Văn hóa báo chí trong môi trường cạnh tranh để phát triển

VĂN HÓA BÁO CHÍ TRONG MÔI TRƯ NG<br /> C NH TRANH<br /> PHÁT TRI N<br /> <br /> Nhà báo Bùi Sĩ Hoa∗<br /> <br /> h i th o: “Văn hóa truy n thông trong th i kỳ h i nh p” là ch<br /> <br /> Ch<br /> <br /> m , không khoanh l i m t vài v n<br /> tác<br /> <br /> r ng và có<br /> <br /> có tính nghi p v báo chí. Mà còn có ý nghĩa bàn<br /> <br /> ng hai chi u gi a truy n thông- báo chí v i tư cách là m t ti u h th ng văn hóa<br /> <br /> n<br /> <br /> iv i<br /> <br /> i s ng tinh th n- văn hóa con ngư i, t c là nh n th c, ý th c, tư tư ng, tâm lý, th hi u….<br /> T<br /> <br /> ó gây chuy n bi n hành vi, ho t<br /> <br /> ng ph (tiêu c c) c a tác<br /> <br /> ng, l i s ng … c a toàn xã h i; hi u qu và hi u<br /> <br /> ng hai chi u ó và gi i pháp tăng hi u qu , tri t tiêu y u t tiêu<br /> <br /> c c.<br /> Xu t phát t th c ti n ho t<br /> thông, t m t<br /> <br /> a phương<br /> <br /> ng trong công tác qu n lý m t cơ quan báo chí- truy n<br /> <br /> n m t ô th l n- Hà N i, tôi xin trình b y nh ng hi u bi t còn có<br /> <br /> h n c a mình v m t s hi n tư ng, m t s v n<br /> <br /> n i b t trong<br /> <br /> i s ng thông tin, báo chí<br /> <br /> hi n nay.<br /> ó cũng chính là h qu s tương tác nói trên, t<br /> <br /> ó, nêu lên m t s ki n ngh , gi i pháp<br /> <br /> Văn hóa truy n thông- báo chí phát tri n lành m nh, phát huy cao hơn n a hi u qu xã h ivăn hóa c a mình.<br /> Báo chí trư c s c ép c nh tranh các lo i hình<br /> Nhìn ngư c l i th i gian, có th th y, báo chí nư c ta qu có bư c phát tri n vư t b c, c<br /> v s<br /> <br /> u báo- v i g n 700 t báo, l n lư ng phát hành, s ngư i xem, ngư i nghe, s ngư i<br /> <br /> c và truy c p,<br /> ngày.<br /> <br /> ∗<br /> <br /> Báo VietnamNet<br /> <br /> ph sóng, l n t n su t cung c p thông tin… su t 24/24 gi liên t c hàng<br /> <br /> Xét v tính a d ng c a lo i hình s n ph m, chưa bao gi báo chí VN<br /> <br /> tt i<br /> <br /> phong<br /> <br /> phú như hi n nay. Bên c nh báo in, báo nói, báo hình mang tính truy n th ng, là h th ng báo<br /> i n t , chưa k các trang m ng xã h i, các blog cá nhân…T t c t o nên m t di n m o<br /> s c, và mang tính hi n<br /> <br /> c<br /> <br /> i c a công ngh làm báo, công ngh thông tin- truy n thông th i h i<br /> <br /> nh p.<br /> Thông tin báo chí ã tr thành m t trong nh ng “nhu y u ph m” thi t y u hàng<br /> <br /> uc a<br /> <br /> con ngư i trong xã h i. V i m t kh i lư ng thông tin kh ng l v t t c m i lĩnh v c, t v n<br /> vĩ mô mang tính chi n lư c,<br /> nh ng cái tích c c,<br /> <br /> nv n<br /> <br /> vi mô qu c k dân sinh, hay<br /> <br /> i s ng con ngư i, t<br /> <br /> u nhanh chóng ư c ph n ánh trên các lo i<br /> <br /> n nh ng cái tiêu c c…<br /> <br /> hình báo chí.