Bài giảng Kinh tế tài nguyên: Chương 2 - Trần Thị Thu Trang

9/9/2010<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> <br /> CHƯƠNG II<br /> TÀI NGUYÊN VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> 2.1.1. Hoạt động của hệ kinh tế và tác động của nó đối với TN<br /> <br /> R<br /> <br /> P<br /> <br /> C<br /> <br /> U<br /> <br /> R: Resources<br /> <br /> P: Produce<br /> <br /> C: consume<br /> <br /> U: Utilities<br /> <br /> * Tác động của hoạt động kinh tế của con người lên các<br /> nguồn TNTN:<br /> - Khai thác tài nguyên thiên nhiên<br /> - Thải các chất thải vào môi trường và làm suy thoái các nguồn<br /> TNTN<br /> Chất thải từ hệ thống kinh tế<br /> <br /> Hoạt động của hệ kinh tế tạo ra của cải<br /> phục vụ XH loài người<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 2.1. Mối quan hệ giữa phát triển kinh tế và TNTN<br /> - Khái niệm: TNTN là toàn bộ giá trị vật chất sẵn có trong tự<br /> nhiên, là những điều kiện cần thiết cho sự phát triển của XH<br /> loài người: đất, nước, rừng, không khí, khoáng sản,….<br /> - Phân loại TNTN:<br /> + TN có thể tái tạo<br /> + TN không thể tái tạo<br /> + TN đa dạng sinh học<br /> - TNTN và con người: có mối quan hệ mật thiết và tác động<br /> qua lại với nhau (cả tốt và xấu).<br /> TNTN là một trong những nguồn lực cơ bản trong việc xây<br /> dựng và phát triển kinh tế - xã hội => cần khai thác, sử dụng<br /> hợp lý và quản lý, bảo vệ TNTN.<br /> <br /> 3<br /> <br /> R<br /> <br /> P<br /> <br /> Wr<br /> <br /> Wp<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> W: Waste<br /> <br /> C<br /> <br /> Wc<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1<br /> <br /> 9/9/2010<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> 2.1.2. Vai trò của hệ thống tài nguyên<br /> - Cung cấp tài nguyên cho hệ kinh tế<br /> - Môi trường, tài nguyên thiên nhiên tạo nên không gian sống<br /> của con người<br /> - Các nguồn TNTN là nơi cung cấp các thông tin: thông tin từ<br /> các hoá thạch, hệ sinh thái động thực vật, nguồn gen,…<br /> - Môi trường, TNTN là nơi làm giảm nhẹ những tác động bất lợi<br /> từ thiên nhiên: vai trò của tầng ôzôn, vòng tuần hoàn của<br /> nước,…<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 6<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> <br /> 2.2. Phát triển bền vững<br /> <br /> 2.1.3. Các quan điểm cơ bản kết hợp giữa tài nguyên và phát<br /> triển kinh tế<br /> - Quan điểm “gia tăng số không”<br /> - Quan điểm bảo vệ<br /> - Quan điểm phát triển bền vững<br /> 2.1.4. Sự khan hiếm tài nguyên, nghèo đói và các thách thức<br /> với phát triển bền vững<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 5<br /> <br /> 7<br /> <br /> 2.2.1. Khái niệm<br /> - Thuật ngữ “Phát triển bền vững” xuất hiện lần đầu tiên năm<br /> 1980 trong ấn phẩm “Chiến lược bảo tồn thế giới” của tổ chức<br /> bảo tồn thiên nhiên Quốc tế (IUCN: International Union for<br /> Conservation Nature)<br /> - Khái niệm PTBV được phổ biến rộng rãi vào năm 1987 của uỷ<br /> ban môi trường và phát triển thế giới (WCED: World<br /> Commission on Environment and Development)<br /> - PTBV (theo WCED) là “sự phát triển có thể đáp ứng được<br /> những nhu cầu của thế hệ hiện tại mà không ảnh hưởng, tổn<br /> hại đến những khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> 8<br /> tương lai…”<br /> <br /> 2<br /> <br /> 9/9/2010<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> -<br /> <br /> WB (World Bank): PTBV là một loại PT sao cho nó không sử<br /> dụng các nguồn TN tái tạo nhanh hơn sự tái tạo, không sử<br /> dụng các nguồn TN không thể tái tạo nhanh hơn quá trình tìm<br /> ra các loại TN thay thế, không thải vào môi trường các chất độc<br /> hại nhiều hơn khả năng môi trường có thể đồng hoá<br /> <br /> - Quan điểm tổng quát: PTBV là một sự PT lành mạnh, trong đó<br /> sự PT của cá nhân này không làm thiệt hại đến lợi ích của cá<br /> nhân khác. Sự PT của cá nhân thì không làm thiệt hại đến sự<br /> PT của cộng đồng. Sự PT của cộng đồng người này thì không<br /> làm ảnh hưởng hay tổn hại đến lợi ích của cộng đồng người<br /> khác. Sự PT của thế hệ hôm nay không xâm phạm đến lợi ích<br /> của thế hệ mai sau. Sự PT của loài người không đe doạ sự<br /> sống còn hay làm suyTrầngiảm<br /> điều kiện sống của các sinh vật 9<br /> Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> khác trên trái đất.