Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn
Báo cáo Tiến độ Đề án
026/05VIE
Điều tra và kiểm soát sự nứt hạt lúa trên đồng ruộng và
sau thu hoạch ở ĐBSCL, Việt Nam
MS5: BÁO CÁO SÁU THÁNG LẦN HAI
Tháng 5 - 2007
ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
1. Thông tin về cơ quan nghiên cứu
Tên đề án Điều tra và kiểm soát sự nứt hạt lúa trên đồng ruộng và
sau thu hoạch ở Đồng Bằng sông Mêkông của Việt Nam
Cơ quan Việt Nam Đại Học Nông Lâm
Lãnh đạo đề án Việt Nam TS Trương Vĩnh
Tổ chức phía Úc Đại Học Queensland
Nhân sự phía Úc PGS Bhesh Bhandari
GS Shu Fukai
Ngày bắt đầu Tháng 4_2006
Ngày hòan thành (nguyên bản) Tháng 3_2009
Ngày hòan thành (sửa lại) Tháng 4_2009
Chu kì báo cáo 6 tháng
Người liên lạc
Tại Úc: Lãnh đạo đề án
Tên: Bhesh Bhandari Telephone: +61733469192
Chức danh: Phó Giáo Sư Fax:+61733651177
Cơ quan: Đại học Queensland Email:b.bhandari@uq.edu.au
Tại Úc: Liên lạc hành chính
Tên: Ong Kerry Johnston Telephone: +61 7 3365 7493
Chức vụ: Nhân viên hỗ trợ nghiên
cứu
Fax: +61 7 33658383
Cơ quan: Đại học Queensland Email:
k.johnston@research.uq.edu.au
Tại Việt Nam: Lãnh đạo đề án
Tên: Trương Vĩnh Telephone: 84-8-7242527
Chức vụ: Trưởng Bộ Môn Công Nghệ
Hóa Học
Fax: 84-8-8960713
Cơ quan: Đại học Nông Lâm TP HCM Email: tv@hcmuaf.edu.vn
2
2. Tóm tắt đề án
Giảm thu hồi gạo nguyên do sự nứt hạt là một trong những vấn đề chính làm giảm thu
nhập và sự sẳn có của mặt hàng thực phẩm chủ lực cho nông dân ở ĐBSCL. Sự nứt hoặc
nứt tế vi từng phần của hạt lúa có thể xảy ra ngay trên đồng lúa do thời điểm/ tập quán thu
hoạch không đúng, do các điều kiện sấy sau thu hoạch chưa phù hợp hoặc xay xát chưa
thích hợp. Đề án này nhằm mục tiêu nhằm cải thiện chất lượng và giá trị luá gạo nhờ sự
tiếp cận tổng hợp giữa nông dân, chủ máy xay, người cung cấp dịch vụ, cán bộ khuyến
nông và cơ quan nghiên cứu. Một mục tiêu then chốt của đề án này là cải thiện kiến thức
tiểu nông hộ bằng cách tổ chức hội thảo và thao diễn cho các hợp tác xã nông dân trong
vùng để họ quan sát việc thu hoạch và kỹ thuật xử lý hạt nhằm hoàn thiện chất lượng hạt.
Các việc làm tương tự cho chủ nhà máy xay nhỏ để khuyến cáo họ lắp đặt các máy sấy
hay để cung cấp cho họ kiến thức kỹ thuật về chế độ sấy tối ưu thực tế. Một mục tiêu khác
của đề án là cải thiện năng lực cán bộ khuyến nông bằng cách cung cấp thông tin cập nhật
cho họ. Lý thuyết sấy hạt tiên tiến sẽ cải thiện thiết kế máy sấy tương lai. Các tổ chức giáo
dục có liên quan trong đề án sẽ cùng nhau làm việc để nâng cao năng lực cán bộ Đại Học
Nông Lâm.
3. Tóm tắt việc điều hành
Báo các này gồm các hoạt động từ 01 tháng 9 đến 30 tháng 4 năm 2007. Từ khi đề án bắt
đầu thực hiện vào tháng 4/2006, có 3 hợp tác xã (HTX) được chọn nhằm trang bị các
máy sấy, gặt để cung cấp cho tiểu nông hộ kiến thức kỹ thuật về thu hoạch và sấy tối ưu.
Trong sáu tháng cuối, một máy sấy 4 tấn (kèm năng lượng mặt trời) được lắp đặt ở HTX
Gò Gòn (thuộc Môc Hoá, Long An). Các số liệu đã được thu thập có hệ thống vào vụ
Đông Xuân (vụ khô) để định lượng hạt nứt trên đồng do thu hoạch sớm hay muộn của
nông dân. Các thí nghiệm ủ luá đã được thực hiện tại ĐH Queensland trên các giống luá
Úc để áp dụng khái niệm thư giãn phân tử vào sự mứt gạo. Các thí nghiệm trên hệ thống
máy sấy tầng sôi kết hợp ủ đã được tiến hành để xác định tính thích hợp về kỹ thuật của
loại máy này khi sấy luá ẩm độ cao của vụ mưa. Chương trình tập huấn và thao diễn cho
nông dân đã được tổ chức tại tỉnh Kiên Giang để phổ biến kiến thức đến nông dân về
thực tiễn của nứt lúa, sấy và thu hoạch. Đại Học Nông Lâm đã tân trang lại một phòng thí
nghiệm riêng cho chương trình CARD vì vậy tất cả các thiết bị thí nghiệm do CARD cấp
tiền đều đã được sắp xếp trong phòng. Các điều phối viên Việt Nam và Úc đã viếng thăm
Thailand và Philippines để học hỏi kinh nghiệm của họ về nứt gạo nhận biết về các hoạt
động hiện tại của họ liên quan đến xử lý sau thu hoạch luá gạo và tập huấn nông dân. Một
cán bộ của ĐHNL đã tham gia huấn luyện ở ĐH Queensland, Úc trong thời gian này.
