Bình giảng khổ hai trong bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ

Đề bài: Bình giảng khổ hai trong bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ<br /> Bài làm<br /> Huế đẹp và thơ. Núi sông diễm lệ. Con gái Huế xinh tươi và đa tình. Nếp sống thanh lịch  <br /> của miền núi Ngự  sông Hương đã trở  thành  ấn tượng và cảm mến sâu sắc đối với bao  <br /> người gần xa:<br /> "Đã đôi lần đến với Huế mộng mơ<br /> Tôi ôm ấp một tình yêu dịu ngọt..."<br /> Thơ ca viết về Huế có nhiều bài hay. Tiêu biểu là bài thơ "Đây thôn Vĩ Dạ" của Hàn Mặc  <br /> Tử (1912 ­ 1940), nhà thơ lỗi lạc trong phong trào "Thơ mới". Bài thơ  có ba khổ  thơ thất  <br /> ngôn nói về cảnh sắc và cô gái Vĩ Dạ trong hoài niệm với bao cảm xúc bâng khuâng, man <br /> mác, thẫn thờ.<br /> Vĩ Dạ, một làng cổ  xinh đẹp nằm bên bờ  Hương Giang thuộc cố  đô Huế, qua hồn thơ <br /> Hàn Mặc Tử  mà trở  nên gần gũi yêu thương đối với nhiều người trong bảy mươi năm <br /> qua. Đây là khổ thơ thứ hai của bài "Đây thôn Vĩ Dạ":<br /> "Gió theo lối gió, mây đường mây<br /> Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay<br /> Thuyền ai đậu bến sông trăng đó<br /> Có chở trăng về kịp tối nay?"<br /> Khổ  thơ  thứ  nhất nói về  cảnh vật thôn Vĩ khi "nắng mai lên"...  Ở  khổ  thơ  thứ  hai, Hàn <br /> Mặc Tử  nhớ  đến một miền sông nước mênh mang, bao la, một không gian nghệ  thuật  <br /> nhiều thương nhớ  và lưu luyến. Có gió, nhưng "gió theo lối gió". Cũng có mây, nhưng <br /> "mây đường mây". Mây gió đôi đường, đôi ngả:<br /> "Gió theo lối, gió/mây đường mây".<br /> Cách ngắt nhịp 4/3, với hai vế tiểu đối, gợi tả một không gian gió, mây chia xa, như một  <br /> nghịch cảnh đầy ám ảnh. Chữ "gió" và "mây" được điệp lại hai lần trong mỗi vế tiểu đối <br /> đã gợi lên một bầu trời thoáng đãng, mênh mông. Thi nhân đã và đang sống trong cảnh  <br /> ngộ  chia li và xa cách nên mới cảm thấy gió mây đôi ngả  đôi đường như  tình và lòng <br /> người bấy nay. Ngoại cảnh gió mây chính là tâm cảnh Hàn Mặc Tử.<br /> Không có một bóng người xuất hiện trước cảnh gió mây ấy. Mà chỉ có "Dòng nước buồn <br /> thiu, hoa bắp lay". Cảnh vật mang theo bao nỗi niềm. Sông Hương lững lờ  trôi xuôi êm <br /> đềm, trong tâm tưởng thi nhân đã hoá thành "dòng nước buồn thiu", càng thêm mơ hồ, xa <br /> vắng. "Buồn thiu" là buồn héo hon cả gan ruột, một nỗi buồn day dứt triền miên, cứ thấm <br /> sâu mãi vào hồn người. Hai tiếng "buồn thiu" là cách nói của bà con xứ Huế. Bờ  bãi đôi <br /> bờ  sông cũng vắng vẻ, chỉ nhìn thấy "hoa bắp lay". Chữ " lay" gợi tả hoa bắp đung đưa  <br /> trong làn gió. Hoa bắp, hoa bình dị của đồng nội cũng mang tình người và hồn người.