intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Bài giảng Sinh lý vật nuôi: Chương 3 - Phạm Kim Đăng

Chia sẻ: Manh Manh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:22

Thêm vào BST
Báo xấu
98
lượt xem 12
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trình bày Sinh lý nội tiết, chương 3 thuộc Bài giảng Sinh lý vật nuôi sẽ đem đến cho người học một số kiến thức về đại cương về nội tiết và hocmon với nguồn gốc, phân loại hormone, cơ chế, sinh lý các tuyến nội tiết, tuyến giáp trạng. Tham khảo bài giảng để nắm nội dung cụ thể.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Sinh lý vật nuôi: Chương 3 - Phạm Kim Đăng

  1. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 Ch−¬ng 3. Sinh lý néi tiÕt § §¹i c−¬ng vÒ néi tiÕt & hocmon * TuyÕn néi tiÕt (Endocrine gland): TiÕt c¸c chÊt ho¹t tÝnh sinh häc, ®æ trùc tiÕp vµo m¸u, t¸c dông kÝch thÝch, ®iÒu hßa c¸c qu¸ tr×nh trong c¬ thÓ T’ néi tiÕt T’ ngo¹i tiÕt - Kh«ng èng dÉn (gland less duct) - Cã èng dÉn - §æ trùc tiÕp vµo m¸u - §æ vµo xoang - §Æc hiÖu ?? * Hormone (harman = kÝch thÝch) ChÊt truyÒn tin ho¸ häc tuÇn theo m¸u, tõ n¬i sinh ®Õn nơi tiÕp nhËn (®Ých) ph¸t huy t/d sinh häc cao, ®−îc ®iÒu hoµ = feed-back 1. Nguån gèc - TuyÕn néi tiÕt (Classical Hormone) - HÖ TK: (Neuro Hormone): TB TK ti t + Hypothalamus, TK TV (Adrenalin, Noradrenalin, Axetylcholin) - TB, t/c côc bé (Local Hormone): ®iÒu tiÕt c/n TB gÇn kÒ hoÆc ngay trong c¬ quan néi tiÕt (kh«ng cÇn m¸u v/c) + Somatostatin (tuyÕn tôy) ø/c tiÕt insulin, glucagon + H¹ vÞ tiÕt Gastrin tiÕt dÞch vÞ + T¸ trµng tiÕt Secretin dÞch tuþ H. t TB n i ti t vào d ch ngo i bào H. t TB TK theo vào máu ñ n kích thích TB ñích tu thư ng th n thu c nhóm H. c ñi n) H. t TB TK theo s i tr c vào synap kích (Adrenaline, Noradrenaline = ch t d n truy n TK (Acetylcholin, Adrenaline, Noradrenaline) thích TB g n k (ñích) H. t TB n i ti t ñư c máu v/c ñ n TB ñích d- ñ n kích thích TB ñích e- kích thích b n thân TB ti t Khoa CN&NTTS - ðHNN1 1
  2. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 Melatonin ngñ, nhÞp sinh häc M« mì Leptin §iÒu khiÓn ThÌm ¨n C¸c tuyÕn néi tiÕt quan träng trong c¬ thÓ 2. Phân lo i hormone: Theo c u t o (4 nhãm), tính tan (2 lo i) 2.1. DÉn xuÊt cña a.a: dÉn xuÊt tyrosine (T/h ñơn gi n và nhanh hơn) - C/yÕu d¹ng kÕt hîp, d¹ng tù do Ýt H. tuû th−îng thËn H. tuyÕn gi¸p (Adrenalin, Noradrenalin) (T4 -Thyroxine, T3 -Triiodothyronine) Hoà tan trong nư c Hoà tan trong lipid T/d = H-màng T/d = H-gen 2.2. Peptide vµ Protein (3 400 a.a) Hoà tan trong nư c - T/h ë l−íi néi chÊt nguyªn sinh d¹ng pro–hormone (peptid dµi h¬n) - T/d = H - mµng 2.3. Steroid (tan trong lipid) Nh©n: Cyclopentan–perhydro phenantren - T/h tõ cholesterol d−íi xúc tác hÖ enzyme néi bµo (vá th−îng thËn, sinh dôc, nhau thai) -Ngoµi ra cßn calcitriol (chÊt chuyÓn ho¸ VTM D3 ®−îc t/h ë thËn) - PhÇn lín h/® trùc tiÕp (tr testosteron sp’ h/® dihydro-testosteron) - Trong m¸u ë d¹ng k/h protein v/c ñ c hi u - Khi t/d k/h receptor ®Æc hiÖu nh©n t/d lªn ADN TB ®Ých adrenalin t/d ngay (phót), steroid ph¶i sau vµi giê Khoa CN&NTTS - ðHNN1 2