4. Giới Thiệu và Thông tin cơ sở
4.6 Mục tiêu của đề án
Các mục tiêu cụ thể của đề án:
3
1. Xác định và đưa ra thông tin về thời điểm thu hoạch cho các phương pháp thu hoạch
thích hợp (thủ công hay máy) để làm giảm tỉ lệ nứt trên hạt gạo và giảm tổn thất.
2. Hòan thiện đặc tính các máy sấy hiện tại và tối ưu phương pháp sấy để làm giảm
thiểu nứt dựa trên khái niệm thư giãn cấu trúc, đặc biệt là trong một hệ thống sấy gọn
nhiệt độ cao.
3. Làm cho nông dân, nhà cung cấp dịch vụ, xay xát và các nhân viên khuyến nông nhận
thức được nhiều yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến tổn thất thu hoạch và xay xát và sự
giảm cấp chất lượng gạo.
4. Tăng khả năng nghiên cứu và giảng dạy của Trường và các giảng viên về chất lượng
gạo và các sản phẩm liên quan.
4.7 Kết quả dự kiến của đề án
Các kết quả thu được trong 6 tháng qua là:
• Các thí nghiệm tiếp tục để xác định thời gian và phương pháp tối ưu để giảm tổn
thất hạt (vụ Đông Xuân)
• Chế tạo các vật liệu thao diễn
• Các thí nghiệm để xác định điều kiện sấy tối ưu cho máy sấy gọn nhiệt độ cao
• Xác định điều kiện sấy tối ưu cho máy sấy tỉnh vĩ ngang tại ĐBSCL
• Một quá trình mới đựơc giới thiệu để chứng minh tính hiệu lực của khái niệm thư
giãn phân tử
• Huấn luyện 520 nông dân
• Tham quan cho 80 nông dân và người cung cấp dịch vụ
• Tập huấn 130 người cung cấp dịch vụ về hoạt động máy sấy ở điều kiện tối ưu
• Tập huấn cho 39 cán bộ khuyến nông về thông tin mới
• Tập huấn 1 cán bộ giảng dạy tại Úc.
• Viếng thăm của Điều phối viên Việt nam về viện nghiên cứu luá ở Cambodia,
Thailand và Philippines
• Báo cáo công việc
4.8 Sự tiếp cận và Phương pháp
Sự tiếp cận và phương pháp tiến hành được chọn lựa từ đề cương dự án ban đầu. Trong
dự án này, các tiểu nông hộ là đối tượng chính cho công tác khuyến nông thông qua các
mô hình HTX đặc biệt cho mục tiêu 1 và 3. Các HTX được xác định ở 3 tỉnh khác nhau
(Cần Thơ Kiên Giang và Long An) (Hình 1). Một máy sấy 4 tấn dùng năng lượng mặt
trời đã được lắp đặt ở Long An vào tháng Giêng 2007 (Hình 2). Một máy gặt xếp dãi và
gặt đập liên hợp đã được lắp ở Cần Thơ và Kiên Giang (Hình 3).
Với mục tiêu 2, sự phân tích của vấn đề sẽ được phân tích ở mức độ vi mô và phân tử sử
dụng các khái niệm chuyển tiếp cao su-gương và thư giãn phân tử. Cách tiếp cận và hiểu
mới này được trông đợi là sẽ hỗ trợ sự phát triển của các máy sấy công suất lớn sử dụng
nhiệt độ cao có ủ trung gian. Với mục tiêu 4, các hợp tác nghiên cứu mạnh mẽ sẽ được
nâng lên tại NLU để nắm bắt những kiến thức chuyên sâu từ nhiều Bộ môn và Khoa. Một
thành viên nghiên cứu đã được huấn luyện tại Úc và một chuyến tham quan công tác đã
được tổ chức cho điều phối viên dự án..
4
Hình 1: Vị trí của 3 HTX
(Cần Thơ, Kiên Giang, Long
An) tại ĐBSCL.
Một máy sấy 4 tấn đã lắp ở
tỉnh Long-An vào tháng
Giêng 2007. Một máy sấy 8
tấn đã lắp ở Kiên Giang
trước đó. Một máy sấy 8 tấn
đang lắp ở Cần Thơ.
Hình 2: Máy sấy SDG-4 (đảo chiều, 4-tấn/mẻ) có bộ thu năng lượng mặt trời (một
phát triển mới ở Nông Lâm vào đầu 2007). Hệ thống sấy này đã được lắp đặt ở HTX
Gò Gòn thuộc tỉnh Long An .
Các phương pháp tiến hành
Dự án bao gồm 4 hoạt động chính để đạt mục tiêu như đã nhấn mạnh trong phần mục tiêu
của đề án:
Các họat động mục tiêu 1: Tiến hành các thí nghiệm liên quan đến phương pháp và thời
điểm thu hoạch khác nhau lên tỉ lệ nứt hạt và tổn thất cho các giống luá và mùa màng
khác nhau ở ĐBSCL
Mục tiêu của thí nghiệm này là xác định ảnh hưởng của thời điểm thu hoạch lên nứt
hạt và tối ưu hoá phương pháp thu hoạch cho các giống khác nhau ở vụ Đông-Xuân ở
ĐBSCL.
5