Bài giảng Kinh tế tài nguyên: Chương 8 - Trần Thị Thu Trang

9/9/2010<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> 8.1. Vì sao phải đánh giá giá trị TNTN<br /> - Khi đưa ra một quyết định kinh tế đòi hỏi phải tính toán<br /> <br /> CHƢƠNG 8<br /> <br /> đến giá cả, lợi ích – chi phí và vấn đề môi trường.<br /> - TNTN, lợi ích của môi trường, hàng hoá công cộng hầu<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ<br /> TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN<br /> <br /> như không có thị trường nên không có giá cả để đánh giá<br /> giá trị => đòi hỏi phải có phương pháp khác.<br /> * Những câu hỏi và vấn đề đặt ra cho việc quản lý,<br /> khai thác và sử dụng TN hiệu quả bền vững là:<br /> - Làm thế nào để khai thác, sử dụng nguồn TN hiệu quả<br /> và bền vững trong ngắn hạn và trong dài hạn<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 1<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> 2<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> - Sự cạn kiệt của NRR và RR đang diễn ra như thế nào và<br /> làm thế nào để khai thác bền vững các nguồn RR?<br /> - Sự sai lệch trong nhận thức về khai thác và sử dụng các<br /> <br /> 8.1.1. Giá trị kinh tế của TN và đặc điểm của hàng hoá<br /> công cộng<br /> a. Giá trị kinh tế của TN bao gồm:<br /> <br /> nguồn TN.<br /> <br /> Giá kinh tế của TN<br /> <br /> Hình 8.1. Giá trị kinh tế<br /> của tài nguyên<br /> <br /> - Hầu như không có giá thị trường đối với giá kinh tế của TN<br /> - Hàng hoá công cộng luôn dẫn đến các chi phí ngoại ứng<br /> Giá trị sử dụng<br /> <br /> do các đặc điểm của chúng là không có cạnh tranh và<br /> <br /> Giá trị không sử dụng<br /> <br /> không thể loại trừ<br /> - TNTN mang rất nhiều đặc điểm của hàng hoá công cộng,<br /> đây là thách thức cho việc quản lý và đánh giá.<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 3<br /> <br /> GT trực tiếp<br /> sử dụng<br /> <br /> GT gián tiếp<br /> sử dụng<br /> <br /> GT<br /> chọn lựa<br /> <br /> GT để lại<br /> cho thế hệ<br /> mai sau<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> GT tồn tại<br /> Bên trong<br /> 4<br /> <br /> 1<br /> <br /> 9/9/2010<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> • Giá trị có thể sử dụng trực tiếp: là giá trị của tài sản, TN<br /> <br /> b. Đặc điểm của hàng hoá công cộng<br /> <br /> có thể dùng hoặc tiêu thụ trực tiếp.<br /> Bảng 8.1. Đặc điểm của hàng hoá công cộng<br /> <br /> • Giá trị sử dụng gián tiếp: lợi ích mang lại một cách gián<br /> tiếp cho người sử dụng (lợi ích từ việc trồng rừng).<br /> <br /> Tiêu thức<br /> <br /> • Giá trị chọn lựa: bao gồm giá trị trực tiếp sử dụng và giá<br /> trị gián tiếp trong tương lai (sử dụng ở giai đoạn hiện tại<br /> hoặc dành lại sử dụng cho tương lai)<br /> <br /> Không cạnh tranh<br /> trong sử dụng<br /> <br /> • Giá trị để lại: các giá trị sử dụng gián tiếp và trực tiếp<br /> <br /> Có cạnh tranh<br /> trong sử dụng<br /> <br /> của TN để lại cho thế hệ mai sau sử dụng<br /> • Giá trị của sự tồn tại: Giá trị của sự bảo tồn, gìn giữ<br /> TNTN.<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Không, khó có thể loại trừ Có thể loại trừ<br /> Công viên,<br /> khu tham quan<br /> <br /> Tài nguyên vô chủ<br /> <br /> Sở hữu tư nhân<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 5<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> Hàng hoá công cộng<br /> <br /> 6<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> 8.1.2. Đánh giá giá trị tài nguyên<br /> A+B là phần bằng lòng trả (WTP)<br /> Cho lượng hàng hoá Q*<br /> <br />  Đánh giá giá trị, chi phí của tài nguyên là tiến trình áp dụng<br /> các phương pháp đo giá trị của chi phí, lợi ích cho các<br /> nguồn TNTN.