Thuốc tiêu biểu trong nhóm này là streptomycin. Ngoài ra còn: Neomycin, kanamycin, amikacin, gentamycin, tobramycin. Đều lấy từ nấm, cấu trúc hóa học đều mang đường (ose) và có chức amin nên có tên aminosid. Một số là bán tổng hợp.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Đại cương hóa dược - Những kháng sinh họ Aminosid
- 1
- ĐẠI CƯƠNG
Là heterosid thiên nhiên:
Genin (aminocyclitol) + các ose (ít nhất
có 1 ose amin
NH
C NH2
HN NH2 4 2
4
2 OH NH HO R
HO 3 6
3 6 NH2
HO 1
HN C HO 1
5 NH2 5 OH
OH
streptidin D-streptamin : R = OH
Desoxy-2-streptamin : R = H
CH2NH2
HO H3C NH2
HC
H2C
O o O
H2N
OH OH OH
NH2 OH
garosamin purpurosamin sisosamin 2
- ĐẠI CƯƠNG
- Streptomycin (1943) – S.A. Waksman
- Neomycin (1949)
- Kanamycin (1957)
- Gentamicin (1964)
- Các chất tobramycin, sisomicin và các chất bán
tổng hợp (thập niên 70)
3
- ĐẠI CƯƠNG
PHÂN LOẠI
Genin 1,3-Diamino cyclitol 1,4-
Diamino
cyclitol
Streptamin Streptidin Desoxy 2-streptamin Fortamin
Aminosid Spectinomycin Streptomycin (thế ở 4, 5) (thế ở 4,6) Fortamicin
thiên Nemycin Kanamycin
nhiên Paramomycin Gentamicin
Lividomycin Tobramycin
Sisomicin
Ribostamycin(*)
Aminosid Dihydro Amikacin
bán tổng streptomycin Dibekacin
hợp Netilmicin
4
- ĐẠI CƯƠNG
Tính chất
- Có nhóm NH2 và OH → rất phân cực, khó hấp thu,
khó thấm vào dịch não tủy, bài tiết nhanh qua thận
bình thường.
- Các nhóm amin và guanidin → tính base (pka ≈ 7,5-
8); sử dụng ở dạng muối.
- Dạng base: độ tan thay đổi trong nước và các dung
môi hữu cơ.
- Dạng muối: dạng sulfat, háo ẩm, rất tan trong
nước, không tan trong alcol và các dung môi hữu
cơ.
- Dung dịch ở pH trung tính bền với nhiệt, thủy giải
chậm trong môi trường acid.
5
- ĐẠI CƯƠNG
Kiểm nghiệm
Định tính
- Nhóm amin phản ứng với ninhydrin
- Các ose phản ứng với dihydroxy 2,7
naphtalen/ môi trường H2SO4
- Sắc ký lớp mỏng so sánh với chất đối
chiếu.
Định lượng
Phương pháp sinh học.
6
- ĐẠI CƯƠNG
CƠ CHẾ TÁC ĐỘNG
Ức chế sinh tổng hợp protein của vi
khuẩn (diệt khuẩn).
Aminosid gắn vào tiểu thể 30S
Không có tác động trên vi khuẩn yếm
khí.
7
- ĐẠI CƯƠNG
LIÊN QUAN GIỮA CẤU TRÚC VÀ TÁC ĐỘNG
- Chức amin cần thiết cho sự tương tác
với các receptor ở tiểu đơn vị 30S
ribosom của vi khuẩn.
- Các nhóm OH có vai trò trong phổ
kháng khuẩn do điều chỉnh sự hấp thu
kháng sinh.
8
- ĐẠI CƯƠNG
PHỔ KHÁNG KHUẨN
- Rộng, chủ yếu trên Gr (-), ái khí (nhất là Enterobacterie)
và trực khuẩn gram dương (Corynebacterium, Listeria).
. Staphylococcus aureus kể cả chủng tiết ra
penicillinase,
. Neisseria miningitidis và Gonorrhoea.
. Tác động trung bình trên liên cầu nhóm D.
- Không tác dụng trên Haemophilus influenzae, và
những chủng yếm khí
- Streptomycin có hoạt tính trên mycobacterie (trực
khuẩn Koch và Hansen)
- Paramomycin thể hiện hoạt tính trên protozoa, có tác
động tẩy giun sán (cestodes),
- Đồng vận với các kháng sinh khác (β-lactam,
polypeptid, quinolon, vancomycin, fosfomycin).
9
- ĐẠI CƯƠNG
SỰ ĐỀ KHÁNG
Vi khuẩn đề kháng tiết ra các enzym làm giới
hạn sự cố định của kháng sinh trên các
receptor của ribosom.
¾ Các enzym gồm: acetyl transferase (aceyl
hóa chức amin), adenylyl tranferase và
phosphotransferase (gắn trên nhóm OH).
Giảm tính thấm của màng tế bào vi khuẩn.
10
- ĐẠI CƯƠNG
ĐỘC TÍNH
Độc tính tai: tác động trên cặp dây thứ 8 của thần kinh
sọ → chóng mặt, ù tai → ốc tai → điếc
Chỉ nên điều trị trong 5 ngày.
Aminosid hướng tiền đình: streptomycin;
Aminosid hướng ốc tai: amikacin;
Aminosid hướng cả hai: gentamicin, tobramycin,
dibekacin; netilmicin tương đối ít độc với tai.
