Bài giảng Quản trị rủi ro tài chính: Chương 5 - ThS. Hà Lâm Oanh

20/8/2017<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> L/O/G/O<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT<br /> KHOA KINH TẾ<br /> <br /> Chương 5<br /> GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO LÃI SUẤT<br /> <br /> Giáo trình chính:<br /> - TS. Nguyễn Minh Kiều, Quản trị rủi ro tài chính, 2009, NXB.<br /> Thống kê.<br /> Tài liệu tham khảo:<br /> - PGS. TS. Nguyễn Thị Ngọc Trang, Quản trị rủi ro tài chính, 2005,<br /> <br /> Giảng viên: ThS. HÀ LÂM OANH<br /> Bộ môn Tài chính – Ngân hàng<br /> <br /> NXB. Thống kê.<br /> - Các tạp chí chuyên ngành.<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> MỤC TIÊU<br /> • Mục tiêu của quản lý rủi ro lãi suất.<br /> • Phân tích nguồn gốc phát sinh rủi ro lãi suất trong hoạt động của<br /> khách hàng và của ngân hàng.<br /> • Tư vấn cho khách hàng cách thức quản lý rủi ro lãi suất thông<br /> qua các công cụ phòng ngừa rủi ro lãi suất của ngân hàng.<br /> • Thực hiện các biện pháp quản lý rủi ro lãi suất của ngân hàng.<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> 5.1. Mục tiêu của quản lý rủi ro lãi suất<br /> Rủi ro lãi suất là loại rủi ro do sự biến động của lãi suất<br /> gây ra, phát sinh trong hoạt động tín dụng và đầu tư của<br /> bất kỳ DN nào, kể cả khách hàng và ngân hàng.<br /> Thay đổi lãi suất  thay đổi thu nhập kỳ vọng từ TS sinh<br /> lãi hoặc chi phí kỳ vọng của nguồn vốn huy động phải trả<br /> lãi.<br />  Quản trị lãi suất là sử dụng các biện pháp nhằm giữ<br /> nguyên biên độ thu nhập lãi khi LS thị trường biến động,<br /> từ đó giảm thiểu thiệt hại hay tổn thất có thể phát sinh từ<br /> biến động LS.<br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> NỘI DUNG<br /> 5.1. Mục tiêu của quản lý rủi ro lãi suất<br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với doanh nghiệp<br /> 5.2.1. Nguồn gốc phát sinh rủi ro lãi suất của doanh nghiệp<br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro lãi suất: Hợp đồng hoán đổi LS<br /> 5.2.3. Thanh toán lãi ròng giao dịch hoán đổi lãi suất<br /> 5.3. Quản lý rủi ro lãi suất đối với ngân hàng<br /> 5.3.1. Nguồn gốc phát sinh rủi ro lãi suất đối với ngân hàng<br /> 5.3.2. Giải pháp quản lý rủi ro lãi suất đối với ngân hàng<br /> 5.3.2.1. Hoán đổi lãi suất trực tiếp giữa hai ngân hàng<br /> 5.3.2.2. Hoán đổi lãi suất qua ngân hàng trung gian<br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> 5.2.1. Nguồn gốc phát sinh rủi ro lãi suất của DN<br /> - Các khoản huy động vốn phải trả lãi của DN: vay vốn<br /> NH, phát hành trái phiếu.<br /> - Do LS thu được là LS cố định (hoặc thả nổi) và LS chi<br /> trả là LS thả nổi (hoặc cố định) nên sự biến động LS<br /> trên thị trường làm phát sinh rủi ro LS và ảnh hưởng<br /> đến khả năng sinh lợi của công ty.<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> 1<br /> <br /> 20/8/2017<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro lãi suất: Hợp đồng hoán đổi<br /> lãi suất<br /> - Hoán đổi lãi suất là một hợp đồng giữa hai bên để trao<br /> đổi số lãi phải trả tính trên một số tiền nhất định (nợ<br /> gốc) trong một thời hạn nhất định, trong đó một bên trả<br /> lãi suất cố định trong khi bên kia trả lãi suất thả nổi<br /> theo thỏa thuận trong suốt thời hạn hợp đồng.