  3. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 2.4. Eicosanoid (hîp chÊt cña a.xÝt bÐo): • T¹o thµnh tõ arachidonic (axÝt bÐo kh«ng no 20 C, nhiÒu nèi ®«i) • Prostaglandin (phÇn lín c¸c m«), Leukotriene (b¹ch cÇu), Thromboxane (b¹ch cÇu vµ c¸c m« kh¸c) • T/d t¹i chç, c¸c tÕ bµo gÇn kÒ Mét sè vÝ dô vÒ ph©n lo¹i theo cÊu t¹o ho¸ häc Nhãm hormone Hormone N¬i tiÕt TRH (Thyrotropin Releasing H) Hypothalamus ACTH (Adreno Cortico Tropin H) TiÒn yªn Peptid Insulin, Glucagon TuyÕn t y Vazopressin (Anti Diure H) Nh©n trªn thÞ, c¹nh n·o thÊt Andrenalin, Noradrenalin Tuû th−îng thËn D n xu t amin Thyroxin TuyÕn gi¸p Cortisol, Aldosteron Vá th−îng thËn β_estradiol Buång trøng Steroid Testosteron Tinh hoµn Progesteron ThÓ vµng Prostaglandin PhÇn lín c¸c m« Eicosanoid Leucotrien, Tromboxan B¹ch cÇu 3. S v n chuy n hormone - H. hoà tan trong nư c (catecholamine, peptide): t do (tr GH, IGF1) - H. hoà tan trong ch t béo (steroid, thyroid): k t h p protein v/c (ñ c hi u ho c không ñ c hi u) Protein v/c ñ c hi u Protein v/c không ñ c hi u CBG (Cortisol - Binding Globulin) Albumin và prealbumin v/c SHBG (Sex Hormone Binding Globulin) steroid, thyroid DBG (VTM D - Binding Globulin) NhiÒu H. l−u th«ng trong m¸u b»ng 1 protein v/c ®Æc hiÖu Mao qu¶n H-VËt t¶i 4. §Æc tÝnh sinh häc cña hormone - Kh«ng ®Æc tr−ng loµi: HTNC, HCG - §Æc hiÖu víi c¬ quan (do receptor) H. s.dôc ¶/h c¬ quan s/d (¶/h c¬ quan kh¸c nh−ng kh«ng râ) - Ho¹t tÝnh sinh häc cao (µmol, nmol, pico mol): 1g insulin g©y gi¶m ®−êng huyÕt 125.000 thá - T/d qua l¹i, hiÖp ®ång hoÆc ®èi kh¸ng - ðiÒu hoµ nhê TK – TD và feedback Hµm l−îng rÊt thÊp: µmol=10-6mol , nmol=10-9mol, picomol=10-12mol khã t¸ch chiÕt, ®Þnh tính, ®Þnh l−îng chÝnh x¸c MiÔn dÞch phãng x¹ RIA (Radio Immuno Assay) & 1 d¹ng cña RIA: ELISA (Enzym Linked Immunosorbent Assay) Khoa CN&NTTS - ðHNN1 3
  4. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 5. C¬ chÕ t¸c dông cña hormone H – mµng, H-gen vµ H–Enzyme Steroid H. tuy n giáp Peptide, amin Receptor b n ch t protein: thi u ho c c u trúc b t thư ng ??? Thi u receptor GH (còi c c), receptor VTM D (còi xương), receptor H. sinh d c ñ c (r i lo n phát tri n gi i tính) 5.1. C¬ chÕ H–Mµng: (H. cã träng l−îng ph©n tö lín) • Hormone (The first messenger): mang tin TK ®Õn TB thay ®æi tÝnh thÊm mµng xóc t¸c v/c tÝch cùc vµo ho¹t ho¸ men xóc t¸c hinh thµnh th«ng tin néi bµo (The second messenger) • Cã Ýt nhÊt 5 lo¹i th«ng tin thø 2: ATP AMPvßng (Adenosine Mono Phosphate Cycle) GTP (Guanosin Triphosphate) GMP vßng IP3 (Inositol Triphosphate) PI (phosphatidyl inositol) Diacylglycerol (hay Diglyceride) Ion Ca2+ NH2 N N NH2 N N N H N N O CH2 N O C H Adenylcyclaza O H H H H C C C H H O P O OH H C C OH OH OH O O O H C O P O ~ P O ~ P OH OH OH OH AMPvßng ATP The second messenger) Khoa CN&NTTS - ðHNN1 4
  5. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 T¸c dông cña Adrenalin vµ glucagon H ChÊt T.T1 R Mµng TB ho¹t ho¸ Adenylcyclaza ATP AMPvßng (chÊt T.T 2) ho¹t ho¸ ®−êng huyÕt KINAZA Vµo m¸u Photphorylaza b Photphorylaza a (v« ho¹t) ( ho¹t ®éng) Glycogen Glucose-1 P G.6.photphataza Glucose-6 P Glucose T¸c dông hormone lªn trao ®æi lipit qua AMPc (lipocain, tiroxin liÒu cao ….) H ChÊt T.T1 R Mµng TB ho¹t ho¸ Adenylcyclaza ATP AMPvßng (chÊt T.T 2) ho¹t ho¸ triglyxerit-lipaza Lipit Glyxªrin + AxÝt bÐo 5.2. C¬ chÕ H–gen: (steroid ) C¬ chÕ chung HRE = H. Responsive Element khëi ®éng tæng hîp protein ë bµo t−¬ng Khoa CN&NTTS - ðHNN1 5
