intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Nghiên cứu khoa học: " Hiện trạng kinh doanh và nuôi giải trí cá cảnh nước ngọt tại TPHCM"

Chia sẻ: Nhu Chau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST
Báo xấu
94
lượt xem 17
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Theo Vũ Cẩm Lương (2008) ở Việt Nam, thú nuôi cá cảnh giải trí chỉ mới có lịch sử trong khoảng 100 n ă m trở lại và tại thành phố Hồ Chí Minh, nghề nuôi cá cảnh đ ã hình thành từ trước n ă m 1940 (Hung et al., 2005). Trong thời gian qua, cùng với sự phát triển kinh tế nhanh chóng tại thành phố sôi đ ộng và phát triển nhất Việt Nam, phong trào nuôi cá cảnh phát triển ngày càng mạnh mẽ tại thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM). Ngoài vai trò thỏa mãn...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu khoa học: " Hiện trạng kinh doanh và nuôi giải trí cá cảnh nước ngọt tại TPHCM"

  1. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- HI N TR NG KINH DOANH VÀ NUÔI GI I TRÍ CÁ C NH NƯ C NG T T I TPHCM Nguy n Văn Chinh*, Quách Tr n B o Long** và Nguy n Minh Đ c* *B môn Qu n Lý và Phát Tri n Ngh Cá, Đ i H c Nông Lâm TPHCM **Trư ng Trung H c Kinh T K Thu t B c Liêu TÓM T T Qua ph ng v n tr c ti p 240 ngư i nuôi và 40 c a hàng kinh doanh cá c nh b ng phi u câu h i so n s n, đ tài cung c p nh ng thông tin v hi n tr ng kinh doanh và ho t đ ng nuôi cá cá c nh cho các m c đích gi i trí c a nh ng ngư i dân TPHCM. Trong s 75 loài cá c nh nư c ng t đang đư c mua bán trên th trư ng, nhóm cá đư c s n xu t gi ng trong nư c chi m s lư ng loài nhi u nh t. Ngoài cá, các c a hàng cá c nh cũng đa d ng m t hàng kinh doanh v i h nuôi, giá đ , th c ăn; cây th y sinh; ph ki n, thu c, và hóa ch t. Các c a hàng kinh doanh cá c nh cũng cung c p cho khách hàng nhi u d ch v như tư v n mi n phí k thu t nuôi và chăm sóc cá; d ch v thi t k , trang trí, l p đ t h nuôi và d ch v b o dư ng h nuôi, chăm sóc cá. V i chi phí mua cá chi m t l th p trong t ng chi phí đ u tư ban đ u, đa s ngư i chơi cá c nh t thi t k b nuôi cho mình và thư ng nuôi cá trong b kính đ t trên giá đ . Hình th c nuôi đơn đư c ưu tiên nhi u nh t và ngư i nuôi s d ng c th c ăn t nhiên tươi s ng và th c ăn viên nuôi cá khi th i gian chăm sóc, ng m cá trong ngày thư ng ít hơn 60 phút. Đ TV NĐ Theo Vũ C m Lương (2008) Vi t Nam, thú nuôi cá c nh gi i trí ch m i có l ch s trong kho ng 100 năm tr l i và t i thành ph H Chí Minh, ngh nuôi cá c nh đã hình thành t trư c năm 1940 (Hung et al., 2005). Trong th i gian qua, cùng v i s phát tri n kinh t nhanh chóng t i thành ph sôi đ ng và phát tri n nh t Vi t Nam, phong trào nuôi cá c nh phát tri n ngày càng m nh m t i thành ph H Chí Minh (TP.HCM). Ngoài vai trò th a mãn nhu c u tiêu khi n, cá c nh còn có các vai trò đ c bi t khác như làm đ p không gian nhà c a, giúp cu c s ng vui v h nh phúc hơn, t o đi u ki n làm ăn kinh doanh thu n lơi hơn và mang l i may m n, tài l c, th nh vư ng cho gia đình…. Đã có nhi u đ tài kh o sát v hi n tr ng s n xu t kinh doanh cá c nh như các nghiên c u c a Hung et al. (2005), Tr n Bùi Th Ng c Lê (2007), Vũ C m Lương (2007),…. Tuy nhiên, chưa có nghiên c u nào cung c p nh ng thông tin v hi n tr ng nuôi và th hi u c a ngư i nuôi gi i trí đ i v i cá c nh nư c ng t. Đ tài này đư c th c hi n v i mong mu n cung c p thông tin nhi u hơn v hi n tr ng kinh doanh và ho t đ ng nuôi cá cá c nh cho các m c đích gi i trí c a nh ng ngư i dân TPHCM. Hơn n a thông qua các kh o sát và ph ng v n th c t , đ tài cũng xác đ nh m t s gi ng loài cá c nh đang đư c nuôi và kinh doanh ph bi n TPHCM. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U Đ tài đư c th c hi n t tháng 9 năm 2009 đ n tháng 9 năm 2010. S li u th c p đư c thu th p t S Nông Nghi p và Phát Tri n Nông Thôn THCM, Chi C c B o V Ngu n L i Th y S n THCM, Thư vi n Khoa Th y S n, Trư ng Đ i H c Nông Lâm THCM, các website liên quan… Đ có s li u sơ c p, nhóm nghiên c u đã ph ng v n tr c ti p 240 ngư i nuôi và 40 c a hàng kinh doanh cá c nh b ng phi u câu h i so n s n. Các quan sát th c đ a đ đo lư ng t n su t mua cá và ph ki n cũng đư c ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 1
  2. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- th c hi n t i 10 c a hàng kinh doanh cá c nh, m i c a hàng 3 ngày, th i gian quan sát bu i sáng t 8 gi 30 phút đ n 10 gi 30 phút, bu i chi u t 15 gi 30 phút đ n 17 gi 30 phút. Thông tin thu th p đư c lưu tr và x lý th ng kê b ng ph n m m MS Excel 2003 và MiniTab 16. K T QU TH O LU N Hi n tr ng kinh doanh cá c nh nư c ng t t i TPHCM Th i gian kinh doanh Qua kh o sát th c t 40 c a hàng kinh doanh cá c nh các qu n Th Đ c, qu n Bình Th nh, qu n 3, qu n 5 và qu n Tân Bình, s c a hàng có th i gian kinh doanh trên 10 năm chi m t l 25%, s c a hàng có th i gian kinh doanh t 5 đ n 10 năm chi m 52,5% và s c a hàng có th i gian kinh doanh dư i 5 năm chi m 22,5%, đi u đó ch ng t trong giai đo n năm 1999 đ n 2004 thì phong trào nuôi và kinh doanh cá c nh nư c ng t phát tri n m nh. Đ c bi t trong quá trình đi u tra chúng tôi nh n th y r t nhi u c a hàng m i ho t đ ng hơn m t năm trên đư ng Trư ng Chinh, qu n Tân Bình. Hình th c kinh doanh Qua s li u kh o sát c a 40 c a hàng kinh doanh cá c nh k t qu th ng kê đư c, có 29 c a hàng ch n hình th c kinh doanh là bán l chi m t l 72,5%; có 11 c a hàng ch n hình th c kinh doanh là bán s và l chi m t l 27,5%. M t s c a hàng m i m , c a hàng nh l ho c nh ng ngư i bán d o h thư ng l y cá nh ng c a hàng l n vì có th h chưa bi t đ a đi m cơ s s n xu t ho c h ít v n. Chính vì v y mà có m t s c a hàng cá c nh l n ch n hình th c kinh doanh bán s và l đ cung c p cá c nh cho nh ng đ i tư ng này. M t hàng kinh doanh Cũng qua kh o sát 40 c a hàng này chúng tôi nh n th y đa s các ch c a hàng đ u l a ch n kinh doanh r t đa d ng các m t hàng và d ch v liên quan đ n nuôi cá c nh. Có 37 c a hàng bán cá c nh chi m t l 92,5%, có 40 c a hàng bán th c ăn cho cá chi m t l 100%, có 37 c a hàng bán ph ki n chi m t l 92,5%, có 35 c a hàng bán h nuôi/giá đ chi m t l 87,5%, có 27 c a hàng bán cây th y sinh chi m t l 67,5%, 37 c a hàng bán thu c và hóa ch t chi m t l 92,5%. Th c ăn là m t hàng không th thi u đ i v i ngư i nuôi cá c nh cho nên c a hàng nào cũng bán th c ăn. Quá trình đi u tra chúng tôi nh n th y c a hàng nào có m t hàng kinh doanh đa d ng thì khách hàng ra vào r t nh n nh p (l y ví d hai c a hàng g n nhau trên đư ng Lý Chính Th ng qu n 3, c a hàng Song Long I bán đ y đ các m t hàng cá c nh, h và giá đ , th c ăn t nhiên và nhân t o, cây thu sinh/phân bón, ph ki n, thu c và hoá ch t có s lư ng khách hàng vào mua r t đông, trong khi đó c a hàng Ng c Mai ch bán h nuôi và giá đ , th c ăn nhân t o, ph ki n, thu c và hoá ch t thì khách hàng vào c a hàng r t h n ch ). Xu hư ng hi n nay c a ngư i nuôi cá c nh là nuôi ghép cá v i cây thu sinh vì th mà m t hàng cây thu sinh ch m i đư c đưa vào kinh doanh trong vài năm g n đây. Trong đó có c a hàng H C nh trư c năm 2006 ch bán cá c nh nư c ng t nhưng bây gi chuy n sang bán cây thu sinh. Vi c tr ng cây thu sinh khá ph c t p cho nên ph n l n các c a hàng bán cây thu sinh đã tr ng s n trong ch u nh v i giá 10 - 40 ngàn đ ng/ch u. Cây thu sinh ch đư c bán nh ng c a hàng l n và khu đông dân cư, còn nh ng c a hàng nh , l thì h u như không bán. ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 2
