SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG TỔ CHỨC BỮA ĂN
CHO TRẺ 18 - 36 THÁNG
A. Phần mở đầu
Ngày nay, trong công cuộc xây dựng đất nước nói chung và xây dựng chiến
lược con người nói riêng. Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến sự nghiệp bảo
vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em. Sự quan tâm đó đã từng bước được thể chế hoá
bằng các văn bản pháp luật, các chỉ thị, các quy định và các quy ước rất cụ thể:
Luật GD - 2005 của nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã khẳng
định “Giáo dục mầm non (GDMN) có nhà trẻ và mẫu giáo là cấp học thuộc hệ
thống giáo dục quốc dân. GDMN thực hiện việc nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo
dục trẻ em từ 3 tháng tuổi đến 6 tuổi”.
Chính vì lẽ đó mà xã hội quan tâm chăm sóc trẻ về mọi mặt để đứa trẻ có
một nhân cách tốt, khoẻ mạnh, nhanh nhẹn, hồn nhiên, cơ thể phát triển hài hoà
cân đối, đặc biệt là lứa tuổi trẻ nhà trẻ. Trẻ khỏe mạnh và thông minh là niềm
hạnh phúc của gia đình là sự phồn vinh của đất nước. Muốn trẻ khoẻ mạnh và
thông minh thì vấn đề dinh dưỡng phải hợp lý, chăm sóc nuôi dưỡng phải có khoa
học đây là một việc làm không thể thiếu được, là trách nhiệm của gia đình, cộng
đồng và toàn xã hội. Nếu trẻ bị suy dinh dưỡng thì sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển
về thể lực và trí tuệ. Thiếu dinh dưỡng trẻ sẻ trở thành một gánh nặng của mỗi gia
đình, của toàn xã hội, ảnh hưởng đến nguồn nhân lực trong tương lai của đất
nước. Vì vậy vấn đề chăm sóc nuôi dưỡng trẻ ở trong trường Mầm non là một vấn
đề hết sức quan trọng. Muốn tạo được thế hệ trẻ có sức khoẻ tốt, đáp ứng với thời
đại khoa học hiện đại thì chúng ta phải chăm sóc nuôi dưỡng trẻ tốt, trẻ sẽ khoẻ
mạnh và thông minh phát triển toàn diện về mọi mặt.
Trường Mầm non là nơi là nơi tập trung đông trẻ, bản thân trẻ còn non nớt,
chưa chủ động, ý thức được đầy đủ về giáo dục dinh dưỡng. Mặc dầu là trường
trọng điểm có chất lượng cao về nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ nhưng vẫn
còn tỷ lệ trẻ bị suy dinh dưỡng, mặc dù nhà trường cũng như các giáo viên đã rất
chú trọng đến bữa ăn cho trẻ, luôn đảm bảo cung cấp đầy đủ năng lượng theo nhu
cầu cơ thể trẻ và các chất dinh dưỡng luôn theo tỷ lệ cân đối hợp lý. Công tác
tuyên truyền giáo dục các bậc cha mẹ đã được thực hiện tương đối có hiệu quả.
Tuy nhiên, trong các bữa ăn ở lớp có nhiều trẻ vẫn còn có cảm giác chán ăn, thích
ăn thức ăn này, không thích ăn thức ăn kia. Mặt khác, một số giáo viên kiến thức
về dinh dưỡng, kỹ năng tổ chức bữa ăn cho trẻ còn hạn chế.
Là một giáo viên trực tiếp đứng lớp lứa tuổi nhà trẻ 18 - 36 tháng, tôi luôn
xem công tác nưôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ là một nhiệm vụ vô cùng quan
trọng đối với bản thân. Nên đứng trước những vấn đề trên, bản thân tôi thực sự
băn khoăn, trăn trở làm sao trong các bữa ăn hàng ngày của trẻ ở lớp trẻ ăn không
kiêng khem, trẻ ăn hết suất của mình một cách ngon lành, không gượng ép. Do
vậy tôi đã mạnh dạn chọn đề tài "Một số biện pháp nâng cao chất lượng tổ chức
bữa ăn cho trẻ 18 - 36 tháng" làm sáng kiến cải tiến kỹ thuật năm học 2009-
2010.