  6. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 C¬ chÕ t¸c ®éng lªn ADN T/h protein: ADN ARN-polymeraza më xo¾n kÐp - Gen t/h protein trªn ADN ∈ ®ãng më gen O (Operator - vËn hµnh, tiÒn khëi ®éng) - Gen O ®−îc ®/khiÓn bëi R-G (Regular Gene) = sinh chÊt øc chÕ R ( 2 ®Çu: R & R’) + NÕu H b¸m vµo R’ më gen O tæng hîp P + NÕu H b¸m vµo R ®ãng gen O→ kh«ng më xo¾n kÐp ADN R-G P O ADN ARNm R chÊt øc chÕ R’ Ribxom Hormon Protein 5.3. C¬ chÕ H–men - T/d Co-enzim: t¨ng hoÆc ø/c enzyme VD: men NADF-transhydrogenaza xóc tiÕn sù v/c hydro tõ NADFH2 ®Õn NAD d−íi ¶/h cña oestrogen ë m« s.dôc: Oestrol + NADFH2 → Oestradiol + NADF Oestradiol + NAD → Oestul + NADH2 NADH2 + NAD → hormon NADF + NADH2 - HiÖu qu¶ nµy xóc t¸c q/tr×nh chuyÓn ®iÖn tö vµ hydro trong h« hÊp, t¨ng chuyÓn ho¸ E, t¨ng h« hÊp m« bµo gi¶i thÝch HF m¹nh khi ®éng dôc 6. Sù ®iÒu hoµ néi tiÕt vïng d−íi ®åi - Trung t©m TK, cÇu nèi TK - néi tiÕt, c/n néi tiÕt - TiÕt 2 nhãm hormone (®iÒu hoµ h/® néi tiÕt ®Æc biÖt tuyÕn yªn) Nhãm gi¶i phãng Nhãm øc chÕ RF: Releasing Factor IF: inhibiting Factor t¨ng c−êng h/® c¸c tuyÕn øc chÕ h/® c¸c tuyÕn [H] trong m¸u rÊt thÊp thay ®æi bÖnh (−u, nh−îc n¨ng) ®iÒu hoµ (TK-TD, feed-back) Khoa CN&NTTS - ðHNN1 6
  7. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 C¸c hormone Hypothalamus cã t¸c dông ®iÒu hoµ néi tiÕt (RF, IF) Hormone CÊu Hormon tuyÕn yªn t−¬ng øng T¸c dông Hypothalamus tróc Tªn ®Çy ®ñ Tªn tiÕng viÖt Tirotropin Releasing Peptit Thyroid Stimulating G©y tăng tiÕt TSH tiÒn yªn KÝch gi¸p tr¹ng tè Factor (TRF) (3 aa) Hormone Cortico Releasing Factor Peptit Adeno Cortico Tropin KÝch vá th−îng G©y tăng tiÕt ACTH tiÒn yªn (CRF) (41 aa) Hormone thËn tè Gonadotropin Releasing Peptit Gonado Stimulin Hormone H. G©y tiÕt FSH vµ LH tiÒn yªn KÝch dôc tè Factor (GnRF) (10 aa) (FSH-LH) h−íng thuú Somatotropin Releasing Peptit G©y tiÕt STH tiÒn yªn tr−íc Factor (SRF) (44 aa) KÝch tè sinh tr−ëng tuyÕn Somato Tropin Hormone Somatotropin Inhibiting Peptit (Growth H) yªn øc chÕ tiÕt STH cña tiÒn yªn Factor (SIF) (14 aa) Prolactin Releasing Peptit G©y tiÕt Prolactin tiÒn yªn Factor (PRF) Prolactin KÝch nhò tè Prolactin Inhibiting amin øc chÕ tiÕt Prolactin cña tiÒn yªn Factor (PIF) Peptit G©y co bãp c¬ tr¬n tö cung, èng H. Oxytoxin Tõ nh©n trªn thÞ & nh©n oxytoxin h−íng (9 aa) dÉn tuyÕn vó c¹nh n·o thÊt theo sîi trôc thuú Chèng bµi niÖu (ADH-Antidiure Peptit xuèng thuú sau tuyÕn yªn H chèng lîi niÖu sau Vazopressin (9 aa) H.) H. Melanotropin Releasing Peptit G©y tăng tiÕt MSH tuyÕn yªn h−íng Factor (5 aa) Melanocyte Stimulating KÝch h¾c tè thuú Melanotropin Inhibiting Peptit Hormone giua øc chÕ tiÕt MSH tuyÕn yªn Factor (3 aa) Ngo¹i c¶nh KÝch thÝch tõ (to, a/s, ®é Èm …) bªn trong Hypothalamus Feed-back vßng ng¾n RF IF + - Feed-back vßng dµi c −í uú gi÷a tr uú u th thuú sa th (MiÒn vá TT, Gi¸p tr¹ng,, SD, Gan) (TuyÕn ®Ých) Tham kh¶o Hocmon C¬ quan ®Ých B. SInh lý c¸c tuyÕn néi tiÕt § 1- TuyÕn yªn (Hypophyse) I. CÊu t¹o (3 thuú) - VÞ trÝ: hè yªn cña x−¬ng b−ím Hypothalamus • §/m vµo 2 lÇn mao qu¶n: RF IF - HÖ thèng 1 nhËn chÊt tiÕt + - hypothalamus vµo hÖ mao qu¶n thø cÊp yÕ c Tham kh¶o tu í i÷a n) ú tr− - HÖ mao qu¶n thø 2 ph©n bè úg (th huú au cho c¸c TB tiÕt thu uú ú s u ) TK t (th hu t Khoa CN&NTTS - ðHNN1 7