  3. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Các d ch v cung c p cho khách hàng Ngoài vi c kinh doanh cá c nh và các m t hàng liên quan, các c a hàng kinh doanh cá c nh còn cung c p thêm cho khách hàng các d ch v như tư v n v k thu t nuôi và cách chăm sóc cá; thi t k , trang trí và l p đ t h nuôi; b o dư ng h nuôi và chăm sóc cá. 100% c a hàng tư v n mi n phí cho khách v k thu t nuôi; 50% c a hàng cung c p d ch v thi t k , trang trí và l p đ t h nuôi; 25% c a hàng cung c p d ch v b o dư ng h nuôi và chăm sóc cá. Trong các cu c ph ng v n v i ngư i nuôi cá c nh, chúng tôi có s d ng câu h i “Anh/Ch bi t thông tin v k thu t nuôi và chăm sóc cá c nh qua ngu n nào?” thì có 74,17% ngư i nuôi bi t thông tin v k thu t nuôi và chăm sóc cá qua ngư i bán cá c nh. Như v y cho th y nhu c u v k thu t nuôi và chăm sóc cá c a ngư i nuôi đư c đáp ng t c a hàng kinh doanh cá c nh là r t l n. Đ ng th i khi h i các ch c a hàng kinh doanh cá c nh “Phương pháp Anh/Ch gi khách hàng thân thu c là gì?” thì có 10 c a hàng đưa ra phương pháp gi khách hàng thân thu c đó là tư v n k thu t nuôi và cách chăm sóc cá cho khách hàng. Ch nh ng h tr ng cây thu sinh có quy mô l n ho c nuôi nh ng loài cá quý hi m như cá r ng m i c n t i d ch v thi t k , trang trí, l p đ t, b o dư ng h nuôi và chăm sóc cá. Còn đa s ngư i nuôi t thi t k , trang trí, l p đ t, b o dư ng h nuôi theo s thích riêng c a mình. M c đ hài lòng c a vi c kinh doanh cá c nh Qua ph ng v n 40 ch c a hàng kinh doanh cá c nh, có 24 ngư i hài lòng v i vi c kinh doanh cá c nh, chi m t l 60%, có 16 ngư i cho r ng vi c kinh doanh cá c nh bình thư ng, chi m t l 40%. Có 23 ch c a hàng cho r ng s lư ng khách hàng c a mình tăng lên so v i năm trư c, có 17 ch c a hàng cho r ng lư ng khách c a mình không tăng không gi m. Đi u này cho th y vi c kinh doanh cá c nh hi n nay khá thu n l i và s ngư i nuôi cá c nh ngày càng tăng. K t qu quan sát th c t t i các c a hàng kinh doanh cá c nh Qua th ng kê t phi u quan sát, đã ghi nh n trung bình trong m t gi cao đi m (là kho ng th i gian có s lư ng ngư i đ n c a hàng đông nh t) có kho ng 8 ngư i đ n c a hàng, trong đó có 25% ngư i đ n c a hàng mua cá; 12,5% ngư i đ n c a hàng mua h nuôi giá đ ; 25% ngư i đ n c a hàng mua ph ki n và có 75% ngư i đ n c a hàng mua th c ăn cho cá c nh, đi u đó có th gi i thích vì sao c a hàng nào cũng bán th c ăn cho cá c nh. S lư ng ngư i đ n c a hàng mua th c ăn cho cá c nh chi m s lư ng nhi u, đi u này có th lý gi i là h u h t nh ng ngư i này đ n mua th c ăn t nhiên như trùn ch , tép bò, cá con và bo bo mà nh ng lo i th c ăn đó ngư i nuôi không d tr đư c, vì th h ph i thư ng xuyên đ n c a hàng đ mua. Ngoài ra, t phi u quan sát chúng tôi còn thu nh n thêm trong 8 ngư i đ n c a hàng thì có 25% ngư i nói r ng h ch m i b t đ u nuôi cá c nh ho c h có ý đ nh nuôi cá c nh. Đi u này nói lên s ngư i nuôi cá c nh ngày càng gia tăng, đây chính là tín hi u vui cho vi c s n xu t gi ng và kinh doanh cá c nh Tp. H Chí Minh. Các loài cá c nh nư c ng t đư c kinh doanh TPHCM Qua kh o sát 40 c a hàng kinh doanh, 75 loài cá c nh đã đư c ghi nh n v i ba nhóm. Nhóm 1 là nhóm cá n i đ a, cá nh p và đư c s n xu t gi ng Vi t Nam; nhóm 2 là nhóm cá đư c nh p t nư c ngoài, chưa s n xu t gi ng Vi t Nam; nhóm 3 là nhóm cá khai thác t t nhiên. Trong đó nhóm 1 có 36 loài (chi m 48%) nhi u hơn nhóm 2 có 25 loài (33%), nhóm 3 có s lư ng loài ít nh t là 14 loài (18,67%). ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 3
  4. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- B ng 1: T l nhóm 1 và nhóm 2 qua các năm kh o sát Tên ngư i kh o sát Năm kh o sát Nhóm 1(%) Nhóm 2 (%) Mai Anh Tu n 2006 31,25 53,75 Hà Văn Nam và 2007 30,68 50 Bùi Th Thuý Vi t Phan Minh Thành 2008 34 50 Vũ C m Lương 2008 35 33,33 Đ i chi u v i các nghiên c u trư c đây (B ng 1), t l nhóm 1 tăng qua các năm kh o sát, t l nhóm 2 gi m. Như v y sau m t th i gian nh p t nư c ngoài v , m t s loài cá đã đư c s n xu t gi ng Vi t Nam, đi u đó ch ng t k thu t s n xu t gi ng cá nư c ta ngày càng ti n b và nhu c u trong nư c c a nhóm cá c nh này cũng ngày càng tăng. T l b t g p c a nhóm 1 các c a hàng kinh doanh cá c nh r t l n, chi m t l 48 % (B ng 2). Trong đó m t s loài chi m t l cao là cá la hán chi m 85%; cá chép nh t chi m t l 85%; cá vàng chi m t l 82,5%; cá hòa lan chi m t l 82,5%; cá b y màu chi m t l 80%; cá neon chi m t l 77,5%; cá dĩa và cá cánh bu m m i loài chi m t l 75%. Nh ng loài cá chi m t l cao trong c a hàng cũng là nh ng loài cá có s ngư i mua nhi u. Cá vàng và cá chép nh t là hai lo i cá d nuôi, nuôi truy n th ng Vi t Nam đ c bi t hai lo i cá này có màu s c, ki u hình r t đa d ng nên ngư i nuôi ưa chu ng, vì lý do đó mà các c a hàng bán hai loài cá này nhi u. Cá la hán có phong trào nuôi giai đo n 2002 - 2006 nên bây gi v n còn ít nhi u còn nh hư ng vi c bày bán các c a hàng. Cá hòa lan; cá b y màu; cá neon; cá dĩa; cá cánh bu m nuôi ghép s r t đ p ho c nuôi ghép v i cây th y sinh trông r t sinh đ ng và t nhiên, t o nên xu hư ng nuôi hi n nay nên các c a hàng bán nh ng loài cá này cũng r t ph bi n. B ng 2: Danh sách cá c nh thu c nhóm 1 đang đư c mua bán t i TPHCM Tên cá S c a hàng bán T l (%) Cá la hán 34 85 Cá chép nh t 34 85 Cá vàng 33 82,5 Cá hòa lan 33 82,5 Cá b y màu 32 80 Cá neon 31 77,5 Cá dĩa 30 75 Cá cánh bu n 30 75 Cá ông tiên 27 67,5 Cá neon đen 26 65 Cá phư ng hoàng 25 63 Cá m p nư c ng t 23 57,5 Cá môly 22 55 Cá kim cương đ 21 52,5 Cá tai tư ng phi châu 21 52,5 Cá s c c m th ch 21 52,5 Cá xiêm 18 45 Cá tỳ bà 17 42,5 Cá s c g m 16 40 ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 4