<br /> <br /> WTP = A+ B<br /> <br />  Chỉ có giá trị trực tiếp và một số mục của giá trị gián tiếp<br /> <br /> Đường cầu với giá trị<br /> sử dụng của hàng hoá<br /> <br /> A<br /> P*<br /> <br /> được tiền tệ hoá và có thể đánh giá được bằng tiền trên thị<br /> <br /> B<br /> C<br /> <br /> trường giá cá trực tiếp. Các thành phần khác không đo đếm<br /> 0<br /> <br /> được bằng tiền, bằng giá cả thị trường thì phải dùng<br /> phương pháp đặc thù của KTTN&MT<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Q*<br /> <br /> Hình 8.2. Bằng lòng trả (WTP)<br /> 7<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 8<br /> <br /> 2<br /> <br /> 9/9/2010<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> Bảng 8.2. So sánh giữa bằng lòng trả và bằng lòng chấp nhận<br /> <br /> Bằng lòng trả (WTP)<br /> <br /> 8.2. Các phƣơng pháp đánh giá tài nguyên<br /> 8.2.1. Phương pháp chi phí lợi ích (BCA)<br /> <br /> Bằng lòng chấp nhận (WTA)<br /> <br />  Thường được sử dụng trong đánh giá, xây dựng một dự án.<br /> <br /> Không có quyền sở hữu về TN<br /> <br /> Có quyền sở hữu về TN<br /> <br />  Nghiên cứu dưới các góc độ: kinh tế xã hội, tài chính, môi<br /> <br /> Đạt được sự cải thiện chất lượng TN<br /> <br /> Bỏ qua sự cải thiện về TN<br /> <br /> Không có sự cải thiện nếu không<br /> bằng lòng trả<br /> <br /> Có sự hiện hữu của sự cải<br /> thiện<br /> <br /> trường.<br />  Phân tích chi phí lợi ích dưới góc độ tài chính: tính toán,<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> nhìn nhận vấn đề tài chính dưới góc độ của công ty, hãng.<br /> <br /> 9<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 10<br /> <br /> Bảng 8.3. So sánh giữa phân tích kinh tế và phân tích tài chính<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> Phân tích kinh tế<br /> <br />  Phân tích chi phí lợi ích kinh tế dưới góc độ xã hội: tính<br /> toán, nhìn nhận các vấn đề kinh tế dưới góc độ một xã<br /> hội, một nền kinh tế, nguồn số liệu chủ yếu dựa vào<br /> phân tích tài chính, sau đó điều chỉnh theo giá bóng<br /> hoặc chi phí cơ hội<br />  Phân tích chi phí lợi ích kinh tế - mở rộng: chủ yếu dựa<br /> vào số liệu của phân tích kinh tế sau đó điều chỉnh các<br /> <br /> Phân tích tài chính<br /> <br /> Lợi ích chi phí: PTKT quan tâm tới<br /> lợi ích cho toàn bộ XH, hoặc cho<br /> toàn bộ nền KT, không quan tâm đến<br /> ai đã tạo ra và ai sẽ hưởng thụ lợi ích<br /> từ dự án<br /> <br /> Lợi ích chi phí: phân tích lợi ích và<br /> chi phí liên quan đến cá nhân hoặc<br /> đơn vị trực tiếp tham gia xây dựng<br /> chương trình, chính sách.<br /> <br /> Giá: Giá bóng, giá kinh tế, chiết<br /> khấu xã hội<br /> <br /> Giá: Giá thị trường bao gồm cả thuế,<br /> lãi suất, trợ giá<br /> <br /> Thuế, trợ giá: Xem như luân chuyển<br /> trong XH, không tính vào giá cũng<br /> như chi phí<br /> <br /> Thuế, trợ giá: thuế được coi là chi<br /> phí, trợ giá là khoản doanh thu<br /> <br /> Lãi suất và khấu hao: Coi như khoản Lãi suất và khấu hao: tính như các<br /> chuyển đổi trong xã hội không tính khoản chi phí của hãng<br /> vào chi phí<br /> <br /> chi phí ngoại ứng.<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 11<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 12<br /> <br /> 3<br /> <br /> 9/9/2010<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> 8.2.2. Phương pháp giá trị thị trường<br /> + Giá thị trường thường dễ dàng thể hiện và quan sát hơn<br /> <br /> a. Giá bóng<br /> Giá bóng là giá đã điều chỉnh lại những khiếm khuyết<br /> của thị trường => phản ánh chính xác hơn chi phí cơ hội<br /> <br /> giá bóng<br /> + Giá thị trường phản ánh hầu hết quyết định của người<br /> <br /> của nguồn TN và các mục đích trong phân phối của XH.<br /> <br /> mua và người bán trên thị trường nhưng chưa thể hiện<br /> <br /> * Điểm cần lưu ý khi điều chỉnh giá bóng:<br /> <br /> các vấn đề KT - XH.<br /> <br /> + Khả năng hiểu biết và sử dụng giá bóng của các nhà<br /> phân tích không cao.