Văn hóa truyền thông trong môi trường internet vài điều qua kinh nghiệm hoạt động của VOV online

VĂN HÓA TRUY N THÔNG TRONG MÔI TRƯ NG INTERNET<br /> VÀI I U QUA KINH NGHI M HO T<br /> NG C A VOV ONLINE<br /> <br /> Nhà báo Nguy n Thúy Hoa∗<br /> <br /> Hi n nay, trong i u ki n h t ng internet t i Vi t Nam phát tri n r t nhanh, ngư i dùng<br /> internet ông, báo chí i n t phát tri n m nh m ; bên c nh nh ng m t tích c c mà i u này em<br /> l i, cũng có không ít nh ng tiêu c c n y sinh, b i trong môi trư ng m ng, thông tin t t cũng như<br /> x u<br /> <br /> u có th lan truy n vô cùng nhanh và m nh m .<br /> <br /> 1. Vài nét v công chúng báo m ng i n t<br /> Internet t i Vi t Nam nh ng năm g n ây tăng trư ng r t m nh và n<br /> <br /> nh. Các ngu n l c<br /> <br /> k thu t cho vi c k t n i internet cũng không ng ng m r ng. Theo s li u c a Trung tâm<br /> internet Vi t Nam (VNNIC), tính t i cu i tháng 11/2011, Vi t Nam ã có 30.516.587 ngư i dùng<br /> internet, chi m 33,05% dân s ; và trong ó có 4 tri u ngư i dùng internet băng thông r ng.<br /> Theo Báo cáo Netcitizens Vi t Nam 2011 d a trên kh o sát<br /> internet t i 12 t nh thành<br /> <br /> i di n cho 3000 ngư i s d ng<br /> <br /> Vi t Nam (Báo cáo do Cimingo- nhóm chuyên gia<br /> <br /> c l p v nghiên<br /> <br /> c u marketing g m 200 chuyên viên nghiên c u th trư ng- cung c p), internet t i Vi t Nam ã<br /> tăng trư ng nhanh chóng trong vòng vài năm tr l i ây, hơn h u h t các qu c gia khác trong khu<br /> v c và Vi t Nam là 1 trong nh ng qu c gia phát tri n nhanh nh t v internet trên th gi i. T i các<br /> khu v c thành th , hơn 50% dân s có truy c p internet. T l s d ng<br /> <br /> Hà N i và thành ph H<br /> <br /> Chí Minh th m chí còn cao hơn. Hà N i có t l truy c p internet cao nh t v i 64% dân s s<br /> d ng internet. Hai ph n ba (2/3) s ngư i s d ng truy c p internet hàng ngày. H s d ng trung<br /> bình kho ng 2 gi 20 phút trên internet vào các ngày trong tu n và ít hơn vào các ngày cu i tu n.<br /> Báo cáo NetCitizens ưa ra k t qu nghiên c u nh ng ho t<br /> làm khi lên m ng. K t qu cho th y ho t<br /> thông tin,<br /> ∗<br /> <br /> c tin t c.<br /> <br /> Báo i n t VOV Online<br /> <br /> ng mà ngư i dùng internet thư ng<br /> <br /> ng ư c th c hi n thư ng xuyên nh t là thu th p<br /> <br /> Còn theo k t qu nghiên c u ư c Yahoo công b ngày 3/8/2011,<br /> ng tr c tuy n trên m ng<br /> <br /> c tin t c.<br /> <br /> Vi t Nam 97% ho t<br /> <br /> ây là k t qu nghiên c u l n th 3 v xu hư ng s<br /> <br /> d ng Internet t i Vi t Nam do Yahoo ph i h p cùng Kantar Vi t Nam th c hi n, ư c ki m<br /> ch ng v i 1.500 m u t p trung t i các khu v c n i thành c a 4 thành ph chính: Hà N i,<br /> N ng, TP HCM, C n Thơ. Theo nghiên c u này, năm 2011, 91% s ngư i<br /> <br /> à<br /> <br /> tu i t 15-19 s<br /> <br /> d ng Internet, 89% s ngư i t 20-24 tu i s d ng internet và con s này là 24% trong nh ng<br /> ngư i<br /> <br /> tu i t 40-50.<br /> <br /> Có th th y ngư i dùng internet<br /> <br /> Vi t Nam:<br /> <br /> -<br /> <br /> R t ông và ngày m t tăng.<br /> <br /> -<br /> <br /> H dành nhi u th i gian truy c p các trang thông tin và báo chí tr c<br /> <br /> tuy n<br /> <br /> c tin<br /> <br /> t c.