B. phần Nội dung:
1- Cơ sở khoa học:
Từ ngày xưa, con người đã biết mối quan hệ giữa ăn uống và sức khoẻ. Con
người là một thực thể sống, nhưng sự sống không thể tồn tại được nếu con người
không được ăn và uống.
Danh y Việt Nam, Tuệ Tĩnh (Thế kỷ XIV) đã từng nói: “Thức ăn là thuốc,
thuốc là thức ăn., khoa học dinh dưỡng cho chúng ta biết: Thức ăn, các chất dinh
dưỡng làm vật liệu xõy dựng cơ thể con người. Cỏc vật liệu này phải thường
xuyờn được đổi mới và thay thế thụng qua quỏ trỡnh hấp thụ và chuyển hoỏ cỏc
chất trong cơ thể. Ngược lại, khi cơ thể không được cung cấp đầy đủ các chất dinh
dưỡng sẽ khụng thể phỏt triển bỡnh thường và đó là nguyên nhân gây ra bệnh tật
như: Suy dinh dưỡng, cũi xương, thiếu mỏu do thiếu sắt...
Theo nghiên cứu của Viện dinh dưỡng thì ăn uống có sự ảnh hưởng rất lớn
đến sức khoẻ của trẻ. Trẻ được nuôi dưỡng tốt, ăn uống đầy đủ thỡ da dẻ hồng
hào, thịt chắc nịch và cõn nặng đảm bảo. Sự ăn uống khụng điều độ sẽ ảnh hưởng
đến sự tiờu hoỏ của trẻ. Nếu cho trẻ ăn uống khụng khoa học, khụng cú giờ giấc,
thỡ thường gõy ra rối loạn tiờu hoỏ và trẻ cú thể mắc một số bệnh như tiêu chãy,
cũi xương, khô mắt do thiếu VitaminA…
Như vậy, vấn đề ăn uống đối với trẻ Mầm non đó được quan tõm từ rất
sớm. Tuy nhiờn, cỏc tỏc giả mới chỉ quan tâm đến ảnh hưởng của sự ăn uống về
sức khoẻ và bệnh tật của trẻ. Đồng thời cỏc tỏc giả cũng cho rằng: để có cơ thể
phỏt triển tốt, tránh được bệnh tật thỡ cần phải đảm bảo một chế độ ăn uống khoa
học, hợp lý và vệ sinh, thức ăn có hỡnh thức đẹp, mựi vị hấp dẫn thỡ sẽ gõy cảm
giác thèm ăn của trẻ. Mọi khẩu phần giành cho trẻ em thỡ phải cho ăn cùng một
lúc để trẻ quen ăn hết khẩu phần của trẻ.
Mọi sự đổi mới trong cấu tạo cơ thể con người, nguồn năng lượng cho cơ
thể hoạt động, sinh trưởng và phát triển... đều lấy từ các chất dinh dưỡng khác
nhau do thức ăn cung cấp qua khẩu phần ăn hằng ngày. Do đó, trong đời sống con
người, dinh dưỡng chiếm một vị trí quan trọng đặc biệt. Chế độ dinh dưỡng có
ảnh hưởng quyết định đến sự sinh trưởng và phát triển của cơ thể.
Tình trạng dinh dưỡng tốt của con người phụ thuộc vào khẩu phần dinh
dưỡng thích hợp, phụ thuộc vào kiến thức ăn uống khoa học các thói quen của
mỗi người. Vì vậy muốn khoẻ mạnh cần được ăn uống hợp lý và đảm bảo vệ sinh.
Do đó bữa ăn đối với con người rất quan trọng. Nếu chúng ta ăn mà không
biết mình đang ăn gì thì rất là nguy hiểm. Vì vậy việc tổ chức bữa ăn tại trường
Mầm non vô cùng quan trọng đối với cơ thể trẻ em.
Tổ chức bữa ăn cho trẻ tại nhà trẻ đáp ứng nhu cầu năng lượng tại trường
708 - 826 Kcal/ ngày, ăn đủ các chất dinh dưỡng của trẻ trong thời gian 10 - 12
tiếng mẹ đi làm xa, trẻ được cô giáo chăm sóc nuôi dưỡng tại trường.