<br /> + Sự hiểu biết và tính giá bóng của các nhà phân tích<br /> <br /> chuyển trong XH.<br /> <br /> cũng như các nhà chính sách không cao.<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Ví dụ: thuế và lãi suất nằm trong giá thị trường<br /> nhưng giá bóng thì lại không có vì nó coi như khoản luân<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 13<br /> <br /> 14<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> 8.2.3. Phương pháp sử dụng hàng hoá liên quan, thay<br /> Bốn bước cơ bản điều chỉnh giá thị trường thành giá bóng:<br /> <br /> thế<br /> <br /> - Điều chỉnh đối với các khoản chuyển đổi trực tiếp<br /> <br /> Có 3 phương pháp:<br /> <br /> - Điều chỉnh các khoản làm sai lệch giá thị trường cho các<br /> <br /> - Phương pháp hàng trao đổi,<br /> <br /> khoản có thể thương mại hoá<br /> <br /> - Phương pháp thay thế trực tiếp<br /> <br /> - Điều chỉnh các khoản làm sai lệch giá thị trường cho các<br /> <br /> - Phương pháp thay thế gián tiếp<br /> a. Các bước sử dụng phương pháp hàng trao đổi (5 bước)<br /> <br /> khoản không thể thương mại hoá<br /> <br /> - Bước 1: Xác định xem loại hàng nào thường được<br /> <br /> - Điều chỉnh tỉ giá hối đoái<br /> <br /> trao đổi<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 15<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 16<br /> <br /> 4<br /> <br /> 9/9/2010<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> -<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> Bước 2: Xác định xem loại hàng hoá liên quan trao đổi với<br /> hàng hoá dịch vụ không có thị trường được trao đổi trên<br /> thị trường<br /> <br /> b. Các bước cơ bản phương pháp thay thế trực tiếp<br /> - Bước 1: Nghiên cứu, tìm hiểu hàng thay thế trực tiếp cho<br /> hàng hoá dịch vụ không có thị trường<br /> <br /> - Bước 3: Nếu có, xác định giá bán của loại hàng hoá này<br /> <br /> - Bước 2: Nếu hàng hoá thay thế có giá của thị trường vậy<br /> <br /> trên thị trường<br /> - Bước 4: Ước tính giá trị của hàng hoá dịch vụ không có thị<br /> trường dựa vào hàng hoá liên quan thay thế<br /> <br /> dịch vụ không có thị trường<br /> <br /> - Bước 5: Tìm ra các hạn chế trong phương pháp và thị<br /> <br /> - Bước 3: Nếu hàng hoá dịch vụ thay thế không có trên thị<br /> <br /> trường hàng hoá nhằm hoàn thiện lại số liệu quan sát<br /> <br /> trường => sử dụng phương pháp gián tiếp hàng thay thế<br /> <br /> cho đúng<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> thì sử dụng giá của hàng hoá này để tính cho hàng hoá<br /> <br /> 17<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 18<br /> <br /> CHƢƠNG 8: ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ TNTN<br /> <br /> c. Các bước cơ bản phương pháp thay thế gián tiếp<br /> 8.2.4. Phương pháp chi phí đi lại (TCM)<br /> <br /> - Bước 1: Nghiên cứu, tìm hiểu hàng thay thế trực tiếp cho<br /> <br /> a. Cơ sở vi mô của phương pháp<br /> <br /> hàng hoá dịch vụ không có thị trường<br /> - Bước 2: Nếu hàng hoá thay thế có giá của thị trường vậy thì<br /> sử dụng giá của hàng hoá này để tính cho hàng hoá dịch vụ<br /> không có thị trường<br /> - Bước 3: Nếu hàng hoá dịch vụ thay thế không có trên thị<br /> <br /> Tối đa: U(P, N, q)<br /> <br /> trường => sử dụng phương pháp gián tiếp hàng thay thế<br /> - Bước 4: Nghiên cứu MQH giữa các yếu tố đầu vào và lượng<br /> hàng hoá được sản xuất ra (phương pháp hàm sản xuất)<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Phương pháp này dựa trên cơ sở tối đa hoá thoả dụng<br /> của người tiêu dùng hàng hoá dịch vụ là chất lượng và<br /> cảnh quan tài nguyên du lịch trong điều kiện người đi<br /> tham quan bị ràng buộc bởi thời gian và thu nhập<br /> Trong đó: P: giá du lịch, tham quan<br /> N: số lượng người tham quan<br /> q: Chất lượng tài nguyên<br /> <br /> 19<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 20<br /> <br /> 5<br /> <br />