<br /> -<br /> <br /> T l ngư i tr chi m s<br /> <br /> ông.<br /> <br /> Như v y, báo chí tr c tuy n có th có nh ng tác<br /> h i, cũng có nghĩa là có kh năng gây nh hư ng l n<br /> <br /> ng to l n<br /> <br /> n l p ngư i tr tu i trong xã<br /> <br /> n s phát tri n c a<br /> <br /> i s ng văn hóa xã<br /> <br /> h i. N u báo chí không làm t t ch c năng giáo d c, trái l i, ăng t i nhưng thông tin ph n giáo<br /> d c, thì tác h i s th t khó lư ng.<br /> 2. Th c tr ng áng bu n: Xu hư ng gi t gân, câu khách tr nên ph bi n<br /> Gi a năm 2011, nhi u báo chí trong nư c ã ph i lên ti ng v xu hư ng gi t gân, câu khách<br /> tr nên ph bi n trên các t báo và<br /> chí<br /> <br /> c bi t là báo m ng i n t . Xu hư ng ó th hi n trên báo<br /> <br /> m t s n i dung như:<br /> -<br /> <br /> ăng nh ng chuy n gi t gân, kích thích trí tò mò. Khai thác nh ng v án au lòng, b o<br /> <br /> l c, v i nh ng tình ti t rung r n; i sâu mô t nh ng chi ti t gây ph n c m, d d n<br /> nh ng suy nghĩ l ch l c cho ngư i<br /> -<br /> <br /> n<br /> <br /> c tr .<br /> <br /> Th m chí có nhi u thông tin sai s th t, video clip sai s th t, sau ó ư c g xu ng m t<br /> <br /> cách tùy ti n mà không h có ính chính hay gi i thích.<br /> <br /> -<br /> <br /> Tràn lan nh ng hình nh ph n c m 2H (h , hôn); nh ng v n<br /> <br /> 4T (ti n, tình, tù, t i).<br /> <br /> Nhi u t báo t p trung vào các ngư i m u, ngư i n i ti ng, các v scandal xung quanh ngư i<br /> n i ti ng. Nh ng c m t ph bi n, tr thành t khóa ư c tìm ki m nhi u trên các máy ch<br /> tìm ki m là: “khoe vòng m t”, “ng c kh ng”, “l hàng”, “chân dài”, “hot girl”, “hé l ”,<br /> “kinh hoàng”...<br /> -<br /> <br /> t o ra nh ng tin, bài gi t gân, nhưng có l thi u ngu n thông tin; nên nhi u báo “xào”<br /> <br /> l i bài c a báo khác,<br /> ngư i<br /> <br /> t l i 1 cái tít gi t gân mà có khi vư t quá c n i dung tin bài ó, khi n<br /> <br /> c có c m giác b l a. Chuy n này ngày nào cũng g p, theo l i c a nhi u<br /> <br /> c gi báo<br /> <br /> m ng.<br /> Dư i ây là m t s ví d minh ch ng cho xu hư ng h i h t, câu khách b ng m i giá c a<br /> m t s báo i n t l n, có uy tín:<br /> -<br /> <br /> Lý Nhã Kỳ và gò b ng<br /> <br /> o bi t t o scandal (VTC News- 20/12/2012)<br /> <br /> -<br /> <br /> Elly Tr n ti t l bí quy t chăm vòng 1 (Vietnamnet- 19/12/2011)\<br /> <br /> -<br /> <br /> Văn Mai Hương không s khoe ư ng cong v i Thu Minh, Di u Hương chưa cư i ã có<br /> <br /> tin vui (Vietnamnet- 22/12/2011)<br /> -<br /> <br /> Phi Thanh Vân làm náo<br /> <br /> -<br /> <br /> Công Trí nín th khi Hà H thay trang ph c trên sàn di n (VnExpress- 17/12/2011)<br /> <br /> -<br /> <br /> Nh ng b váy “nguy hi m” nh t năm 2011 (Dân Trí- 16/12/2011),<br /> <br /> -<br /> <br /> Ngôi sao Tom Cruise dùng iPad<br /> <br /> -<br /> <br /> “Ngh t th ” v i “siêu vòng m t” Christina Hendricks (Dân Trí - 17/12/2011)<br /> <br /> Nh ng tin t c này h u h t<br /> <br /> ng khai m c Liên hoan phim (VnExpress- 16/12/2011)<br /> <br /> làm gì? (Dân Trí- 21/12/2011)<br /> <br /> u vô b , không có n i dung thông tin b ích cũng không có tính<br /> <br /> giáo d c.