<br /> Chính nh ng cái ó không ch cung c p thông tin, tri th c, s hi u bi t cho con ngư i,<br /> mà còn gây hi u ng tâm lý m nh m<br /> <br /> i v i xã h i, hư ng<br /> <br /> o thái<br /> <br /> con ngư i trư c cái<br /> <br /> t t, cái x u, cái hay, cái d .<br /> Yêu c u ư c thông tin c a công chúng báo chí ngày càng a d ng hơn, cao hơn và b c<br /> thi t hơn trong m i lĩnh v c c a<br /> phòng….<br /> <br /> i s ng. T ch quy n<br /> <br /> c l p dân t c, an ninh qu c<br /> <br /> n giá xăng, giá i n, giá th c ph m tăng hay gi m…Báo chí- truy n thông th c s<br /> <br /> góp ph n to l n nâng cao trình<br /> <br /> nh n th c, trình<br /> <br /> dân trí, góp ph n vào s sinh ho t dân<br /> <br /> ch trong xã h i.<br /> M t khác, báo chí cũng t o i u ki n cho ti ng nói c a nhân dân tham gia vào công vi c<br /> ki m soát, giám sát s<br /> <br /> i u hành, qu n lý và lãnh<br /> <br /> o<br /> <br /> t nư c c a chính quy n các c p. Cũng<br /> <br /> như yêu c u ư c sáng t o, hư ng th các giá tr văn hóa, ngh thu t, ư c gi i trí lành m nh<br /> thông qua nhi u kênh thông tin, trong ó có kênh báo chí v.v.<br /> Công chúng- b n<br /> M t m t s lư ng b n<br /> <br /> c ngày nay l i có quy n l c l n hơn trư c r t nhi u<br /> <br /> i v i báo chí.<br /> <br /> c v n là m t thư c o uy tín t báo. M t khác h có vai trò quy t<br /> <br /> nh t o ra ngu n tài chính ch y u cho các t báo (b ng vi c mua báo, cung c p qu ng cáo,<br /> tài tr …). Có th nói b n<br /> <br /> c ngày nay quy t<br /> <br /> nh s t n t i và phát tri n c a m i t báo.<br /> <br /> ã có nhi u ti ng nói trên các trang m ng xã h i, h ngày càng ít<br /> th ng, vì không áp ng cho h nhu c u thông tin, mà h ch<br /> sao v quan ni m này chưa rõ, nhưng<br /> <br /> c các t báo chính<br /> <br /> c các trang m ng.<br /> <br /> úng sai ra<br /> <br /> y là i u nh ng nhà báo, nh ng t báo ph i r t suy<br /> <br /> nghĩ.<br /> Chính ó, mà trách nhi m xã h i c a báo chí càng n ng n , gây áp l c ngày càng l n<br /> v i gi i báo chí chúng ta, trong khi các ngu n l c th c t (tài chính, năng l c<br /> b t c p l n, và trong khi môi trư ng ho t<br /> Chúng ta bàn<br /> <br /> i ngũ…) còn<br /> <br /> ng báo chí còn nhi u l c c n.<br /> <br /> n “Văn hóa báo chí”, r t cu c là bàn<br /> <br /> làm m nh ý th c trách nhi m xã h i c a gi i báo chí<br /> <br /> n vi c làm m nh các ngu n l c,<br /> <br /> báo chí<br /> <br /> ta có th<br /> <br /> trách nhi m xã h i c a mình, t o ư c lòng tin c a công chúng, góp ph n<br /> phát tri n c a<br /> <br /> i<br /> <br /> m ương ư c<br /> c l c thúc<br /> <br /> ys<br /> <br /> t nư c trên con ư ng h i nh p.<br /> <br /> Th trư ng báo chí: T n t i hay không t n t i<br /> Xem xét môi trư ng và th c tr ng báo chí nư c ta hi n gi , có th th y không ít nh ng<br /> hi n tư ng, nh ng v n<br /> <br /> n i b t m i n y sinh.