Trẻ được ăn uống đầy đủ, vui chơi phù hợp với lứa tuổi, được chăm sóc
giấc ngủ, kích thích trẻ phát triển thông qua giáo dục, trên cơ sở đó phát triển toàn
diện cả về thể chất và tinh thần, góp phần nâng cao lượng chăm sóc sức khoẻ.
Tổ chức ăn tại nhà trẻ, góp phần giáo dục vệ sinh, dinh dưỡng, giúp trẻ rèn
luyện kỹ năng thực hành, tự phục vụ thông qua các bữa ăn và các hoạt động trong
ngày.
Tổ chức bữa ăn tại nhà trẻ, đảm bảo được chế độ ăn của trẻ, đảm bảo vệ
sinh an toàn thực phẩm (VS - ATTP).
2- Cơ sở thực tiễn:
Chuyên đề "Nâng cao chất lượng giáo dục dinh dưỡng và vệ sinh ATTP"
được ngành triển khai trong nhiều năm qua. Trường MN Hoa Mai đã quán triệt và
bồi dưỡng chuyên đề đến tận đội ngũ. Trong năm học 2009- 2010 Trường Mầm
non Hoa Mai cũng đã chú trọng nhiều đến chuyên đề vệ sinh an toàn thực phẩm
và đã phổ biến cụ thể đến từng giáo viên.
Là một giáo viên trực tiếp đứng lớp lứa tuổi nhà trẻ 18 - 36 tháng, qua quá
trình thực hiện tôi thấy có những thuận lợi, khó khăn sau:
1- Thuận lợi:
- Năm học 2009 - 2010 được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Phòng Giáo
dục - Đào tạo Lệ Thủy, của BGH nhà trường về thực hiện chuyên đề VS - ATTP,
bản thân tôi cũng được tham gia bồi dưỡng chuyên đề ở cụm và ở trường, tôi đã
tiếp thu và làm kinh nghiệm cho mình trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ.
- Nhà trường tạo mọi điều kiện nâng cao kiến thức, phương pháp tổ chức
bữa ăn cho trẻ và đầu tư cơ sở vật chất trang thiết bị đầy đủ.
- Đa số phụ huynh có nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của bữa ăn cho
trẻ hàng ngày đầy đủ các chất dinh dưỡng nên đã đóng góp tiền ăn cho trẻ phù
hợp với giá cả thị trường hiện nay.
- Bản thân tôi được sự kiểm tra dự giờ thường xuyên của hội đồng chuyên
môn nhà trường, được dự giờ kiến tập, thao giảng. Từ đó đã tích luỹ được một số
kinh nghiệm trong việc tổ chức bữa ăn cho trẻ. Mặt khác, bản thân vốn yêu nghề
mến trẻ, có nhiều kinh nghiệm trong việc chăm sóc giáo dục trẻ và thấy được tầm
quan trọng của dinh dưỡng đối với sức khoẻ trẻ tại trường là vô cùng quan trọng.
2- Khó khăn:
- Cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu như: Phòng ăn cho trẻ chưa có,
còn ăn chung ở trong lớp học, diện tích của phòng học còn nhỏ nên việc bố trí nơi
ăn của trẻ chưa được rộng rải, còn chật hẹp.
- Kiến thức và kỹ năng thực hành của các giáo viên trong lớp còn hạn chế.
- Nhận thức của phụ huynh trong việc tổ chức bữa ăn cho trẻ chưa cao,
chưa biết kết hợp với cô giáo để chăm sóc bữa ăn cho trẻ được tốt.
- Trong năm học 2009 - 2010 này tôi được phân công dạy lớp 18 - 36
tháng. Qua đợt cân đo đầu năm lớp tôi vẫn còn có tỷ lệ suy dinh dưỡng cao chiếm
10%. Tỷ lệ suy dinh dưỡng đó một phần phụ thuộc vào chế độ ăn của trẻ, nhưng
mặt khác cũng phụ thuộc vào cách tổ chức bữa ăn cho trẻ hàng ngày tại trường.
3- Điều tra thực tiển:
- Vào đầu năm học 2009 - 2010 qua cân đo theo dõi sức khoẻ của trẻ bằng
biểu đồ phát triển lần 1 tháng 9 năm 2009 cho thấy tỷ lệ cân nặng của trẻ ở lớp tôi
đạt sức khỏe bình thường là 90%, trẻ suy dinh dưỡng vừa là 10%. Chiều cao trẻ
đạt 93,33%, trẻ thấp độ còi 1 chiếm 6,67%.