  8. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 II. C¸c kÝch tè tuyÕn yªn 1. Hormone thuú tr−íc C¸c hormone thuú tr−íc tuyÕn yªn vµ c¸c tuyÕn ®Ých cña chóng 1.1. H. sinh tr−ëng (STH -Somatotropin Hormone GH - Growth Hormone) - Protein, 2 LK disulfur. Kh«ng c¬ quan ®Ých (duy nhÊt) Chøc n¨ng sinh lý “chuyÓn ho¸” KT biÖt ho¸ TB sôn KT c¬ thÓ sinh tr−ëng KT s¶n xuÊt IGF-1 GH KT tæng hîp Protein KT ph©n gi¶i Lipit KT t¹o glucose T¨ng ®−êng huyÕt Gi¶m s/d glucose - Tæng hîp protid (GH t/® lµm a.a dÔ dµng vµo TB) - KT gan t¹o Somatomedin kÝch thÝch sulfat ho¸ canxi (cèt ho¸) - ↑ ®−êng huyÕt = KT tiÕt glucagon ®¸i ®−êng s.lý - Tho¸i ho¸ lipit cung cÊp E ↑axÝt bÐo tù do huyÕt t−¬ng KiÓm so¸t Rèi lo¹n ThiÕu hôt (nh−îc) Tr−íc dËy th× → chøng GH-RH GH-RH ng−êi lïn, tÝ hon (trÝ tuÖ b×nh th−êng, bÊt th−êng gen tæng hîp STH) Thõa GH (−u) Tr−íc dËy th× → chøng khæng lå Sau dËy th×→ chøng to cùc Khoa CN&NTTS - ðHNN1 8
  9. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 1.2. KÝch gi¸p tè (TSH: Thyroid Stimulating H.) glycoprotein, tuyÕn ®Ých: tuyÕn gi¸p Chøc n¨ng sinh lý - Qua H. t’ gi¸p ↑ chuyÓn ho¸ c¬ b¶n (nhÞp tim, h« hÊp), ↑chuyÓn ho¸ glucid vµ nit¬. - KT trùc tiÕp qu¸ tr×nh tho¸i ho¸ lipit ë m« mì - T¨ng c−êng hÊp thu I2 m¸u t/h tiroxin vµ thóc ®Èy ho¹t tÝnh men ph©n gi¶i tireoglobulin t¹o tiroxin KiÓm so¸t - TRH (d−íi ®åi) tiÕt TSH - øc chÕ b»ng feed-back tõ c¸c H. tuyÕn gi¸p (T3, T4) 1.3. KÝch vá th−îng thËn tè (ACTH: Adenocorticotropin H.) - Polypeptid 39 a.a, vÞ trÝ 25 39 thay ®æi ∈ loµi - TuyÕn ®Ých: vá th−îng thËn T¸c dông - §iÒu tiÕt trao ®æi ®−êng qua KT tiÕt glucocorticoid vµ trao ®æi kho¸ng qua Mineralocorticoid KiÓm so¸t: CRH: Corticotropin R.H (d−íi ®åi) vµ c¸c H. vá th−îng thËn qua feed-back - Stress g©y t¨ng tiÕt ACTH → t¨ng tiÕt H. vá th−îng thËn −u n¨ng: héi chøng Cushing (t¨ng c−êng tiÕt H. chuyÓn ho¸ ®−êng) - GÇn ®©y ph¸t hiÖn ACTH ¶/h ®Õn n·o, trÝ nhí, hµnh vi 1.4. KÝch dôc tè (GSH: Gonado Stimulin Hormone) FSH: Folliculo Stimulin H. LH: Luteino Stimulin H. (kÝch no·n tè) (kÝch hoµng thÓ tè) §Òu lµ glycoprotein C¸i: KT bao no·n ph¸t triÓn → C¸i: KT chÝn & rông trøng thÓ tiÕt oestrogen → t/d lªn vµng tiÕt progesteron ®−êng sinh dôc §ùc: KT s¶n xuÊt testosteron §ùc:KT èng dÉn tinh, sinh tinh cña tÕ bµo kÏ (Leydig) ph¸t triÓn → KT t¹o tinh KiÓm so¸t: do GnRH (Gonadotropin RH.) & H. sinh dôc Khoa CN&NTTS - ðHNN1 9