<br /> Hai câu thơ  thất ngôn với bốn thi liệu (gió, mây, dòng nước, hoa bắp) đã hội tụ  hồn vía <br /> cảnh sắc thôn Vĩ. Hình như đó là cảnh chiều hôm? Hàn Mặc Tử tả ít mà gợi nhiều, tượng  <br /> trưng mà ấn tượng. Ngoại cảnh thì chia lìa, buồn lặng lẽ biểu hiện một tâm cảnh: thấm <br /> thía nỗi buồn xa vắng, cô đơn.<br /> Hai câu thơ tiếp theo gợi nhớ một cảnh sắc thơ mộng, cảnh đêm trăng trên Hương Giang  <br /> ngày nào. "Dòng nước buồn thiu" đã biến hoá kì diệu thành "sông trăng" thơ mộng:<br /> "Thuyền ai đậu bến sông trăng đó<br /> Có chở trăng về kịp tối nay?"<br /> Đây là hai câu thơ tuyệt bút của Hàn Mặc Tử được nhiều người ngợi ca, kết tinh rực rỡ <br /> bút pháp nghệ thuật tài hoa lãng mạn. Một vần lưng tài tình. Chữ "đó" cuối câu 3 bắt vần <br /> với chữ  "có" đầu câu 4, âm điệu vần thơ  cất lên như  một tiếng khẽ  hỏi thầm "có chở <br /> trăng về kịp tối nay?". "Thuyền ai" phiếm chỉ gợi lên bao ngỡ ngàng bâng khuâng, tưởng  <br /> như  quen mà lạ, gần đó mà xa xôi. Con thuyền mồ  côi nằm trên bến đợi "sông trăng" là  <br /> một nét vẽ  thơ  mộng và độc đáo. Đã có "Thuyền ai đậu bến Cô Tô" hiện lên trong ánh <br /> trăng tà và tiếng quạ  kêu sương trong thơ  Trương Kế đời Đường. Đã có "Sông xuân đâu  <br /> chẳng sáng ngời trăng" trong "Xuân giang hoa nguyệt dạ" của Trương Nhược Hư, 1300  <br /> năm về trước. Lại có cảnh "Gió trăng chứa một thuyền đầy" (Nguyễn Công Trứ). Còn có <br /> "Trăng sông Trà như  tấm gương soi dòng nước bạc" (Cao Bá Quát) Qua đó, ta thấy hình <br /> tượng "sông trăng" là mới mẻ, sáng tạo. Cả  hai câu thơ  của Hàn Mặc Tử, câu thơ  nào <br /> cũng có trăng. Ánh trăng tỏa sáng dòng sông, con thuyền và bến đò. Con thuyền không chở <br /> người (vì người xa cách chia li) mà chỉ "chở trăng về". Phải "về kịp tối nay" vì đã cách xa <br /> và mong đợi sau nhiều năm tháng. Con thuyền tình của  ước vọng nhưng đã thành vô <br /> vọng! Bến sông trăng trở nên vắng lặng vì "thuyền ai" chỉ là con thuyền mồ côi.<br /> Sau cảnh gió, mây, là con thuyền, bến đợi và sông trăng, cảnh đẹp một cách mộng ảo. Cả <br /> ba hình ảnh  ấy đều biểu hiện một nỗi niềm, một tâm trạng cô đơn, thương nhớ  đôi với <br /> cảnh và người nơi thôn Vĩ. Như ta đã biết, thời trai trẻ, Hàn Mặc Tử đã từng học ở Huế <br /> từng có một mối tình đơn phương với một thiếu nữ thôn Vĩ, mang tên một loài hoa. Với <br /> chàng thi sĩ tài hoa, đa tình và bất hạnh, đang sống trong cô đơn và bệnh tật, nhớ Vĩ Dạ là  <br /> nhớ  cảnh cũ người xưa. Cảnh "gió theo lối gió, mây đường mây", cảnh "thuyền ai đậu <br /> bến sông trăng đó" là cảnh đẹp mà buồn. Buồn vì chia lìa, xa vắng, lẻ loi và vô vọng.<br /> Khổ thơ trên đây, mỗi câu, mỗi chữ, mỗi vần thơ đều thấm đẫm tình thương nhớ và một  <br /> nỗi "buồn thiu" lẻ loi, vần thơ tả cảnh ngụ tình đặc sắc. Thơ  Hàn Mặc Tử, đúng là thơ <br /> trữ tình hướng nội "tình trong cảnh ấy, cảnh trong tình này"... <br /> Bài Mẫu Số 2:<br /> Hàng triệu năm anh qua trái đất có một lần<br /> Có một lần anh là tài năng.