<br /> Ông Chu Văn Hòa, Phó C c trư ng C c Qu n lý Phát thanh, truy n hình và thông tin i n t<br /> trong tr l i báo Ngư i Lao<br /> <br /> ng m i ây, ã nh n xét: “ i u áng nói là không ph i không có<br /> <br /> m t s báo i n t , các website ã ư c c p phép cũng ch y theo xu hư ng lá c i, câu khách. H u<br /> h a t vi c thông tin d dãi, th m chí là ch y ua nhau phát tán các hình nh khiêu g i, khiêu dâm<br /> <br /> là i u r t áng lo ng i cho xã h i, nh t là gi i tr ...”. “Nh ng gì hi n lên trang web chính là quan<br /> i m,<br /> lư i”<br /> <br /> o<br /> <br /> c và trình<br /> <br /> c a lãnh<br /> <br /> o các trang báo i n t . Không th nói chuy n “sơ s y, l t<br /> <br /> ây ư c vì quá nhi u l n, th m chí l m d ng vi c này…”<br /> Theo ông Hòa, gi i quy t tình tr ng này không ch là trách nhi m c a riêng cơ quan qu n lý<br /> <br /> Nhà nư c. Xã h i, b n<br /> <br /> c và báo chí cũng c n có thái<br /> <br /> ph n<br /> <br /> i rõ ràng<br /> <br /> i v i trào lưu x u<br /> <br /> (gi t gân, câu khách- NV) này. “Ngư i qu n lý cao nh t chính là công lu n và nhân dân. Ngư i<br /> c c n quay lưng và t y chay nh ng trang thông tin này. B i th c t , chính b n<br /> <br /> c ã góp ph n<br /> <br /> làm tăng trào lưu ưa hình nh phơi ng c, phơi thân th và ưa ra nh ng tuyên b gây s c c a<br /> ngh sĩ trên báo m ng, i ngư c l i thu n phong m t c, t o<br /> <br /> t s ng cho các thông tin, hình nh<br /> <br /> r ti n trên báo chí:- theo l i ông Chu Văn Hòa.<br /> Tuy nhiên, m t s<br /> <br /> ông b n<br /> <br /> nh n âu là nh ng thông tin<br /> c a nhà báo và nh n th c v n<br /> <br /> c tr tu i chưa<br /> <br /> kinh nghi m s ng và<br /> <br /> chin ch n<br /> <br /> c h i. Vi c h n ch thông tin vô b , có h i tùy thu c vào<br /> c a lãnh<br /> <br /> nhìn<br /> o<br /> <br /> c<br /> <br /> o cơ quan báo chí.<br /> <br /> 3. Báo i n t VOV: gi i quy t mâu thu n gi a vi c thu hút<br /> <br /> c gi và vi c gi phong cách,<br /> <br /> uy tín c a báo<br /> Trong cu c c nh tranh gay g t hi n nay, khi các trang thông tin i n t , các báo m ng i n<br /> t phát tri n m nh<br /> <br /> Vi t Nam; tìm con ư ng phát tri n là bài toánkhông ơn gi n v i m i báo<br /> <br /> i n t , trong ó có Báo i n t VOV c a<br /> <br /> ài Ti ng nói Vi t Nam. Website Báo i n t VOV<br /> <br /> (www.vov.vn) là trang tích h p thông tin ch n l c t các chương trình, các h phát thanh, các<br /> kênh phát thanh c a<br /> <br /> ài Ti ng nói Vi t Nam; nh m mang<br /> <br /> nb n<br /> <br /> c nh ng s n ph m hay nh t<br /> <br /> do phóng viên, biên t p viên ài Ti ng nói Vi t Nam th c hi n.<br /> M i ngày hi n t i trang báo ti ng Vi t c p nh t trung bình kho ng 100 tin và 10 bài vi t, 10<br /> âm thanh, 1-2 video clip; trang báo ti ng Anh c p nh t 30 tin, bài. Thông tin ăng báo ư c biên<br /> t p viên VOV online khai thác t các ngu n: t Trung tâm tin c a VOV, t 7 cơ quan thư ng trú<br /> ài TNVN<br /> <br /> nư c ngoài và 6 cơ quan thư ng trú<br /> <br /> trong nư c, t phóng viên, bình lu n viên các<br /> <br /> h phát thanh VOV1, VOV2, VOV3, VOV4, VOV5, kênh VOV Giao thông và VOVTV; t các<br /> c ng tác viên là nhà báo chuyên nghi p ho c không chuyên.