  5. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Cá tai tư ng 15 37,5 Cá h ng kim 14 35 Cá nàng hai 13 32,5 Cá rambo xanh 11 27,5 Cá t vân 10 25 Cá h ng cam 10 25 Cá c u v ng 10 25 Cá rambo đ 9 22,5 Cá s c trân châu 6 15 Cá ali 6 15 Cá hoàng t phi 6 15 Cá tuy t điêu 5 12,5 Cá h c kì 5 12,5 Cá h ng nhung 4 10 Cá m t ng c 4 10 Cá mùi 3 7,5 Cá kim cương đ u lân 2 5 Nhóm 2 chi m 33,33% thành ph n loài cá trong đ t kh o sát (B ng 3). Cá thanh long và cá ngân long m i lo i chi m t l 67,5%; cá s c ng a chi m t l 52,5%; cá kim long h ng v chi m t l 47,5%. Cá thanh long và cá ngân long r hơn cá kim long h ng v nên s ngư i nuôi nhi u hơn vì th mà cá thanh long và cá ngân long đư c bán c a hàng nhi u hơn cá kim long h ng v . Ba lo i cá nói trên ngoài vi c bán cho ngư i nuôi thì m t s c a hàng còn s d ng đ làm đ p c a hàng hay làm cho c a hàng sang tr ng hơn. B ng 3. Danh sách cá c nh thu c nhóm 2 đang đư c mua bán t i TPHCM Tên cá S c a hàng bán T l (%) Cá thanh long 27 67,5 Cá ngân long 27 67,5 Cá s c ng a 21 52,5 Cá kim long h ng v 19 47,5 Cá h ng két 16 40 Cá kim long qu b i 15 37,5 Cá kh ng long vàng 11 27,5 Cá chim dơi b n s c 10 25 Cá mũi đ 9 22,5 Cá lông gà 9 22,5 Cá chu t 9 22,5 Cá công gô 9 22,5 Cá hoàng đ 8 20 Cá da báo m v t 8 20 Cá phi ph ng 8 20 Cá s u h a ti n 7 17,5 Cá kh ng long bong 6 15 Cá kim thơm 6 15 Cá quan đao 6 15 Cá vòi voi 5 12,5 Cá tam giác 4 10 Ca trư ng giang h 4 10 Cá h i tư ng 4 10 ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 5
  6. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Cá h ng v m v t 3 7,5 Cá h ng câu 2 5 Nhóm 3 là nhóm chi m t l th p chi m 18,6% (B ng 4), trong đó cá chu t thái 57,5%; cá th y tinh 32,5%; cá h a ti n 27,5%; cá kim ngân 25%; cá nâu 25%; cá v sinh 25%. Cá chu t thái và cá th y tinh ngư i nuôi cũng s d ng đ nuôi ghép v i các loài cá khác ho c nuôi ghép v i cây th y sinh khá ph bi n. B ng 4. Danh sách cá c nh thu c nhóm 3 đang đư c mua bán t i TPHCM Tên cá S c a hàng bán T l (%) Cá chu t thái 23 57,5 Cá th y tinh 13 32,5 Cá h a ti n 11 27,5 Cá kim ngân 10 25 Cá nâu 10 25 Cá v sinh 10 25 Cá mang r 9 22,5 Cá bút chì 9 22,5 Cá chim dơi b c 7 17,5 Cá nóc da beo 6 15 Cá sơn xiêm 6 15 Cá thái h 4 10 Cá đuôi kéo 4 10 Cá ch t s c 4 10 Hi n tr ng nuôi gi i trí cá c nh nư c ng t Thi t k b cá Ch có 12 ngư i nuôi (chi m 5.24%) thuê ngư i có chuyên môn thi t k b nuôi giúp, còn l i 187 ngư i (chi m 81.66%) t thi t k b nuôi và 30 ngư i (chi m 13.10%) nh ngư i thân, b n bè giúp đ hay góp ý cho thi t k b nuôi. S li u kh o sát cho th y đa s ngư i nuôi (84.21%) dùng b kính đ t trên giá đ , ch có 1.75% ngư i nuôi s d ng b kính treo tư ng trong khi có 16 ngư i (14.04%) không dùng c 2 lo i b trên. Đi u này có th gi i thích, do b kính đ t trên giá đ quen thu c v i ngư i dân hơn b kính treo tư ng, m t d ng th c m i phát tri n và đòi h i chi phí cao. M t s hình th c nuôi cá c nh khác: nuôi trong hòn non b , b xây b ng bê tông trong nhà... cũng là các hình th c nuôi cá c nh quen thu c nên đư c nhi u ngư i ch n l a hơn là s d ng b kính treo tư ng. Hình th c nuôi và d ng th c ăn đư c s d ng D a vào t p tính ăn, cá c nh đư c chia làm 3 nhóm: ăn đ ng v t, ăn t p và ăn th c v t. Tuy nhiên qua th c t , cá c nh thành ph H Chí Minh đa s là cá có tính ăn t p và ăn đ ng v t. Qua đó, ngư i nuôi s ch n hình th c nuôi phù h p v i các loài cá khác nhau. Hình th c nuôi đơn (53.87%) và nuôi ghép cá v i cá (28.29%) đư c l a ch n nhi u trong khi đó hình th c nuôi ghép cá v i th y sinh (17.93%) ít ngư i l a ch n do nh ng đòi h i v k thu t qu n lý b nuôi khó khăn (ch t n n, ánh sáng...) so v i hai hình th c còn l i. ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 6
  7. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Vi c l a ch n th c ăn t nhiên (52%) hay th c ăn viên (48%) không quá chênh l ch, đa s ngư i nuôi cá c nh s n sàng dùng th c ăn thay th khi không mua đư c th c ăn t nhiên. T n su t và lư ng nư c thay c a b cá T n su t thay nư c chi m đa s m t tu n m t l n (38.30%) và hai tu n m t l n (35.32%), m t s ít ngư i chơi thay nư c cho cá nhi u hơn m t l n trong tu n (13.19%), s khác do b n vi c, d ng b nuôi...nên hơn hai tu n m i thay nư c m t l n. Đa s ngư i chơi cá c nh thay nư c dư i 50% (39.06%) và dư i 70% (51.07%) th tích b nuôi, m t s ít thay t 70% đ n 100% (9.87%) th tích b nuôi cho m i l n thay nư c. Th i gian chăm sóc, ng m cá và kênh thông tin v k thu t Do nh p s ng nhanh thành ph H Chí Minh nên th i gian chăm sóc, ng m cá c a ngư i chơi cũng h n ch , dư i 30 phút trong ngày (56.25%), dư i 60 phút trong ngày (29.46%) và ch có (14.29%) dành trên 60 phút trong ngày cho vi c chăm sóc, ng m cá c nh. Ngư i chơi cá c nh thư ng tìm thông tin v k thu t chăm sóc cá qua b n bè, ngư i thân (36.48%), sách, báo, t p chí, internet...(31,45%), ngư i bán (23.27%), m t s ít (8.8%) có kênh thông tin khác đ tìm hi u. Chi phí cho vi c nuôi cá c nh nư c ng t Chi phí đ u tư ban đ u (b , giá đ , đèn, cá....) khác bi t có ý nghĩa gi a nhóm ngư i có thu nh p trên 11 tri u/tháng so v i các nhóm ngư i có thu nh p th p hơn. Chi phí dùng đ mua cá ch chi m 30.55% t ng chi phí ban đ u, chi phí cho các ph ki n kèm theo 69.45%. Chi phí duy trì cho ho t đ ng nuôi cá c nh dao đ ng t 2.000 đ n 50.000 m i l n mua th c ăn cho cá và dao đ ng t m t ngày đ n hai tu n m i mua th c ăn cho cá m t l n. Các loài cá c nh đư c ngư i nuôi ưa chu ng Qua ph ng v n 40 ch c a hàng kinh doanh cá c nh v nh ng loài cá c nh đư c nhi u ngư i mua, thì có 27 ý ki n cho r ng cá vàng đư c mua nhi u nh t, ti p đó là cá chép nh t có 26 ý ki n. Nhi u loài cá khác c ng đư c ngư i nguôi ưa chu ng theo ý ki n c a ngư i bán (B ng 5). B ng 5: Các loài cá c nh đư c ngư i nuôi ưa chu ng theo ý ki n các ch c a hàng Tên cá S ý ki n T l (%) Cá vàng 27 67,5 Cá chép nh t 26 65 Cá b y màu 17 42,5 Cá hòa lan 14 35 Cá neon đ 13 32,5 Cá ông tiên 10 25 Cá neon đen 8 20 Cá cánh bu m 8 20 Cá s c ng a 7 17,5 Cá xiêm 3 7,5 Cá h ng két 3 7,5 Cá phư ng hoàng 3 7,5 Cá phát tài 2 5 Nhóm cá r ng 3 7,5 ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 7