  10. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 1.5. KÝch nhò tè (prolactin): protein, 3 cÇu disulfur T¸c dông - Cã thai tiÕt liªn tôc, KT thÓ vµng tiÕt progesteron tr−íc khi tiÕt ë nhau thai vµ KT tiÕt s÷a ngay sau ®Î - øc chÕ tiÕt FSH, LH −/c ®éng dôc - G©y b¶n n¨ng lµm mÑ. Gµ l¬go kh«ng Êp do [prolactin] thÊp. Tiªm prolactin→ Êp - Thµnh thôc vÒ tÝnh, bao no·n tiÕt oestrogen tuyÕn vó ph¸t dôc (®Öm, èng dÉn). Trøng rông → thÓ vµng tiÕt progesteron → KT bao tuyÕn ↑, s÷a ®−îc tiÕt khi cã prolactin KiÓm so¸t: PRH vµ PIH (dopamine) d−íi ®åi - TRH (d−íi ®åi), oestrogen, stress, c¸c chÊt KT (thuèc phiÖn, nicotin & mét sè thuèc an thÇn) T¨ng c¶m gi¸c TK 2. Hormon thuú gi÷a (MSH: Melanocyte Stimulating H.) - KÝch h¾c tè→ thay ®æi mµu da , ®iÒu hoµ: MIF vµ MRF 3. C¸c hormon hËu yªn: Oxytoxin & Vazopressin - Peptit (9 a.a), tõ TB TK nh©n trªn thÞ & nh©n c¹nh n·o thÊt - §V cã vó: ADH cã a.a8: Arg (lîn, hµ m·: Lys), a.a3: Phe - Oxytoxin ≠ ADH ë 2 a.a (sè 8: Leu, sè 3: Isoleu) - Tõ peptit dµi c¾t ng¾n t¹o 2 neurophysin ®Æc hiÖu (neurophysinI cho oxytoxin, neurophysinII cho ADH). Phøc oxytoxin-neurophysinI & vazopressin-neurophysinII theo sîi trôc vµo hËu yªn. Khoa CN&NTTS - ðHNN1 10
  11. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 2.1. T¸c dông ADH: chèng lîi niÖu, ↑t¸i hÊp thu H2O ë thËn. Co m¹ch→↑Pa - C¬ chÕ: ho¹t ho¸ hyaluronidaza ph©n gi¶i hyaluronic th−îng b× èng thËn → hÊp thu n−íc ë èng thËn - Khi thiÕu (tæn th−¬ng d−íi ®åi) → ®¸i th¸o nh¹t (®¸i nhiÒu, kh¸t n−íc→ uèng nhiÒu). Sù t¨ng tiÕt → ø n−íc, t¨ng Pa nh−ng nhanh chãng nhÊt thêi Oxytoxin: - Co c¬ tr¬n tö cung, ®−êng sinh dôc c¸i nãi chung → thóc ®Î - KT co bãp c¬ tr¬n tuyÕn vó → KT tiÕt s÷a - ø/d: Thô tinh nh©n t¹o→ KT nhu ®éng t/c ®−a nhanh tinh trïng gÆp trøng → t¨ng tû lÖ thô thai. Thóc ®Î 2.2. KiÓm so¸t - §iÒu hoµ ADH th«ng qua ASTT m¸u: (↑ASTT→ tiÕt nhiÒu, ↑ ASTT↓→ ↓ tiÕt) khi mÊt n−íc m¸u ®Æc ↑ tiÕt - Khi KT nóm vó, c¬ quan s.dôc t¨ng tiÕt oxytoxin §iÒu hoµ tiÕt ADH -TB nhËn c¶m thÈm thÊu ë Hypothalamus - TB nhËn c¶m ASTT trong hÖ tuÇn hoµn § 2. tuyÕn gi¸p tr¹ng (Thyroid gland) - MÆt ngoµi khÝ qu¶n : 2 thuú 2 bªn + mét eo ë gi÷a T4 T3 Thyroxine Triiodothyronine TB tiÕt (TB nang tuyÕn) TiÕt T3 vµ T4 Bao tuyÕn ChÊt keo TB c¹nh nang (canxitonin ↓Ca++ huyÕt Khoa CN&NTTS - ðHNN1 11
  12. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 1. Sinh tæng hîp T3 & T4 - DÉn xuÊt cña a.a tyrosine. - T3, T4 + globulin Tireoglobulin dù tr÷ ë xoang bao tuyÕn. D−íi t/d cña TSH tiÒn yªn → thyroxine - Tæng hîp cÇn 2 yÕu tè: Iod (ngo¹i sinh, néi sinh) & protein tuyÕn gi¸p thyroglobulin. Qua 4 b−íc: B1: TB tuyÕn gi¸p thu nhËn, c« ®Æc Iodur Iod (T.¨n, n−íc) hÊp thu ë ruét d¹ng (I-) ®Õn tuyÕn gi¸p gi÷ l¹i B2: Oxy ho¸ iod: 2I- peroxydaza 2e- + I2 B3: G¾n Iod lªn a.a tirozin t¹o MIT vµ DIT COOH I COOH HO CH2 CH HO CH2 CH I2 + Iodinaza Tyrosine NH2 MIT NH2 I COOH HO CH2 CH I DIT NH2 B4: T¹o T3 vµ T4 I I COOH * MIT + DIT T3 HO O CH2 CH I NH2 I I COOH * DIT + DIT T4 HO O CH2 CH I I NH2 2. T¸c dông cña Thyroxine TB ®Ých: c¸c TB c¬ thÓ, ®/b c¬, TK, gan, phæi, thËn ChuyÓn ho¸ - T¨ng dÞ ho¸ (oxy ho¸) sinh nhiÖt (nh−îc n¨ng→ chèng rÐt kÐm, th©n nhiÖt gi¶m) - ↑ ph©n gi¶i gluxit, lipit, protein n¨ng l−îng (−u n¨ng → con vËt gÇy, ↓ thÓ träng) + Gluxit: → ↑ hÊp thu glucose ë ruét → ↑ chuyÓn glycogen → glucose ë gan + Protein: → ↑ dÞ ho¸, bµi xuÊt nit¬, c©n b»ng protein + Lipit: → ↑ huy ®éng axÝt bÐo tù do + N−íc: ø/c t¸i hÊp thu n−íc èng thËn → n−íc tiÓu nhiÒu Khoa CN&NTTS - ðHNN1 12