<br /> - Nợ gốc của một giao dịch hoán đổi lãi suất là số tiền<br /> mà các bên thỏa thuận làm cơ sở để tính số lãi cố định,<br /> số lãi thả nổi và số lãi ròng hoán đổi lãi suất.<br /> <br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro lãi suất: Hợp đồng hoán đổi<br /> lãi suất<br /> - Lãi suất thả nổi là mức lãi suất thay đổi trong thời hạn<br /> hợp đồng hoán đổi lãi suất, xác định trên cơ sở LS thị<br /> trường và thỏa thuận các bên.<br /> - LS cố định là mức LS do các bên thỏa thuận không<br /> thay đổi trong thời hạn hợp đồng hoán đổi LS.<br /> - Số lãi thả nổi là số tiền lãi tính theo nợ gốc và LS thả<br /> nổi mà một bên tham gia hợp đồng cam kết thanh toán<br /> cho bên kia.<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro lãi suất: Hợp đồng hoán đổi<br /> lãi suất<br /> - Số lãi cố định là số tiền lãi tính theo nợ gốc và LS cố<br /> định mà một bên tham gia hợp đồng cam kết thanh<br /> toán cho bên kia.<br /> - Số lãi ròng từng kỳ của một hợp đồng HĐLS là chênh<br /> lệch giữa số lãi được nhận và số lãi phải trả của từng<br /> kỳ thanh toán của hợp đồng.<br /> <br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro lãi suất: Hợp đồng hoán đổi<br /> lãi suất<br /> - Kỳ hạn thanh toán số lãi ròng là khoảng thời gian trong<br /> thời hạn hợp đồng hợp đồng lãi suất có hiệu lực đã<br /> được thỏa thuận giữa các bên, mà cuối mỗi khoảng<br /> thời gian đó, các bên thực hiện việc thanh toán cho<br /> nhau số lãi ròng.<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro LS: Hợp đồng hoán đổi lãi suất<br /> Các trường hợp thực hiện giao dịch hoán đổi lãi suất<br /> - Hoán đổi LS đồng Việt Nam hoặc ngoại tệ giữa NH với DN<br /> vay vốn tại NH đó.<br /> - Hoán đổi LS đồng Việt Nam hoặc ngoại tệ giữa NH với DN<br /> vay vốn tại tổ chức tín dụng khác, vay vốn của nước ngoài.<br /> - Hoán đổi LS đồng Việt Nam hoặc ngoại tệ giữa các NH với<br /> nhau.<br /> - Hoán đổi LS đồng Việt Nam hoặc ngoại tệ giữa NH với tổ<br /> chức tín dụng nước ngoài.<br /> <br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro LS: Hợp đồng hoán đổi lãi suất<br /> Điều kiện thực hiện giao dịch hoán đổi lãi suất<br /> - Đối với ngân hàng: (1) có quy trình thực hiện giao dịch<br /> HĐLS bao gồm cả biện pháp phòng ngừa rủi ro; (2) phải<br /> được NHNN Việt Nam cho phép hoạt động ngoại hối mới<br /> được thực hiện giao dịch HĐLS ngoại tệ.<br /> - Đối với doanh nghiệp: (1) có giao dịch vay vốn, thuê mua tài<br /> chính, mua hàng hóa trả chậm; (2) có khả năng tài chính hoặc<br /> thực hiện các biện pháp bảo đảm do hai bên thỏa thuận để<br /> thực hiện nghĩa vụ thanh toán số lãi ròng phải trả cho NH.<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> 2<br /> <br /> 20/8/2017<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro LS: Hợp đồng hoán đổi lãi suất<br /> Giới hạn về thời hạn và số nợ gốc HĐLS đối với một DN<br /> - Thời hạn của hợp đồng HĐLS phải phù hợp thời hạn của<br /> khoản vay gốc, tối đa là 5 năm.<br /> - Số nợ gốc của các hợp đồng HĐLS đối với một DN không<br /> vượt quá 30% vốn tự có của ngân hàng.<br /> Lãi suất hoán đổi: các bên thỏa thuận LS cố định và LS thả nổi<br /> để thực hiện giao dịch HĐLS.