  8. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Cá bình tích, trân châu, h t l u 2 5 Cá chu t thái 2 5 Cá m p nư c ng t 1 2,5 Cá t vân 1 2,5 Cá v sinh 1 2,5 Qua quan sát th c t t i 10 c a hàng kinh doanh thì có 262 ngư i đ n mua cá và có 24 loài đư c ngư i nuôi mua (B ng 6). Trong đó cá vàng đư c mua nhi u nh t chi m t l 21,37%, ti p đ n là chép nh t chi m 12,98 %; cá môly chi m 11,07%; cá b y màu chi m 10,06%… Hi n nay xu hư ng nuôi cá c nh k t h p v i cây th y sinh đang phát tri n m nh, cho nên nh ng loài cá có kích thư c nh và màu s c đ p như cá neon; cá hòa lan; cá t vân; cá môly; cá cánh bu m; cá h ng kim ngày càng đư c nhi u ngư i nuôi. B ng 6. Các loài cá đư c ngư i nuôi mua qua quan sát th c t Tên cá S lư ng ngư i mua T l (%) Cá vàng 56 21,37 Cá chép nh t 34 12,98 Cá môly 29 11,07 Cá b y màu 28 10,69 Cá neon đ 17 6,49 Cá dĩa 16 6,11 Cá hòa lan 15 5,73 Cá la hán 15 5,73 Cá cánh bu m 14 5,34 Cá ông tiên 13 4,69 Cá phư ng hoàng 12 4,58 Cá s c g m 11 4,20 Cá h ng kim 9 3,44 Cá t vân 8 3,05 Cá neon đen 8 3,05 Cá th y tinh 8 3,05 Cá chu t 6 2,29 Cá h ng nhung 4 1,53 Cá xiêm 3 1,15 Cá m p nư c ng t 3 1,15 Cá r ng 2 0,76 Cá chim dơi 4 s c 2 0,76 Cá ali 1 0,38 Cá v sinh 1 0,38 Nh ng gi ng loài cá c nh đang đư c nuôi Qua ph ng v n 240 ngư i nuôi cá c nh gi i trí, cá la hán; cá vàng; cá chép nh t; cá dĩa; cá r ng; cá b y màu; cá neon; cá ông tiên; cá v sinh;... có t l ngư i nuôi l n. Đi u này có th suy ra đây là nh ng gi ng loài phù h p v i s thích c a ngư i chơi cá c nh. T l ngư i nuôi cá la hán còn r t cao 32,5%, có th gi i thích là do phong trào nuôi cá la hán giai đo n 2002 - 2006, trong th i gian đó s ngư i chơi cá c nh sưu t m nhi u cá la hán và đ n nay h v n còn gi l i s cá đó. Đ cá la hán có đ u gù l n, màu s c đ p, hàng châu sáng thì b t bu c ph i cho cá ăn b ng th c ăn t nhiên (cá chép con, r ng r ng), vì v y ngư i nuôi cá la hán ph i thư ng xuyên đ n c a hàng ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 8
  9. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- đ mua th c ăn cho cá, đây cũng là m t trong nh ng lý do t n su t b t g p ngư i nuôi cá la hán cao trong đ t kh o sát v a qua. Cá vàng, cá chép nh t dù không có ngu n g c t Vi t Nam nhưng đư c xâm nh p vào nư c ta t r t lâu nên đư c ngư i nuôi coi như là hai loài cá truy n th ng. Chúng còn đa d ng v hình dáng, phong phú v màu s c, ho t đ ng bơi l i thì uy n chuy n tinh ngh ch và là loài d nuôi nên đa s nh ng ngư i m i t p chơi cá c nh đ u ch n hai đ i tư ng này đ nuôi. Qua kh o sát 40 c a hàng chúng tôi ghi nh n h u h t c a hàng nào cũng có bán hai loài cá này, cho nên ngư i nuôi d dàng mua b t c c a hàng kinh doanh cá c nh nào, c ng thêm đ c đi m giá bán hai loài này không quá cao, m c giá bán ch dao đ ng t vài ngàn đ n hàng ch c ngàn. Nh ng lý do trên gi i thích đư c t l ngư i nuôi cá vàng và cá chép nh t cao, ngư i nuôi cá vàng chi m t l 24,17%, ngư i nuôi cá chép nh t chi m t l 19,17%. Cá dĩa hình dáng đ p và có màu s c r t đa d ng, đ c bi t là cá dĩa có r t nhi u dòng. Màu s c, các s c, đ m hay các d ng hoa văn khác nhau trên thân đ c trưng cho t ng dòng khác nhau. Hi n Tp, H Chí Minh có t i 17 dòng cá dĩa khác nhau (Huỳnh Thanh Vân, 2006), vì th mà t l ngư i nuôi cá dĩa chi m t l 15%. Cá r ng mang v đ p sang tr ng, tư ng trưng cho s may m n, phát tài, phát l c, cá r ng còn bơi l i uy n chuy n, nh nhàng là thú vui đ thư giãn. Cá r ng có giá bán r t cao t hàng trăm ngàn đ n hàng ch c tri u đ ng, là loài cá quý hi m thu c loài cá quý t c. Do cá r ng thích ăn th c ăn t nhiên đ c bi t là cá con và tép bò nên ngư i nuôi cá r ng ph i thư ng xuyên t i các c a hàng đ mua th c ăn. Trên đây là nh ng lý do ngư i nuôi cá r ng chi m t l l n 14,17%. Cá ông tiên; cá b y màu; cá neon; cá v sinh; cá hoà lan; cá cánh bu m; cá chu t;... cũng đư c các c a hàng cũng bày bán r t nhi u, giá bán cũng tương đ i r ch t vài ngàn đ n vài ch c, phù h p cho m i l a tu i đ nuôi. Đ c bi t màu s c r c r , phong phú và bơi l i trông r t vui m t, nh ng loài này nuôi ghép cùng v i nhau và ghép v i cây thu sinh s làm cho ngôi nhà mát m , g n gũi v i thiên nhiên hơn. B ng 7. S lư ng ngư i nuôi cá c nh nhóm 1 Tên cá S ngư i nuôi T l (%) Cá la hán 40 33,33 Cá vàng 29 24,17 Cá chép nh t 23 19,17 Cá dĩa 18 15 Cá neon 15 12,5 Cá ông tiên 14 11,67 Cá b y màu 13 10,83 Cá cánh bu m 16 13,33 Cá hoà lan 6 5 Cá tai tư ng phi châu 6 5 Cá s c 6 5 Cá phư ng hoàng 4 3,33 Cá h ng nhung 3 2,5 Cá h ng kim 3 2,5 Cá nàng hai 3 2,5 Cá môly 3 2,5 Cá t vân 2 1,67 Cá phát tài 2 1,67 Cá chép 1 0,83 ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 9
  10. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Cá ali 1 0,83 Cá m p nư c ng t 1 0,83 Cá tỳ bà 1 0,83 B ng 8. S lư ng ngư i nuôi cá c nh nhóm 2 Tên cá S ngư i nuôi T l (%) Cá thanh long 9 7,5 Cá ngân long 6 5 Cá s c ng a 4 3,33 Cá h ng két 2 1,67 Cá kim long h ng v 2 1,67 Cá mũi đ 1 0,83 B ng 9. S lư ng ngư i nuôi cá c nh nhóm 3 Tên cá S ngư i nuôi T l (%) Cá v sinh 12 10 Cá chu t 7 5,83 Cá thu tinh 4 3,33 Cá nâu 2 1,67 Cá chim dơi 2 1,67 Cá bút chì 1 0,83 Cá nóc da beo 1 0,83 Cá h a ti n 1 0,83 Cá đuôi kéo 1 0,83 K T LU N Trong s 75 loài cá c nh nư c ng t đang đư c mua bán trên th trư ng, nhóm cá c nh s n xu t gi ng trong nư c chi m s lư ng loài nhi u nh t (48% t ng s loài), ti p đ n là nhóm cá c nh nh p n i (33,33%) và nhóm cá c nh khai thác t t nhiên (18,67%). Các c a hàng kinh doanh cá c nh ch n hình th c kinh doanh bán l là ch y u (chi m 72,5%) trong khi các c a hàng khác ch n hình th c k t h p c hai: s và l và r t đa d ng các m t hàng ph tr như h nuôi, giá đ ; th c ăn; cây th y sinh; ph ki n và thu c, hóa ch t. Ngoài ra, các c a hàng kinh doanh cá c nh cũng cung c p cho khách hàng nhi u d ch v như tư v n mi n phí k thu t nuôi và chăm sóc cá, d ch v thi t k , trang trí, l p đ t h nuôi và d ch v b o dư ng h nuôi, chăm sóc cá. Đa s ngư i chơi cá c nh t thi t k b nuôi cho mình, ít c n s h tr c a ngư i có chuyên môn v thi t k , và thư ng nuôi cá trong b kính đ t trên giá đ . Hình th c nuôi đơn đư c ưu tiên nhi u nh t, và ngư i nuôi s d ng c th c ăn t nhiên tươi s ng và th c ăn viên nuôi cá. Th i gian chăm sóc, ng m cá trong ngày thư ng dư i 60 phút, thư ng tìm hi u v k thu t chăm sóc cá qua sách, báo, t p chí...b n bè, ngư i thân, ngư i bán cá c nh, có ít ngư i có kênh thông tin khác. Chi phí mua cá chi m t l th p trong t ng chi phí đ u tư ban đ u và có s khác bi t trong đ u tư nuôi cá c nh gi a nhóm ngư i có thu nh p hàng tháng hơn 11 tri u so v i các nhóm có thu nh p hàng tháng th p hơn. TÀI LI U THAM KH O Hà Văn Nam và Bùi Thúy Vi t, 2007. Bư c đ u xây d ng cơ s d li u cá c nh nư c ng t th trư ng Tp. H Chí Minh. Lu n văn t t nghi p k sư Khoa Th y s n, Trư ng Đ i H c Nông Lâm Tp. H Chí Minh, (chưa xu t b n). ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 10
