Bài giảng Kinh tế tài nguyên: Chương 7 - Trần Thị Thu Trang

9/9/2010<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> 7.1. Giá trị kinh tế môi trƣờng của tính đa dạng sinh học<br /> <br /> CHƢƠNG 7<br /> <br /> 7.1.1. Nâng cao giá trị phúc lợi của các loài và của sự đa<br /> dạng sinh học<br /> <br /> KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> <br /> Các loài động thực vật không chỉ mang lại giá trị kinh tế<br /> cho người sở hữu, quản lý (vườn bách thảo, công viên,..)<br /> mà còn mang lại giá trị phúc lợi cho nhiều người khác<br /> (ngắm cảnh, tham quan,…)<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 1<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 2<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> <br /> 7.1. 2. Cơ sở tìm xuất xứ và nguồn gốc thuốc chữa bệnh<br /> quan trọng<br /> <br /> 7.1.3. Tính đa dạng gen và khả năng chống chịu sâu bệnh<br /> Các loài động thực vật hoang dã có khả năng chống chịu<br /> <br /> - Nhiều loài thuốc quý đã được chiết xuất hoặc có<br /> <br /> sâu bệnh tốt hơn nhiều so với các loài đã được lai tạo bởi<br /> <br /> nguồn gốc từ các loài động thực vật hoang dã, từ tính đa<br /> <br /> con người. Do đó, việc kết hợp giữa giống thuần và giống<br /> <br /> dạng sinh học của các loài.<br /> - Một số quốc gia trên thế giới sử dụng nhiều loại thảo<br /> dược trong chữa bệnh như: Trung Quốc, Việt Nam,…<br /> <br /> lai để tăng khả năng chống chịu sâu bệnh của các loài đã<br /> và đang được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới.<br /> <br /> - Tuy nhiên, việc khai thác ồ ạt hiện nay dễ dẫn đến sự<br /> tuyệt chủng của các loài<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 3<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1<br /> <br /> 9/9/2010<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> 7.1.4. Các loài sống phục vụ cho sự sống của con người<br /> Hầu hết các loài động thực vật sống trên trái đất đều<br /> phục vụ cho cuộc sống của con người: cung câp lương<br /> thực, thực phẩm, giữ cân bằng sinh thái,... Chúng mang<br /> lại cả giá trị sử dụng (đất, rừng, thuỷ sản,…) và giá trị<br /> không sử dụng (rừng,..)<br /> 7.1.5. Phục vụ cho công việc NCKH<br /> Nhiều loài động thực vật hoang dã là đối tượng<br /> nghiên cứu và thử nghiệm của các nhà khoa học, giúp họ<br /> tìm ra những loại thuốc và phương thức chữa trị bệnh cho<br /> loài người.<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 5<br /> <br /> 7.2. Nguy cơ tuyệt chủng của các loài động thực vật<br /> hoang dã<br /> 7.2.1. Đường cung - cầu của sự kết hợp sinh học và kinh<br /> tế dẫn tới sự tuyệt chủng<br /> - Sự quan tâm nhất của lý thuyết kinh tế về tài nguyên có<br /> thể tái tạo đó là TN rừng, TN thuỷ sản, trong đó có các loài<br /> động thực vật hoang dã đang có nguy cơ tuyệt chủng do<br /> khai thác quá mức vì sức ép của thị trường<br /> - Nếu kết hợp quy luật sinh học với quy luật kinh tế chúng ta<br /> thấy ngay nguy cơ tuyệt chủng.<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 6<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> 7.2.2. Mô hình kinh tế - sinh học của sự tuyệt chủng trong<br /> trạng thái ổn định<br />  Các loài sinh vật thường có sinh khối đủ lớn để tồn tại và<br /> phát triển.<br />  Giả sử quy mô tồn tại và phát triển với sinh khối tối thiểu<br /> của loài là m<br />  Tại m: tốc độ tăng trưởng của loài bằng 0<br />  Từ 0 -> m thì tốc độ tăng trưởng của loài là âm<br />  Khi mật độ loài >m thì loài bắt đầu tăng trưởng.