  13. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 Sinh tr−ëng ph¸t dôc - ¶/h dinh d−ìng da, l«ng. KT sôn liªn hîp sinh x−¬ng - G©y biÕn th¸i nßng näc - KT sinh tr−ëng, ph¸t dôc bµo thai, hÖ TK, x−¬ng bµo thai (thiÕu ë thêi kú bµo thai → ®Çn ®én, kÐm ph¸t triÓn) - Gia cÇm: ↑ tû lÖ Êp në → bæ sung KI cho gµ ®Î - KT biÓu m« tuyÕn vó, ↑t/h protein, mì s÷a ↑s¶n l−îng s÷a - Khi thiÕu → ngõng ®éng dôc - ¶/h TKTW & thùc vËt (c¾t tuyÕn gi¸p → kh«ng lËp ®−îc PXC§K) 3. Khi rèi lo¹n * −u n¨ng: Basedow - ↑ H. gi¸p tr¹ng → thiªu ®èt hÕt dinh d−ìng → cung cÊp E → gÇy gß → m¾t låi, dÔ xóc c¶m, ↑ th©n nhiÖt * Nh−îc n¨ng - B−íu cæ (thiÕu I→ nhu cÇu lín→↑gian chÊt tuyÕn gi¸p→ b−íu) - ThÇn kinh kÐm ph¸t triÓn → ®Çn ®én - ↓ nhÞp tim, ↓ Pa 4. T¸c dông cña canxitonin - ↓ caxi huyÕt. C¬ quan ®Ých: x−¬ng, thËn ↓ gi¶i phãng Ca x−¬ng, ↑ bµi xuÊt Ca++ ë thËn - §iÒu hoµ: qua sù ↑[Ca++] huyÕt § 3. tuyÕn cËn gi¸p (Parathyroid gland) - C¹nh tuyÕn gi¸p, tiÕt Parathyroid (PTH) cïng canxitonin vµ VTM D tham gia vµo chuyÓn ho¸ Ca, P -B/chÊt: protein 1. T¸c dông cña PTH: ®iÒu hoµ canxi, photpho ThËn X−¬ng èng thËn xa: ↑t¸i hÊp thu Ca++ Huy ®éng Ca++ tõ x−¬ng èng thËn gÇn: ↓ hÊp thu PO4--- T¨ng Ca++ huyÕt Khoa CN&NTTS - ðHNN1 13
  14. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 2. Rèi lo¹n −u n¨ng • ↑ PTH mÊt Ca x−¬ng, th−êng g©y sái thËn (ø ®äng photphat Ca c¸c m« mÒm) • BÖnh Reckling-Hausen: mÊt Ca++ x−¬ng, t¹o hèc, dÔ g·y Nh−îc n¨ng: ↓ canxi huyÕt→ co giËt → chÕt 3. §iÒu hoµ: ∈[Ca++] huyÕt, khi [Ca++]↑→ gi¶m tiÕt PTH vµ ng−îc l¹i § 4. TuyÕn tuþ (panereas) Ngo¹i tiÕt Néi tiÕt DÞch tuþ Hocmon (3TB tiÓu ®¶o (tiªu ho¸) Langerhans) TB α (A) TB β (B) TB δ (D) (Glucagon) (Somatostatin) (Insulin) ↑®−êng huyÕt ↓®−êng huyÕt - Ngoµi ra, TB F (PP) tiÕt 1 polypeptid (36 aa) t/d lªn ®−êng ruét Glucagon (+) Insulin A B (-) (+) (-) (-) (-) D (-) Somatostatin F (PP) Polypeptide Pancreatic (PP) Ngu n g c và s ñi u ti t l n nhau gi a các hormone tuy n tu Khoa CN&NTTS - ðHNN1 14
  15. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 1. C¸c hormon tuyÕn tôy 1.1. Insulin • Polypeptid M¹ch β 30 a.a M¹ch α 21 a.a • T¸c dông: ↓ ®−êng huyÕt (2 h−íng) ↑ ph©n gi¶i & ↓ t¹o ®−êng sö dông glucose ↑o.x.h ↑ V/c glucose m« ↓T¹o glucose vµo bµo glucose míi c¬, m« ↑Ch.ho¸ ↓ qu¸ tr×nh glucose mì glycogen glucose ↑T/h glycogen + a.bÐo ë gan = Ho¹t ho¸ photpho- diesteraza chuyÓn AMP→ATP Hexokinaza Insulin Hexokinaza* Glucose Hexokinaza* Glycogen C¸c t¸c dông chÝnh cña Insulin ↑ •↑ hÊp thu glucose ë nhiÒu TB • Gi¶m glucose huyÕt ↑ •↑ tæng hîp glycogen ë gan ↑ •↑ dù tr÷ glycogen ë TB • Gi¶m t¹o glucose ↑ •↑ dù tr÷ triglyceride TB Insulin ↑tæng hîp triglyceride • ↓ [axÝt bÐo tù do] huyÕt t−¬ng ↑ •↑ hÊp thu a.a ë nhiÒu TB ↓ [a.a] huyÕt t−¬ng ↑ •↑ tæng hîp protein Khoa CN&NTTS - ðHNN1 15