  11. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Huỳnh Thanh Vân, 2006. Hi n tr ng su t và tiêu th cá dĩa Tp. H chí Minh. Lu n văn t t nghi p k sư Khoa Th y s n, Trư ng Đ i H c Nông Lâm Tp. H Chí Minh, (chưa xu t b n) Le Thanh Hung, Vu Cam Luong and L. Weschen, 2005. “Current state and potential of ornamental fish production in Hochiminh City”. Sterling University Newsletter No. 2. Mai Anh Tu n, 2006. Xây d ng danh m c các loài cá c nh đang đư c kinh doanh ph bi n trên th trư ng Tp. H Chí Minh. Lu n văn t t nghi p k sư Khoa Th y S n. Trư ng Đ i H c Nông Lâm Tp. H Chí Minh, (chưa xu t b n) Ph m Minh Thành, 2008. Th ng kê các thông s đi u ki n nuôi 100 loài cá c nh nư c ng t. Lu n văn t t nghi p k sư Khoa Th y s n, Trư ng Đ i H c Nông Lâm Tp. H Chí Minh, (chưa xu t b n) Tr n Bùi Th Ng c Lê, 2008. “Xây d ng khóa phân bi t ki u hình 20 loài cá c nh nư c ng t ph bi n t i TPHCM”. Lu n văn t t nghi p Th c Sĩ, Khoa Th y S n, ĐH Nông Lâm TPHCM. Vũ C m Lương, 2007. “M t s đ c đi m phát tri n th trư ng cá c nh nư c ng t TPHCM”, T p chí KHKT Nông Lâm Nghi p, ĐH Nông Lâm TPHCM. S 1&2/2007:162-168 Vũ C m Lương, 2008. Cá c nh nư c ng t. Nhà Xu t B n Nông Nghi p, TPHCM, 264 trang. ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 11
  12. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- QUY MÔ HO T Đ NG KINH DOANH VÀ TI P TH M TS C A HÀNG CÁ C NH T I TPHCM Ngô Ng c Thùy Trang* và Vũ C m Lương** * Công ty C Ph n Ch Bi n Th c Ph m Th y S n KAIYO, Long An ** B môn Qu n Lý và Phát Tri n Ngh Cá, Đ i H c Nông Lâm TPHCM TÓM T T V i s li u thu đư c t ph ng v n 20 ngư i kinh doanh cá c nh trên đ a bàn TPHCM, c th là các qu n 1, 3, 5, 10, 11, 12, Th Đ c, và Tân Bình, các phân tích kinh t đư c ti n hành đ đánh giá hi u qu ho t đ ng kinh t c a cơ s kinh doanh, bao g m các bư c: tính toán chi phí ho t đ ng kinh doanh, doanh thu, l i nhu n, t su t l i nhu n v n kinh doanh, doanh thu hòa v n và th i đi m hòa v n. V n đ u tư trung bình cho m t c a hàng kinh doanh cá c nh là 111,4 tri u đ ng/tháng. Chi phí c đ nh mà ch c a hàng ph i tr là 17,8 tri u đ ng/tháng, chi phí lưu đ ng là 142,3 tri u đ ng/tháng. V i các chi phí đó, doanh thu trung bình c a các c a hàng kinh doanh cá c nh là 175,5 tri u đ ng/tháng và l i nhu n trung bình là 15,4 tri u đ ng/tháng. T l c a hàng quan tâm đ n ti p th còn th p và hai hình th c ti p th đư c các ch c a hàng s d ng nhi u nh t là đăng thông tin qu ng cáo trên sách, báo, t p chí và trên internet. L i nhu n trung bình các c a hàng có ti p th cao hơn so v i các c a hàng không có ti p th . Đ TV NĐ Theo Vũ C m Lương (2008), hi n nay TP. HCM có hơn 300 h kinh doanh cá c nh, s h kinh doanh s ti p t c gia tăng trong th i gian t i đi kèm v i s phát tri n kinh t , cơ ch , chính sách c a Nhà Nư c. Theo H i Sinh V t C nh TP. HCM, mu n đi đ n m t quy ho ch t ng th v ngành kinh doanh cá c nh thì trư c tiên ph i nghiên c u quy mô ho t đ ng kinh doanh c a các cơ s c th là phân tích các lo i chi phí, hi u qu kinh t và k ho ch ti p th đ đánh giá tình hình ho t đ ng kinh doanh cá c nh trên th trư ng TP. HCM. Chính t th c tr ng trên, vi c kh o sát trên cơ s khoa h c v quy mô ho t đ ng kinh doanh và ti p th cá c nh trên th trư ng TP. HCM là c n thi t đ làm cơ s cho đ nh hư ng kinh doanh, n m b t nhu c u c a th trư ng và t m quan tr ng c a ti p th đ i v i ho t đ ng kinh doanh cá c nh trên th trư ng TP HCM nói riêng và trên c nư c Vi t Nam nói chung. Đ tài đư c th c hi n nh m đánh giá quy mô ho t đ ng kinh doanh và nhu c u ti p th m t s c a hàng cá c nh t i TP HCM. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U Đ tài đư c th c hi n t tháng 3-2010 đ n tháng 8-2010 qua vi c ph ng v n 20 ngư i kinh doanh cá c nh trên đ a bàn Thành Ph H Chí Minh, c th là qu n 1, qu n 3, qu n 5, qu n 10, qu n 11, qu n 12, qu n Th Đ c, qu n Tân Bình. Phân tích kinh t đư c ti n hành đ đánh giá hi u qu ho t đ ng kinh t c a cơ s kinh doanh, bao g m các bư c: tính toán chi phí ho t đ ng kinh doanh, doanh thu, l i nhu n, t su t l i nhu n v n kinh doanh, doanh thu hòa v n và th i đi m hòa v n. S li u đư c t ng h p và x lý b ng ph n m m Microsoft Excel, đ i v i nh ng thông tin đư c ch n s mã hóa thành s 1, còn nh ng thông tin không đư c ch n s mã hóa thành s 0. Thông qua các k t qu , chúng tôi ti n hành phân tích, xem ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 12
  13. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- xét, đánh giá s khác nhau gi a các c a hàng v các v n đ trong kinh doanh cá c nh như: quy mô ho t đ ng c a các c a hàng kinh doanh cá c nh, nh n th c và nhu c u ti p th c a các c a hàng kinh doanh cá c nh và m i liên h gi a chúng. K T QU VÀ TH O LU N Quy mô kinh doanh và hi u qu kinh t c a các c a hàng cá c nh Các loài cá đư c kinh doanh ph bi n trong các c a hàng cá c nh Có 4 c a hàng ch n đ i tư ng kinh doanh r t h n ch mà c th là có 3 c a hàng ch kinh doanh đ c nh t m t đ i tư ng, đó là c a hàng cá r ng Hi u Nhân n m trên đư ng Lưu Xuân Tín, c a hàng cá r ng TY n m trên đư ng Bà Huy n Thanh Quan và c a hàng cá r ng H ng Anh n m trên đư ng Nguy n Đình Chi u. Đi u này cho th y cá r ng là đ i tư ng thu hút th hi u nh t hi n nay. Th hi u c a ngư i dân vào th i đi m năm 2006 là hai đ i tư ng cá La Hán và cá Xiêm (Mai Anh Tu n, 2006). Như v y, th hi u v cá c nh c a ngư i dân s thay đ i theo th i gian và theo trào lưu. Nh ng c a hàng có s đ i tư ng kinh doanh trên 15 loài chi m t l cao nh t, ch y u t p trung hai khu v c cá c nh l n là đư ng Nguy n Thông qu n 3 và đư ng Lưu Xuân Tín qu n 5. T i các c a hàng này s loài r t phong phú t nh ng loài khá quen thu c như cá B y Màu, cá Vàng, Chép Nh t, Cánh Bu m, … đ n các loài có giá tr cao như cá R ng, cá Dĩa, … Đi u này kh ng đ nh khách hàng t i đây r t đa d ng và th hi u cũng r t phong phú. S loài cá c nh trong c a hàng đa d ng là y u t thu hút ngư i chơi cá c nh tìm đ n v i c a hàng. nh ng nơi dân lao đ ng thu nh p bình thư ng thì các c a hàng ch ch n bán các đ i tư ng quen thu c, d nuôi và không quá đ t ti n v i s lư ng loài t 4 đ n 15 loài. Qua ghi nh n 20 c a hàng kinh doanh cá c nh tôi th y r ng s loài cá trong các c a hàng r t đa d ng ngo i tr 3 c a hàng ch bán duy nh t m t lo i cá r ng. Trong đó có 16 c a hàng bán cá chép Nh t chi m t l cao nh t là 80%, có 15 c a hàng bán cá b y màu chi m t l 75%, có 14 c a hàng bán cá vàng chi m t l 70%, nhóm có r ng cũng đư c 13 c a hàng bán chi m t l 65%, các loài cá còn l i ít đư c bán hơn, chi ti t đư c trình bày B ng 1. Giá tr đ u tư các loài cá các c a hàng kinh doanh cá c nh Cá dĩa đư c x p th hai sau cá r ng v giá tr đ u tư, đây là hai loài cá có giá tr cao và khó nuôi nên ch có nh ng khách hàng có thu nh p cao m i nuôi hai loài cá này, vì v y chúng đư c bán v i s lư ng r t h n ch . Còn các loài cá có giá tr th p hơn thì đư c bán v i s lư ng r t l n do chúng đư c tiêu th d dàng hơn, dân lao đ ng có thu nh p th p cũng có th nuôi đư c. Trong 20 c a hàng kinh doanh cá c nh trên th trư ng TP. HCM thì có 3 c a hàng ch kinh doanh duy nh t m t loài cá R ng, đó là c a hàng cá r ng Hi u Nhân n m trên đư ng Lưu Xuân Tín, c a hàng cá r ng TY n m trên đư ng Bà Huy n Thanh Quan và c a hàng cá r ng H ng Anh n m trên đư ng Nguy n Đình Chi u, các c a hàng cá r ng này đư c đ u tư v i s v n r t l n. Còn các c a hàng khác có kinh doanh cá r ng nhưng ch v i s lư ng r t h n ch , giá m i con ch t vài trăm ngàn đ ng đ n vài tri u đ ng. Tóm l i, giá tr đ u m i loài cá các c a hàng kinh doanh cá c nh không ph thu c vào giá tr c a loài cá đó mà ph thu c vào kh năng đư c tiêu th nhi u hay ít và nhu c u, th hi u c a khách hàng. Ch c a hàng d a vào đi u này đ có th đi u ch nh đ i tư ng kinh doanh phù h p v i th hi u c a khách hàng. ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 13