<br /> ... Rút ra cái gì như là tuyết băng<br /> Trao cho người viên ngọc thơ tuyệt vời chói lọi<br /> (Di cảo Thơ 2)<br /> Đó là những dòng thơ  Chế  Lan Viên viết về  Hàn Mặc Tử  và điều  ấy thật đúng với bài  <br /> thơ  Đây thôn Vĩ Dạ. Bài thơ  ca ngợi vẻ đẹp thơ  mộng của xứ  Huế  và kín đáo gửi gắm  <br /> niềm khát khao gắn bó với tình người, tình đời của nhà thơ. Gợi tả  cảnh mà chan chứa <br /> nỗi niềm là khổ thứ hai của bài thơ:<br /> Gió theo lối gió, mây đường mây<br /> Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay<br /> Thuyền ai đậu bến sông trăng đó<br /> Có chở trăng về kịp tối nay?<br /> Khổ  thơ  đầu gợi tả  vẻ  đẹp trong sáng tinh khôi, mới mẻ, vui tươi của thôn Vĩ. Lòng  <br /> người như  quyến luyến trước vẻ đẹp ấy. Bức tranh còn gợi nhiều rung động khao khát <br /> yêu thương thầm kín, nên mạch thơ soi vào nội tâm tác giả. Hàn Mặc Tử mong ước được <br /> gặp người xưa, cảnh cũ nhưng thực tế  đắng cay oan nghiệt, vì vậy chuyện tình duyên  <br /> gắn bó chỉ là chuyện gió mây chia đường:<br />  Gió theo lối gió, mây đường mây<br /> Câu thơ  cắt đôi, gió cuốn trong gió, mây về  phía mây, mỗi vế  được chắn trước sau bởi <br /> một từ  gió và mây, tất cả  như  đóng khung số  phận. Gió một đường và mây trôi về  một <br /> ngả, trái ngược với quy luật tự nhiên. Đáng lý ra gió thổi mây bay, mây nương theo gió để <br /> có thể đưa nhau đến cuối đất cùng trời. Thế nhưng tất cả đều cách xa chia lìa. Khách thể <br /> phi lô gích ấy, trong tình cảnh này đã nói được sự xa cách của nhà thơ đối với cuộc đời và  <br /> với người mình thầm yêu mến. Số phận cay nghiệt, nỗi vật vã bởi nỗi đau của bệnh tật  <br /> làm cho duyên tình trở nên ngang trái vô vọng. Khát vọng không thành, nỗi đau tràn ngập <br /> tâm hồn, tràn ra ngoại cảnh thấm vào núi sông, buồn đến từng lá cây ngọn cỏ, dòng nước <br /> buồn nên cũng chẳng muốn trôi, còn hoa bắp khẽ lay trong gió nhẹ:<br /> Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay<br /> Tác giả không chỉ gợi tả dòng sông buồn mà còn làm hiện lên cảnh dòng sông trong xanh <br /> lững lờ trôi trong nắng chiều tà gợi vẻ đẹp êm ả, hiền hòa của dòng Hương. Cảnh dòng <br /> sông còn gợi không khí riêng: trầm tư, mặc tưởng, chút sâu lắng, nhẹ  nhàng đặc trưng <br /> của xứ Huế vẻ duyên dáng trữ tình của dòng Hương giang cũng đã được Tố Hữu ca ngợi:<br /> Hương giang ơi, dòng sông êm<br /> Quả tim ta vẫn ngày đêm tự tình<br /> Tình yêu của nhà thơ đã mang dòng sông Hương đi xa.<br /> Nỗi buồn nặng trĩu tâm tư đưa nhà thơ  dần tách khỏi thực tại để  bay về  thế  giới huyền <br /> ảo, thần tiên: cảnh dòng Hương chìm trong đêm trăng vừa như thực vừa như mộng:<br /> Thuyền ai đậu bến sông trăng đó<br /> Có chở trăng về kịp tối nay?