ng ®· vµ ®ang ph¸t sinh nh÷ng<br /> triÓn kinh tÕ-x· héi, nhÊt lµ vµo giai<br /> khÝa c¹nh kh«ng tèt, nhiÒu khi ®· bÊt<br /> ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn<br /> chÊp mäi sù c©n nh¾c tÝnh to¸n c¸c yÕu<br /> ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. Cã thÓ kh¸i qu¸t l¹i<br /> tè ®¶m b¶o hµi hßa lîi Ých lÉn nhau,<br /> nh÷ng mÆt chñ yÕu trong c«ng t¸c b¶o<br /> trong vÊn ®Ò m«i tr−êng lu«n ë t×nh<br /> vÖ m«i tr−êng cña ViÖt Nam nh− sau:<br /> tr¹ng s½n sµng bÞ bá qua…; VÒ lé tr×nh<br /> Mét lµ, nh÷ng vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i b¶o vÖ m«i tr−êng, cã thÓ nãi nh÷ng tån<br /> tr−êng ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ViÖt t¹i trong mäi khÝa c¹nh vµ ho¹t ®éng<br /> Nam, bao gåm c¸c khÝa c¹nh nh−: thiÕt béc lé mét ®iÓm yÕu râ nÐt nhÊt, ®ã lµ<br /> lËp thÓ chÕ, chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i n−íc ta ch−a cã mét lé tr×nh b¶o vÖ m«i<br /> tr−êng; g¾n b¶o vÖ m«i tr−êng víi ph¸t tr−êng cô thÓ…; §Çu t− b¶o vÖ m«i<br /> triÓn kinh tÕ-x· héi; nghiªn cøu khoa tr−êng th−êng ®−îc duyÖt vµ xóc tiÕn<br /> häc vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng; tuyªn truyÒn, chËm h¬n rÊt nhiÒu so víi tiÕn ®é ®Çu<br /> gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr−êng; liªn kÕt t− x©y dùng c«ng tr×nh kinh tÕ kü<br /> quèc tÕ, héi nhËp trong c«ng t¸c b¶o vÖ thuËt…; LuËt ph¸p cÇn ®−îc hoµn<br /> m«i tr−êng víi thÕ giíi vµ khu vùc; chØnh, ph¶i ®−îc chÊp hµnh nghiªm tóc<br /> c«ng t¸c qu¶n lý « nhiÔm vµ b¶o vÖ m«i vµ qu¶n lý chÆt chÏ…; Lµm râ tr¸ch<br /> tr−êng sinh th¸i; vÒ thùc hiÖn chñ nhiÖm qu¶n lý cña c¸c ngµnh trung<br /> tr−¬ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng… −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng, gi÷a c¸c ngµnh<br /> VÊn ®Ò m«i tr−êng... 29<br /> <br /> kinh tÕ kü thuËt, c«ng nghÖ vµ kü môc tiªu trong c©n nh¾c lùa chän<br /> thuËt m«i tr−êng…; C«ng t¸c gi¸o dôc ph−¬ng ¸n, cÇn tiÕn hµnh theo 2 xu<br /> b¶o vÖ m«i tr−êng vµ c¸c ho¹t ®éng x· h−íng sau ®©y: a/ cã thÓ gi¶m bít sè<br /> héi hãa b¶o vÖ m«i tr−êng ch−a ®¹t kÕt môc tiªu mong muèn ë tõng mÆt, trong<br /> qu¶ nh− mong muèn…; vµ kü thuËt sè c¸c môc tiªu t¨ng tr−ëng kinh tÕ,<br /> c«ng nghÖ xö lý b¶o vÖ m«i tr−êng… hoÆc trong sè c¸c môc tiªu b¶o vÖ m«i<br /> (tr.153-161). tr−êng... vµ b/ xu h−íng phæ biÕn lµ<br /> Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ mét c¸ch khoa gi¶m bít møc ®é yªu cÇu cña mét hoÆc<br /> häc vµ cã hÖ thèng vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i mét sè môc tiªu... (tr. 162-165).<br /> tr−êng nãi trªn, trong Ch−¬ng 3, c¸c Trong tiÕn tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ<br /> t¸c gi¶ ®Ò xuÊt mét sè chÝnh s¸ch vµ nãi chung, ë lÜnh vùc s¶n xuÊt còng<br /> gi¶i ph¸p cÇn thiÕt vÒ b¶o vÖ m«i nh− ë khÝa c¹nh ho¹t ®éng cña ®êi sèng<br /> tr−êng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp x· héi vµ c¶ ë lÜnh vùc m«i tr−êng,<br /> ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc ph¸t triÓn kh«ng cã sù cøng nh¾c tuyÖt ®èi vÒ viÖc<br /> kinh tÕ-x· héi theo yªu cÇu ph¸t triÓn chØ dïng tÊt c¶ lµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i,<br /> bÒn v÷ng. §Ò cËp ®Õn quan ®iÓm lùa hoÆc tÊt c¶ ®Òu lµ c«ng nghÖ tiÕn tiÕn<br /> chän c¸c gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng, thÝch hîp, hoÆc ph¶i ®æi míi dÇn tõng<br /> c¸c t¸c gi¶ cho r»ng ®Ó gi¶m bít t×nh b−íc tuÇn tù tõ thÊp lªn cao. Sù khiªn<br /> tr¹ng m©u thuÉn ®Õn møc kh«ng thèng c−ìng cøng nh¾c kh«ng mang l¹i lîi Ých<br /> nhÊt ®−îc khi lùa chän ph−¬ng ¸n ph¸t tèt vµ còng kh«ng thÓ ®¹t hiÖu qu¶ cao.<br /> triÓn kinh tÕ-x· héi vµ b¶o vÖ m«i V× vËy, cÇn cã nh÷ng lùa chän c«ng<br /> tr−êng, cÇn theo mét sè quan ®iÓm cã nghÖ xö lý m«i tr−êng mét c¸ch phï<br /> tÝnh nguyªn t¾c sau: hîp, song song víi viÖc lùa chän yÕu tè<br /> m«i tr−êng cÇn −u tiªn b¶o vÖ. Theo c¸c<br /> Mét lµ, ph¶i nh»m vµo khai th¸c<br /> t¸c gi¶, môc tiªu cao nhÊt trong ph¸t<br /> tr−íc tiªn vµ nhiÒu nhÊt lîi thÕ so s¸nh<br /> triÓn bÒn v÷ng ®Òu lµ v× con ng−êi.<br /> ®Æc biÖt cña ®Þa ph−¬ng, nhÊt lµ lîi thÕ so<br /> Trong tr−êng hîp ch−a cã kh¶ n¨ng<br /> s¸nh tuyÖt ®èi mµ n¬i kh¸c kh«ng cã.<br /> ®Çu t− xö lý tÊt c¶ mäi yÕu tè m«i<br /> Hai lµ, ph¶i x¸c ®Þnh ®Þa ph−¬ng lµ tr−êng theo yªu cÇu ph¶i lµm, mµ ph¶i<br /> mét bé phËn cña tæng thÓ trong quan chän mét sè yÕu tè m«i tr−êng sÏ −u<br /> hÖ chÆt chÏ víi c¸c ®Þa ph−¬ng l©n cËn tiªn gi¶i quyÕt, th× cÇn xem xÐt yÕu tè<br /> vµ toµn quèc, kÓ c¶ víi c¸c quèc gia m«i tr−êng nµo ®ang g©y ¶nh h−ëng<br /> trong khu vùc vµ víi quèc tÕ. nguy h¹i nhiÒu nhÊt cho søc kháe vµ<br /> Ba lµ, khi c©n nh¾c ph−¬ng ¸n ph¸t ®êi sèng cña con ng−êi, yÕu tè m«i<br /> triÓn kinh tÕ-x· héi cho t¨ng tr−ëng tr−êng ®ã cÇn ®−îc −u tiªn ®Çu t− gi¶i<br /> ph¶i ®ång thêi tÝnh ®Õn c¸c gi¶i ph¸p quyÕt tr−íc tiªn (tr.167).<br /> b¶o vÖ m«i tr−êng, nhÊt lµ nh÷ng vÊn Tõ nh÷ng ph©n tÝch vÒ thùc tr¹ng<br /> ®Ò m«i tr−êng míi nÈy sinh do ph−¬ng m«i tr−êng vµ yªu cÇu b¶o vÖ m«i<br /> ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®ã g©y ra. tr−êng, c¸c t¸c gi¶ ®Ò xuÊt mét sè<br /> Bèn lµ, biÕt lùa chän c¸i cÇn hy nhiÖm vô träng ®iÓm b¶o vÖ m«i tr−êng<br /> sinh khi cã m©u thuÉn gi÷a gi¶i ph¸p cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m ®Èy<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ b¶o vÖ m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa,<br /> m«i tr−êng. Tr−êng hîp ph¶i gi¶m bít bao gåm :<br /> 30 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2008<br /> <br /> - Thø nhÊt, kiªn quyÕt phßng ngõa tr−êng, buéc båi th−êng thiÖt h¹i vÒ<br /> vµ h¹n chÕ c¸c t¸c ®éng xÊu ®èi víi m«i m«i tr−êng nép vµo quü...;<br /> tr−êng do ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ- 3) T¨ng c−êng ®Çu t− cho b¶o vÖ<br /> x· héi; m«i tr−êng: cÇn cã nhiÒu ph−¬ng ¸n<br /> - Thø hai, kh¾c phôc c¸c khu vùc ®Çu t− b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i; lùa<br /> m«i tr−êng ®· bÞ « nhiÔm, suy tho¸i; chän kü c¸c c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i;...