  14. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- B ng 1. Các lo i cá đư c kinh doanh ph bi n các c a hàng cá c nh Tên cá S c a hàng T l (%) Chép Nh t (Cyprinus carpio carpio) 16 80 B y màu (Poecilia reticulate ) 15 75 Vàng (Carassius auratus auratus ) 14 70 R ng các lo i (Scleropages spp.) 13 65 Dĩa các lo i (Symphysodon spp.) 11 55 Trân châu (Poecilia spp.) 9 45 Cánh bu m (Gymnocorymbus ternetzi ) 9 45 M p nư c ng t (Pangasianodon hypophthalmus ) 8 40 Neon đ (Paracheirodon axelrodi ) 8 40 S c ng a (Danio rerio) 8 40 H ng kim (Xiphophorus hellerii ) 7 35 S u h a ti n (Lepisosteus oculatus) 7 35 Ông tiên (Pterophyllum spp.) 6 30 Hoà lan (Xiphophorus spp.) 6 30 Tai tư ng (Osphronemus goramy ) 6 30 La hán (Cichlasoma spp.) 5 25 H ng két (Cichlasoma citrinellum) 5 25 Nàng hai (Chitala ornate) 5 25 Chu t (Corydoras aeneus) 4 20 B ng 2. Giá tr đ u tư các loài cá các c a hàng cá c nh (tri u đ ng/c a hàng) Tên cá Giá tr ( tri u đ ng/c a hàng) Trung bình Nh nh t L n nh t R ng các lo i 59 1,5 480 Dĩa các lo i 38,2 0,6 250 Chép Nh t 18,9 1,8 60 B y màu 8,1 8,1 28 Vàng 5,9 0,4 20 La hán 9,8 2 20 Neon đ 4,8 1 20 S u h a ti n 3,7 1 16 Ông tiên 4,8 1 15 H ng két 8,3 5 15 S c ng a 4,7 0,5 12 H ng kim 7,1 0,6 12 Nàng hai 4,5 3 9 M p nư c ng t 3,8 1,8 7,5 Cánh bu m 3,6 0,42 6 Trân châu 2,8 1,2 6 Chu t 2,5 1 5 Tai tư ng 2 0,6 4 Hoà lan 2,2 0,8 3,2 Chi phí đ u tư ban đ u cho vi c kinh doanh cá c nh Qua kh o sát 20 c a hàng cá c nh thì chi phí đ u tư ban đ u cho m t c a hàng trung bình kho ng 111,4 tri u đ ng. Trong đó chi phí dùng đ mua b ki ng, giá đ là cao nh t, k ti p là chi phí mua thi t b l c, s c khí, sư i m, t ki ng, qu t, đèn, b ng hi u, xây d ng, trang trí, thi t k và cu i cùng là chi phí mua các d ng c khác như ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 14
  15. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- thau nh a, ng nư c, …Các chi phí đ u tư ban đ u này đư c tr kh u hao hàng năm trong chi phí c đ nh, chi ti t đư c trình bày b ng 3. Qua k t qu kh o sát b ng trên ta có th th y chi phí đ u tư ban đ u cho m t c a hàng cá c nh là tương đ i cao, vì v y trư c khi m c a hàng c n ph i tính toán, kh o sát kĩ lư ng v đ i tư ng khách hàng khu v c đ nh m , s lư ng các đ i th c nh tranh cùng ngành, n u làm thì đ u tư v n m c đ nào đ có th c nh tranh v i các đ i th đi trư c. Ph i tìm cách trang trí c a hàng sao cho th t b t m t đ có th thu hút khách hàng. Ph i tìm hi u th hi u, nhu c u c a khách hàng đ ph c v khách hàng đư c t t hơn. B ng 3 Chi phí đ u tư ban đ u cho vi c kinh doanh cá c nh Các kho n đ u tư ban đ u S năm Chi phí (tri u đ ng/c a hàng ) kh u hao TB Nh nh t L n nh t B ki ng, giá đ 5 49,6 10 400 Thi t b l c, s c khí, sư i m 3 27,5 5 200 T , qu t, đèn, b ng hi u 5 17,8 5 100 Xây d ng, thi t k , trang trí 5 9,0 2 50 D ng c khác(thau, ng nư c) 2 7,5 2,5 20 T ng chi phí đ u tư ban đ u 111,4 29 770 Chi phí c đ nh c a các c a hàng kinh doanh cá c nh Chi phí c đ nh mà m t c a hàng ph i chi trong m t tháng kho ng 17,8 tri u đ ng bao g m chi phí thuê m t b ng, các kho n kh u hao công c , d ng c đ u tư ban đ u c a c a hàng, thu , lãi su t, b o trì hàng tháng. C a hàng có m t b ng l n và v trí đông dân cư thì chi phí c đ nh cao hơn r t nhi u so v i nh ng c a hàng nh và khu v c ít dân cư. Ví d như ch cá c nh trên đư ng Lưu Xuân Tín qu n 5 và đư ng Nguy n Thông qu n 3 có r t nhi u c a hàng cá c nh đã ho t đ ng r t lâu năm m c dù chi phí thuê m t b ng r t cao do đây là ch đ u m i cá c nh, nên lư ng khách hàng r t đông, đây là nh ng nơi d dàng ho t đ ng kinh doanh hơn nh ng nơi khác. B ng 4 Chi phí c đ nh c a các c a hàng kinh doanh cá c nh Các kho n chi phí c đ nh Chi phí ( tri u đ ng/tháng ) TB Nh nh t L n nh t Thuê m t b ng 11,7 3,5 30 Kh u hao: B ki ng, giá đ 0,2 0,03 0,83 Thi t b l c, s c khí, sư i m 0,3 0,08 1,67 T , qu t, đèn, b ng hi u 0,8 0,17 6,67 Xây d ng, thi t k , trang trí 0,8 0,14 5,56 Thau, ng nư c 0,3 0,1 0,8 Thu 1,7 0,5 5,0 Lãi su t trên chi phí đ u tư (1% chi phí đ u tư) 1,1 0,3 7,7 B o trì 0,9 0,2 2,0 T ng chi phí c đ nh 17,8 5,9 60,3 Chi phí lưu đ ng c a các c a hàng kinh doanh cá c nh Chi phí lưu đ ng trong m t tháng trung bình là 142,3 tri u đ ng bao g m chi phí mua cá c nh, rùa, tôm, cây th y sinh, th c ăn t nhiên, ch bi n, thu c phòng và tr b nh cho cá, v t tư h cá, lương lao đ ng làm thuê, đi n, nư c. Trong các chi phí trên thì chi phí mua cá c nh thư ng chi m t l cao nh t t t c các c a hàng do cá ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 15
  16. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- c nh là đ i tư ng kinh doanh chính, các đ i tư ng còn l i đư c bán kèm theo đ ph c v nhu c u c a khách hàng. B ng 5. Chi phí lưu đ ng c a các c a hàng kinh doanh cá c nh Các kho n chi phí lưu đ ng Chi phí (tri u đ ng/tháng ) Trung bình Nh nh t L n nh t Cá c nh 105 29,1 480 Rùa, tôm, cây th y sinh 2,7 1 10 Th c ăn t nhiên 6,7 5 30 Th c ăn ch bi n 5,2 1,5 45 Thu c phòng và tr b nh cho cá 3,3 2 15 V t tư trang trí h cá 5,9 6,5 30 Lương lao đ ng làm thuê 8,4 3 24 Đi n, nư c 5,2 3 12 T ng chi phí lưu đ ng 142,3 43,6 505 Doanh thu và l i nhu n c a các c a hàng kinh doanh cá c nh Doanh thu trung bình trong m t tháng c a các c a hàng cá c nh là 175,5 tri u đ ng. Sau khi tr các kho n chi phí ho t đ ng kinh doanh hàng tháng thì l i nhu n trung bình các c a hàng nh n đư c là 15,4 tri u đ ng, t su t l i nhu n v n kinh doanh trung bình là 10,5%, th i đi m hòa v n là 16 ngày nghĩa là s ti n ki m đư c t ngày th 16 cho đ n cu i tháng chính là l i nhu n c a ch c a hàng. Đi u này cho ta th y l i nhu n thu đư c trong vi c kinh doanh cá c nh là