<br /> Cả  một miền quê chìm dưới ánh trăng đẹp như  miền cổ  tích, vẻ  đẹp này của xứ  Huế <br /> được nhà thơ Pháp ca ngợi:<br /> Núi Ngự lơ thơ chòm cỏ mới,<br /> Sông Hương lai láng bóng trăng xưa.<br /> Cảnh thơ  đã sáng lên với con thuyền trăng nằm trên bến sông trăng, cả  không gian tràn <br /> ngập ánh trăng vàng. Cảnh thơ có vẻ đẹp như trong huyền thoại, lãng mạn, bay bổng mà  <br /> có lần nhà thơ Hồ Chí Minh đã viết:<br /> Giữa dòng bàn bạc việc quân<br />  Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.<br /> Tâm hồn tác giả  như  đang sống trong miền cực lạc, sáng láng  ấy. Nhưng trái tim đau  <br /> buồn chưa tách hẳn khỏi cõi thực đế về với bến mơ. Nên trong cảnh đẹp thiếu vắng tình  <br /> người ấy, lòng nhà thơ đã trỗi lên niềm khao khát yêu thương hạnh phúc, dù biết rằng xa  <br /> xôi vô vọng. Vì thế khổ thơ đọng lại với câu hỏi đầy khắc khoải âu lo:<br /> Có chở trăng về kịp tối nay?<br /> Thơ  của Hàn Mặc Tử  là cả  một thế giới của trăng với nhiều màu vẻ  khác nhau. Có khi  <br /> trăng tạo thành thể giới huyền hồ:<br /> Không gian dày đặc toàn trăng cả<br /> Tôi cũng trăng và nàng cũng trăng.<br /> (Huyền ảo)<br /> Còn trăng trong Đây thôn Vĩ Dạ là hình ảnh của cái đẹp, là biểu tượng cửa hạnh phúc nên  <br /> con thuyền mộng chở trăng về bến mơ, nhưng phải về kịp tối nay. Phải tối nay đó là giới  <br /> hạn thời gian cuối cùng, không thì tất cả sè dở dang. Tác giả đang chạy đua với thời gian.  <br /> Ai sẽ đem hạnh phúc từ vầng trăng tròn đầy trở về trong tối nay để tác giả thay đổi dòng  <br /> sông buồn thiu ám ảnh, để tác giả thay đổi đường đời, số phận nghiệt ngã? Lòng nhà thơ <br /> luôn khát khao tìm kiếm, gặp gỡ hình ảnh huyền diệu, thiên thần ấy:<br /> Tôi đi trên ánh trăng mờ<br /> Tìm con trăng lạc ngoài bờ bên kia<br /> Nhưng mong ước dù khắc khoải, thảng thốt cũng chỉ là mong ước hão huyền mà thôi. Vì <br /> con thuyền ai chưa xác định và trăng chỉ là thứ hạnh phúc xa xăm, mong manh, mơ hồ khó <br /> nắm bắt ở bài thơ khác nhà thơ cũng nhắc đến con thuyền tình đầy mơ ước:<br /> Thuyền anh buông lững lờ trong hiu quạnh<br /> Tới em chưa đã tới bến lòng em?<br /> (Khói hương tan)<br /> Con thuyền mơ của tác giả thật khó cập bến bờ hạnh phúc. Chuyện tình duyên mộng ảo  <br /> như đêm trăng. Tuy vậy ở khổ thơ cuối, lòng thơ vẫn không thôi khao khát.<br /> Khổ thơ  mang âm hưởng buồn, nhưng tiếp tục đoạn thơ  trên, tác giả  đã gợi tả  được vẻ <br /> đẹp dịu dàng, mộng mơ của xứ Huế qua dòng Hương. Khổ  thơ  giúp ta thêm yêu quý vẻ <br /> đẹp quê hương, đất nước Việt Nam.<br /> Qua đó nhà thơ  bộc lộ  được tâm sự  u hoài, thầm kín, nhưng nỗi khao khát vẫn trỗi dậy <br /> đầy ám ảnh, bởi tình yêu cuộc sống thiết tha, mãnh liệt của hồn thơ Hàn Mặc Tử. Bài thơ <br /> giúp người đọc hiểu và biết trân trọng vẻ đẹp và giá trị cuộc sống.<br />  <br />