<br /> - Thø ba, ®iÒu tra n¾m ch¾c c¸c 4) §Èy m¹nh x· héi hãa trong b¶o<br /> nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ cã kÕ vÖ m«i tr−êng: c¸c gi¶i ph¸p xö lý b¶o<br /> ho¹ch b¶o vÖ, khai th¸c hîp lý, b¶o vÖ vÖ m«i tr−êng th−êng xuyªn trong ®êi<br /> ®a d¹ng sinh häc; sèng x· héi nªn ®Ó nh©n d©n vµ c¸c tæ<br /> chøc t− nh©n thùc hiÖn; Nhµ n−íc vµ c¬<br /> - Thø t−, x©y dùng b»ng ®−îc nÕp<br /> quan chuyªn tr¸ch b¶o vÖ m«i tr−êng<br /> sèng th©n thiÖn víi m«i tr−êng; vµ thø<br /> chØ gi÷ vai trß h−íng dÉn vµ lµm chç<br /> n¨m, ®¸p øng yªu cÇu vÒ m«i tr−êng<br /> dùa cÇn thiÕt trong hÖ thèng tæ chøc<br /> trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ... (tr.180<br /> thùc hiÖn...; 5) §Èy m¹nh nghiªn cøu<br /> - 190).<br /> khoa häc vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng: cÇn<br /> §ång thêi c¸c t¸c gi¶ kiÕn nghÞ mét sè th−êng xuyªn tæ chøc c¸c ch−¬ng tr×nh,<br /> chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p chØ ®¹o thùc hiÖn ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc vÒ c¸c vÊn<br /> nhiÖm vô b¶o vÖ m«i tr−êng ph¸t triÓn ®Ò m«i tr−êng ë ViÖt Nam, ®Ó cung cÊp<br /> kinh tÕ-x· héi bÒn v÷ng. Tr−íc hÕt, theo c¸c luËn cø khoa häc cho c¸c chÝnh s¸ch<br /> c¸c t¸c gi¶, cÇn tiÕn hµnh mét sè chÝnh vµ gi¶i ph¸p xö lý vµ b¶o vÖ m«i<br /> s¸ch vµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh− sau: tr−êng...; 6) T¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n<br /> 1) N©ng cao nhËn thøc vµ hµnh lý nhµ n−íc vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng. Hoµn<br /> ®éng vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng trong mäi thiÖn c¸c luËt ph¸p vÒ b¶o vÖ m«i<br /> ng−êi, mäi ngµnh, mäi cÊp. Nhµ n−íc tr−êng; thùc hiÖn viÖc x©y dùng quy<br /> cÇn cã quy ®Þnh ®èi víi mçi ph−¬ng ¸n ho¹ch b¶o vÖ m«i tr−êng vïng cho tÊt<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ph¶i cã mét c¶ c¸c vïng kinh tÕ cña c¶ n−íc, g¾n<br /> phÇn néi dung vÒ ph−¬ng ¸n b¶o vÖ m«i víi quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi<br /> tr−êng; trong mçi ®Ò ¸n c«ng tr×nh vïng... ; x©y dùng lé tr×nh b¶o vÖ m«i<br /> kinh tÕ ph¶i cã phÇn ®Ò ¸n vÒ c«ng tr−êng thÝch hîp; TÝnh gi¸ trÞ kinh tÕ<br /> tr×nh xö lý m«i tr−êng; mçi c¬ së kinh m«i tr−êng cña nh÷ng ®Ò ¸n kinh tÕ,<br /> tÕ ®−îc x©y dùng vµ ho¹t ®éng ph¶i cã c«ng tr×nh kinh tÕ kü thuËt lín ®Ó lµm<br /> nh÷ng gi¶i ph¸p xö lý víi c¸c chÊt th¶i c¨n cø cho sù c©n nh¾c cña ph−¬ng ¸n<br /> do c¬ së kinh tÕ ®ã g©y ra; x©y dùng kinh tÕ vµ yªu cÇu b¶o vÖ m«i tr−êng;<br /> ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc m«i tr−êng ...; X©y dùng hÖ thèng th«ng tin kiÓm so¸t<br /> 2) ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ « nhiÔm m«i tr−êng.<br /> trong b¶o vÖ m«i tr−êng, trong ®ã, cÇn Tãm l¹i, theo c¸c t¸c gi¶ b¶o vÖ m«i<br /> cã c¸c quy ®Þnh thùc hiÖn nguyªn t¾c tr−êng lµ vÊn ®Ò toµn cÇu, lµ nhiÖm vô<br /> “ng−êi g©y thiÖt h¹i ®èi víi m«i tr−êng cña mäi quèc gia vµ vïng l·nh thæ,<br /> ph¶i cã tr¸ch nhiÖm kh¾c phôc, båi còng lµ nhiÖm vô cña tÊt c¶ mäi ng−êi,<br /> th−êng”; thu phÝ, ký quü b¶o vÖ m«i v× sù tån t¹i chung cña loµi ng−êi.<br />