r t l n, xác su t r i ro trong kinh doanh là r t th p. Ngh kinh doanh cá c nh đang tr thành ngành ngh kinh doanh mang l i hi u qu kinh t cao, tr thành m t ngh chi m v trí quan tr ng trong phát tri n nông nghi p đô th c a TPHCM. Vì v y, s lư ng c a hàng kinh doanh cá c nh đã tăng lên r t nhi u. B ng 6 Doanh thu và l i nhu n c a các c a hàng kinh doanh cá c nh Các kho n giá tr Giá tr Trung bình Nh nh t L n nh t T ng chi phí ho t đ ng (tri u đ ng/tháng) 160,1 50,5 565,3 Doanh thu (tri u đ ng/tháng) 175,5 55,0 645,0 L i nhu n (tri u đ ng/tháng) 15,4 4,5 79,8 T su t l i nhu n v n kinh doanh (%) 10,5 7,2 14,1 Doanh thu hòa v n (tri u đ ng/tháng) 89,5 33,4 277,6 Th i đi m hòa v n (ngày) 16 11 19 Nh n th c và nhu c u ti p th c a các c a hàng kinh doanh cá c nh Tình hình ti p th và kinh doanh cá c nh Thành Ph H Chí Minh Chưa có s li u c th v tình hình ti p th cá c nh trên đ a bàn TP. HCM nhưng nhìn chung phương th c ti p th c a các c a hàng cá c nh trên các phương ti n thông tin đ i chúng, Internet, sách báo, t p chí, ti vi r t đa d ng và phong phú ph thu c vào quy mô ho t đ ng kinh doanh c a các c a hàng. Đ u tư cho ti p th m nh tay nh t có th nói đ n c a hàng cá c nh H ng Anh v i quy mô kinh doanh r t l n đã đăng qu ng cáo trên kênh truy n hình BTV3 v i m t đo n gi i thi u sơ lư c v c a hàng dài 9 phút, đăng thông tin trên trang web aquabird.com.vn, ngoài ra trên t p chí VIETFISH c a hàng cũng đăng 2 trang báo có hình nh minh h a (Theo Anh Long, ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 16
  17. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ch c a hàng cá c nh H ng Anh). Còn các c a hàng kinh doanh v a và nh , ví d như c a hàng cá c nh Tân Xuyên, cá c nh TY, cá c nh Thu n Thiên, cá c nh Tuy t Vân, cá c nh Sơn Hà, cá c nh Đ i L i, cá c nh Minh Sang đã t ng đăng qu ng cáo trên t p chí VIETFISH. Đ i v i hình th c ti p th trên Internet thì có c a hàng cá c nh Hi u Nhân chuyên kinh doanh cá r ng đã đăng qu ng cáo trên r t nhi u trang web như 5s.com, aquabird.com, arowana.com, … Ngoài ra còn có vài c a hàng l p trang web cho riêng mình như cá c nh Châu T ng, cá c nh Sơn Hà 2, cá c nh H ng Anh đ ti n cho vi c c p nh p các thông tin m i nh t cho c a hàng c a mình. Nhìn chung, tình hình ti p th cá c nh trên th trư ng TP. H Chí Minh đang r t phát tri n, nó xu t phát t nhu c u tìm ki m th trư ng tiêu th c a các ch c a hàng kinh doanh cá c nh. Qua kh o sát th c t 20 c a hàng kinh doanh cá c nh trên đ a bàn Thành Ph H Chí Minh, s c a hàng kinh doanh đư c chia làm 2 nhóm: nhóm A bao g m 12 c a hàng đã ti p th c a hàng c a mình trên t p chí, internet chi m t l 60%; nhóm B bao g m 8 c a hàng chưa t ng ti p th c a hàng c a mình trên t p chí, internet chi m t l 40%. Ph n l n các c a hàng thu c nhóm A có quy mô l n và có vài c a hàng có bán s nên có nhu c u ti p th cao còn các c a hàng thu c nhóm B thư ng là c a hàng nh l , kinh doanh t phát nên nhu c u ti p th không cao. M c đ quan tâm đ n ti p th c a các ch c a hàng kinh doanh cá c nh Qua ph ng v n 20 ch c a hàng kinh doanh cá c nh, có 12 ngư i cho r ng s lư ng khách hàng c a c a hàng tăng lên so v i các năm g n đây chi m t l 60%, có 5 ngư i cho r ng tình hình kinh doanh bình thư ng chi m t l 25%, có 3 ngư i cho lư ng khách hàng gi m so v i các năm trư c chi m t l 15%. Đi u này cho th y r ng vi c kinh doanh cá c nh hi n nay khá thu n l i. Theo các ch c a hàng thu c nhóm B do nh hư ng c a đ t suy thoái kinh t v a r i và do s c ép c nh tranh c a nhi u c a hàng l n có ti p th nên tình hình kinh doanh g p nhi u khó khăn hơn so v i trư c đây. Còn các ch c a hàng thu c nhóm A l i cho r ng tình hình kinh doanh t t hơn do hi u qu c a vi c ti p th trên t p chí, internet mà ngày càng nhi u ngư i bi t đ n và ngày càng nh n đư c nhi u đơn đ t hàng hơn. Trong s các c a hàng đư c kh o sát, s c a hàng quan tâm đ n ti p th chi m t l 45%, 25% không quan tâm, còn l i 30% không bày t thái đ c a mình v v n đ ti p th . Trong s các c a hàng quan tâm đ n ti p th có 3 c a hàng đ t bi t quan tâm đ n ti p th , đó là 3 c a hàng ch kinh doanh duy nh t 1 loài cá r ng, đi u này cho chúng ta th y nhu c u ti p th c a các c a hàng cá r ng là r t l n và cá r ng đang r t đư c ưa chu ng trong nh ng năm g n đây. Các c a hàng còn l i ch qu ng cáo m t ho c hai l n do các t p chí, di n đàn cá c nh m i r i không ti p t c làm n a. Hình th c ti p th c a các c a hàng kinh doanh cá c nh Trong s các c a hàng đã làm công tác ti p th thì có 9 c a hàng l a ch n hình th c ti p th trên sách, báo, t p chí và có 6 c a hàng ch n ti p th trên internet, trong s này có 3 c a hàng v a ti p th trên Internet v a ti p th trên sách, báo, t p chí. Đi u này cho ta th y các ch c a hàng chu ng hình th c ti p th trên sách, báo, t p chí hơn vì đây chi phí chi cho ti p th th p hơn và ch ch u chi phí cho m t l n đăng thông tin mà đem l i hi u qu lâu dài hơn. Còn khi đăng thông tin ti p th trên internet, các ch c a hàng ph i tr chi phí theo đ nh kỳ 1 tháng, 1 quý hay 1 năm. Hi u qu cũng như chi phí c a 2 hình th c ti p th trên sách, báo, t p chí và Internet là hoàn toàn ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 17
  18. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- khác nhau. Vì th mà các ch c a hàng ph i cân nh c th t k lư ng đ l a ch n hình th c ti p th phù h p v i mình nh t và mang l i hi u qu cao nh t. Nhu c u ti p th c a các c a hàng kinh doanh cá c nh Trong s các c a hàng đã t ng đăng thông tin ti p th trên t p chí, internet, … có 75% kh ng đ nh là s ti p t c ti p th c a hàng trên các phương ti n thông tin trong th i gian s p t i. Trong s các c a hàng chưa t ng đăng thông tin ti p th ch có 37,5% cho bi t s th làm ti p th trong th i gian g n nh t. M i liên h gi a ti p th và quy mô kinh doanh c a các c a hàng cá c nh L i nhu n trung bình mà các c a hàng nhóm A thu đư c là 21,5 tri u đ ng/tháng, so v i l i nhu n nhóm B thu đư c là 10,6 tri u đ ng/tháng thì chênh l ch này là r t cao. Đi u này m t l n n a cho ta th y rõ hơn t m quan tr ng c a công tác ti p th thông tin c a c a hàng đ n v i khách hàng ch có ti p th là cách đ ti p c n khách hàng nhanh nh t và hi u qu nh t. B ng 7. Quy mô kinh doanh c a hai nhóm c a hàng A và B Giá tr (tri u đ ng/tháng) Nhóm A Nhóm B Các kho n chi phí TB Nh nh t L n nh t TB Nh nh t L n nh t Chi phí đ u tư 144,9 34,0 770 61,1 29,0 145 Chi phí c đ nh 20,7 5,9 60,3 13,4 6,9 18,4 Chi phí lưu đ ng 177 75,2 505 90,4 43,6 154,2 Doanh thu 219,2 100 645 114,4 55,0 190 L i nhu n 21,5 9,9 79,7 10,6 4,5 13,5 Ngoài ra, b ng 7 cũng cho chúng ta th y các