<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 7<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 8<br /> <br /> 2<br /> <br /> 9/9/2010<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br />  Trong điều kiện sở hữu vô chủ thì sự tự do tiếp cận và<br /> khai thác tại EOA còn trong điều kiện sở hữu tư nhân thì<br /> sẽ đầu tư khai thác tại EPP (E*)<br />  Mức độ cố gắng khai thác tại EOA sẽ dễ dàng dẫn tới sự<br /> tuyệt chủng của các loài<br />  Mức độ cố gắng khai thác tại EPP sẽ đảm bảo tăng<br /> trưởng bền vững của loài.<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 9<br /> <br /> 10<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> 7.2.3. Nguy cơ tuyệt chủng các loài động thực vật<br /> hoang dã ở Việt Nam<br /> 7.3. Tài nguyên vô chủ và mối quan hệ với sự tuyệt<br /> chủng các loài<br /> Trong điều kiện sở hữu vô chủ, tài nguyên bị đe doạ<br /> cạn kiệt và tuyệt chủng -> Nghiên cứu mô hình Verhulst<br /> để thấy rõ hơn vấn đề này.<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 11<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 12<br /> <br /> 3<br /> <br /> 9/9/2010<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> <br />  Gọi E là mức cố gắng đầu tư khai thác<br /> Mô hình Verhulst (hàm logistic)<br /> <br />  Giả sử tốc độ khai thác bằng tốc độ tăng trưởng, ta có<br /> phương trình mô tả mối quan hệ giữa các nhân tố của sự<br /> đa dạng sinh học và khả năng khai thác của tài nguyên là:<br /> <br /> dX/dt = F(X) = r.X.(1 – X/K)<br /> Trong đó:<br /> <br /> dX/dt = F(X) = r.X.(1 – X/K) – EX = 0 -> E = r.(1 – X/K) (*)<br /> <br /> F(X): tốc độ tăng trưởng một quần thể của loài<br /> <br />  Trong điều kiện TN vô chủ thì quy luật khai thác là:<br /> TR – TC = PEX – CE = 0 -> X* = C/P<br /> <br /> X: Số lượng cá thể trong loài (mật độ loài)<br /> <br /> Trong đó: C: chi phí trung bình một đơn vị đầu tư khai thác<br /> <br /> K: khả năng, sức chứa tối đa của môi trường<br /> <br /> P: giá bán một đơn vị sản lượng<br /> <br /> r: tỉ lệ tăng trưởng thực (tỉ lệ sinh trừ tỉ lệ chết)<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Thay X* = C/P vào phương trình (*) ta có: E = r. (1 – C/PK)<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> <br /> 14<br /> <br /> CHƢƠNG 7: KINH TẾ CÁC LOÀI<br /> ĐỘNG - THỰC VẬT HOANG DÃ<br /> <br /> * Phương trình: E = r. (1 – C/PK) cho thấy rằng:<br /> - Nếu C > PK thì E < 0 =>TN không bị khai thác cạn kiệt<br /> - Nếu C < PK thì E > 0 =>TN bị khai thác cạn kiệt<br /> Như vậy, chi phí khai thác TN cao là một yếu tố bảo tồn TN.<br /> * Phương trình X* = C/P cho thấy rằng:<br /> - Nếu C = 0 => X = 0 => nhanh chóng cạn kiệt TN<br /> - Trong điều kiện TN vô chủ thì X tỉ lệ thuận với C/P,<br /> <br /> 7.4. Tối đa hoá lợi nhuận và quan hệ với sự tuyệt<br /> chủng các loài<br /> 7.4.1. Mô hình tăng trưởng và khai thác tối ưu có tính<br /> tới yếu tố thời gian<br /> 7.4.2. Luật lợi nhuận biên<br /> 7.4.3. Luật Ramsey trong khai thác TN có thể tái tạo<br /> <br /> + C/P càng cao thì mật độ loài càng cao (nguy cơ tuyệt<br /> chủng càng thấp)<br /> + C/P càng thấp thì mật độ loài càng thấp (nguy cơ tuyệt<br /> chủng càng cao)<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 13<br /> <br /> 7.5. Vì sao sự tuyệt chủng có thể xảy ra<br /> 7.6. Kết luận<br /> 15<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 16<br /> <br /> 4<br /> <br />