  16. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 1.2. Glucagon - Polypeptit (29 a.a) do TB α , l−u th«ng d¹ng tù do ↑ - T/d:↑ [glucose] huyÕt (cïng chiÒu Adrenalin) ↑glycogen tho¸i ho¸ → glucose protein KT tuû ø/c t/h lipit ë ChuyÓn gan th/thËn tiÕt → a.a→glucose adrenalin 1.3. Somatostatin - Peptit (14 a.a), do TB D tuþ (ngoµi ra cßn do hypothalamus) - ø/c gi¶i phãng c¸c H: insulin, glucagon vµ GH (STH) 2. §iÒu hoµ bµi tiÕt • [glucose] huyÕt cao→ KT d©y X→ tôy→ tiÕt insulin • STH tuyÕn yªn, [a.a]↑ m¸u tiÕt c¶ hai 3. Rèi lo¹n • ¦u n¨ng: (u) thõa insulin ↓®−êng huyÕt ¸c tÝnh må h«i, ↓ Pa ↑ • Nh−îc n¨ng:↑®−êng huyÕt ®¸i ®−êng ®ãi, kh¸t, sót c©n mÊt G c¹n dù tr÷ hydratcarbon oxh lipit t¹o E xªton niÖu Lipit oxy ho¸ → a.axetic→ Axetyl CoA → → axªto axÝt→ axªton→ thÓ xªton - Xªton k/hîp kiÒm dù tr÷→ ↓[kiÒm] → mÊt c©n b»ng acid-baz¬ → tróng ®éc, h«n mª, chÕt - C¬ thÓ mÊt n−íc → ph¸ ho¹i tuÇn hoµn n·o, h«n mª, chÕt § 5: TuyÕn th−îng thËn (Adrenal gland) Sîi tr−íc h¹ch giao c¶m TB TuyÕn Vá TB s¶n xuÊt Tuû catecholanin Líp l−íi TB TK Líp bã Líp cÇu - N¹o bá miÒn tuû → con vËt sèng MiÒn nµo quan träng h¬n? C¾t bá 2 tuyÕn → con vËt chÕt Khoa CN&NTTS - ðHNN1 16
  17. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 I. Vá th−îng thËn ®Òu lµ steroid (3 nhãm) Nhãm glucocoticoid Nhãm minera cocticoid (oxycocticoid) (Deoxycocticoid) • ChuyÓn ho¸ gluxit, protein C©n b»ng ion, ch/ ho¸ kho¸ng vµ sinh ®−êng míi Deoxycocticosteron (DOC) (Cocticosteron, Coctisol) Aldosteron Nhãm H. sinh dôc Androgen, Oestrogen, Progesteron. Chøc n¨ng c¸c nhãm (xem s¬ ®å) T¸c dông sinh lý hormone vá th−îng thËn SINH D C TRAO ð I CH T nhãm H. sinh dôc ChuyÓn ho¸ Gluxit, Lipit, protein & C¸c t¸c dông kh¸c Androgen, oestrogen, progesteron trao ®æi muèi kho¸ng id Al i co do B×nh th−êng kh«ng biÓu hiÖn, khi ct co ste cã u → nam ho¸ ë con g¸i * Corticoid: co r lu on (androgen) & dËy th× sím ë con trai - G©y suy gi¶m MD → duy tr× m¶nh G ghÐp (do ↓ b/c eosin & b/c lympho) Trao ®æi Na+, K+ - Chèng viªm: −/c h/® colagen → LIPIT -T¸i hÊp thu Na+ ë èng thËn chèng viªm ë 1 sè bÖnh thÊp khíp - ø/c tæng hîp lipit & th¶i K+ ra n−íc tiÓu - ↑ph©n gi¶i lipit→↑ [a.bÐo] →↑ * Chèng stress: +Do gi÷ Na+→ gi÷ n−íc, tù do & [cholesterol] m¸u C¬ chÕ: stress → vá n·o → CRF →nÕu c¾t→ chÕt (mÊt n−íc) → (vïng d’ ®åi) → ACTH (tiÒn yªn) → coctisol, aldosteron (vá th.thËn)→ → t¨ng ®Ò kh¸ng GLUXIT PROTEIN • ↑®ång ho¸ (glycogen ë gan) KT ph©n huû protein t¹o a.a ë da, * Chèng viªm, chèng dÞ øng: • ↓ sö dông glucose ngo¹i vi c¬, hÖ lympho → ↑ nit¬ n−íc tiÓu Cortisol KT TB ®Ých t¹o Macrococtin (chèng viªm rÊt m¹nh). → KT t¹o ®−êng tõ a.a→ ®iÒu trÞ ø/c vËn chuyÓn a.a qua mµng coctisol l©u → ®¸i ®−êng ë gan cã t/d ®ång ho¸, t¨ng thu - ↑ tÝnh thÊm mao qu¶n b/c ↑ hÊp thu glucose ë ruét → ↑ nhËn a.a, t¹o nhiÒu men cho sinh xuyªn m¹ch vµ di chuyÓn vÒ phÝa ®−êng huyÕt ®−êng míi & chuyÓn ho¸ a.a tæn th−¬ng (MD Ko ®Æc hiÖu) CH2OH 21 CH3 25 C O CH3 C C CH3 C CH3 20 C CH3 CH3 17 11 Enzyme P-450scc 19 c d Ho¹t ho¸ bëi OH 1 CH 3 ACTH 3 a b Pregnenolone OH 6 5 Cholesteron Androgen (líp l−íi) Glucocorticoids (líp bã) O Dehydroepiandrosterone CH2OH C O Tæng hîp OH OH Androgen & OH Glucocorticoid O Cortisol ë miÒn vá Androstenedione O CH2OH C O O OH OH Testosteron CH3 C17 CH3 O O Corticosterone Khoa CN&NTTS - ðHNN1 17