<br /> <br /> Báo i n t VOV xác<br /> <br /> nh m c tiêu ưa tin nhanh, chính xác, h p d n<br /> <br /> gian qua, Báo có nh ng thay<br /> <br /> i áng k v n i dung và cách trình bày<br /> <br /> n ngư i<br /> <br /> thu hút b n<br /> <br /> c. Th i<br /> c và làm<br /> <br /> tăng lư ng truy c p.<br /> 1- N u như trư c kia, báo<br /> trương, ư ng l i c a<br /> <br /> t lên hàng<br /> <br /> u nhi m v tuyên truy n<br /> <br /> ng và Nhà nư c Vi t Nam, nên tin t c ư c<br /> <br /> i ngo i; v các ch<br /> <br /> c gi nh n xét là có ph n<br /> <br /> khô khan, “chính tr ”, thì nay, t báo ã chuy n hư ng tăng cư ng các tin, bài, nh v<br /> các v n<br /> <br /> dân sinh, liên quan thi t th c<br /> <br /> cũng ư c trau chu t hơn<br /> <br /> n ngư i<br /> <br /> c. Vi c<br /> <br /> t tiêu<br /> <br /> i s ng,<br /> <br /> (tít), tít d n (chapeaux)<br /> <br /> t o s h p d n. Tuy nhiên, tránh xu hư ng<br /> <br /> t tít gi t gân. Hàng<br /> <br /> ngày, các biên t p viên tìm hi u v nh ng t khóa (key word) ư c nhi u ngư i tìm ki m<br /> ư c<br /> <br /> c gi<br /> <br /> ang quan tâm nhi u<br /> <br /> Các ch<br /> <br /> thông tin v<br /> <br /> nv n<br /> <br /> bi t<br /> <br /> gì, thì báo s tăng cư ng tin/bài v n i dung ó.<br /> <br /> i s ng, dân sinh ư c quan tâm nhi u hơn; như các v n<br /> <br /> : giá<br /> <br /> xăng d u, giá i n tăng, an toàngiao thông, tái cơ c u n n kinh t , gương ngư i t t, vi c t t… Ban<br /> biên t p ã luôn chú ý i u ch nh<br /> c a ngư i<br /> <br /> tránh ư c vi c ăng tin, bài vô b ch nh m thu hút s tò mò<br /> <br /> c. Tuy nhiên, ôi khi báo v n còn<br /> <br /> l t các tin lo i này (ví d : Lý Nhã Kỳ: “Váy<br /> <br /> nhái à, hãy mua th xem…” (2/12/2011) , “Jennifer Ph m: Nói th t, l n<br /> Tân Nhàn (2/12/2011)”... Vi c<br /> <br /> u tôi nghe t i cái tên<br /> <br /> t tít cũng có khi làm sai l ch c n i dung (Tư ng Nhanh: “Cháu<br /> <br /> tôi không nh nư c b t vào CSGT” (26/12/2011), sau ó ã ư c yêu c u<br /> <br /> i thành “Không hi m<br /> <br /> các trư ng h p m o danh “cháu bác Nhanh”). T i các cu c giao ban hàng ngày và trao<br /> v hàng tu n, các v n<br /> <br /> trên ư c nêu ra<br /> <br /> i nghi p<br /> <br /> nh n xét, th o lu n, rút kinh nghi m.<br /> <br /> 2- Trong môi trư ng m ng, tính tương tác ư c th hi n t i a. Báo i n t VOV ã luôn<br /> quan tâm<br /> <br /> n ý ki n c a<br /> <br /> c gi ; nhưng ăng ý ki n c a<br /> <br /> c gi m t cách có ki msoát, có ch ý,<br /> <br /> nh m làm n i b t nh ng ý ki n bình lu n mà t báo ánh giá là xác áng, có tính xây d ng. Chính<br /> vi c<br /> <br /> c gi th hi n quan i m, tranh lu n v i nhau v m t v n<br /> <br /> xây d ng, giáo d c, hư ng t i nh ng giá tr t t<br /> <br /> trong xã h i cũng có ý nghĩa<br /> <br /> p. ây l i là cách tuyên truy n thuy t ph c, hi u<br /> <br /> qu .<br /> 3-<br /> <br /> tăng b n s c c a t báo, tăng cư ng nh ng n i dung thông tin lành m nh, Báo i n t<br /> <br /> VOV khai thác ngày m t nhi u hơn ph n n i dung a phương ti n, làm n i b t<br /> i n t thu c<br /> <br /> ài phát thanh qu c gia.<br /> <br /> c trưng c a báo<br /> <br /> ài TNVN ang s h u m t kho băng kh ng l v i hơn<br /> <br />