<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> 2.2.2. Phân loại sự phát triển bền vững<br /> Muốn cho kinh tế phát triển thì vốn dự trữ tài nguyên<br /> phải duy trì theo thời gian. Ta xem xét MQH giữa mức<br /> sống và vốn dự trữ tài nguyên với 2 giả thiết sau:<br /> - Giả thiết 1: Đối với nền kinh tế có vốn dự trữ TN<br /> (KN) thấp, muốn tăng mức sống (SOL) thì phải tăng<br /> KN, lúc này KN và SOL là hai yếu tố hỗ trợ cho nhau<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 10<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> - Giả thiết 2: Quá trình nâng cao mức sống chỉ được thực hiện<br /> <br /> SOL<br /> <br /> khi giảm bớt vốn dự trữ tài nguyên, giả thiết này mang tính<br /> truyền thống.<br /> <br /> SOL2<br /> <br /> SOL<br /> <br /> SOL1<br /> <br /> SOL1<br /> Mức sống tối thiểu<br /> (điểm diệt vong)<br /> <br /> 0<br /> <br /> KNmin<br /> <br /> KN1<br /> <br /> KN2<br /> <br /> SOL2<br /> <br /> KN<br /> <br /> L<br /> <br /> Quan hệ giữa SOL và KN - giả thiết 1<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 0<br /> 11<br /> <br /> KN1<br /> <br /> KN2<br /> <br /> KN<br /> <br /> Thị Thu<br /> Trang -SOL<br /> Bài giảng và<br /> KTTNKN<br /> - 2009 - giả thiết 2<br /> QuanTrầnhệ<br /> giữa<br /> <br /> 12<br /> <br /> 3<br /> <br /> 9/9/2010<br /> <br /> Mối quan hệ giữa vốn dự trữ tài nguyên với chất lượng cuộc sống<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> <br /> SOL<br /> P<br /> <br /> * PTBV có 2 loại:<br /> <br /> J<br /> Mô hình PTBV<br /> mức cao<br /> <br /> - PTBV mức thấp: tuân theo giả thiết 2<br /> Khi mức sống thấp thì người ta khai thác TN để tăng SOL<br /> (YWXZ)<br /> <br /> Z<br /> X<br /> <br /> - PTBV mức cao: tuân theo giả thiết 1<br /> <br /> Q<br /> <br /> Quá trình tăng SOL cũng đồng nghĩa với việc tăng KN. Khi<br /> KN đã có một vốn dự trữ thích hợp thì có thể chọn các hướng<br /> phát triển khác nhau:<br /> <br /> B<br /> <br /> W<br /> Mô hình PTBV<br /> mức thấp<br /> <br /> A<br /> <br /> Y<br /> <br /> + SOL tăng lên còn KN giữ nguyên (WP)<br /> 0<br /> <br /> + SOL giữ nguyên còn KN tăng lên (WQ)<br /> Thị Thu Trang<br /> - Bài giảng KTTN - 2009<br /> + SOL và KN đềuTrầntăng<br /> (WJ)<br /> <br /> 13<br /> <br /> L<br /> <br /> KNmin<br /> <br /> KN<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 14<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> <br /> 2.2.4. Nguyên tắc phát triển bền vững<br /> 2.2.3. Điều kiện để phát triển bền vững<br /> <br /> - NT 1: Tôn trọng và quan tâm đến cuộc sống cộng đồng<br /> <br /> - Vai trò của Nhà nước<br /> <br /> - NT 2: Cải thiện chất lượng cuộc sống con người<br /> <br /> - Xây dựng lối sống và sản xuất thích hợp<br /> <br /> - NT 3: Bảo vệ cuộc sống và tính đa dạng của trái đất<br /> <br /> - Kế hoạch hoá và quản lý một cách tổng hợp quá trình<br /> <br /> - NT 4: Hạn chế tới mức thấp nhất việc làm suy giảm nguồn<br /> tài nguyên không tái tạo<br /> <br /> phát triển<br /> - Đưa hao tổn tài nguyên và môi trường vào hệ thống hạch<br /> toán quốc gia<br /> <br /> - NT 5: Giữ vững khả năng chịu đựng của trái đất<br /> - NT 6: Thay đổi thái độ và thói quen của mỗi người<br /> - NT 7: Tạo ra một cơ cấu quốc gia và quốc tế thống nhất<br /> thuận lợi cho việc phát triển và bảo vệ môi trường<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 15<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 16<br /> <br /> 4<br /> <br /> 9/9/2010<br /> <br /> CHƯƠNG II (tiếp)<br /> 2.2.5. Thước đo về phát triển bền vững<br /> (1) Chỉ tiêu đánh giá sự thành đạt của một nước trước năm 1992<br /> Theo chỉ tiêu GNP hoặc GDP<br /> VD: Nước có GDP > 10.000 USD/người/năm: PT cao<br /> GDP đạt từ 1000 – 10.000 USD/người/năm: PT trung bình<br /> GDP < 1000/người/năm: nước kém PT<br /> (2) Chỉ tiêu đánh giá sự thành đạt của một nước sau năm 1992<br /> Để đo mức độ bền vững của sự phát triển, có thể dùng chỉ số<br /> phát triển con người (HDI) do UNDP đưa ra.<br /> HDI = 1/3*( a+b+c)<br /> Trong đó: a là chỉ số phản ánh trình độ tăng trưởng ktế<br /> b là chỉ số phản ánh trình độ dân trí<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> 17<br /> c là chỉ số phản ánh tiến bộ xã hội về y tế<br /> <br /> 5<br /> <br />