  18. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 II. Tuû th−îng thËn - B/chÊt: Catecholamin tæng hîp tõ a.a tyrosine - Cßn cã ë tËn cïng d©y TK g/c. - CÊu t¹o, c¬ chÕ t/d biÕt râ m« h×nh n/c c¸c H. kh¸c OH OH HO CH CH2 HO CH CH2 NH CH3 NH2 OH OH Noradrenalin (Nor –No radical) Adrenalin M« ®Ých: gan, c¬ tr¬n, tim, m¹ch • T/d nh− TKg/c & cã t/d ch/ho¸ (noradrenalin kh«ng râ) • Mµng TB ®Ých cã 2 receptor α, β (khi k/h t/d ng−îc nhau) - Adrenalin + α ë TB da → co m¹ch (sî h·i lµm mÆt t¸i nhît) - Adrenalin + β → ↑ nhÞp tim, ↑huyÕt ¸p, ë gan ↑ glycogen ↑glucose m¸u, ë x−¬ng t¹o lactat, m« mì ↑ ph©n huû triglycerid Tim, m¹ch: ↑ h/® tim, co m¹ch (trõ m¹ch vµnh) → can thiÖp truþ tim m¹ch C¬ tr¬n: gi·n c¬ tr¬n d¹ dµy, ruét, tói mËt, bµng quang, phÕ qu¶n, co c¬ vßng p/x¹ → gi·n ®ång tö ThËn: ↑ t¹o renin (cÇu thËn)→ ↑ Pa → phï nÒ (viªm thËn→ tuÇn hoµn cÇu thËn trë ng¹i, TB §M cÇu thËn tiÕt renin) • ↑trao ®æi ®−êng: KT p/gi¶i glycogen ë gan, ø/c s/d glucose - M« mì, c¬ v©n: kh«ng cã G-6 phosphatase → ph©n huû glucogen kh«ng dõng l¹i ë glucose mµ lµ lactat • TKTW: ↑ c−êng HF • Vá th−îng thËn: ↑tiÕt ACTH (Adre & Nor chèng stress th«ng qua sù tiÕt c¸c H. miÒn vá →↑ ®Ò kh¸ng) • TuyÕn må h«i: ↑ tiÕt §iÒu hoµ: ↓®−êng huyÕt, ↓h/¸, stress lµ nh©n tè KT tiÕt H. miÒn tuû ./. Khoa CN&NTTS - ðHNN1 18
  19. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 § 6: TuyÕn sinh dôc A. TuyÕn sinh dôc ®ùc (tinh hoµn) Do TB kÏ n»m gi÷a c¸c èng sinh tinh(leydig) 1. H. sinh dôc ®ùc (Androgen - tÝnh ®ùc) TB kÏ tiÕt 95% Vá th/thËn: 5% OH CH3 • C/yÕu Testosteron ngoµi ra Androsteron, C17 dehydroepiandrosteron CH3 • Steroid 19C, cã nhãm OH ë C17 O Testosteron 2. T¸c dông sinh lý • §Æc tÝnh s/d s¬ cÊp: duy tr×, KT c¬ quan s/d & tuyÕn s/d phô • §Æc tÝnh s/d thø cÊp: giäng nãi, r©u, c¬ b¾p (mµo, cùa,…) • KT T§C, ↑®ång ho¸, t¹o m¸u (h/c, Hb ♂>♀), t/h protit c¬, ↑ ph©n gi¶i lipit → c¬ ↑ • ↑ Melanin dù tr÷ → da dµy ®en h¬n • KT chøc n¨ng ngo¹i tiÕt c¬ quan s/d ♂ • KT TK g©y ph¶n x¹ s/d • KT tuyÕn nhên, tuyÕn b· ↑tiÕt→ VK dÔ x©m nhËp → môn • KT sinh c¸c feromon → mïi hÊp dÉn → Khi thiÕn (mÊt k/n t/h testosteron): + C¬ quan s/d vµ tuyÕn s/d phô teo + MÊt p/x¹ s/d + Gi¶m h/® TK (HF, ø/c ®Òu yÕu) → g/s thiÕn → hiÒn + T¨ng tæng hîp lipit → bÐo (vç bÐo) 3. §iÒu hoµ bµi tiÕt - Thµnh thôc vÒ tÝnh, c¸c KT ngo¹i c¶nh (mïi, con c¸i, To, as, thøc ¨n…)→ hÖ TK→ vá ®¹i n·o→ hypothalamus→ RF → tuyÕn yªn→ FSH, LH. LH kÝch tinh hoµn tiÕt testosteron. Khoa CN&NTTS - ðHNN1 19
  20. Ph m Kim ðăng - B môn HS-SL 24/01/2008 C¬ chÕ ®iÒu hoµ tiÕt H. sinh dôc ®ùc B. TuyÕn sinh dôc c¸i Buång trøng ThÓ vµng Nhau thai Oestrogen Progesteron Progesteron, oestrogen, prolan (A, B), Relaxin 1. Hormone bu ng tr ng a. Oestrogen: TB h¹t biÓu m« buång trøng OH O OH Oestradiol Oestrone OH OH Oestriol OH OH T¸c dông + §Æc tÝnh s/d s¬ cÊp: KT c¬ quan s/d ♀: èng dÉn trøng, tö cung, ↑kÝch th−íc tuyÕn vó + §Æc tÝnh SD thø cÊp (mµo, l«ng, tiÕng kªu…) + KT x−¬ng ↑, ®Æc biÖt x−¬ng chËu + ↑t/h protein (< H. s/d ♂) + ↑ m¹ch m¸u d−íi da→ Êm h¬n + TÝch n−íc, muèi kho¸ng→ da c¨ng, ®Çy ®Æn + ↑ ®é mÉn c¶m c¬ tr¬n tö cung víi oxytoxin khi ®Î Khoa CN&NTTS - ðHNN1 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2