Độc tính thận: gây hoại tử ống uốn gần và giảm sự lọc
ở tiểu cầu thận.
Sự tổn thương có thể thuyên giảm khi dừng điều trị,
nhưng vẫn tiến triển theo hướng suy thận nhất là khi
dùng thời gian dài.
11
- ĐẠI CƯƠNG
CHỈ ĐỊNH
Chỉ định điều trị thay đổi, nhất là với những
nhiễm trùng do vi khuẩn gram âm.
Aminosid thường được sử dụng phối hợp
với beta lactam, vancomycin, fosfomycin và
quinolon. Những phối hợp nầy cho hiệu ứng
đồng vận với một hoạt phổ rộng.
12
- ĐẠI CƯƠNG
Chỉ định điều Kháng sinh Đường sử dụng
trị
Nhiễm trùng Gentamicin, IM
hệ thống hay Tobramycin, Sisomicin,
cục bộ Dibekacin. Netilmicin,
Amikacin,
Nhiễm trùng Neomycin, PO, dùng ngoài
tiêu hóa và Framycetin dùng ngoài,
sử dụng tại Paramomycin, PO
chỗ Dihydrostreptomycin
Lao, dịch Streptomycin IM
hạch
Bệnh do lậu Spectinomycin IM
cầu 13
- CÁC AMINOSID CHÍNH - STREPTIDIN
Streptomycin
NH
O HN C
NH2
4 2 OH NH
3 6 HN C
O HO
5 1 NH2
OH
CHO streptidin
H3C L-streptose
HO OH O
H3C NH
4'' 5'' O
3'' 2'' L-glucosamin-2
CH2OH 1''
HO
14
- CÁC AMINOSID CHÍNH - STREPTIDIN
Streptomycin
Tính chất hóa học:
- Phản ứng do nhóm streptidin
. Với acid picric cho dẫn chất picrat
. Có hai nhóm guanidin → có tính base mạnh, đun
với NaOH → NH3
- Phản ứng Sakaguchi
. Tạo màu đỏ với NaOCl và α-naphtol
- Phản ứng do nhóm streptose
. Streptose + NaOH → maltol + Fe3 → phức tím bền
- Phản ứng của nhóm CHO
. Phản ứng với thuốc thử Fehling, thuốc thử Tollens -
phân biệt streptomycin với dihydrostreptomycin.15
- CÁC AMINOSID CHÍNH - STREPTIDIN
Streptomycin
- Hoạt tính: BK và vi khuẩn Gr (-)
- Độc tính: cần chú ý đến độc tính tai.
- Sử dụng: trị lao,
là thuốc thiết yếu của WHO
là kháng sinh chọn lựa chống lại bệnh
dịch hạch và bệnh tularemia.
- Streptomycin cũng còn được sử dụng trong dược
thực vật học và trong thú y
Dihydrostreptomycin
Dihydrostreptomycin độc hơn streptomycin, chỉ
sử dụng trong nhiễm khuẩn đường ruột
16
- CÁC AMINOSID CHÍNH – STREPTAMIN THẾ 4,6
Gentamicin
R4 R5
HC 6'
4' O
R3 5' 2'
R2 1'
3'
R1
NH2
O 2
4
Gentamicin 3 6 NH2
HO
5 1
HO
R6
4" 5" O
H3C HN 2"
1"
3" OH O
17
- CÁC AMINOSID CHÍNH – STREPTAMIN THẾ 4,6
Gentamicin
- Gồm gentamicin A, B, C, X.
- Dùng trong điều trị là gentamicin C sulfat
- Pseudomonas và Serratia nhạy cảm đặc biệt với
gentamicin.
- Tỉ lệ tối ưu trong huyết tương phải dưới 10μg/ml.
- Dạng dùng: Tiêm,
Thuốc nhỏ mắt
Có mặt trong một loại xi măng
polymethacrylat methyl dùng ở lĩnh vực
phẫu thuật chỉnh hình trong trường hợp
biến chứng nhiễm trùng.
Ngoài ra còn có Tobramycin và Sisomicin
18
- CÁC AMINOSID CHÍNH – STREPTAMIN THẾ 4,6
NHÓM CÁC CHẤT BÁN TỔNG HỢP
Amikacin
- Sự acyl hóa nhóm amin làm tăng tính ưa lipid của
phân tử, → KS thấm dễ dàng qua màng tế bào vi
khuẩn → mở rộng hoạt phổ.
- Phổ kháng khuẩn: giống phổ của kanamycin
và gentamicin.
. Hoạt tính cao hơn trên những chủng đề
kháng.
. Amikacin có tác dụng tốt trên mycobacterie,
nhất là với trực khuẩn lao, Franciscella
tularensis và Yersinia pestis.
- Chất nầy có thể thay thế streptomycin trong điều
trị lao, tularemia và dịch hạch 19
- CÁC AMINOSID CHÍNH – STREPTAMIN THẾ 4,6
NHÓM CÁC CHẤT BÁN TỔNG HỢP
NETILMICIN
- Là ethyl-sisomicin,
- Chất nầy được sử dụng ở dạng muối sulfat.
- Phổ tương đồng với phổ của amikacin, độc
tính yếu hơn amikacin nhất là độc tính tai.
2' CH2NH2
H2N
3' O
1'
4' 5'
NH2
O 4 2
3 6 NH -C2H5 Netilmicin
HO
5 1
HO 6"
4" CH2OH
R6 O
H3C-HN 2"
1" 20
3" OH O
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