<br /> <br /> Nét m i n i b t d th y, là khác r t xa so v i th i kỳ<br /> <br /> u<br /> <br /> i m i, ngư i ta còn tranh cãi<br /> <br /> gay g t quanh vi c báo chí là công c , là s n ph m chính tr hay là s n ph m hàng hóa<br /> <br /> c<br /> <br /> bi t? Dù mu n dù không, như m t quy lu t t t y u, trên th c t trong xã h i ã hình thành “th<br /> trư ng báo chí”. Và báo chí cũng n m trong vùng xoáy c a c nh tranh, cũng do th trư ng<br /> quy t<br /> <br /> nh t n t i hay không t n t i.<br /> <br /> Do g n li n v i th trư ng, nên khi th trư ng xã h i bi n<br /> <br /> ng m nh- như kh ng ho ng<br /> <br /> tài chính, suy gi m kinh t , tăng giá, l m phát, doanh nghi p làm ăn sa sút ho c phá s n nhi u<br /> như vài năm nay, l p t c báo chí cũng b t n th t l n c v lư ng phát hành, s ngư i<br /> c p l n doanh thu qu ng cáo và các d ch v khác, và n<br /> <br /> ng ti n qu ng cáo tăng lên.<br /> <br /> H u h t các t báo t làm t ăn không nh ng thi u ngu n tài chính<br /> <br /> u tư phát tri n, mà<br /> <br /> i s ng ngư i làm báo cũng nh hư ng. Không ít t báo, nh t là lo i hình báo gi y<br /> khó khăn, lư ng phát hành gi m, nh hư ng l n<br /> <br /> c, truy<br /> <br /> c bi t<br /> <br /> n thu nh p cán b , nhân viên. Có t báo<br /> <br /> như VietNamNet, còn g p tai h a th i công ngh cao- b hacker ánh phá, liên ti p và kéo dài<br /> khi n lư ng truy c p gi m sút, và doanh thu qu ng cáo m t tr ng trong th i gian khá dài.<br /> Khi gia nh p th trư ng, hi n nhiên chính các t báo không th không c nh tranh nhau,<br /> và c nh tranh v i c các d ng tin m ng có s c hút l n ngư i<br /> <br /> c. Do ch<br /> <br /> ó là vùng thông tin,<br /> <br /> ngôn lu n h u như hi n nay không ki m soát n i-như các m ng xã h i, blog cá nhân,<br /> và<br /> <br /> t nt i<br /> <br /> phát tri n.<br /> S c ép l n v tài chính khi n không ít t báo nh m vào nhu c u gi i trí t m thư ng c a<br /> <br /> m t b ph n xã h i.<br /> <br /> ó là săn tìm nh ng chuy n gi t gân- ba ch S- s c, s n, sex…, mê tín d<br /> <br /> oan, nh ng tin, nh, video clip “hot”, “g i tình”, h hang, th m chí nh “nuy” dung t c. Và<br /> săn lùng nh ng chuy n bê b i, tai ti ng, ỳ xèo…nh m nhí, t m phào vô b c a “sao” n sao<br /> kia,<br /> <br /> câu khách, câu “view”v.v. th c ch t ó cũng là v t b tính văn hóa c a báo chí, x “rác<br /> <br /> văn hóa” gây ô nhi m tinh th n xã h i.<br /> ây n y ra ngh ch lý, nh ng t báo thông tin theo cách trên qu nhiên tăng ư c c<br /> lư ng b n<br /> <br /> c l n ngu n thu tài chính- nghĩa là tăng cao ư c 2 trong s các ch s c a m t<br /> <br /> thương hi u, r t có l i trong c nh tranh.<br /> Trong khi ó nh ng t báo coi tr ng ch t lư ng ích th c, coi tr ng trách nhi m xã h i<br /> c a mình, c g ng làm phong phú, a d ng thêm thông tin nhanh nh y m i v n<br /> <br /> nóng qu c<br /> <br /> k dân sinh; thông tin a chi u có tính tranh lu n, ph n bi n; ch ng tiêu c c, tham nhũng, thói<br /> vô c m, vô trách nhi m, cùng các thói hư t t x u trong xã h i v.v., thì không tăng ho c s t<br /> gi m c 2 ch s nói trên.