- Đa số trẻ còn nhỏ chưa tự phục vụ cho mình trong các bữa ăn hàng ngày
mà còn phụ thuộc vào sự chăm sóc của cô giáo.
- Một số giáo viên trong lớp mới chuyển từ mẫu giáo xuống nhà trẻ nên
khâu tổ chức hướng dẫn các kỹ năng chăm sóc nuôi dưỡng, tổ chức bữa ăn cho trẻ
còn nhiều lúng túng.
Với những kết quả trên, bản thân tôi luôn băn khoăn suy nghĩ, tìm tòi ra
một số biện pháp phù hợp để từng bước nhằm nâng cao chất lượng tổ chức bữa ăn
cho trẻ 18 - 36 tháng tại trường Mầm non.
3. Biện pháp thực hiện:
3. 1- Luôn tự học tập, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng thực hành về dinh
dưỡng và tổ chức bữa ăn cho trẻ 18 - 36 tháng một cách khoa học và hợp lý:
- Luôn học tập và nghiên cứu các văn bản, Chỉ thị và Nghị quyết của cấp
trên đề ra về vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) như: Công văn số
9252/BGDĐT ngày 3/8/2008 về việc đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trong
các cơ sở giáo dục. Công văn số 969/UBND-YT ngày 25/12/2008 của Huyện Lệ
Thủy về việc tăng cường đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Công văn số 661 về
việc đảm bảo về vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng chống các dịch bệnh về mùa
hè và “Quy chế Nuôi dạy trẻ” để có kế hoạch chăm sóc trẻ tốt hơn.
- Tham gia tốt các cuộc tập huấn chuyên môn do phòng, cụm liên trường và
nhà trường tổ chức. Trong đó chú trọng vấn đề kiến thức dinh dưỡng, kỹ năng
thực hành khâu vệ sinh ăn uống cho trẻ và tổ chức bữa ăn cho trẻ phải khoa học
và hợp lý.
- Thường xuyên tìm tòi sách báo, nghiên cứu và tìm hiểu thêm về vai trò
tầm quan trọng của các chất dinh dưỡng đối với cơ thể trẻ lứa tuổi 18 - 36 tháng.
- Tham gia tốt các đợt thao giảng dự giờ bạn đồng nghiệp để học hỏi thêm
kinh nghiệm về tổ chức bữa ăn cho bản thân.
- Thường xuyên tổ chức bữa ăn cho trẻ theo đúng quy trình của độ tuổi 18 -
36 tháng.
3.2. Tham mưu với nhà trường mua sắm đầy đủ cơ sở vật chất.
- Tôi đã tích cực tham mưu với nhà trường để mua sắm đầy đủ đồ dùng
phục vụ cho bữa ăn của trẻ như: Bát, thìa bằng in óc, bàn nghế đúng quy cách,
soong nồi đựng cơm, canh, thức ăn mặn riêng, dĩa đựng cơm rơi, khăn, tạp dề,
khẩu trang, mũ đủ cho cô.
- Kết hợp với nhà bếp, tham mưu với nhà trường tu sửa lại hệ thống bếp ga,
hệ thống nước, các đồ dùng như: Dao, thớt, thau, chậu, rá nhựa, cối xay thịt...
3.3. Cho trẻ làm quen với các nhóm thực phẩm và giáo dục trẻ biết về
tầm quan trọng của các chất dinh dưỡng của các nhóm thực phẩm đó đối với
cơ thể trẻ.
- Việc cho trẻ làm quen với các nhóm thực phẩm giàu chất dinh dưỡng rất
cần thiết đối với cơ thể trẻ. Khi trẻ đã làm quen và biết được tầm quan trọng của
các chất dinh dưỡng đó đối với cơ thể thì trẻ sẻ hứng thú và thích tìm hiểu về các
thực phẩm đó. Vì vậy tôi đã chú trọng đến việc xây dựng môi trường giáo dục
dinh dưỡng và vệ sinh an toàn thực phẩm ở trong lớp như: Tìm kiếm các loại
tranh ảnh về các loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, thực vật; Tranh chuyện