c a hàng nhóm A có quy mô kinh doanh l n hơn các c a hàng nhóm B r t nhi u. Như v y, c a hàng nào có quy mô kinh doanh càng l n thì nhu c u ti p th càng cao và ngư c l i c a hàng có quy mô kinh doanh nh thì nhu c u ti p th th p hơn. K T LU N VÀ Đ NGH Các loài cá đư c kinh doanh ph bi n trong các c a hàng bao g m Cá chép Nh t, b y màu, cá vàng, cá r ng, cá dĩa, trân châu, cánh bu m, cá m p nư c ng t, neon đ , s c ng a, h ng kim, s u h a ti n, ông tiên, hòa lan, tai tư ng, la hán, h ng két, nàng hai, cá chu t. Đ u tư trung bình cho m t c a hàng kinh doanh cá c nh là 111,4 tri u đ ng, chi phí c đ nh mà ch c a hàng ph i tr trong m t tháng trung bình là 17,8 tri u đ ng, chi phí lưu đ ng trung bình m t tháng c a các c a hàng kinh doanh cá c nh là 142,3 tri u đ ng. V i các chi phí đó, doanh thu trung bình m t tháng c a các c a hàng kinh doanh cá c nh là 175,5 tri u đ ng và l i nhu n trung bình là 15,4 tri u đ ng/tháng. T l c a hàng quan tâm đ n ti p th còn th p và hai hình th c ti p th đư c các ch c a hàng s d ng nhi u nh t là đăng thông tin qu ng cáo trên sách, báo, t p chí và trên internet. L i nhu n trung bình các c a hàng có ti p th là 21,5 tri u đ ng/tháng cao hơn so v i các c a hàng không có ti p th (trung bình 10,6 tri u đ ng) Đ ngh C n có nhi u nh ng đ tài nghiên c u sâu v quy mô ho t đ ng kinh doanh và nhu c u ti p th c a các c a kinh doanh cá c nh nh m làm c u n i gi a ngư i kinh ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 18
  19. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- doanh và ngư i chơi cá c nh. T đó có th thúc đ y ho t đ ng s n xu t, kinh doanh phát tri n hơn, và ngư i chơi cá c nh có th d dàng tìm mua nh ng con cá mà mình yêu thích. C n ph i có nh ng chính sách h tr nh m giúp đ nh ng ngư i s n xu t, kinh doanh cá c nh. Đây là m t đ ng l c l n cho nh ng ngư i nuôi và kinh doanh cá c nh nh m m r ng quy mô s n xu t, kinh doanh và kh c ph c nh ng khó khăn có th g p ph i trong quá trình s n xu t, kinh doanh. Các ch cơ s s n xu t gi ng, các ch c a hàng kinh doanh cá c nh cũng thư ng xuyên t ch c các h i ch tri n lãm đ gi i thi u nh ng loài cá c nh m i đ p đ n v i ngư i chơi cá c nh. Đây cũng là nơi g p g trao đ i kinh nghi m gi a ngư i s n xu t cá c nh, ngư i kinh doanh cá c nh và ngư i nuôi cá c nh. C n ph i có thêm nhi u nghiên c u v lu t xu t kh u cũng như các quy đ nh an toàn d ch b nh khi xu t kh u cá c nh do các nư c nh p kh u quy đ nh đ giúp đ nh ng ngư i s n xu t, kinh doanh góp ph n tăng kim ng ch xu t kh u cũng như phát tri n ngành công nghi p cá c nh. TÀI LI U THAM KH O Vũ C m Lương, 2008. Cá C nh Nư c Ng t. NXB Nông Nghi p TPHCM, 263 trang. Huỳnh Th Thu Trang, 2005. Hi n tr ng và ho t đ ng c a các c a hàng kinh doanh cá c nh TP. H Chí Minh. Khóa lu n t t nghi p K sư Th y S n, Đ i h c Nông Lâm TP. H Chí Minh, Vi t Nam. Mai Anh Tu n, 2006. Xây d ng danh m c các loài cá c nh nư c ng t đang đư c kinh doanh ph bi n trên th trư ng TP. H Chí Minh. Khóa lu n t t nghi p K sư Th y S n, Đ i h c Nông Lâm TP. H Chí Minh, Vi t Nam. Huỳnh Thanh Vân, 2006. Hi n tr ng s n xu t và tiêu th cá dĩa TP. H Chí Minh. Khóa lu n t t nghi p K sư Th y S n, Đ i h c Nông Lâm TP. H Chí Minh, Vi t Nam. ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 19
  20. K T QU NGHIÊN C U H i th o “Vai trò cá c nh TPHCM” ------------------------------------------------------------------------------------------------------- HI N TR NG KINH DOANH CÁ C NH BI N T I THÀNH PH H CHÍ MINH Nguy n Ng c Quy n, Nguy n Minh Đ c B Môn Qu n Lý và Phát Tri n Ngh Cá – Đ i H c Nông Lâm TPHCM TÓM T T Nh ng nghiên c u v cá c nh bi n t i thành ph H Chí Minh trư c đây ch y u t p trung vào phân lo i hay k thu t thu n dư ng, nuôi tr trong đi u ki n nhân t o, thông tin v th thư ng kinh doanh còn h n ch . Nghiên c u này không ch cung c p thông tin h u ích v th trư ng kinh doanh mà còn b sung cho nh ng nghiên c u trư c đây. S li u nghiên c u đư c thu th p qua ph ng v n 20 ch c a hàng kinh doanh cá c nh bi n t i thành ph H Chí Minh. Th i gian kinh doanh c a m i c a hàng trung bình là 5,65 năm. Trong m i c a hàng có bình quân 4 ngư i tham gia vào công vi c kinh doanh, trong đó lao đ ng nam có vai trò chính. 95 % c a hàng bán s và bán l , 5 % c a hàng bán l và 15 % c a hàng có xu t kh u. K t qu kh o sát cho th y 68 loài cá bi n đang đư c kinh doanh, trong đó 33 loài cá đư c ngư i nuôi ưa chu ng. Ngoài m t hàng cá c nh bi n thì các c a hàng cũng bán các lo i sinh v t bi n khác và t t c các ch c a hàng đ u hài lòng v i hi n tr ng kinh doanh c a mình. V i hi n tr ng kinh doanh thu n l i hi n nay, kinh doanh cá c nh bi n đang là sinh k t t và b n v ng cho các ch c a hàng và gia đình h . GI I THI U Trên th gi i có kho ng 1,5 tri u ngư i nuôi cá c nh bi n vào m c đích gi i trí ho c kinh doanh, giá tr giao d ch thương m i cá c nh bi n t 200 – 300 tri u USD m i năm (Dowling, 2004). Do v trí n m trung tâm c a khu v c Đông Nam Á, Vi t Nam có nhi u ti m năng s n xu t, kinh doanh cá c nh do có khí h u nhi t đ i, b bi n tr i dài v i nhi u vũng, v nh và tài nguyên thiên nhiên th y s n phong phú. Đ c bi t, Thành ph H Chí Minh đã là trung tâm cá c nh c a Vi t Nam vì có khí h u nhi t đ i thu n l i và có l ch s s n xu t, kinh doanh cá c nh lâu đ i. Nh ng nghiên c u v cá c nh t i thành ph H Chí Minh trư c đây có nhi u nhưng ch y u t p chung vào các đ i tư ng cá c nh nư c ng t như Hung et al. (2005) Vũ C m Lương (2008). Nh ng nghiên c u v cá c nh bi n t i thành ph H Chí Minh và thông tin v hi n tr ng kinh doanh cá c nh bi n còn h n ch . Do đó, v i s li u đi u tra th c t nghiên c u này s b sung thêm thông tin v hi n tr ng kinh doanh t i thành ph H Chí Minh. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U Nghiên c u đư c th c hi n t tháng 10/2009 đ n tháng 12/2010. S li u đư c thu th p qua ph ng v n ng u nhiên 20 ch c a hàng kinh doanh cá c nh bi n t i thành ph H Chí Minh b ng b ng câu h i so n s n. Thông tin đư c mã hóa, lưu tr và x lý th ng kê mô t b ng ph n m m SPSS 16.0 for Windows m c ý nghĩa α = 0,05. Đ nh danh c a các loài cá đư c th c hi n qua vi c tham kh o cơ s d li u Fishbase và trang web Wikipedia. K T QU VÀ TH O LU N Lao đ ng Ngoài lao đ ng trong gia đình thì các c a hàng cũng thuê lao đ ng đ đ m b o ho t đ ng kinh doanh (b ng 1). Đa s các ch c a hàng kinh doanh cá c nh bi n trư c kia là nh ng ngư i chơi cá c nh bi n sau đó h phát tri n lên thành kinh doanh. ĐH Nông Lâm TPHCM 31/12/2010 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1436 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2