<br /> Tuy nhiên, xin ư c lưu ý thêm r ng, chúng ta có th h n ch “rác văn hóa” trong n i<br /> dung báo chí trong nư c, nhưng hi n v n chưa th ngăn ch n ư c c m t kh i lư ng kh ng<br /> l nh ng phim, nh khiêu dâm,<br /> <br /> i tr y trên internet mà ngay c tr em bi t vào m ng cũng có<br /> <br /> th tò mò xem và t i v tho i mái.<br /> Như v y vi c c p thi t là ph i làm lành m nh hóa không khí c nh tranh báo chí.<br /> s c nh tranh lành m nh b c l s c m nh thúc<br /> <br /> chính<br /> <br /> y m i t báo ph i c nh tranh b ng ch t<br /> <br /> lư ng. Và ch có ch t lư ng m i t o nên uy tín lâu b n c a thương hi u. Ch có ch t lư ng<br /> <br /> m i thu hút ông b n<br /> <br /> c, tăng ngu n thu tài chính. Nói cách khác là<br /> <br /> t hi u qu kép c v<br /> <br /> c ng hi n xã h i l n hi u qu kinh t .<br /> V n<br /> <br /> n i b t khác, là ho t<br /> <br /> ng báo chí hi n nay còn g p không ít c n tr . Nh là nhi u<br /> <br /> cơ quan qu n lý t ch i, né tránh, không ch u cung c p thông tin, gây khó khăn r t nhi u cho<br /> các nhà báo c n ho t<br /> hung, b<br /> <br /> e d a tr thù,<br /> <br /> ng nghi p v . N ng là có nh ng nhà báo b<br /> <br /> i x thô b o, b hành<br /> <br /> c bi t khi tác nghi p ch ng tham nhũng, tiêu c c và tác nghi p<br /> <br /> công khai hóa, minh b ch hóa thông tin còn b bưng bít do m t nhóm l i ích nào ó trong<br /> doanh nghi p, cơ quan, t ch c…<br /> Ai b o v nhà báo? Và cơ ch nào nâng cao uy th , t o i u ki n thu n l i cho nhà báo<br /> tác nghi p? B c xúc này v n chưa có l i gi i! Trong khi chính khu v c này l i ư c c xã h i<br /> ch<br /> <br /> i nh t, t o nên s h p d n<br /> <br /> c bi t và s tin c y c a b n<br /> <br /> c<br /> <br /> i v i báo chí.<br /> <br /> Gi i pháp và ki n ngh<br /> Báo chí c nư c lâu nay ã c g ng tác nghi p hàng gi và lo cơm áo hàng ngày. M i t<br /> báo v n ph i t “c u mình” trư c h t. V y nên xin<br /> <br /> xu t m t vài gi i pháp tình th và m t<br /> <br /> s ki n ngh :<br /> 1. An toàn tài chính báo chí<br /> S hao t n nhi u tâm l c, th i gian c a các t báo cùng h l y sinh ra t c nh tranh<br /> không lành m nh<br /> <br /> u ch y u do s c ép tài chính.<br /> <br /> Làng báo không ai h i thúc ai cũng ang ph i năng<br /> tin v a t o ngu n thu h p pháp t các ho t<br /> ki n<br /> <br /> ng, v a<br /> <br /> m b o ch t lư ng thông<br /> <br /> ng: M mang kinh doanh, d ch v ; t ch c s<br /> <br /> g i tài tr và h tr c a xã h i, trư c h t c a doanh nghi p. Thúc<br /> <br /> phát hành, ti p th , PR<br /> <br /> y các ho t<br /> <br /> n i r ng th ph n qu ng cáo, v.v…<br /> <br /> H i Nhà báo Vi t Nam và cơ quan ch qu n c n có ti ng nói m nh m hơn<br /> có m t Qui ch tài chính thích h p cho báo chí là lĩnh v c<br /> kéo dài hơi lâu khi áp d ng nh t lo t qui ch tài chính<br /> như là<br /> <br /> ng<br /> <br /> i v i m i doanh nghi p khác.<br /> <br /> ng<br /> <br /> Nhà nư c<br /> <br /> c thù, k t thúc s b t h p lý<br /> <br /> i v i ho t<br /> <br /> ng có thu c a báo chí<br /> <br />