<br /> <br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro LS: Hợp đồng hoán đổi lãi suất<br /> Xác định số lãi ròng từng kỳ và tổng lãi ròng<br /> Số lãi ròng từng kỳ = Số lãi nhận được từng kỳ - Số lãi phải trả<br /> từng kỳ<br /> Số lãi nhận được hoặc phải trả từng kỳ = Số dư nợ gốc x LS cố<br /> định (hoặc thả nổi) x Số ngày tính lãi trong kỳ<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro LS: Hợp đồng hoán đổi lãi suất<br /> Thanh toán số lãi ròng từng kỳ<br /> - Các bên thanh toán cho nhau tiền lãi ròng từng kỳ phát sinh<br /> từ hợp đồng HĐLS đã ký kết.<br /> - Kỳ hạn thanh toán tiền lãi ròng theo thỏa thuận (≤1 năm)<br /> - Khi thanh toán tiền lãi ròng bằng ngoại tệ, thực hiện theo quy<br /> định của pháp luật về quản lý ngoại hối.<br /> - Khi thanh toán tiền lãi ròng ra nước ngoài, thực hiện theo quy<br /> định của pháp luật về chuyển tiền ra nước ngoài.<br /> <br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro LS: Hợp đồng hoán đổi lãi suất<br /> Hợp đồng hoán đổi lãi suất có các nội dung chủ yếu sau:<br /> - Tên, địa chỉ, số điện thoại, fax và đại diện của các bên giao kết hợp<br /> đồng.<br /> - Số nợ gốc, LS, lịch thanh toán gốc và lãi của khoản nợ gốc.<br /> - Thời hạn có hiệu lực của hợp đồng.<br /> - Mức LS cố định và LS thả nổi.<br /> - Kỳ hạn thanh toán số lãi ròng.<br /> - Cách thức tính số lãi ròng từng kỳ và phương thức thanh toán<br /> - Mức ký quỹ, đặt cọc của DN (nếu có)<br /> - Các trường hợp chấm dứt hợp đồng trước hạn.<br /> - Thủ tục thanh lý hợp đồng.<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2. Quản lý rủi ro lãi suất đối với DN<br /> <br /> 5.2.2. Giải pháp quản lý rủi ro LS: Hợp đồng hoán đổi lãi suất<br /> Tư vấn khách hàng về cách sử dụng hoán đổi lãi suất<br /> - Công ty A đầu tư dự án tạo ra tỷ suất lợi nhuận cố định, tài<br /> trợ bằng vốn vay với LS thả nổi  Thỏa thuận hợp đồng<br /> HĐLS với ngân hàng, công ty A trả LS cố định cho NH, NH<br /> trả cho công ty A lãi suất thả nổi  cố định lợi nhuận.<br /> - Công ty B đầu tư danh mục tạo ra lãi suất thả nổi, tài trợ bằng<br /> phát hành trái phiếu với LS cố định  Thỏa thuận hợp đồng<br /> HĐLS với ngân hàng, công ty B trả LS thả nổi cho NH, NH<br /> trả cho công ty B lãi suất cố định  cố định lợi nhuận.<br /> <br /> 5.2.3. Thanh toán lãi ròng giao dịch hoán đổi lãi suất<br /> Thực hiện bài tập???<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> 3<br /> <br /> 20/8/2017<br /> <br /> 5.3. Quản lý rủi ro lãi suất đối với NH<br /> <br /> 5.3. Quản lý rủi ro lãi suất đối với NH<br /> <br /> 5.3.1. Nguồn gốc phát sinh rủi ro LS đối với ngân hàng<br /> Rủi ro LS trong hoạt động NH là rủi ro phát sinh do sự<br /> thay đổi LS làm ảnh hưởng đến thu và chi lãi kỳ vọng của<br /> ngân hàng.<br /> Sự biến động của LS thả nổi trên thị trường làm phát sinh<br /> rủi ro LS của các ngân hàng.<br /> <br /> 5.3.2. Giải pháp quản lý rủi ro lãi suất đối với ngân hàng<br /> - Hoán đổi lãi suất trực tiếp giữa hai ngân hàng: hai ngân<br /> hàng, NHA cho vay với LS cố định, huy động vốn với LS thả<br /> nổi, NHB huy động vốn cố định, danh mục cho vay có LS<br /> thả nổi. NHA gặp rủi ro khi lãi suất thả nổi tăng và NHB gặp<br /> rủi ro khi lãi suất thả nổi giảm, sẽ thỏa thuận trực tiếp với<br /> nhau. NHA sẽ trả LS cố định cho NHB và đổi lại NHB trả lãi<br /> suất thả nổi cho NHA.<br /> - Hoán đổi lãi suất qua ngân hàng trung gian: do không có thể<br /> tin về nhau nên NHA và NHB không thể thỏa thuận trực tiếp<br /> với nhau nên tìm đến một NH trung gian.<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> L/O/G/O<br /> <br /> Thank You!<br /> <br /> www.trungtamtinhoc.edu.vn<br /> <br /> 4<br /> <br />